Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żarach koordynuje wszystkie programy zdrowotne zalecane przez Głównego Inspektora Sanitarnego oraz Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Gorzowie Wielkopolskim, inicjuje i organizuje działania profilaktyczne, jak również nadzoruje działalność oświatowozdrowotną, kształtując odpowiedzialne postawy i zachowania zdrowotne. W 2006 roku działalność nasza polegała na realizowaniu zagadnień w zakresie profilaktyki prozdrowotnej oraz edukacji dzieci, młodzieży i społeczności lokalnej. Sekcja Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej przeprowadziła działania edukacyjne w zakresie następujących programów zdrowotnych: 1. Profilaktyka HIV/AIDS 2. Profilaktyka nowotworu piersi: Różowa Wstążeczka 3. Pierwotna Profilaktyka Wad Cewy Nerwowej 4. Profilaktyka Próchnicy Zębów: Radosny Uśmiech. Radosna Przyszłość 5. Przedszkolny Program Zapobiegania WZW typu A 6. Program Profilaktyki WZW typu A w zakładach produkujących i wprowadzających żywność do obrotu 7. Stres pod kontrolą 8. Promowanie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej Trzymaj Formę! 70 % społeczeństwa powiatu żarskiego objętego programem 65 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2005 35 2006 67,9 2005 2006 Z asięg programów zdrowotnych w latach 2005/2006
Realizowane programy zdrowotne i akcje promujące zdrowie: PROGRAMY EDUKACYJNE Program Profilaktyki HIV/AIDS Zeszłoroczna kampania przebiegała pod hasłem Rodzina razem przeciw AIDS, promowała rodzinę, przypominając o najważniejszych dla człowieka wartościach, czyli: miłości, wierności i zaufaniu. Celem kampanii było i jest w dalszym ciągu ograniczenie liczby nowych zakażeń wirusem HIV przez edukację dzieci, młodzieży i społeczności lokalnej oraz kształtowanie właściwych postaw wobec osób zakażonych i chorych. W ramach obchodów Światowego Dnia AIDS zorganizowano punkty informacyjno-edukacyjne we wszystkich szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Przeprowadzono konkursy plastyczne i konkursy wiedzy dla uczniów w/w szkół. Istotnym elementem kampanii było rozpowszechnienie w prasie i telewizji informacji, które uświadomią odbiorcy, że problem HIV/AIDS dotyczy również jego i jednocześnie zmobilizują go do konkretnego działania. Działaniami profilaktycznymi w ramach kampanii objęto 39 747 mieszkańców powiatu. Tabelka ilustrująca zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w latach 1985 2006 Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w latach 1985-2006 Dane dotyczące Polski Zakażenia HIV Zachorowania na AIDS Dane dotyczące województwa lubuskiego Zakażenia HIV Zachorowania na AIDS 10 543 1845 375 62 W roku 2005 w Polsce odnotowano: 654 nowo wykrytych zakażeń HIV, w tym w województwie lubuskim - 11; 290 zachorowań na AIDS, w tym w województwie lubuskim - 2 W roku 2006 w kraju zarejestrowano: 749 nowo wykrytych zakażeń HIV, w tym w województwie lubuskim 15; 120 zachorowań na AIDS, w tym w województwie lubuskim 0 Z powyższych danych wynika, iż liczba zakażonych osób systematycznie rośnie. Sytuacja ta wymaga w dalszym ciągu prowadzenia działań profilaktycznych w tym zakresie. Odnotowuje się, iż największy odsetek nowych zakażeń występuje wśród osób stosujących narkotyki w iniekcjach. Zauważalny jest wysoki wzrost zakażeń wirusem wśród osób utrzymujących ryzykowne stosunki heteroseksualne.
Profilaktyka nowotworu piersi: Różowa Wstążeczka Program ten kierowany jest do dziewcząt ze szkół ponadgimnazjalnych, jak również kobiet związanych ze środowiskiem szkolnym. Jego cel to uwrażliwienie na fakt istnienia raka piersi, wyrobienia nawyku samokontroli wśród dziewcząt i kobiet dorosłych oraz zachęcenie do przeprowadzania badań profilaktycznych. Strach przed zachorowaniem jest bardzo duży, ale z roku na rok coraz więcej dziewcząt i kobiet zdobywa wartościową wiedzę w zakresie profilaktyki nowotworu piersi. 20000 Liczba osób objetych programem 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 2005 2006 Zasięg programu Różowa Wstążeczka w latach 2005/2006 W Polsce co roku odnotowuje się ponad 14 tysięcy przypadków zachorowań na raka piersi. Jeszcze kilka lat temu ponad połowa chorych umierała, a przyczyną było zbyt późne wykrycie choroby wynikające z braku edukacji, strachu i świadomości. W ostatnich latach odsetek umierających na raka piersi jest niższy. Pierwotna Profilaktyka Wad Cewy Nerwowej Program jest przeznaczony dla dziewcząt i młodych kobiet planujących w przyszłości założenie rodziny i świadome macierzyństwo. Ma na celu wyrobienie w kobietach nawyku systematycznego przyjmowania kwasu foliowego i produktów w niego bogatych, które zmniejszają ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u noworodków. Kształtowanie świadomości ma wpływ na zdrowie ich przyszłego potomstwa. Zauważalny jest fakt, iż dzięki programowi znana jest powszechnie rola i wpływ kwasu foliowego na organizm oraz wzrasta liczba kobiet przyjmujących kwas foliowy profilaktycznie. Zasięg Programu Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej w latach 2005/2006 liczba osób objętych programem 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2005 2006 Radosny Uśmiech. Radosna Przyszłość Program profilaktyki próchnicy zębów i higieny jamy ustnej przeznaczony jest dla uczniów klas II szkół podstawowych. Główny cel programu to wyrobienie wśród dzieci nawyku właściwego szczotkowania
zębów i odpowiedniej higieny jamy ustnej i dziąseł. Profilaktyka zapewnia zdrowe zęby i komfort życia. W roku szkolnym 2005/2006 do realizacji programu przystąpiło 39 szkół podstawowych z terenu powiatu żarskiego, co stanowi 100 % wszystkich placówek, identycznie jak w poprzednim roku szkolnym. Edukacją objęto łącznie: 1181 uczniów. Adresaci programu otrzymali zestawy firmy Colgate. Koordynatorzy szkolni zostali wyposażeni w pakiety pomocne przy realizacji programu. Program cieszy się ogromnym zainteresowaniem uczniów i ich rodziców. Stres pod kontrolą Adresatami programu była młodzież klas maturalnych. Program miał za zadanie zwiększyć umiejętności zapobiegania negatywnym skutkom stresu, który towarzyszy młodzieży. Ma za zadanie zredukować ich napięcie emocjonalne. W roku szkolnym 2005/2006 do realizacji przyłączyło się 7 szkół ponadgimnazjalnych,1357 uczniów klas maturalnych. Program wzbogacony był materiałami pomocniczymi, tj.: poradnik, kaseta z filmem, pakiet dla maturzysty, plakat, ulotka dla rodziców, płyta CD. Program cieszył się zainteresowaniem wśród nauczycieli, pedagogów, uczniów i ich rodziców. Został zakończony na roku szkolnym 2005/2006. Przedszkolny Program Profilaktyki WZW typu A Celem programu było ograniczenie występowania WZW typu A wśród dzieci w wieku przedszkolnym (3-6 lat). Edukacją w zakresie WZW typu A i możliwościami zapobiegania objęto rodziców i opiekunów dzieci. Adresaci programu uzyskali niezbędną wiedzę dotyczącą uodparniania podopiecznych szczepieniami ochronnymi. Pomimo dużego wysiłku włożonego w realizację programu, rok przedszkolny 2005/2006 nie zaowocował poddaniem dzieci szczepieniu przeciw WZW typu A i A+B. Wynika to z faktu, iż duży jest nadal koszt samej szczepionki, a sytuacja epidemiologiczna w tym zakresie w powiecie żarskim jest dobra. Przedszkolny Program Profilaktyki WZW typu A został zakończony z końcem roku przedszkolnego 2005/2006. Zależność wyedukowanych osób w zakresie WZW typu A w stosunku do ilości zaszczepionych dzieci 1000 900 800 a liczba rodziców objętych programem b liczba dzieci objętych programem c liczba kadry pedagogicznej objętej programem d liczba zaszczepionych dzieci 700 600 500 400 300 200 100 0 a b c d Profilaktyka WZW typu A w zakładach produkujących
i wprowadzających żywność do obrotu Adresatami programu byli pracownicy zakładów produkujących i dystrybuujących żywność. Główny cel programu to wzrost świadomości społeczeństwa i poziomu ochrony zdrowia konsumentów poprzez produkcję i dystrybucję zdrowej żywności. Programem objęto 38 zakładów produkujących i wprowadzających żywność do obrotu. W sierpniu 2006 roku program Profilaktyki WZW typu A w zakładach produkujących i wprowadzających żywność do obrotu przestał być realizowany. Promowanie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej: Trzymaj Formę! Główny Inspektorat Sanitarny przy wsparciu Stowarzyszenia Polskiej Federacji Producentów Żywności przystąpił do wdrożenia w szkołach w roku szkolnym 2006/2007 programu edukacyjnego pt.: Trzymaj Formę!. Głównym celem programu jest zwiększenie świadomości społeczeństwa dotyczącej wpływu żywienia i aktywności fizycznej na zdrowie. Według badań dotyczących demograficznych uwarunkowań nadwagi i otyłości u uczniów gimnazjów w Polsce w roku 2005, przeprowadzonych przez Zakład Medycyny Szkolnej wynika, że nadmiar masy ciała występuje u 13 % młodzieży w wieku 13-15 lat, w tym otyłość u 4,5%, częściej u dziewcząt niż chłopców. Do realizacji tego priorytetowego programu przystąpiło 14 szkół gimnazjalnych z powiatu żarskiego. Partnerami programu są: Instytut Żywienia i Żywności, Instytut Matki Dziecka, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Sportu, SGGW i AWF w Warszawie, miesięcznik Lider. Działaniami profilaktycznymi w tym zakresie zostaną objęci nie tylko uczniowie, ale również społeczność lokalna powiatu żarskiego. Pragniemy propagować racjonalne odżywianie i aktywność fizyczną, uświadomić wagę problemu oraz zachęcić do podjęcia działań w tym kierunku dla poprawy zdrowia społeczeństwa lokalnego. AKCJE PROMUJĄCE ZDROWIE Kampanie antytytoniowe: Światowy Dzień bez Tytoniu Światowy Dzień Rzucania Palenia Zdrowie i aktywność fizyczna zależy od samego człowieka. Zachęcamy społeczeństwo do zainteresowania się swoim zdrowiem i wywierania wpływu na czynniki, które je kształtują. To właśnie wiedza o zmianie stylu życia sprzyja zdrowiu i zachęca do jego umacniania. Celem akcji jest nakłanianie do walki z nałogiem, uwolnienia się od uzależnienia i cieszenia życiem bez papierosa. Uświadamiamy społeczeństwu wpływ uzależnienia na zdrowie człowieka i jego konsekwencje w przyszłości. Współpracujemy z Ośrodkiem Terapeutycznym Profil w Żarach i Ośrodkiem ds. Uzależnień w Lubsku oraz Starostwem Powiatowym w Żarach. Podczas kampanii majowej pt.: Każdy papieros niszczy Twoje zdrowie, w ramach imprezy plenerowej związanej z obchodami promocji miasta Lubsko przeprowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych oraz rozmowy na temat kampanii antytytoniowej z uczestnikami imprezy. Odbiorcy programu zdobyli niezbędną wiedzę z zakresu wpływu tytoniu na zdrowie człowieka i jego konsekwencji. Ogółem do programu przystąpiło 13 526 osób. Profilaktyka WZW typu C
Celem interwencji było zapoznanie społeczności lokalnej z chorobą jaką jest wirusowe zapalenie wątroby typu C, ukazanie sposobów uchronienia się i zabezpieczenia się przed nią. Profilaktyka zdrowotna w tym zakresie i przestrzeganie jej zasad to bardzo ważny element działalności zdrowotnej. Do realizacji tego przedsięwzięcia przyłączyło się 6 NZOZ-ów z powiatu żarskiego. W 2006 roku odnotowano 20 nowo wykrytych zakażeń HCV w powiecie żarskim. W roku 2005 było 15. Obserwuje się więc, wzrost zakażeń HCV. Wynika to z braku przestrzegania zasad higieny przy zabiegach naruszających ciągłość tkanek i braku profilaktycznych szczepień ochronnych. Akcja Żółty Tydzień Akcja Żółty Tydzień to doskonała okazja do zaszczepienia się przeciwko dwóm typom żółtaczki groźnym chorobom: wirusowym zapaleniu wątroby typu A i B. Akcja wiązała się z oplakatowaniem miasta, przedszkoli, PSSE, dystrybucją materiałów oświatowo-zdrowotnych, rozmowami z mieszkańcami. Adresatami programu była społeczność lokalna, rodzice i opiekunowie w wieku przedszkolnym, dyrekcje szkół. Ogólny zasięg kampanii to 20 509 osób. Światowy Dzień Zdrowia Hasło Roku Pracując dla Zdrowia Światowy Dzień Zdrowia w roku 2006 przebiegał pod hasłem Pracując dla Zdrowia. Przesłanie to zwróciło uwagę na problemy związane z niekorzystną sytuacją dotyczącą kadry fachowców- pracowników medycznych, które sprawują opiekę medyczną w służbie zdrowia. W ramach kampanii Pracując dla Zdrowia Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żarach zorganizowała konkurs ph.: Pracując dla Zdrowia, podczas którego społeczność lokalna dokonała wyboru najsympatyczniejszego lekarza i pielęgniarki z NZOZ-ów biorących udział w konkursie. W konkursie udział wzięło 21 lekarzy i 26 pielęgniarek z 10 NZOZ-ów. Ogółem głosowało 3297 osób. Najsympatyczniejszy lekarz otrzymał 280 głosów, najsympatyczniejsza pielęgniarka 337 głosów. Podsumowaniem kampanii była uroczystość, podczas której odbyło się oficjalne ogłoszenie wyników i wręczenie nagród zwycięzcom. Akcja Ptasia Grypa Celem akcji była profilaktyka ptasiej grypy. W ramach interwencji odbyła się akcja posesja, podczas której przeprowadzono kompleksową kontrolę posesji w powiecie żarskim pod kątem przestrzegania nakazu zamykania drobiu. Kontrole odbywały się przy współpracy z przedstawicielem Policji, Urzędowym Lekarzem Weterynarii oraz przedstawicielem Starostwa Powiatowego. Odwiedzono 61 gospodarstw w powiecie żarskim. W ramach interwencji nieprogramowej odbyły się pogadanki nt. ptasiej grypy w szkołach, adresatami byli uczniowie - 1125 osób. Działania profilaktyczne obejmowały także dystrybucję materiałów oświatowo-zdrowotnych wśród społeczności lokalnej w połączeniu z rozmowami indywidualnymi dotyczącymi problemu.
Kleszczowe zapalenie mózgu-chroń się! Kleszczowe zapalenie mózgu to groźna choroba. Celem interwencji była profilaktyka choroby wśród osób planujących pobyt w lesie, na działce, nad jeziorami. Szczepienie jest najlepszym sposobem zapobiegania chorobie. Jest zalecane dla wszystkich tych, którzy pracują lub wypoczywają na terenach występowania kleszczowego zapalenia mózgu. Profilaktyka w ramach tego problemu zwiększa świadomość ludzi w tym zakresie. Do działań profilaktycznych przyłączyło się 6 NZOZ-ów z powiatu. Ogólnie w zakładach opieki zdrowotnej na terenie powiatu żarskiego zaszczepiono 56 osób w wieku 20 lat i powyżej. Poznaj grzyby - unikniesz zatrucia Grzyby są chętnie spożywane przez ludzi ze względu na walory smakowe i zapachowe. Spędzanie czasu w lesie to znakomita forma aktywnego wypoczynku. Jednak trzeba pamiętać o tym, że w naszych lasach rośnie wiele gatunków grzybów o dużej toksyczności. Celem interwencji było uświadomienie i przekazanie odbiorcom wiedzy na temat przestrzegania zasad podczas grzybobrania oraz umiejętności odróżniania grzybów jadalnych i niejadalnych, aby uniknąć poważnych zagrożeń dla życia i zdrowia. Do działań zdrowotnych o tej tematyce przystąpiło 15 placówek nauczania i wychowania oraz 3 NZOZ-y. Profilaktyka uzależnień Narkomania Narkomania to niezwykle poważny problem dzisiejszych czasów. Celem interwencji było ukazanie młodzieży czym jest narkomania, zapoznanie z jej skutkami i chorobami związanymi z uzależnieniem. W ramach programu odbyła się konferencja dotycząca problemów współczesnego świata pt.: Odnaleźć siebie. Pomysłodawcami konferencji byli: Zespół Szkół Rolniczych w Lubsku i Państwowa Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żarach. Poruszono na niej następujące tematy: poglądy młodzieży wobec problemów współczesnego świata, czynniki determinujące prawidłowe funkcjonowanie jednostki, konsekwencje prawne, wynikające z niedostosowania. Odbyły się także warsztaty dla młodzieży w połączeniu z pracą terapeutyczną psychologa klinicznego. Interwencję zrealizowano przy współpracy Ośrodka Terapeutycznego Profil i Komendą Policji w Żarach. Ogólna liczba odbiorców programu to 1607 osób. Zdrowe Wakacje Adresatami programu była społeczność lokalna powiatu żarskiego. Cel akcji Zdrowe Wakacje próba uświadomienia ludziom aktywnie spędzającym wakacje i uczulenia ich na ewentualne zagrożenia mogące zaistnieć właśnie podczas urlopu. Wiedza pozwoli zachować ostrożność oraz uchronić się przed niebezpieczeństwami takimi jak: zatrucia grzybami, ukąszenia przez żmije, chorobami przenoszonymi przez kleszcze, wścieklizna, czerwonka, salmonella, toxocaroza, aids. Interwencja przypomina również o zasadach pierwszej pomocy podczas zadławień, krwotoków, oparzeń, udarów, użądleń, pogryzień. Przypomnieliśmy także zasady zachowywania się podczas obcowania z przyrodą. Do interwencji przestąpiły 3 NZOZ-y z powiatu żarskiego.
PODSUMOWANIE Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żarach prowadzi działania oświatowo-zdrowotne przy współpracy z wieloma instytucjami, jednostkami, organizacjami i ekspertami szczebla centralnego i lokalnego: Krajowym Centrum ds. AIDS. Polskim Towarzystwem Oświaty Zdrowotnej. Instytutem Matki i Dziecka. Centrum Onkologii; Dyrekcjami placówek oświatowo wychowawczych, pielęgniarkami i pedagogami szkolnymi; Lekarzami i pielęgniarkami z NZOZ -ów; Starostwem Powiatowym, Ośrodkami Terapeutycznymi ds. Uzależnień; Biurem Parafialnym NPR; Stowarzyszeniami: Amazonki Firmami farmaceutycznymi; lokalnymi środkami masowego przekazu. Współpraca Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego z samorządami lokalnymi oraz instytucjami, organizacjami i jednostkami jest jedną z podstawowych form działalności oświatowej. Wsparcie finansowe i merytoryczne w/w organizacji pozwala na skuteczne przeprowadzanie działań profilaktycznych i efektywną realizację programów zdrowotnych. W 2006 roku samorządy lokalne powiatu żarskiego, instytucje i firmy przyłączyły się do kampanii społecznej dotyczącej Światowego Dnia Zdrowia, który przebiegał pod hasłem: Pracując dla Zdrowia. Dzięki wsparciu finansowemu samorządów lokalnych i firm powiatu żarskiego zainicjowany został konkurs kierowany do lekarzy i pielęgniarek pierwszego kontaktu z NZOZ-ów całego powiatu żarskiego, którzy walczyli o tytuł: najsympatyczniejszy lekarz/najsympatyczniejsza pielęgniarka. Konkurs został zakończony imprezą, podczas której ogłoszono zwycięzców i wręczono nagrody. Podczas finału konkursu część artystyczną wypełniły występy przedszkolaków i uczniów szkół ponadgimnazjalnych, o tematyce służby zdrowia. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny współpracował ze specjalistami z różnych dziedzin, których zapraszano na szkolenia tematyczne organizowane dla koordynatorów szkolnych programów. Specjaliści (Lekarze, Terapeuci, Przedstawiciel Policji) służyli swoją wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem podczas szkoleń i narad, w których uczestniczyli. Współpracowano z Urzędem Miasta w Żarach i Starostwem Powiatowym od strony organizacyjnej w ramach zainicjowanych szkoleń dla koordynatorów programowych. Przy współpracy lokalnych gazet i mediów w zakresie kampanii tematycznych, potrafiliśmy dotrzeć do szerszej liczby mieszkańców powiatu żarskiego i objąć działaniami profilaktycznymi. Podczas Akcji Posesja w ramach interwencji Ptasia Grypa współpracowano z Przedstawicielem Weterynarii, Policji, Starostwa podczas wspólnych kontroli gospodarstw w powiecie żarskim. W ramach Imprezy Plenerowej podczas Dni Lubska Urząd Miasta wyraził zgodę i zorganizował Sekcji Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej stoisko pomocne przy szerzeniu oświaty zdrowotnej. Działalność oświatowo-zdrowotna realizowana jest w miarę możliwości, jednakże odczuwalny jest brak nakładów finansowych oraz niedobór materiałów edukacyjnych, co uniemożliwia prowadzenie w sposób rokujący działania profilaktyczne, jak również ich właściwe oddziaływanie. Dzięki odpowiednim metodom łatwiej jest przemówić do społeczeństwa i przekonać o skuteczności działań profilaktycznych. W 2006 roku profilaktyką zdrowotną objęto 67,9 % społeczności lokalnej w powiecie żarskim. Stanowi to blisko 50 % więcej ludności objętej działaniami prozdrowotnymi niż w roku 2005. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Żarach podejmuje działania prozdrowotne w zakresie programów krajowych oraz innych przedsięwzięć prozdrowotnych obejmujących problematykę zdrowia publicznego, mających na celu dostarczenie wiedzy w zakresie zagrożeń środowiska w jakim żyjemy. Zauważalny jest fakt, iż świadomość społeczeństwa w zakresie programów zdrowotnych wzrasta w miarę prowadzonej profilaktyki i realizacji przedsięwzięć. Im większa liczba odbiorców, tym większa szansa na poprawę sytuacji zdrowotnej całego społeczeństwa, dlatego nagłaśnianie kampanii to główna metodyka ich realizacji.