Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury PROFESJONALNE PUBLIKACJE DLA INSTYTUCJI KULTURY
Fundusze unijne i krajowe dla kultury 2016 22 518 29 29 @ 22 617 60 10 FABRYKAWIEDZY.comWIEDZAIPRAKTYKA
Grzegorz Magdziarz Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury
Autor Grzegorz Magdziarz biegły rewident Kierownik grupy wydawniczej Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca Agnieszka Gorczyca Redaktor Renata Kajewska Korekta Anna Marecka Druk Miller Druk Skład i łamanie Triograf, Dariusz Kołacz Projekt graficzny okładki Piotr Fedorczyk Nakład: 300 egz. ISBN 978-83-269-4562-5 Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa, tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256, KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, Wysokość kapitału zakładowego 200.000 zł. Publikacja Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury została opracowana we współpracy z Wydawnictwem VNR Verlag für die Deutsche Wirtschaft AG z Niemiec. Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów zamieszczonych w publikacji Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informacje o prenumeracie tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl
Spis treści Wykaz skrótów i aktów prawnych... 5 Wstęp... 6 Rozdział 1. Wartości niematerialne i prawne... 7 Najważniejsze pojęcia dotyczące WNiP: ujęcie i wycena... 7 Ujęcie początkowe... 8 Ujęcie WNiP w formie darowizny... 10 Wartość WNiP w drodze wymiany... 11 Nabycie w drodze dotacji... 12 Wycena WNiP na dzień bilansowy... 13 Nabycie WNiP z odroczonym terminem płatności... 13 Prezentacja w sprawozdaniu finansowym... 14 Usunięcie WNiP... 15 Szczególny przypadek wartość firmy... 16 Szczególny przypadek strona internetowa... 17 Rozdział 2. Środki trwałe... 18 Najważniejsze pojęcia dotyczące rzeczowych aktywów trwałych... 18 Ujmowanie środków trwałych w księgach rachunkowych... 20 Środki trwałe w budowie... 22 Jakie koszty można doliczyć do wartości początkowej środka trwałego... 24 Ustalanie wartości rynkowej składnika majątkowego... 26 Części zamienne i inne komponenty... 26 Leasing składników aktywów trwałych... 28 Różnice kursowe... 28 Nakłady ponoszone w trakcie użytkowania ulepszenia i remonty środków trwałych... 32 Stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego... 32 Amortyzacja rzeczowych aktywów trwałych... 33 3
Wartości niematerialne i prawne oraz środki trwałe w instytucjach kultury Środki trwałe przeszacowane urzędowo... 37 Odpisy z tytułu trwałej utraty wartości a rzeczowe aktywa trwale... 37 W przypadku MSR księgowania oraz wysokość odpisu są identyczne... 40 Wycena rzeczoznawców... 42 Sprzedaż i likwidacja środków trwałych... 44 Inwentaryzacja środków trwałych... 46 Podatkowe zasady dotyczące środków trwałych... 55 Rozdział 3. Wyciąg z aktów prawnych... 61 Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) wyciąg... 61 Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) wyciąg... 68 Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) wyciąg... 72 4
Spis treści Wykaz skrótów i aktów prawnych ustawa o rachunkowości ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) ustawa o CIT ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) uodk ustawa z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 406 ze zm.) ustawa o CIT ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) kc ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) IK instytucja kultury WNiP wartości niematerialne i prawne ZOiS zestawienie obrotów i sald MSR 16 Rzeczowe aktywa trwałe MSR 38 Wartości niematerialne MSR 36 Utrata wartości aktywów 5
Zamknięcie roku 2015 w księgach instytucji kultury Wstęp Podstawą prowadzenia działalności przez wszystkie jednostki, niezależnie od formy organizacyjnoprawnej czy własności, jest majątek. Jego posiadanie stanowi niezbędny wymóg prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania zadań i osiągania założonych celów. Dotyczy to także jednostek kultury. W skład ich majątku wchodzą zarówno wartości niematerialne i prawne, jak i rzeczowy majątek trwały w formie środków trwałych. Ich posiadanie jest niezbędne do funkcjonowania jednostek kultury. Środki trwałe często powodują mnóstwo pytań oraz obaw zespołów księgowych. Obawy te są najczęściej związane z prawidłowym ujęciem, wyceną, aktualizacją czy zastosowaniem stawek amortyzacyjnych. Niniejsza pozycja spróbuje rozwiać powyższe wątpliwości. Odnosi się ona do krajowych przepisów prawa podatkowego i bilansowego, a także wybiórczo do Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Prawidłowe ujęcie składników majątku trwałego stanowi bowiem podstawę techniczną umożliwiającą realizowanie przez jednostkę kultury jej funkcji i celów. Zapraszam do lektury. Grzegorz Magdziarz 6
Rozdział 1 Wartości niematerialne i prawne Najważniejsze pojęcia dotyczące WNiP: ujęcie i wycena Wartości niematerialne i prawne (WNiP) są kategorią bilansową budzącą wiele emocji wśród księgowych. Nie inaczej jest w przypadku instytucji kultury (IK). Polskie prawo bilansowe jest w tym zakresie zdecydowanie bardziej rygorystyczne w porównaniu z międzynarodowym. Największym problemem spotykanym w praktyce są kwestie ich wyceny, mierzalności, porównania. Sprawdźmy, jakie obowiązują w tym zakresie polskie i międzynarodowe uregulowania. Pierwsze pytanie, jakie może pojawić się w IK, to: co to w ogóle jest WNiP? Otóż WNiP stanowią składnik majątku trwałego firmy. Przez wartości niematerialne i prawne rozumie się (zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 uor) nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności: autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje; prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych; know-how (równowartość uzyskanych informacji związanych z wiedzą w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej, organizacyjnej). Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy (stanowiącą różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto, o czym szerzej w jednym z kolejnych rozdziałów) oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Istotne jest tutaj słowo nabyte. Ustawa o rachunkowości nie przewiduje wytwarzania WNiP we własnym zakresie wyjątek stanowią prace rozwojowe, ale o tym w dalszej części. 7