Jkość technologii spwni Dr in. Piotr S dek, Instytut Spwlnictw, Gliwice Proces spwni, wg systemów zrządzni jkością orz norm udowlnych uznny jest jko proces specjlny. Konsekwencją tego jest konieczność zkwlifikowni go, czyli udowodnieni przez wykonwcę swoich możliwości technicznych. W rtykule przedstwiono zgdnienie kwlifikowni technologii spwlniczych wg ktulnie oowiązujących norm. Połączeni w konstrukcjch u - dowlnych to ktegori, od której zleżą włściwości eksplotcyjne oiektu orz jego ezpieczeństwo. Występujące połączeni spwne muszą więc spełnić wysokie wymgni techniczne. Wymgni te zestwiono w ktulnie oowiązującej normie PN-B- 0600:00 [1]. Jednym z wżniejszych wymgń co do wykonywni spwni jest procedur kwlifikowni, czyli uznni technologii. Kwlifikownie technologii stnowi dowód n to, ze dny proces spwlniczy w dnym przedsięiorstwie zostnie wykonny przy spełnieniu wszystkich wymgń technicznych i jkościowych. Pojęcie kwlifikownie technologii m swoje podstwy. Procesy łączeni metli (spwlnicze) wg PN-B-0600 są zkwlifikowne jko procesy specjlne. Według norm IS proces specjlny zdefiniowny jest jko proces, którego wynik nie może yć w pełni sprwdzony przez późniejszą kontrolę i dnie wyrou i gdzie nieprwidłowości jego przeiegu mogą się ujwnić w czsie stosowni wyrou (konstrukcji). Jkość wyrou może yć ztem zpewnion włściwym procesem technologicznym rozuminym w szerszym zkresie, minowicie: orgnizcją produkcji, jkością mteriłów, PN-EN IS 15610 [3] Czy wymgny jest WPS? Wymgny WPS istnieje (PN-EN IS 15609-1)[1] prcownie pwps Kwlifikowne pwps-u zgodnie z wymgnimi norm PN-EN IS15611 [4] k Nie PN-EN IS 1561 [5] Kwlifikownie procesu czeni mteri ów Protokó kwlifikowni technologii spwni (WPQR) WPS lu instrukcj roocz przygotown przez wytwórc Nie k PN-EN IS 15613 [6] Brk dlszych dzi Przekznie do produkcji: WPS lu instrukcj roocz przygotown przez wytwórc PN-EN IS 14555 [7] PN-EN IS 1560 [8] PN-EN IS 15614 (rk 1 13) [9-0] Rys. 1. Schemt procesu kwlifikowni technologii czeni mteri ów odpowiednim procesem technologicznym orz sprzętem, kwlifikcjmi personelu iorącego udził w wytwrzniu i kontrolą jkości n kżdym etpie produkcji. Zezpieczenie odpowiedniego poziomu jkości zgwrntowne ędzie zrelizowniem wielu przedsięwzięć w sferze orgnizcyjnej i technicznej, które możn zestwić w czterech podstwowych grupch [31]: orgnizcj systemu zezpieczeni jkości (SZJ); personel; technologi; kontrol. Przez pojęcie jkości technologii nleży ztem rozumieć spełnienie wymgń co do przygotowni, wykonni i kontroli wszystkich mteriłów, sprzętu orz procesów, w wyniku których powstje procedur technologiczn określon postnowienimi odpowiedniej normy technicznej. Zsdy przygotowni technologii w rmch kwlifikowni określone są w normie PN-EN IS 15607 []. N rysunku 1 pokzno schemt, wg którego powinno się relizowć proces kwlifikcyjny. W zleżności od rodzju konstrukcji, rodzju mteriłu i możliwości technologicznych wytwórcy proces kwlifikowni możn relizowć wg różnych procedur [3 0]. Podstwowym dokumentem technologicznym jest instrukcj technologiczn spwni o przyjętej z język ngielskiego nzwie WPS (Welding Procedure Specifiction) [1]. W dokumencie tym zestwione muszą yć wszystkie niezędne informcje wymgne do wykonni spoiny. Przykłd tkiego dokumentu pokzno n rysunku. Instrukcj (WPS) może 7
8 yć przygotowywn w różny sposó. PN-EN IS 15610 [3] określ wrunki kwlifikowni technologii n podstwie uznwnych mteriłów dodtkowych do spwni łukowego. W postnowienich są zestwione ogrniczeni co do mteriłów podstwowych orz metod spwni. oże yć stosown tylko dl mteriłów niestopowych grupy 1 orz dl mteriłów ustenitycznych grupy 8.1 [, 3]. Procedur kwlifikowni technologii wg uznnych mteriłów dodtkowych może yć zstosown o ile w normie wyrou, umowie i specyfikcji nie m określonych wymgń w zkresie udrności lu twrdości, mterił podstwowy nie uleg wpływowi spwni w zkresie R e, odporności n korozję orz innych prmetrów strefy wpływu ciepł, które po spwniu mogą ulec zminie. Z przedstwionych wrunków uznni wynik, że dotyczyć ono ędzie konstrukcji z mteriłów łtwospwlnych. W przypdku normy PN-B-0600 dotyczyć to ędzie konstrukcji klsy i 3. Procedur kwlifikcyjn musi yć ndzorown przez kompetentnego egzmintor []. uszą mu yć przedstwione normy mteriłów podstwowych dl zkresu kwlifikcji, wykz stosownych mteriłów dodtkowych (zgodnych z odpowiednimi normmi), oprcowny przez wytwórcę pwps orz protokół kwlifikowni technologii (WPQR Welding Procedure Qulifiction Record []). N podstwie pwps nleży wykonć złącz próne. Nie wymg się dń włściwości połączeni spwnego, le złącz próne powinien wykonć spwcz posidjący odpowiedni zkres uprwnień wg PN-EN 87 1 [5]. Istotnym elementem procedury kwlifikcyjnej ędzie ztem ndzorownie spwni elementu prónego, w szczególności porównnie zmiennych przedstwionych w pwps orz wynik oględzin jkości wykonnych przez egzmintor. Złącz próne powinny spełnić wymgni wg złącznik B normy PN-B-0600. Dokumentcj kwlifikcyjn ę - dzie oejmowć tylko pwps ztwierdzony i odpowiednio uwirygodniony przez egzmintor orz WPQR. Ztwierdzony pwps utomtycznie stje się WPS-em do stosowni. Procedur kwlifikowni technologii n podstwie uznnych mteriłów dodtkowych tylko z pozoru wydje się trkcyjn. oże yć tylko stosown w przypdku njmniej odpowiedzilnych konstrukcji. Prktycznie rk kontroli wymgń włściwości złączy zncznie ogrnicz oszr sto- Instrukcj echnologiczn Spwni Wytwórcy (WPS) iejscowo : iejsce siedziy lu oficjlnej filii firmy Instrukcj echnologiczn Spwni Wytwórcy nr: KJ//1/00 (numercj wg systemu zrz dzni jko ci ) WPQR nr: KJ/1/00 Sposó przygotowni i czyszczeni: (numercj wg systemu zrz dzni jko ci ) Wytwórc: Nzw wytwórcy znczenie mteri u podstwowego: klsyfikcj: S355JG3 - EN 1005 Sposó przenoszeni metlu: Gruo mteri u: 1 mm yp z cz i spoiny BW rednic zewn trzn: Szczegó y przygotowni do spwni Pozycj spwni: PA Konstrukcj z cz Kolejno spwni 60 Szczegó y dotycz ce spwni cieg Proces Wymir Nt enie pr du [A} 1 Npi cie [V] Rodzj pr du Pr dko podwni drutu [m/min] 1 Rys.. Widok instrukcji technologicznej spwni (WPS) przyk d 5 4 3 Pr dko przesuwu [cm/min] Ilo wprowdzonego ciep [kj/cm] spoiw min mx min mx iegunowo min mx min mx min mx 1 135 1, 130 140 18 19 DC + 3, 3,5 30 3-3 135 1, 10 0 6 7 DC + 6,5 7,0 35 38 4-5 135 1, 50 60 9 30 DC + 7,8 8, 38 40 znczenie spoiw: PN-EN 440 G3 Si1 Inne informcje: Nzw hndlow: ciegi zkosowe (mx. szer.): Gz/opnik os on: PN-EN 439-1 Przep yw gzu: os onowy 1 15 l/min scylcj (mplitud, cz stotliwo, czs przerwy): formuj cy 0 Rodzj elektrody wolfrmowej/ wymiry: Szczegó y oieni/podk dki: ss, n Szczegó y spwni ukiem pulsuj cym: empertur podgrzewni wst pnego: nie stosowno empertur mi dzy ciegow: 00 C Utrzymnie temp. podgrz. wst pnego Wylot elektrody: 10 15 mm Szczegó y spwni plzmowego: rók ciepln po spwniu: nie stosowno Przedstwiciel wytwórcy: Imi i nzwisko Dt sowni tego zkwlifikowni, szczególnie w udownictwie. Norm PN-EN IS 15611 [4] określ wrunki kwlifikowni technologii n podstwie uzysknego wcześniejszego doświdczeni wytwórcy. Istnieje znczn grup wytwórców, którzy od dłuższego czsu produkują konstrukcje spwne dl wielu zstosowń. Konstrukcje te są eksplotowne i spełniją wszelkie wymgni techniczne. Dotychczsow ich pozycj n rynku i określone doświdczeni dją pełną rękojmię produkcji o odpowiedniej jkości. Istnieją więc przesłnki, że poziom technologiczny wytwórcy jest wystrczjący i procedury kwlifikowni technologii mogą yć uproszczone. Procedur kwlifikcyjn wymg oprcowni
pwps odpowidjącego wymgniom norm orz odpowiedniego udokumentowni uzysknego doświdczeni. Dokumentcj t powinn zwierć dokumenty kontroli (dń niszczących i nieniszczących), pró szczelności lu ciśnieniowych orz innych, podczs których sprwdz się jkość i wytrzymłość wyrou i połączeń spwnych. Dokumentmi poświdczjącymi produkcję spwlniczą może yć wykz produkcji lu oiektów wykonnych w okresie 1 roku, w ciągu określonego czsu lu dokumenty rewizyjne poświdczjące odpowiednią jkość połączeń spwnych w konstrukcjch ędących w eksplotcji. Dokumenty te powinny yć złączone do protokołu WPQR. Z określony czs uwż się 5 lt, o ile w normch wyrou lu innych specyfikcjch nie podno inczej. Istotnym elementem procedury kwlifikcyjnej może yć wizytcj wykonnych przez wytwórcę oiektów lu oględziny wyroów po okresie eksplotcji. Wizytcj lu oględziny powinny odyć się po upływie okresu gwrncyjnego. Zkwlifikown w ten sposó technologi jest wżn ściśle w odniesieniu do produkcji spwlniczej, któr ył sprwdzn przez inspekcję. Nleży dodć, że nie wymg się w tym przypdku wykonni i dni płyt prónych. Norm PN-EN IS 1561 [5] określ wrunki kwlifikowni technologii n podstwie przyjęci stndrdowej technologii spwni. Jednostk posidjąc technologię wg odpowiedniej części PN-EN IS 15614, więc n podstwie pełnych dń technologii, może odstąpić innej jednostce tę kwlifikcję jko tzw. technologię stndrdową. Są jednk ogrniczeni i uwrunkowni. Stosownie kwlifikowni n podstwie technologii stndrdowej może yć odniesione tylko do wyrnych grup stli. Wrunkiem zkwlifikowni technologii stndrdowej jest odpowiednie przygotownie jednostki i jej personelu. Personel ndzoru spwlniczego musi posidć kwlifikcje wg PN-EN IS 14731:008 [30], zkłd powinien posidć odpowiedni system zrządzni jkością wg PN-EN IS 3834 [6 9]. echnologie stndrdowe mogą stosowć spwcze mjący odpowiednie uprwnieni wg PN-EN 87 pokrywjące zkres kwlifikcji przedmiotowej technologii stndrdowej. Dokumentcj przekznej technologii stndrdowej powinn oejmowć protokół kwlifikcji WPQR wrz z WPS-mi, z wykzniem jednostki pierwotnej (w której dokonno kwlifikcji wg pełnych dń) orz jednostki egzminującej. Instrukcj WPS po podpisniu i ztwierdzeniu przez egzmintor lu jednostkę egzminującą stje się technologią do stosowni. Wszelkie zminy mogą yć Jednostk egzminuj c (nzw, logo) Protokó kwlifikcji technologii spwni (WPAR) nr KJ/1/00 Welding Procedure Approvl Record (WPAR) I. Kwlifikcj technologii spwni widectwo d Welding procedure pprovl est certificte 1. echnologi spwni stosown przez wytwórc nufcturer s Welding Procedure PWPS nr ZS//1/00 3. Wytwórc: CHEAPARA S.A. nufcturer 5. Norm dotycz c d : PN-EN 88-3 Code/esting stndrd Zkres kwlifikcji. Extent of pprovl 7. Proces spwni: 135 Welding process 9. teri podstwowy: S355JG3 - EN 1005 Stron 1/4. Jednostk egzminuj c: (Nzw ) Exminer/test ody 4. Adres: Address 6. Dt spwni: 14.06.000 Dte of welding 8. Rodzj z cz: doczo owe Joint type: utt weld Prent metl: 10. Rodzj spoiw: PN-EN 440 - G3Si1 11. Gruo mteri u podstwowego (mm): 1 Filler metl type/stndrd Prent metl thickness 1. Rodzj gzu os onowego: PN-EN 439-1 - 13. Rodzj pr du spwni: DC + Shielding gs/stndrd Welding current: 14. Pozycj spwni: PA 15. Podgrzewnie wst pne: nie stosowne Welding position Prehet: no pplied 16. Inne informcje: ther informtions 17. Niniejszym stwierdz si, e z cze próne spwno i dno zgodnie z wymgnimi normy PN-EN 88-3 i uzyskno wynik pozytywny. his is certified tht test joint ws prepred, welded nd tested stisfctorily in ccordnce with the requirements of the code testing stndrd indicted ove. 18. iejscowo 19. Dt wydni 0. Egzmintor lu jednostk egzmincyjn L oction Dte of issue Exminer / test ody (Nzw) ychy 03.07.000 r. Jn Kowlski, EWE Rys. 3. Protokó kwlifikcji technologii (WPQR), stron 1 wprowdzone jedynie przez egzmintor lu jednostkę djącą. Nie m ogrniczeń w czsie dl wżności stndrdowej technologii spwni. Egzmintor może w rmch swoich czynności nkzć zespwnie elementu prónego i wykonć n nim dni wizulne lu inne nieniszczące wg swojego uznni. Norm PN-EN IS 15613:006 [13] określ wrunki kwlifikowni technologii n podstwie przedrodukcyjnego dni technologii spwni lu zgrzewni. W prktyce produkcyjnej stosowne są prce spwlnicze, które nie mją w pełni odniesieni do ksztłtu i wymirów elementów prónych wg dnego rkusz normy PN-EN IS 15614, poniewż nie zwsze istnieje możliwość przeprowdzeni dń wg jej pełnego zkresu, ze względu n znczenie węzł spwnego, istnieje 9
30 konieczność przeprowdzeni dń w celu potwierdzeni możliwości technologicznych wytwórcy. W tkim przypdku nleży przygotowć jeden lu więcej elementów prónych, które w mirę możliwości odzwierciedlą ksztłt i wymiry elementu rzeczywistego (produkcyjnego). Wżne ędzie zpewnienie wrunków wykonni elementu produkcyjnego, tkich jk: utwierdzeni, wpływu ngrzewni, utrudnionego dostępu itp. Ksztłt, wymiry, wrunki przeprowdzeni prc orz dń powinien w zsdzie odpowidć zkresowi wg odpowiedniego rkusz PN-EN IS 15614. Nie zwsze jest to możliwe do zrelizowni. ożliwe mogą yć też dni uzupełnijące. ożn zstosowć dni dodtkowe, np.: dni odporności n korozję, dni ścierlności, dni erozji złącz pod wpływem różnych czynników itp. Kwlifikcj technologii dotyczy tylko złącz lu powierzchni npwnej dnego wyrou. Zkres kwlifikcji dotyczący gruości możn odnosić do kżdego elementu złącz, jk również do gruości spoiny. W zleżności od wrunków możn ustlić zkresy gruości zrówno dl spoin, jk i dl powierzchni npwnych. Zkres ten ędzie wynikć z prmetrów spwlniczych i musi gwrntowć wymgne włściwości spoin lu npoin. W celu udowodnieni tego, powinno się wykonć cłą serię elementów prónych, w których zstosowno y różne prmetry i dl różnych gruości. Kwlifikownie technologii wg PN-EN IS 15613 dotyczy dnego wytwórcy, dl którego je zrelizowno. uszą yć zchowne wrunki technologiczne i wrunki kontroli, tkie jk przy relizowniu procedury kwlifikcyjnej, o ile specyfikcj wyrou nie stnowi inczej. Wżność kwlifikcji jest n czs nieokreślony, chy że uzgodniono inczej. Procedur kwlifikcyjn powinn yć udokumentown z pomocą WPQR. Norm PN-EN IS 15614 1 [9] ustl wrunki kwlifikowni technologii spwni n podstwie dni technologii. Kwlifikownie technologii spwni może yć relizowne n podstwie wielu norm [9 0]. Stnowi ono njrdziej złożoną procedurę polegjącą n przeprowdzeniu pełnego dni technologii, któr oejmuje ustlenie wrunków i techniki spwni orz dnie włściwości złącz i spoiny. Jest ztem procedurą njkosztowniejszą, le również njzkres koniecznych dń muszą yć uzgodnione z egzmintorem. ogą one wynikć również z wymgń dotyczących wyrou. Wrunki odioru powinny wynikć z normy wyrou lu specyfikcji projektowej. Procedur kwlifikcyjn wymg sporządzeni przez wytwórcę pwps, z uwzględnieniem wszystkich występujących prmetrów. Jeśli wrunki produkcyjne wymgją stosowni oprzyrządowni, to elementy próne powinny yć wykonywne w tych smych wrunkch. Zkres Protokó kwlifikcji technologii spwni WPAR nr KJ/1/00 Stron /4 II. Szczegó y dotycz ce z cz prónego Detils of test joint 1. iejscowo : ychy. Jednostk inspekcyjn: (Nzw) Loction Exminer/ test ody 3.echnologi spwni stosown przez wytwórc : 4. Sposó przygotowni orz czyszczeni: szlifownie rowk i oszru spoiny nufcturer s welding procedure PWPS nr KJ//1/00 ethod of preprtion nd clening: Grinding of groove nd joint re 5. Wytwórc: CHEAPARA S.A. 6. Specyfikcj mteri u podstwowego: S355JG3 - EN 1005 nufcturer Prent mteril specifiction: 7. WPAR nr: KJ/1/00 8. Imi i nzwisko spwcz: Jn Cie lik WPAR no.: Welder s nme 9. Proces spwni: 135 10. Gruo mteri u (mm): 1 Welding process: teril thickness (mm) 11. Rodzj z cz: - doczo owe 1. Pozycj spwni: PA Joint type: utt weld Welding position 13. Szczegó y przygotowni do spwni (schemt) Weld preprtion detils (sketch) Rysunek z cz Kolejno spwni Joint design Welding sequence 60 14. Szczegó y dotycz ce spwni Welding detils: cieg Proces Run Process Wymir spoiw Size of filler metl [mm] Nt enie pr du Current [A] 0 1 Npi cie uku Voltge [V] Rodzj pr du iegunowo ype of current/polrity 5 1 4 3 Pr dko podwni drutu Wire feed speed [m/min] 1 135 1, 136 18,5 DC/+ 3,3 30-3 135 1, 0 7 DC/+ 6.9 38 4-5 135 1, 50 30 DC/+ 7,8 40 15. Inne informcje: ther informtion: 16. Klsyfikcj spoiw i nzw hndlow: PN-EN 440 - G3 Si1 / I Filler metl clssifiction nd trde nme 17. Przep yw gzu (l/min): 1 15 18. Wylot elektrody (mm): 10 15 Shielding gs flow rte Stnd off distnce (mm) 19. empertur podgrzewni wst pnego: nie stosowne 0. empertur mi dzy ciegow: 00 C Prehet temperture: no pplied Interpss temperture 1. Szczegó y oieni/podk dek: spwnie jednostronne ez podk dki Detils of gouging/cking ss n. Wytwórc: CHEAPARA S.A. nufcturer: Pr dko spwni rvel speed [cm/min] 3. Egzmintor lu jednostk egzminuj c Exminer / test ody ( dt i podpis) 14.06.000 mgr in. Jn Kowlski (Nzw) dte nd signture Rys. 4. Szczegó y wykonni z cz prónego (WPQR), stron
el 1. Grupy mteri owe stli Grup Rodzj stli Podgrup Norm/Przyk dowe gtunki 1 3 4 5 R eh 460 P, C 0,5%, Si 0,6%, n 1,8%, o 0,7%, S 0,045%, P 0,045%, Ni 0,5%, Cu 0,4%, Cr 0,3%, N 0,06%, i 0,05% Dronozirniste po oróce termomechnicznej R eh > 360 P Ulepszne cieplnie i utwrdzne wydzieleniowo z wyj tkiem nierdzewnych Stle niskowndowe Cr-o-(Ni) o 0,7%, V 0,1% Stle Cr-o ezwndowe C 0,35% 6 Stle wysokowndowe Cr-o-(Ni) 7 8 Stle ferrytyczne, mrtenzytyczne i utwrdzne wydzieleniowo C 0,35%, 10,5% Cr 30% Stle ustenityczne Ni 31% 9 Stle niklowe, Ni 10% 10 Stle ferrytyczno ustenityczne DUPLEX 11 Stle spoz grup 1 10 0,5% < C 0,5% 1.1 PN-EN 1005-/ S35, PN-EN 1005-3/S75N, PN-EN 1005-4/S75 1. PN-EN 1005-/ S355, PN-EN 1005-3/S355N, PN-EN 1005-4/S355 1.3 PN-EN 1005-3/ S40N 1.4 PN-EN 1005 5/ S35W.1 PN-EN 1005-4/ S40, S460, PN-EN 1008-5/ P40. PN-EN 10149-/ S550C 3.1 PN-EN 1005-6/ S460Q, S60Q, PN-EN 1008-6/ P460Q, P500Q 3. PN-EN 1005-6/ S890Q, S960Q 3.3 PN-EN 10137-3/ S500A 4.1 Cr 0,3%, Ni 0,7% 4. Cr 0,7%, Ni 1,5% 5.1 PN-EN 1008-/ 13Cro4-5, PN-EN 1016-/ 10Cro5-5 5. PN-EN 1008-/ 10Cro9-10, PN-EN 1016-/ 10Cro9-10 5.3 PN-EN 1016-/ X11Cro5+L 5.4 PN-EN 1016-/ X11Cro9-1+L 6.1 PN-EN 1013-/ G1CrV5-, PN-EN 1016-/14oV6-3 6. PN-EN 1013-/ G17CroV5-10 6.3 0,3% < Cr 7,0% o 0,7%, V 0,35% 6.4 PN-EN 1016-/ X10CroVN9-1, PN-EN1013-/ GX3CroV1-1 7.1 PN-EN 10088:1:005. 1/ XCrNi1 7. PN-EN 1008-7/ X3CrNio13-4, PN-EN 1013-/ GX8CrNi1 7.3 Stle utwrdzne wydzieleniowo 8.1 PN-EN 10-5/XCrNiCu19-10, XCrNi18-9 8. PN-EN 10088-1:005. 3/ X1CrNi5-1 8.3 PN-EN 10088:005. /3X1CrnNiN17-7-5 9.1 PN-EN 1008-4/ 11nNi5-3, PN-EN 10-3/ 13nNi6-3 9. PN-EN 1008-4/ 1Ni14, PN-EN 1013-3, G17NiCro13-6 9.3 PN-EN 1008-4/X8Ni9, X7Ni9 10.1 PN-EN 10-5/ XCrNio-5-3 10. PN-EN 10 5/ XCrNioN5 7 4 11.1 0,5% < Cr 0,35% 11. 0,35% < Cr 0,5% 11.3 0,5% < Cr 0,85% rdziej wirygodnym sposoem udowodnieni możliwości wykonwcy. Stosownie kosztownych procedur powinno yć uzsdnione i przemyślne. Kwlifikownie n podstwie dń technologii powinno yć relizowne dl połączeń spwnych w konstrukcjch klsy I [1]. prcownie technologii nstępuje u wytwórcy (pwps), w zleżności od potrze zmówieni, wyposżeni i profilu produkcji. Licz i rodzj elementów prónych określon jest potrzemi kwlifikcji, które oejmują: grupę mteriłową, rodzj procesu spwni, rodzj złącz, gruość łączonych elementów, rodzj i gtunek mteriłów dodtkowych, pozycję spwni, rodzj prądu, rodzj oróki cieplnej. Wyniki dń muszą yć dokumentowne w protokołch WPQR i tylko one są podstwą do zkwlifikowni technologii. N rysunkch 3 6 pokzno przykłdowy WPQR. Jk widć, kwlifikownie technologii n podstwie dń jest kosztowne, ztem niezwykle wżne jest włściwe określenie tzw. zkresu kwlifikcji. Zkres ten dotyczy: mteriłów dni jednego gtunku mteriłu pozwlją n stosownie technologii dl określonych innych gtunków o odpowiednim podoieństwie metlurgicznym; wymirów, w szczególności gruości i średnic; metod spwni; pozycji spwni; rodzju spoiny; gtunku mteriłu dodtkowego i innych. Podoieństwo metlurgiczne mteriłów podstwowych i dodtkowych, podoieństwo technik spwlniczych orz zróżnicowny stopień trudności spwni (pozycje spwni) pozwlją n znczne nierz rozszerzenie kwlifikcji. Wyrżjąc to njprościej: wykonując dni kwlifikcyjne dl określonych zmiennych pojwiją się możliwości ich rozszerzeni tworząc tzw. zkres kwlifikcji. Stle konstrukcyjne, w zleżności od swoich włściwości spwlniczych, zostły uszeregowne w tzw. grupy mteriłowe. W teli 1 przedstwiono sposó podziłu stli. Kwlifikownie technologii wg PN-EN IS 15614 1 przeprowdz się n ściśle określonych ele- 31
el. Kszt t i wymiry z czy prónych orz zestwienie wymgnych d Szkic elementu prónego Symole Rodzj i zkres d Spoin czo ow Przygotownie rzegów wg pwps t 1 t RG RG U Spoin czo ow Przygotownie rzegów wg pwps D 1 /t 1 t Kierunek spwni RG D/t U Kierunek spwni A B D /t RG = min 150 = min 350 odpd min 5 pomir twrdo ci dni mkroskopowe R pró rozci gni G pró zginni U pró udrno ci D rednic zewn. t gruo cinki V dni wizulne U dni ultrd wi kowe R dni rdiogrficzne dni mgnetyczno- -proszkowe P dni penetrcyjne ypowe przyk dy pomirów twrdo ci mx V/100% R lu U 100% lu P R/ szt G / szt G / szt U / zest.i U / zest. II /1 szt. V / 100% lu P U lu R / szt Uwgi dodtkowe U tylko dl stli ferrytycznej P dl stli nieferrytycznych Rozci gnie lic Rozci gnie grni Kr w spoinie Kr w HAZ Nie wymgne (R e 5 P) i dl grupy 9 P dl stli nieferrytycznych U tylko dl stli ferrytycznych i t > 8 Dl D 50 nie stosow U Nie wymgne (R e 5 P) i dl grupy 9 mx mx Spoiny pchwinowe t V / 100% lu P P dl stli nieferrytycznych t 1 Kierunek spwni mx / szt Nie wymgne (R e 5 P) i dl grupy 9 D /t Lini pomiru twrdo ci A B D 1 /t 1 Punkty pomiru twrdo ci 3
III. Wyniki d est results Protokó kwlifikcji technologii spwni WPAR nr KJ/1/00 mentch prónych. W teli pokzno ksztłty i wymiry elementów prónych, rodzj i zkres dń nieniszczących i niszczących orz podstwowe wrunki tych dń. Istotnym elementem optymlizcji kosztów kwlifikowni jest zkres kwlifikcji. Normy [9 0] ustlją tkie zkresy. I tk, wykonnie dń n wyrnym mterile dni umożliwi stosownie tej technologii w odniesieniu do innych podgrup lu grup mteriłowych. Wymg to wysokich kwlifikcji personelu ndzorującego proces kwlifikowni. Stron 3/4 1. echnologi spwni: pwps nr ZS//1/00. Jednostk egzminuj c: (Nzw) nufcturer s welding procedure Exminer / test ody Z. nr 1/13 Reference no 3. gl dziny zewn trzne: 100% wg EN 970. Niezgodno ci niedopuszczlnych nie stwierdzono. Wynik d pozytywny poziom B IS 5817 Visul exmintion test results : cceptle level B IS 5817. 4. Bdni penetrcyjne: wg EN 345. Niezgodno ci niedopuszczlnych nie stwierdzono. Wynik d pozytywny poziom B IS 5817. Dye penetrnt test results : cceptle level B IS 5817. 5. Bdni rdiogrficzne wg IS 1106-1:1984. Niezgodno ci niedopuszczlnych nie stwierdzono. Wynik d pozytywny poziom B IS 5817. Rdiogrphy test results: cceptle level B IS 5817. 6. Bdni mkroskopowe. W dniu mkroskopowym wg EN 131: 1996 niezgodno ci spwlniczych nie stwierdzono. Poziom jko ci B wed ug IS 5817. Wynik dni pozytywny. cro exmintion test results: cceptle level B IS 5817. 7. krostruktur próki crostructure 8. Pró rozci gni wg EN 895:1995 empertur: 0 C ensile test emperture Rodzj/numer ype/no. Rm [N/mm ] iejsce zerwni Frcture loction A1R 550,8 Zerwnie poz spoin. Prent metl A3R 547,1 9. Próy zginni Bend tests Rodzj/numer próki ype/no. A1GL A3GL A1GG A3GG Zerwnie poz spoin. Prent metl wg EN 910:1996 K t zgi ci Bend ngle 130 130 130 130 Uwgi Remrks rednic trzpieni gn cego: 48 mm Former dimeter Wynik Result Bez rys i p kni. No flws nd crcks Bez rys i p kni. No flws nd crcks Bez rys i p kni. No flws nd crcks Bez rys i p kni. No flws nd crcks Rys. 5. Zestwienie wyników d w ciwo ci z cz spwnego (WPQR), stron 3 Niezędn w tym przypdku jest odpowiedni wiedz. BIBLIGRAFIA [1] PN-B-0600:00, Konstrukcje stlowe udowlne. Wrunki wykonni i odioru. Wymgni podstwowe [] PN-EN IS 15607:0078, Specyfikcj i kwlifikowni technologii spwni metli. Zsdy ogólne [3] PN-EN IS 15610, Specyfikcj metli. Kwlifikownie n podstwie zdnych mteriłów dodtkowych do spwni [4] PN-EN IS 15611, Specyfikcj metli. Kwlifikownie n podstwie wcześniej nytego doświdczeni w spwniu [5] PN-EN IS 1561, Specyfikcj metli. Uznnie n podstwie przyjęci stndrdowej technologii spwni [6] PN-EN IS 15613, Specyfikcj metli. Kwlifikowni n podstwie przedprodukcyjnego dni spwni/ zgrzewni [7] EN IS 14555, Welding Arc stud welding of metllic mterils [8] EN IS 1560, Welding Friction welding of metllic mterils [9] PN-EN IS 15614 1, Specyfikcj metli. Bdnie technologii spwni Część 1: Spwnie łukowe i gzowe stli orz spwnie łukowe niklu i stopów niklu [10] PN-EN IS 15614, Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część : Spwnie łukowe luminium i jego stopów [11] pren IS 15614 3, Specifiction nd qulifiction of welding procedures for metllic mterils Welding pro cedure test Prt 3: Welding procedure tests for the rc welding of csts iron [1] PN-EN IS 15614 4 (U), Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część 4: Spwnie wykńczjące odlewów luminiowych [13] PN-EN IS 15614 5 (U), Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część 5: Spwnie łukowe tytnu, cyrkonu i ich stopów [14] PN-EN IS 15614 6 (U), Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część 6: Spwnie łukowe i gzowe miedzi i jej stopów [15] PN-EN IS 15614 8 (U), Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część 8: Spwnie rur z płytmi sitowymi [16] EN IS 15614 9, Specifiction nd qulifiction of welding procedures for metllic mterils Welding proce dure test Prt 9: Underwter hyperric wet welding [17] pren IS 15614 10, Specifiction nd pprovl of welding procedures for metllic mterils Welding proce dure test Prt 10: Hyperric dry welding [18] PN-EN IS 15614 11, Specyfikcj metli Bdnie technologii spwni Część 11: Spwnie wiązką elektronów i wiązką promieniowni lserowego [19] pren IS 15614 1, Specifiction nd pprovl of welding procedures for metllic mterils Welding proce dure test Prt 1: Spot, sem nd projection welding [0] pren IS 15614 13, Specifiction nd qulifiction of welding procedures for metllic mterils Welding procedure test Prt 13: Resistnce utt nd flsh welding (IS/DIS 15614 13:00) 33
Protokó kwlifikcji technologii spwni WPAR nr KJ/1/00 10. Bdnie udrno ci wg EN 875:1995 Impct ests Usytuownie kru/kierunek empertur Notch loction/ direction emperture [ C] AS 0 AP 0 Rodzj:Chrpy V ype Wrto ci [J] Vlues [J] 1 3 44 31 3 57 70 74 11. Próy twrdo ci wg EN 1043-1:1996 Rodzj/ci enie: HV 10 Hrdness tests ype/lod A B 1. Usytuownie pomirów (szkic) Loction of mesurements (sketch} zncze- Lini dni nie próki Smple rk Lines of mesurments 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 13 14 15 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 13 14 15 R Prent metl Stron 4/4 Wymir: 10,0 8,0 Size Uwgi Remrks mm mm iejsce pomiru i twrdo HV10 Loction of mesurements nd hrdness HV10 SWC Spoin SWC H.A.Z. Weld metl H.A.Z. R Prent metl 1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 13 14 15 A 156 159 16 166 189 195 168 180 185 04 194 178 149 147 147 A B 160 161 160 170 174 17 163 163 167 173 17 171 150 149 151 Uwgi: R - mteri rodzimy. Prent metl SWC stref wp ywu ciep. H.A.Z. 13. Bdni prowdzono zgodnie z wymgnimi: PN-EN 88-3:1994 ests crried out in ccordnce with the requirements of 14. Protoko y z d lortoryjnych nr 1/1/VI/00,16, 56/00, 40/00 Lortory report references 15. Wyniki d : pozytywne 16. Jednostk egzminuj c: (Nzw) ests result: cceptle Exminer/ test ody 17. Bdni prowdzono w oecno ci: ests crried out in the presence of: Jn Kowlski EWE 03.07.000 r. Rys. 6. Zestwienie wyników d z cz spwnego (WPQR), stron 4 [1] PN-EN IS 15609 1, Specyfikcj I kwlifikownie technologii spwni metli. Instrukcj technologiczn spwni Część 1: Spwnie łukowe [] IS/R 15608:005, Welding Guidelines for metllic mterils grouping system [3] Węglowski. S., zncznie gtunków stli I ich klsyfikcj według grup mteriłowych w oprciu o nowe przepisy, Konstrukcje Stlowe, nr 5/007 [4] PN-EN IS 4063:00, Spwnie i procesy pokrewne. Nzwy i numery procesów [5] PN-EN 87 1, egzmin kwlifikcyjny spwczy. Spwnie. Cz. 1: Stle [6] PN-EN IS 3834 1:006, Wymgni jkości dotyczące spwni mteriłów metlowych Część 1: Kryteri wyoru odpowiedniego poziomu wymgń jkości [7] PN-EN IS 3834 :006, Wymgni jkości dotyczące spwni mteriłów metlowych Część : Pełne wymgni jkości [8] PN-EN IS 3834 3:006, Wymgni jkości dotyczące spwni mteriłów metlowych Część 3: Stndrdowe wymgni jkości [39] PN-EN IS 3834 4:006 (U), Wymgni jkości dotyczące spwni mteriłów metlowych Część 4: Podstwowe wymgni jkości [30] PN-EN IS 14731:008, Ndzór spwlniczy Zdni i odpowiedzilność [31] Sędek P., echniki spwlnicze w świetle wymgń przepisów i norm udowlnych, Przegląd Budowlny nr 10/004 sukces w rn y udowlnej to sztuk komplementrn Info-Inwest Sp. z o.o., 01-347 Wrszw ul. Griel 4, lok.1, tel.: 0 664 44 44 e-mil: redkcj@infoinwest.pl www.infoinwest.pl www.prcownieventow.pl 34