Moduł V. Biznesplan. Marketing i reklama

Moduł V. Biznesplan. Marketing i reklama Cele zajęć Kształtowanie postaw proaktywnych, kreatywności i przedsiębiorczości uczniów. Uświadomienie uczniom znaczenia samozatrudnienia jako sposobu radzenia sobie z trudnościami na rynku pracy, Zdobycie umiejętności prostej analizy otoczenia działalności gospodarczej na poziomie lokalnym. Poznanie najważniejszych zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Uświadomienie możliwości prowadzenia działalności gospodarczej uczniów w formie spółdzielni uczniowskiej. Zdobycie umiejętności opracowania biznesplanu. Zdobycie umiejętności przygotowania reklamy i planu marketingowego. Przedsiębiorcza gmina prawda czy fałsz? Pomysł na biznes czy to możliwe? Ankiety do badania rynku Badanie rynku jako jeden z kluczowych czynników powodzenia biznesu Pomysł na biznes w lokalnej społeczności Model funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej Źródła wsparcia finansowego spółdzielni uczniowskiej Reklama i jej oddziaływanie Reklama spółdzielni uczniowskiej Ćwiczenia Czas trwania: 20 godzin dydaktycznych. Metoda: praca w grupach, dyskusja, burza mózgów, praca z wykorzystaniem internetu, praca z tekstem, praca z mapą, konkurs. Materiały: duże karty papieru, kartki A4, karteczki samoprzylepne w trzech kolorach, flamastry, przykładowe reklamy (wycinki, wydruki, nagrania, filmy itd.), wycinki artykułów z gazet, komputery z dostępem do internetu, rzutnik. 1

Przebieg zajęć Ćwiczenie 1 Przedsiębiorcza gmina prawda czy fałsz? Metoda praca w grupach, praca z wykorzystaniem internetu (opcjonalnie), dyskusja, analiza za i przeciw. 1. Powiedz uczniom, że ich zadaniem będzie identyfikacja otoczenia szkoły, tj. obszaru gminy, pod względem ilości i rodzaju prowadzonych działalności biznesowych. Świadomość otoczenia gospodarczego szkoły pomoże w pracy nad kolejnymi ćwiczeniami. Podkreśl, że ćwiczenie to stanowi swoisty fundament dla dalszych działań przewidzianych do realizacji w II semestrze. 2. Na wstępie poproś jednego lub dwóch uczniów o narysowanie na dużej karcie papieru schematycznej mapy Waszej gminy. Możesz wykorzystać mapę Waszej gminy w wersji elektronicznej i pokazać ją z wykorzystaniem rzutnika multimedialnego, czy tablicy multimedialnej. Możesz też poprosić uczniów o zrobienie analizy w Waszej gminie przed rozpoczęciem zajęć (model lekcji odwróconej ) i wówczas zajmiesz się na zajęciach już tylko analizą sytuacji w gminie. 3. Podziel uczniów na 3 zespoły. Przekaż uczniom instrukcję do ćwiczenia Mapa gospodarcza naszej gminy (materiał pomocniczy nr 1). Rozdaj karty papieru oraz samoprzylepne karteczki w trzech kolorach (np. zielonym, żółtym, czerwonym). 4. Poproś uczniów o przeczytanie instrukcji do ćwiczenia i zwróć uwagę, by w toku pracy wpisywali nazwy firm na karteczki w odpowiednich kolorach, np.: firmy handlowe na karteczkach zielonych, firmy usługowe na karteczkach żółtych, firmy produkcyjne na karteczkach czerwonych. 5. Po wykonaniu ćwiczenia uczniowie reprezentujący poszczególne zespoły naklejają karteczki w odpowiednich miejscach mapy. Zapytaj: które firmy pojawiły się w dyskusji grupowej jako pierwsze i dlaczego, nazwy których firm powtórzyły się i dlaczego, jakiego rodzaju firm jest najwięcej i dlaczego (przykładowe odpowiedzi: realny popyt na danego typu działalność, naśladownictwo istniejących już firm przy zakładaniu nowych, kompetencje właścicieli firm, specyfika gminy), czy wszystkie znane uczniom firmy zostały umieszczone na mapie, czy też jeszcze mają jakieś pomysły na uzupełnienie mapy. 6. Przeprowadź dyskusję, jakiego typu działalność gospodarcza jest realizowana w Waszej gminie przez firmy spoza Waszej gminy (transport, handel obwoźny, usługi telekomunikacyjne itd.). 7. Zapytaj uczniów, z jakich źródeł informacji można skorzystać, by uzupełnić mapę (np. internet strona gminy lub mapa, książka telefoniczna itp.). W miarę możliwości (dostęp do internetu, czy książki telefonicznej) przeprowadźcie analizę, której celem jest uzupełnienie istniejącej mapy o najważniejsze, a nie uwzględnione wcześniej podmioty gospodarcze. Możecie też uzupełnić mapę o podmiot spoza biznesu (urzędy, szkoły, instytucje publiczne itd.). 8. Przeprowadź dyskusję, której celem jest wybór tych firm, których klientami są uczniowie Waszej szkoły. Czy w opinii uczniów Waszą gminę można uznać za gminę przedsiębiorczą? Dlaczego? Jakie uczniowie 2

widzą argumenty za i argumenty przeciw prowadzeniu działalności gospodarczej. Zapisz te argumenty na tablicy lub dużej karcie papieru. 9. Następnie zapytaj, jakich firm brakuje w Waszym otoczeniu? Jakiego typu działalność skierowaną do młodzieży warto by otworzyć? Zastosuj grupową metodę burzy mózgów. Przypomnij zasady burzy mózgów przedstawiane w czasie ferii (znajdziesz je w module I, ćwiczenie 4). Na dużej karcie papieru zapisuj wszystkie propozycje uczniów, dotyczące firm, których brak w Waszej gminie. To może się przydać w dalszej pracy. 10. Powiedz uczniom, że ćwiczenie tego typu stanowi często wstęp do planowania własnej działalności gospodarczej. Zanim przedsiębiorca rozpocznie planowanie działalności, musi zastanowić się, które potrzeby mieszkańców nie są jeszcze zaspokojone i jaka firma mogłaby znaleźć klientów na lokalnym czy regionalnym rynku. Przyda się też przy planowaniu działalności spółdzielni uczniowskiej. Ćwiczenie 2 Pomysł na biznes czy to możliwe? Metoda: praca w grupie, symulacja, prezentacja, dyskusja, praca z wykorzystaniem internetu. 1. Podziel uczniów na kilka grup. Opowiedz, że wcielą się dziś w rolę adwokatów reprezentujących swojego klienta. Zwróć uwagę, czym na co dzień zajmują się adwokaci (sprawy karne, sprawy cywilne itd.). Każda z grup to przedstawiciele doskonałej, znanej w powiecie kancelarii prawnej, która jest zwykle w stanie obronić każdego swojego klienta nawet wówczas, gdy wiedzą, że klient ten popełnił jakieś wykroczenie. Tym razem zadanie będzie nieco inne. Ich klient będzie nieco ekscentryczny, zwróci się do adwokatów z prośbą o pomoc w przekonaniu inwestorów do inwestycji w niecodzienny pomysł. W zamian za to kancelaria dostanie prowizję od zdobytych środków ważne jest więc, aby jak najlepiej się przygotować. 2. Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 2a i poproś, by zapoznali się z tekstem. Przydziel dyskretnie każdej grupie jej zdanie (jaki jest pomysł na biznes ich klienta). Wcześniej przygotuj pomysły (z wykorzystaniem Internetu lub czasopism), które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się niemożliwe do zrealizowania, a okazują się w praktyce gospodarczej pomysłami dochodowymi. Może znajdziesz takie pomysły w lokalnej społeczności. Przygotuj źródła (strona internetowa, wycinek gazety), by na zakończenie ćwiczenia pokazać informacje o funkcjonujących firmach. Oto kilka z przykładów działalności biznesowych, które możesz wykorzystać (z pozoru mało prawdopodobnych): produkcja i sprzedaż kolczyków z betonu, produkcja i sprzedaż artykułów wyposażenia wnętrz ze zniszczonych części samochodowych (np. stoliki, kanapy, zegary), produkcja i sprzedaż lamp z bębnów zniszczonych pralek automatycznych, produkcja i sprzedaż torebek z klocków lego. Cytaty - materiał do inspiracji Izaac Newton: Widzę daleko, bo stoję na ramionach tych, co byli przede mną. Albert Einstein: Ja nie mam specjalnego talentu, ja po prostu jestem ciekawy. Linus Pauling: Najlepszym pomysłem na uzyskanie dobrego pomysłu jest zbieranie wielu pomysłów. 3

3. Poproś uczniów, by w tym zadaniu nie korzystali z Internetu (poprzez telefon komórkowy, komputer itp.). Zwróć uwagę, by uczniowie podczas pracy w grupach starali się znaleźć jak najwięcej argumentów przemawiających za tym, że warto zainwestować w innowacyjny pomysł na biznes. Im więcej wygenerowanych pomysłów, tym szansa na sukces, tj. pozyskanie inwestora, będzie większa. Możesz wykorzystać kilka zamieszczonych cytatów, które pokazują, iż duża liczba pomysłów pomagała w działaniach także wielkich naukowców. 4. Następnie rozdaj materiał pomocniczy nr 2b i poproś, aby uczniowie przygotowali się do wystąpienia przed potencjalnymi inwestorami. Grupa ma zadecydować, czy trzyminutową prezentację wygłosi jeden, czy kilku przedstawicieli grupy. Celem prezentacji ma być przekonanie inwestorów do wyłożenia środków finansowych na realizację pomysłu. 5. Po każdym z wystąpień przeprowadź krótką dyskusję, które z argumentów wydają się najlepsze i czy zaprezentowany pomysł na biznes jest możliwy do realizacji. 6. Następnie po przeprowadzeniu wszystkich prezentacji pokaż (ekran komputera, rzutnik, wydruki wybranych stron internetowych lub publikacji z czasopism) przykłady realnych firm, które funkcjonują na rynku choć na pierwszy rzut oka pomysł biznesowy wydaje się niemożliwy do realizacji. Celem ćwiczenia ma być pokazanie, że w każdej społeczności i w wielu osobach można odnaleźć przedsiębiorcę. Czasem pomysły wydające się niemożliwe do realizacji mogą przynieść dochód. To dobry pomysł jest zwykle pierwszym krokiem do sukcesu. Ćwiczenie 3 Ankiety do badania rynku Metoda praca w grupie, dyskusja 1. Podkreśl na wstępie, że zanim przedsiębiorca rozpocznie działalność, powinien zbadać rynek, na którym zamierza funkcjonować. Powinien sprawdzić, kim są jego potencjalni klienci, ile osób może być zainteresowanych zakupem towaru czy usługi, jaka jest konkurencja na rynku, jacy są ewentualni dostawcy i podmioty współpracujące. Może w tym celu przeprowadzić analizy, na przykład badania ankietowe. 2. Zaproponuj uczniom wykonanie ćwiczenia Ankiety do badania rynku. Podziel uczniów na zespoły i rozdaj materiał pomocniczy nr 3a. Na wstępie poproś uczniów o zapoznanie się z najważniejszymi zasadami tworzenia kwestionariusza ankietowego. Następnie uczniowie powinni przeczytać propozycje przykładowych pytań. Ich zadanie to określenie, czy pytania są poprawnie czy niepoprawnie skonstruowane. Poproś o uzasadnienie każdej opinii. Jeśli pytanie jest niepoprawne, uczniowie mają zaproponować, jak je poprawić. 3. Poproś przedstawicieli grup o odczytanie efektów pracy grupy. Wyjaśniaj wątpliwości, kierując się uwagami zamieszczonymi w komentarzu do ćwiczenia (materiał pomocniczy nr 3b). 4. W materiale przygotowano kilka pytań, jednak nauczyciel na tym etapie może przygotować więcej przykładowych pytań w zależności od preferencji i zainteresowań młodzieży oraz przykładowo wyświetlić je z wykorzystaniem rzutnika multimedialnego. 4

Ćwiczenie 4 Badanie rynku jako jeden z kluczowych czynników powodzenia biznesu Metoda praca w grupie, burza mózgów, dyskusja 1. Uczniowie pracują w grupach, jak w ćwiczeniu 3. Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 4. 2. Zadaniem zespołu jest rozpoznanie rynku, czyli przeprowadzenie badania, które pomoże im ustalić, jaką działalność gospodarczą należałoby przygotować, aby mieć szansę na odniesienie sukcesu. Działalność ta miałaby być prowadzona przez uczniów, reprezentantów Waszej szkoły, w formie spółdzielni uczniowskiej. Powiedz, że jest to forma prowadzenia biznesu przez uczniów. Zaznacz, że działalność takiej spółdzielni może być skierowana do uczniów i/lub nauczycieli albo - lepiej - do szerokiego grona odbiorców (mieszkańców Waszej gminy).uczniowie mają przygotować pytania do ankiety, a następnie przeprowadzić badanie lokalnego rynku. Ankieta powinna przynieść m.in. odpowiedzi na pytania: Jakich dóbr produktów czy usług brakuje na rynku? A może są, ale należałoby coś w nich zmienić? Jak duży jest rynek dla planowanego przedsięwzięcia? Kim są konsumenci, którym można sprzedać produkt lub usługę? Jaki powinien być zdaniem potencjalnych klientów finalny produkt lub usługa? Jak duża konkurencja panuje na rynku? Jacy są potencjalni współpracownicy i kooperanci? Czym nasz wstępny pomysł na produkt lub usługę wyróżnia się na rynku? 3. Po przygotowaniu ankiety przedstawiciele zespołów prezentują przygotowane pytania ankietowe. Wspólnie przedyskutujcie, czy zostały one poprawnie przygotowane i czy umożliwią one respondentom udzielenie jednoznacznych odpowiedzi. Możesz razem z innymi uczniami zaproponować konieczne zmiany. 4. Celem badań ankietowych ma być dostarczenie potencjalnym założycielom spółdzielni uczniowskiej niezbędnych informacji do podejmowania decyzji dotyczących oferowanego produktu/produktów lub usługi/usług, polityki cenowej, sposobów dystrybucji i promocji produktu/usługi itd. 5. Badania ankietowe powinny zostać przeprowadzone wśród lokalnej społeczności. Uczniowie w zależności od decyzji nauczyciela mogą prowadzić badania na terenie miejscowości, w której mieszkają/ uczą się, wśród najbliższych (rodzina) albo jedynie w szkole (gdzie zlokalizowana może być spółdzielnia uczniowska) itd. 6. Badania mogą uczniowie przeprowadzić w sposób tradycyjny (z wykorzystaniem ankiet wydrukowanych w szkole), w miejscowości albo w sposób mniej typowy: przez Internet, z wykorzystaniem lokalnych instytucji, w lokalnych mediach, po zakończonej mszy świętej itp. 7. Zwróć uwagę, że wśród młodzieży popularną formą badań mogą być ankiety zamieszczone w Internecie (online). Ankiety online są elastyczne i wygodne w stosowaniu. Na każdym etapie realizacji badań z wykorzystaniem ankiet internetowych mamy do wyboru wiele opcji, w zależności od naszych potrzeb i możliwości i możemy korzystać z serwisów internetowych do tego przeznaczonych. Są to przykładowe serwisy (sprawdź przed zajęciami, czy serwisy nadal istnieją i czy mają w swojej ofercie opcję badań bezpłatnych): http://www.ebadania.pl http://www.ankietka.pl http://www.ankietaplus.pl https://www.google.pl/intl/pl/forms/about 8. Wadą zastosowania ankiet internetowych jest mniejsza kontrola przebiegu badań (w przeciwieństwie do badań prowadzonych na bazie ankiety papierowej, która od razu po wypełnieniu może zostać zwrócona) oraz ryzyko (w przypadku niektórych serwisów) wypełnienia ankiety przez jednego respondenta wielokrotnie. 9. Na jednym z kolejnych spotkań poproś o przedstawienie wyników badań ankietowych na forum grupy. Rzetelnie przeprowadzone badania niewątpliwie mogą pomóc w dalszych działaniach. 5

Ćwiczenie 5 Badanie rynku jako jeden z kluczowych czynników powodzenia biznesu Metoda praca w grupie, burza mózgów, dyskusja 1. Poproś uczniów o przedstawienie wyników badań ankietowych. Spróbujcie w toku dyskusji wyciągnąć pierwsze wnioski: jakie są oczekiwania respondentów, jakie mają potrzeby, czy zaspokojenie wybranych/ wszystkich potrzeb jest możliwe? 2. Poinformuj uczniów, że ich zadaniem będzie wybór działania lub działań, które można by powadzić w lokalnej społeczności. 3. Opowiedz w skrócie o idei analizy SWOT. S jak Strenths mocne strony organizacji, które należycie wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniające organizację w otoczeniu; są przewagą w stosunku do konkurencji, W jak Weaknesses słabe strony organizacji, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich oddziaływania będzie hamować rozwój organizacji; mogą nimi być: brak wystarczających kwalifikacji, podziału zadań, złej organizacji pracy lub brak innych zasobów, O jak Opportunities szanse uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój firmy, T jak Threats zagrożenia czynniki, które obecnie nie przeszkadzają funkcjonować organizacji, ale mogące być zagrożeniem w przyszłości dla sprawności firmy. 4. Podziel uczniów na cztery grupy i poproś o przeczytanie materiału pomocniczego 5a. Poproś uczniów o przygotowanie analizy SWOT związanej z prowadzeniem spółdzielni uczniowskiej: każda z grup wykonuje jeden z elementów analizy i wpisuje efekt swojej pracy na dużej karcie papieru. Następnie omówcie analizę SWOT funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej. 5. Wyjaśnij następnie uczniom, że pracując w zespołach zaplanują działalność gospodarczą, którą można prowadzić w Waszym lokalnym środowisku (na bazie badań ankietowych, możesz nawiązać też do zajęć prowadzonych w czasie ferii). 6. Powiedz uczniom, że pomysł na biznes nie musi być totalnie nowy. Często wystarczy modyfikacja pomysłu, który już istnieje, np. poprzez inna formę dotarcia do klientów, inne pakowanie, inną politykę cenową, itd. Pomysł na funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej może być zupełnie nowy (na bazie wcześniejszego rozpoznania oczekiwań potencjalnych klientów) albo stanowić udoskonalenie oferty już na rynku istniejącej. 7. Przeprowadźcie w grupach burzę mózgów na temat, jaka mogłaby być działalność spółdzielni uczniowskiej. Możesz wykorzystać tzw. Metodę kruszenia (materiał pomocniczy nr 5b), jeśli pomysł miałby być modyfikacją czegoś, co już w lokalnym otoczeniu funkcjonuje. 8. Wybierzcie kilka pół działalności, które może realizować spółdzielnia uczniowska działająca przy Waszej szkole. 6

Ćwiczenie 6 Model funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej Metoda praca w grupie, burza mózgów, dyskusja, prezentacja multimedialna 1. Podziel uczniów na grupy i powiedz, że ich zadaniem będzie przygotowanie modelu funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej. 2. Na wstępie opowiedz, czym jest biznesplan i jaką pełni funkcję. Pełna definicja jest przedstawiona poniżej, ale opowiedz, czym jest biznesplan własnymi słowami. Biznesplan jest zestawem dokumentów analiz i programów w których na podstawie oceny aktualnej sytuacji firmy i jej otocznia zawarty jest plan dotyczący celów firmy i sposobów ich osiągania z uwzględnieniem istniejących uwarunkowaniach natury finansowej, rynkowej, marketingowej, organizacyjnej, kadrowej, technologicznej itp. Biznesplan tworzy się w następującym celu: Zarządzanie: plan działania biznesu, tj. w Waszym przypadku spółdzielni uczniowskiej, mierzenie jej wyników, generowanie zysków, Finansowanie ewentualne pozyskanie inwestora, Współpraca przekonanie zespołu do pomysłu, przekonanie siebie samego do pomysłu. W gospodarce rynkowej moment sporządzenia biznesplanu przez firmę wynika z jej potrzeb. Praktyka dowodzi, że plan ten jest sporządzany zwłaszcza: przed założeniem nowego przedsiębiorstwa, podczas łączenia lub podziału przedsiębiorstw, przed realizacją dużych inwestycji wymagających zgromadzenia znacznych środków finansowych, w krytycznych momentach dla funkcjonowania przedsiębiorstwa (np. zmiana formy własności, zmiana profilu działalności, ukierunkowanie na nowe rynki zbytu itp.) 3. Spis treści biznesplanu zależy od autora pomysłu. Przykładowe jego elementy zawiera poniższa tabela: Z.Pawlak Biznesplan Pomeranus seed Business Angel Seedfund Kickstartek 1. Streszczenie 2. Charakterystyka przedsiębiorstwa 3. Analiza SWOT 4. Cele 5. Plan marketingowy 6. Plan działalności operacyjnej 7. Plan organizacji i zarządzania 8. Plan zatrudnienia 9. Harmonogram głównych zamierzeń 10. Plan finansowy 11. Ocena finansowa 1. Opis innowacyjności projektu 2. Opis projektodawcy 3. Rynek 4. Finanse 5. Analiza SWOT 1. Opis innowacyjności projektu 2. Opis projektodawcy, zespołu 3. Opis produktu 4. Rynek 5. Konkurencja 6. Cena, dystrybucja, profil klienta 7. Finanse 1. Opis projektu 2. Atrakcyjna prezentacja multimedialna 3. Opis projektodawcy, zespołu 4. Zadanie uczniów polegać będzie nie tyle na opracowaniu szczegółowego biznesplanu spółdzielni uczniowskiej, ale na stworzeniu modelu jej funkcjonowania (w wersji bardziej rozbudowanej można by określić tę pracę jako model biznesowy). 5. Praca nad modelem funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej będzie się składać z kliku etapów elementów składowych. W toku pracy uczniowie mają za zadanie przygotować model funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej, a następnie przygotować prezentację multimedialną. 7

6. Praca grupowa powinna doprowadzić do przeanalizowania siedmiu kolejnych elementów modelu funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej: a) Klienci (odbiorcy) i ich potrzeby b) Sposoby dotarcia do klientów (marketingi reklama) c) Propozycje wartości d) Niezbędne zasoby e) Kluczowe działania f) Kluczowi partnerzy g) Źródła kosztów h) Źródła przychodów i) Streszczenie Podziel uczniów na grupy (lub ewentualnie przeprowadź pracę w jednej dużej grupie). Przekazuj uczniom kolejne części pracy (materiał pomocniczy nr 6a). 7. Przekaż przy okazji uczniom informację o najczęstszych błędach popełnianych przy opracowywaniu pomysłów na biznes: zaniżanie nakładów, w szczególności na start, zawyżanie cen, zaniżanie kosztów, pomijanie niektórych kosztów, zawyżanie zdolności produkcyjnych, nieuwzględnianie czasu na rozruch, tj. dojścia do właściwej efektywności działań, brak elastyczności i wariantowości w zależności od rozwoju sytuacji, przyjmowanie nierealnych założeń dotyczących wzrostu. 8. Uczniowie mają za zdanie w grupach przedyskutować poszczególne elementy modelu funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej, a następnie wspólnie postarajcie się opracować finalną wersję. Wykorzystajcie w tym celu przeprowadzoną analizę otoczenia (mapa gminy, analiza SWOT) oraz przeprowadzone badania ankietowe. 9. Elementem pracy konkursowej związanej z opracowaniem pomysłu na spółdzielnię uczniowską jest właśnie przygotowanie modelu jej funkcjonowania, jednak ma ona mieć oprócz prawidłowych treści atrakcyjną formę przekazu. Zadaniem uczniów jest przygotowanie prezentacji w popularnych programach, której zawartością będzie opis (i inne elementy wzbogacające prezentację) modelu funkcjonowania wymyślonej przez uczniów spółdzielni uczniowskiej. Poniżej przedstawiamy, jakie przykładowe programy mogą być wykorzystane do stworzenia prezentacji (do wyboru; uwaga! linki do programów mogą się zmienić): chyba najpopularniejszy obecnie Power Point stanowiący element pakietu Microsoft Office [https://office.live.com/start/powerpoint.aspx?omkt=pl-pl] Sway stanowiący element pakietu Microsoft Office [https://sway.com/] ciekawe prezentacje pakietu Google [https://www.google.pl/intl/pl/slides/about/] innowacyjne Prezi [https://prezi.com/] Active Presenter dostępny na wielu stronach, skąd można pobrać program. To tylko wybrane programy (większość z nich bezpłatna). Uczniowie mogą wykorzystać inne, jednak muszą być pewni, aby istniała możliwość otwarcia prezentacji, które stworzą, w popularnych ogólnodostępnych programach. 10. Warunki udziału w konkursie określa regulamin. Prezentacja powinna spełniać wymagania przedstawione w regulaminie konkursu. Zachęć uczniów informując o nagrodach w konkursie. 11. Jako element dodatkowy (jako uwiarygodnienie działań uczniów i pokazanie, że powstanie spółdzielni jest możliwe) możesz przedstawić uczniom statut przykładowej spółdzielni uczniowskiej (materiał pomocniczy nr 6b). 8

Ćwiczenie 7 Źródła wsparcia finansowego spółdzielni uczniowskiej Metoda burza mózgów, praca w grupie, dyskusja 1. Wytłumacz uczniom, że ważnym elementem prowadzenia działalności gospodarczej jest zgromadzenie funduszy na jej inaugurację. Zapytaj uczniów, jakie są możliwości pozyskania środków finansowych na start biznesu. Zapisz najistotniejsze pomysły. 2. Zastanówcie się wspólnie, jakie są wady i zalety pozyskania środków finansowych z różnych źródeł. 3. Powiedz uczniom, że jednym z elementów konkursu na opracowanie teczki uczniowskiej będzie przygotowanie wniosku na funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej. 4. Zaproponuj uczniom podział na grupy i przydziel zadania (poszczególne fragmenty wniosku) wszystkim grupom. Wykorzystaj w tym celu materiał pomocniczy nr 7. Po pracy grupowej i przestawieniu wyników przeprowadźcie wspólną dyskusję. 5. Poinformuj uczniów, że finalna wersja wniosku musi być wypełniona w przygotowanej specjalnie na te potrzeby aplikacji dostępnej na stornie projektu Na własne konto. Reklama i jej oddziaływanie Metoda praca w grupie, praca z wykorzystaniem komputera, dyskusja Ćwiczenie 8 Przygotowując się do zajęć należy zgromadzić możliwie spory zestaw reklam z różnych mediów: gazet ogólnopolskich, gazet lokalnych, radia, TV i Internetu. Zajęcia powinny odbywać się w sali, w której jest dostęp do potrzebnego sprzętu i Internetu. 1. Zwróć uwagę uczniów, że reklama jest jednym z instrumentów marketingu, który prawie zawsze wykorzystywany jest przez przedsiębiorców. Jesteśmy przyzwyczajeni do obecności reklamy w naszym życiu codziennym i może dlatego często odbieramy ją pasywnie. Wyjaśnij, że na zajęciach spróbujecie spojrzeć na reklamę profesjonalnie. Poznacie podstawowe funkcje reklamy i klasyczny model jej konstruowania. 2. Powiedz uczniom, że do podstawowych funkcji reklamy należy: informacja o produkcie, usłudze (zastosowanie, parametry, rozmiar, skład), nakłanianie (wskazanie korzyści, wynikających z zakupu produktu czy usługi), utrwalanie (wizerunku firmy, marki, logo), edukacja (przygotowanie nabywcy do przyjęcia nowego produktu, usługi). 3. Podziel uczniów na cztery grupy. Rozdaj grupom przygotowane reklamy (po około dwa przykłady). Poproś, aby pracując w zespole obejrzeli reklamy i odpowiedzieli na pytania: Do kogo skierowana jest reklama? Co reklamuje? Jaka jest jej podstawowa funkcja (czyli ta funkcja, która zdaniem uczniów jest najważniejsza w danej reklamie)? 9

4. Omów przebieg ćwiczenia. W podsumowaniu zwróć uwagę, że reklama najczęściej spełnia kilka funkcji, można jednak wskazać funkcję, która jest najważniejsza. Zapytaj uczniów, czy z punktu widzenia konsumenta reklama może spełniać pozytywną rolę? 5. Poproś uczniów, by nadal pracowali w grupach (tych samych lub zmienionych). Rozdaj uczniom materiał pomocniczy nr 8. Wyjaśnij, że za chwilę obejrzą reklamę telewizyjną (jedną dla wszystkich uczestników, wyświetloną tak, aby wszyscy widzieli i słyszeli). Najbardziej optymalna sytuacja jest wtedy, gdy każda grupa dysponuje stanowiskiem, np.: przy komputerze tak, aby mogła powtórzyć oglądanie reklamy tyle razy, ile będzie potrzebowała). 6. Młodzież ogląda i analizuje reklamę. Na karcie zapisuje, jaki produkt jest reklamowany, ile czasu trwa cały film. Następnie opisuje poszczególne ujęcia, sceny, czas ich trwania, tekst i efekty dźwiękowe. Daj czas młodzieży na wykonanie zadania. 7. Następnie poproś przedstawiciela jednej grupy o przedstawienie wyników pracy całego zespołu. W trakcie prezentacji proś członków pozostałych grup o uzupełnienia. W ten sposób stwórzcie wspólny plakat analizujący reklamę. Podsumowując, zapytaj uczniów: Kto jest adresatem reklamy? W jaki sposób reklamodawca przekonuje do swojego produktu? Jakie korzyści może odnieść nabywca produktu? Jakimi środkami posługują się twórcy reklamy i w jakim celu? Jakie znaczenie mają poszczególne części reklamy? Czy ta reklama was przekonała? 8. Kończąc to ćwiczenie powiedz uczniom, że klasyczna reklama składa się z czterech elementów: uwaga (co to jest?), zainteresowanie (o co tu chodzi?), pragnienie (chcę to mieć!), działanie (zakup). Ćwiczenie 9 Reklama spółdzielni uczniowskiej Metoda praca w grupie, praca z wykorzystaniem kamery/aparatu cyfrowego/telefonu komórkowego oraz komputera 1. Przypomnij, że jednym z dodatkowych zadań konkursowych w projekcie jest opracowanie reklamy spółdzielni uczniowskiej. Uczniowie w tym celu mogą wykorzystać kamery, telefony komórkowe (z nagrywaniem filmów), aparatu cyfrowego z funkcją nagrywania filmów itd. 2. Nagranie reklamy powinno mieć miejsce w szkole lub poza szkołą w terenie. 3. Warunki udziału w konkursie na reklamę spółdzielni uczniowskiej określa regulamin. Reklama powinna spełniać wymagania przedstawione w regulaminie konkursu. Zachęć uczniów informując o nagrodach w konkursie. 4. Zwróć uwagę uczniom, iż reklama musi m.in. spełniać określone warunki techniczne oraz kryteria oceny filmów nadesłanych na konkurs: zgodność z regulaminem konkursu, zgodność z tematyką konkursu, zartość merytoryczna filmu, warsztat wykonania filmu (w tym m.in. reżyseria, scenariusz), pomysłowość i kreatywność. 10

5. Do obróbki filmów uczniowie mogą wykorzystać powszechnie dostępne w internecie oprogramowanie. Przykładowe oprogramowanie przedstawiono poniżej (uwaga! linki do programów mogą się zmienić): Programy do obróbki materiału video: Windows Movie Maker http://www.dobreprogramy.pl/windows-movie-maker,program,windows,11546.html Pinnacle VideoSpin http://www.instalki.pl/programy/download/windows/obrobka_video/pinnacle_videospin.html Avidemux http://www.instalki.pl/programy/download/windows/obrobka_video/avidemux.html Programy graficzne: GIMP http://www.dobreprogramy.pl/gimp,program,windows,13219.html IrfanView http://www.dobreprogramy.pl/irfanview,program,windows,12867.html Programy do obróbki dźwięku: Audacity http://www.dobreprogramy.pl/audacity,program,windows,11826.html 6. Uczniowie nagrywają reklamy swoich pomysłów na biznes. Powinni konsultować się w tym celu na bieżąco z nauczycielem. W reklamie mogą wykorzystać także nagranie prac prowadzonych wcześniej (np. prace grupy nad pomysłem na spółdzielnię, prowadzone badania ankietowe w terenie itd.). Finalnym efektem pracy w drugim etapie projektu Na własne konto powinno być opracowanie TECZKI SPÓŁDZIELNI UCZNIOWSKIEJ, która składać się będzie z kilku elementów: przeprowadzenia analizy (badania rynku) potrzeb lokalnej społeczności (szkoły) wzór ankiety/kwestionariusza, opis przeprowadzenia badania i jego wyników, na podstawie których będzie przygotowany pomysł na funkcjonowanie spółdzielni i jej oferta, przygotowanie modelu funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej w formie prezentacji, opracowanie wniosku o wsparcie finansowe inicjatywy polegającej na rozpoczęciu działalności spółdzielni uczniowskiej, wyszczególnienie zaangażowania poszczególnych uczniów w opracowanie teczki spółdzielni uczniowskiej. Wszelkie wymogi dot. konkursu dla szkół zostaną ujęte w regulaminie konkursu. Reklama spółdzielni uczniowskiej jest nieobowiązkowym elementem konkursu, ale można za nią zdobyć dodatkowe punkty w konkursie. Reklama weźmie udział także w konkursie publiczności, w którym to internauci w publicznym głosowaniu zdecydują, która reklama jest najlepsza. Konkurs publiczności będzie szczegółowo opisany w regulaminie konkursu dla szkół. 11

Materiały do ćwiczeń Ćwiczenie 1 Materiał pomocniczy nr 1 Instrukcja do zadania Mapa gospodarcza naszej gminy Po podziale na trzy zespoły zastanówcie się nad tym, jakiego rodzaju firmy działają w Waszej gminie. W grupie przedyskutujcie, jakie: firmy handlowe funkcjonują w Waszej gminie, firmy usługowe funkcjonują w Waszej gminie, firmy produkcyjne funkcjonują w Waszej gminie. Wszystkie zebrane informacje zapiszcie w formie krótkich haseł, czy zdań na kartce papieru. Spróbujcie następnie uporządkować listę firm i wpiszcie poszczególne ich nazwy na karteczkach w różnych kolorach (w zależności od rodzaju prowadzonej działalności): firmy handlowe na karteczkach w pierwszym kolorze, firmy usługowe na karteczkach w drugim kolorze, firmy produkcyjne na karteczkach w trzecim kolorze. Po uzupełnieniu karteczek Waszym zadaniem będzie umieszczenie ich w odpowiednich miejscach (w odpowiedniej lokalizacji) przygotowanej mapy gminy będzie to mapa gospodarcza Waszej gminy. Po prezentacji wszystkich grup będziecie mogli jeszcze uzupełnić mapę o firmy, o których zapomnieliście, ale też o podmioty spoza biznesu (urzędy, szkoły, instytucje publiczne itd.). 12

Ćwiczenie 2 Materiał pomocniczy 2a Adwokat kreatywnego przedsiębiorcy Po podziale na grupy przeczytaj poniższe ćwiczenie. Wyobraź sobie, że Wasza grupa to najlepsza kancelaria prawna w regionie, jesteście najlepszymi adwokatami w okolicy. Słyniecie z tego, że potraficie wymyśleć rozwiązanie i obronić klienta niemal w każdej sprawie. Tym razem zadanie będzie nieco inne. Przyszedł do Was kolejny klient nietypowy. Chce przekonać dużą bogatą firmę do zainwestowania w swój ekscentryczny pomysł biznesowy jaki to pomysł dowiecie się od prowadzącego zajęcia. Wymyślcie w grupie jak najwięcej argumentów dotyczących tego pomysłu mają one zachęcić inwestorów do zainwestowania w ten pomysł. Musicie przekonać ich, że pomysł ma perspektywy rozwoju, jego zaletą jest nietypowość, produkt lub usługa jest odpowiedniej jakości, znajdzie się na niego zapotrzebowanie, macie pomysł na reklamę, dystrybucję itd. Materiał pomocniczy 2b Adwokat kreatywnego przedsiębiorcy (c.d.) Na podstawie zebranych argumentów przygotujcie trzyminutową prezentację. Zastanówcie się, czy przedstawi ją jeden reprezentant grupy, czy większa grupa. Prezentacja ma być skierowana do potencjalnych inwestorów, których należy zachęcić do pomysłu Waszego klienta. Pamiętajcie: im lepiej sprzedacie ten pomysł, tym większa szansa, że inwestorzy wyłożą pieniądze na nowy innowacyjny pomysł, a Wasza kancelaria otrzyma prowizję od klienta. Ćwiczenie 3 Materiał pomocniczy nr 3a Zasady tworzenia ankiet do badania rynku Zapoznaj się z najważniejszymi zasadami tworzenia kwestionariusza ankiety badawczej, w tym celu przeczytaj materiał tekstowy. Następnie przeczytaj pytania zamieszczone poniżej. Określ, czy są poprawnie, czy niepoprawnie skonstruowane. Uzasadnij swoją opinię. Jeśli pytanie jest niepoprawne, zaproponuj, jak je poprawić. Zasady tworzenia ankiet do badania rynku: Zadawaj tylko pytania przydatne dla celów badania. Język powinien być prosty, pozbawiony kolokwializmów i specjalistycznych sformułowań. Pytania powinny być możliwie krótkie i jednoznaczne. Nie używaj trybu przypuszczającego. Cały kwestionariusz powinien być możliwie krótki (długie kwestionariusze mogą zniechęcać respondentów). W pytaniach zamkniętych uwzględniaj wszystkie możliwe odpowiedzi, lecz nie może ich być zbyt wiele. Bierz pod uwagę stan wiedzy respondentów. 13

Przykładowe pytania do badania rynku: 1. Czy często kupujesz książki? Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest (poprawne/niepoprawne), ponieważ 2. Gdzie najczęściej kupujesz książki? w tradycyjnej księgarni w Internecie w supermarketach na kiermaszach taniej książek inne Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ 3. Ile osób z twoich znajomych kupuje książki? Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ 4. Czy czytasz beletrystykę czy literaturę SF? TAK NIE Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ (poprawne/niepoprawne), (poprawne/niepoprawne), (poprawne/niepoprawne), 5. Uporządkuj w kolejności najpopularniejsze rodzaje dzieł epickich (1 - najpopularniejsze, 9 - najmniej popularne): Powieść Nowela Opowiadanie Epopeja Baśń Mit Legenda Pamiętnik Przypowieść Tak sformułowane pytanie do kwestionariusza jest ponieważ (poprawne/niepoprawne), 14

Materiał pomocniczy nr 3b Komentarz do ćwiczenia (odpowiedzi) materiał dla nauczyciela Pytanie nr 1 jest skonstruowane niepoprawnie, ponieważ określenie często jest nieprecyzyjne. Należałoby wprowadzić dokładniejsze określenia, np. nigdy, codziennie, raz w miesiącu itp. Pytanie ma charakter zamknięty (czy?) i odpowiedzią prawidłową powinno być tak lub nie. Pytanie nr 2 jest skonstruowane poprawnie. Pytanie nr 3 jest niepoprawne, ponieważ zakłada raczej niemożliwą wiedzę respondentów. Pytanie nr 4 jest niepoprawne, ponieważ nie można na nie odpowiedzieć Tak lub Nie, poza tym literatura science fiction to też beletrystyka. Użycie skrótu SF w tym wypadku też nie jest najwłaściwsze. Pytanie powinno brzmieć raczej: Jakie gatunki literackie lubisz czytać najbardziej? i możliwe odpowiedzi: science fiction, romanse, kryminały, inne. Zdanie nr 5 jest skonstruowane niepoprawnie. Po pierwsze, nie jest jasne, czy respondenci wiedzą, jakie są rodzaje dzieł epickich i czym jest epika. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy przedstawiona lista jest kompletna. Nie jest wiadomo, co oznacza pojęcie najpopularniejsze rodzaje : wśród jakich grup, kiedy itp.? Ponadto z uwagi na dużą liczbę odpowiedzi można się pomylić przy wpisywaniu kolejnych liczb od 1 do 9. Materiał pomocniczy nr 4 Badanie rynku jako kluczowy czynnik powodzenia biznesu Ćwiczenie 4 Zadaniem zespołu jest rozpoznanie rynku, czyli przeprowadzenie badania, które pomoże Wam ustalić, czy dany pomysł na biznes ma szanse powodzenia. Przygotujcie prawidłowe pytania do ankiety. Ankieta będzie prowadziła do wyboru zakresu działalności spółdzielni uczniowskiej, której klientem będą albo uczniowie w Waszej szkole, albo szerzej członkowie lokalnej społeczności. Ankieta powinna przynieść m.in. odpowiedzi na pytania: Jakich dóbr produktów czy usług brakuje na rynku? A może są, ale należałoby coś w nich zmienić? Jak duży jest rynek dla planowanego przedsięwzięcia? Kim są konsumenci, którym można sprzedać produkt lub usługę? Jaki powinien być zdaniem potencjalnych klientów finalny produkt lub usługa? Jak duża konkurencja panuje na rynku? Jacy są potencjalni współpracownicy i kooperanci? Czym nasz wstępny pomysł na produkt lub usługę wyróżnia się na rynku? 15

Ćwiczenie 5 Materiał pomocniczy nr 5a Analiza SWOT działania spółdzielni uczniowskiej Zapoznajcie się z poniższymi dwoma tekstami. Spółdzielnie Uczniowskie [na podstawie materiałów informacyjnych Krajowej Rady Spółdzielczości] Spółdzielnie uczniowskie na ziemiach polskich mają ponad stuletnią tradycję, pierwsza Spółdzielnia Uczniowska została powołana w 1900 r. w Pszczelinie k/warszawy. W 2011 r. w całym kraju działało ponad 5000 Spółdzielni Uczniowskich w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Do spółdzielni uczniowskich mogą należeć uczniowie każdej szkoły, począwszy od 3 klasy szkoły podstawowej. Należy do nich ok. 300 tysięcy uczniów. Spółdzielczość uczniowska jest integralną częścią spółdzielczości dorosłych. To dobra szkoła gospodarowania, a więc dorosłego życia, i jednocześnie konkretna pomoc w zaopatrzeniu siebie i kolegów w najbardziej potrzebne artykuły szkolne oraz spożywcze. Nie można przeceniać jej roli, jaką odgrywa w rozwoju własnych umiejętności, poznając w praktyce zagadnienia ekonomiczne, finansowe i gospodarcze. Nabyta wiedza i doświadczenie winny ułatwić start zawodowy w dorosłe życie, być może niejednokrotnie związany dalej ze spółdzielczością. Analiza SWOT Kluczowym elementem stosowanym w analizie sytuacji jakiegokolwiek przedsięwzięcia jest analiza SWOT. To narzędzie, dzięki któremu można zanalizować i rozpoznać własne silne i słabe strony (Strengths i Weaknesses), a także istniejące i potencjalne szanse oraz zagrożenia (Opportunities i Threats) płynące z otoczenia zewnętrznego. Nazwa tej analizy pochodzi od pierwszych liter słów określających w języku angielskim istotę przedmiotu analizy. S jak Strenths mocne strony organizacji, które należycie wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi, a w chwili obecnej pozytywnie wyróżniające organizację w otoczeniu; są przewagą w stosunku do konkurencji, W jak Weaknesses słabe strony organizacji, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich oddziaływania będzie hamować rozwój organizacji; mogą nimi być: brak wystarczających kwalifikacji, podziału zadań, złej organizacji pracy lub brak innych zasobów, O jak Opportunities szanse uwarunkowania, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój firmy, T jak Threats zagrożenia czynniki, które obecnie nie przeszkadzają funkcjonować organizacji, ale mogące być zagrożeniem w przyszłości dla sprawności firmy. 16

Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu S (Strenghts) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są Wasze mocne strony (uczniów, nauczycieli i dyrekcji, czyli wszystkich osób potencjalnie zaangażowanych w prowadzenie spółdzielni uczniowskiej). Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 1 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu W (Weaknesses) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są Wasze słabe strony (uczniów, nauczycieli i dyrekcji, czyli wszystkich osób potencjalnie zaangażowanych w prowadzenie spółdzielni uczniowskiej). Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 2 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu O (Opportunities) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są szanse zewnętrzne, które przy umiejętnym wykorzystaniu mogą wpływać pozytywnie na rozwój spółdzielni uczniowskiej. Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 3 Przygotujcie w grupie argumenty, które dotyczą elementu T (Threats) analizy SWOT. Zastanówcie się, jakie są zagrożenia zewnętrzne, które mogą zagrozić funkcjonowaniu spółdzielni uczniowskiej. Spisujcie Wasze argumenty najpierw na małej kartce papieru, a następnie uporządkujcie je i wpiszcie na dużą kartę papieru. Po zakończeniu ćwiczenia omówcie na forum grupy efekty Waszej pracy. Materiał dla grupy nr 4 17

Materiał pomocniczy nr 5b Metoda kruszenia Metoda kruszenia daje bardzo dobre wyniki, gdy chodzi o wprowadzanie nowych projektów albo udoskonalanie, modyfikacje, czy adaptację istniejącego produktu lub usługi. Podstawą metody jest opracowanie specjalnej listy pytań. Mają one charakter uniwersalny, które ułatwiają rozkruszenie dowolnego problemu lub będące wskazówką do odpowiednich ulepszeń lub uzupełnień w naszym przypadku ulepszeń produktu lub usługi, która może być polem działalności spółdzielni uczniowskiej. 1. Czy można zmienić gabaryty?: większe? mniejsze? dłuższe? krótsze? grubsze? cieńsze? głębokie? płytkie? węższe? szersze? równoległe? prostopadłe? pojedyncze? warstwowe? odwracalne? nieodwracalne? stojące pionowo? leżące poziomo? położone skośnie? pochyłe? nachylone? poprzeczne krzyżowe? 2. Czy można zmienić ilość?: mniej? więcej? rozłożone proporcjonalnie? częściowo? skupione? połączone z czymś? rozłączone? dodane do czegoś? mające coś jeszcze? kombinowane z czym? rozłączone? całkowite? wyrywkowe? 3. Czy można zmienić kolejność?: uporządkowane? chaotyczne? dowolne rozrzucone? skupione? pierwszeństwo? początek? środek? koniec? zespół? podzespół? część? następujące po sobie? przypadkowe? 4. Czy można zmienić czas?: krótszy? dłuższy? wolniejszy? szybszy? stały? zmienny? wahadłowy? ciągły? przerywany? impulsywny? chronologiczny? przypadkowy? synchroniczny asynchroniczny? oczekiwany? wznawiany? niespodziewany? 5. Czy można zmienić przyczyny lub skutki?: pobudzenie? wyhamowanie? wzmocnienie? osłabienie? zwiększenie energii? zmniejszenie energii? miękkie? twarde? stałe? zmienne? impulsowe? niszczące? współdziałające? przeciwdziałające? normalizujące? dowolne? neutralizujące? 6. Czy można zmienić charakter?: silniejsze? słabsze? jednorazowe użycie? wielokrotne użycie? naprawialne? wymienne? niewymienne? zmienne? trwałe? odwracalne? elastyczne? sztywne? droższe? tańsze? ładne? brzydkie? jednobarwne? kolorowe? odwracalne? 7. Czy można zastosować w innych celach?: nowe sposoby używania? rozszerzenie zakresu użytkowania? ograniczenie zakresu użytkowania? możliwość przystosowania (adaptacji)? 8. Czy można wykorzystać?: do czego jest potrzebne? jakie pomysły sugeruje? do czego jest podobne? co (kogo) może naśladować? co może zastąpić? 9. Czy można zmienić?: znaczenie? kolor? ruch? dźwięk? zapach? koszt? formę? materiał? funkcje? zastosowanie? ilość? jakość? jakie inne zmiany są możliwe? nowe ujęcia? 10. Czy można powiększyć?: co dodać? więcej czasu? większa częstotliwość? mocniejsze? dłuższe? grubsze? bardziej wartościowe? dodatkowy składnik? powtórzyć? pomnożyć? przesadzić? 11. Czy można zmniejszyć?: co odjąć? mniej czasu? mniejsza częstotliwość? zminiaturyzowane? Bardziej skondensowane? obniżone? krótsze? lżejsze? podzielone? opuszczone? ominięte? 12. Czy można zastąpić?: inna funkcja? inny surowiec? inny materiał? inny składnik? inna technika? inne źródło? inne źródło siły? inne miejsce? inne podejście? inna szybkość? inny nastrój? inna zasada techniczna? inna częstotliwość? inna obsługa? 13. Czy można inaczej ułożyć?: inny rozkład? inna kolejność? inny wzór? inne składniki? inne zespoły? inne części? zmienić tempo? zmienić układ? 14. Czy można odwrócić?: zamienić pozytywy na negatywy? zmienić negatywy na pozytywny? zmienić dodatnie i ujemnie? obrócić do tyłu? odwrócić pozycje? odwrócić funkcje? 15. Czy można połączyć?: połączyć cele? połączyć funkcje? połączyć elementy? połączyć fragmenty elementów? połączyć pomysły? połączyć fragmenty pomysłów? połączyć mieszanki? połączyć zespoły? połączyć parametry? 18

Ćwiczenie 6 Materiał pomocniczy nr 6a Model funkcjonowania spółdzielni uczniowskiej W małych grupach przedyskutujcie poszczególne kolejne punkty związane z funkcjonowaniem spółdzielni uczniowskiej. To klucz do sukcesu Waszej spółdzielni! Jest to też element konkursu w ramach projektu Na własne konto, gdzie najlepiej opracowane pomysły będą nagradzane. Dla porządku spójrz na poniższą grafikę. Obejmuje ona wszystkie elementy pracy związane z opracowaniem pomysłu na funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej. Klienci i ich segmenty (1) Sposoby dotarcia do klientów (2) Propozycja wartości (3) Niezbędne zasoby (4) Kluczowe działania (5) Źródła przychodów (8) Źródła kosztów (7) Streszczenie (9) Kluczowi partnerzy (6) 19

CZĘŚĆ 1: KLIENCI I ICH SEGMENTY Klienci stanowią klucz do powodzenia biznesu i dotyczy to także spółdzielni uczniowskiej. To zrozumienie potrzeb klientów, a następnie ich zaspokojenie przynosi przychody. Super pomysł (czy to produkt, czy jakaś usługa) nie sprzeda się, jeśli nie trafi w oczekiwania, gusta potencjalnych klientów. Zastanówcie się wspólnie, kto jest Waszym klientem. Zwykle klienci nie stanowią grupy jednorodnej różnią się pod względem płci, wieku, doświadczenia życiowego, czy zawodowego, pewnych podobnych zachować lub innych właściwości. Można tych klientów pogrupować, a grupy te nazywamy segmentami klientów. Pomyślcie, kto jest Waszym najważniejszym klientem. Czy oferta spółdzielni będzie skierowana do dużej grupy ludzi (rynek masowy), czy będzie działała tylko w wybranych niszach? Postarajcie się pogrupować Waszych klientów na poszczególne grupy (w zależności od pomysłu może być ich mniej lub więcej). W jaki sposób możemy określić potrzeby poszczególnych grup odbiorców? Czego oczekują od spółdzielni uczniowskiej, jeśli by powstała? Co powinno być kluczową ofertą spółdzielni w odniesieniu do każdej z grup? Jak byście zaspokajali ich potrzeby? Notatki 20

CZĘŚĆ 2: SPOSOBY DOTARCIA DO KLIENTÓW (MARKETING I REKLAMA) Wiedząc, do jakich grup odbiorców ma być skierowana oferta Waszej spółdzielni uczniowskiej, zastanówcie się, jakie mogą być sposoby docierania do tych grup. Proces rozpoczynania współpracy z potencjalnymi klientami powinien składać się z następujących etapów: 1. dotarcie w jakiejkolwiek formie z informacją, że spółdzielnia uczniowska istnieje jaki macie pomysł na działanie? 2. przekonanie, że oferta spółdzielni uczniowskiej jest warta zainteresowania co poczynicie w tym obszarze? 3. umożliwienie zakupu oferty spółdzielni jakie formy sprzedaży zaproponujecie? Jeśli podzielicie swoich odbiorców na kilka różniących się segmentów, może się okazać, że sposoby dotarcia do nich będą odmienne. Zastanówcie się, jak będziecie reklamować Waszą spółdzielnię uczniowską, jakie będą Wasze kanały komunikacji z potencjalnymi segmentami klientów. Notatki 21

CZĘŚĆ 3: PROPOZYCJE WARTOŚCI To ważny etap Waszej pracy analizy sposobu działania spółdzielni uczniowskiej. Podstawowym zadaniem spółdzielni powinno być najpierw pozyskanie, a potem utrzymanie klientów to umożliwi wzrost spółdzielni. Jest to możliwe dzięki budowie dobrych relacji z poszczególnymi grupami odbiorców. Zastanówcie się, jakiego charakteru relacje chcecie budować, a mogą to być przykładowo działania zawiązane z: budową społeczności wokół produktu lub usługi (za pośrednictwem Facebooka i innych mediów społecznościowych), współtworzeniem oferty spółdzielni poprzez umożliwienie w różnych formach wypowiadania się klientów o propozycjach rozwoju oferty spółdzielni, wyznaczeniem opiekunów najważniejszych klientów itd. Rozważcie, jakie wartości mogą być zaspokojone wśród Waszych klientów dzięki współpracy ze spółdzielnią. A mogą to być: niższa cena, niższe koszty użytkowania, stała dostępność produktów lub usług, dopasowanie produktu lub usługi (to, co sprzedajecie) do indywidualnych potrzeb odbiorców, wygoda i użyteczność, zaproponowanie dzięki funkcjonowaniu spółdzielni oferty dotąd niespotykanej wśród Waszych klientów itd. Notatki 22

CZĘŚĆ 4: NIEZBĘDNE ZASOBY Kolejny obszar do analizy to odpowiedź na pytanie, jakie są najważniejsze zasoby, które potrzeba, aby spółdzielnia powstała i dalej funkcjonowała. Najważniejszymi zasobami w tym kontekście mogą być: zasoby fizyczne magazyn, sklep (czy inne punkty sprzedaży), podstawowa infrastruktura, zasoby ludzkie czyli zespół ludzi i ich wiedza i umiejętności, które pozwolą na funkcjonowanie spółdzielni, zasoby finansowe kapitał finansowy umożliwiający rozruch spółdzielni i sposoby jego zdobycia, zasoby fizyczne czyli zasoby wyposażenia, materiałów i produktów potrzebujecie, by móc działać jako spółdzielnia uczniowska, inne zasoby, które Wasza grupa osób, czyli potencjalnych założycieli spółdzielni posiada lub potrzebuje, by działać efektywnie. Notatki 23

CZĘŚĆ 5: KLUCZOWE DZIAŁANIA W tym punkcie należy przemyśleć, jakie kluczowe działania należy podjąć, by spółdzielnia najpierw mogła ruszyć ze swoją działalnością. Co należy w tym obszarze zrobić? Jakie analizy przeprowadzić, co ustalić, z kim współpracować, co zorganizować, co kupić? Następnie podejmijcie decyzje, jaki będą kluczowe działania, by spółdzielnia dalej funkcjonowała. Będzie to zależało od rodzaju działalności spółdzielni i jej oferty. Notatki CZĘŚĆ 6: KLUCZOWI PARTNERZY Sprawne funkcjonowanie spółdzielni uczniowskiej wymaga współpracy z zewnętrznymi partnerami. Część z nich będzie istotna z punktu widzenia możliwości funkcjonowania spółdzielni (np. dostawcy, księgowość), inni nie są niezbędni, ale są przydatni (np. podmioty oferujące miejsce na reklamę Waszej spółdzielni, osoby znające prawo). Zastanówcie się, które z tych osób są ważne i jak z nimi będziecie budować współpracę. Notatki 24

CZĘŚĆ 7: ŹRÓDŁA KOSZTÓW Zadaniem na tym etapie jest wskazanie wszelkich wydatków ponoszonych w związku z utworzeniem oraz dalszym funkcjonowaniem spółdzielni oraz odpowiedź na pytania: jakie są koszty budowy spółdzielni uczniowskiej? jakie są najważniejsze koszty jej funkcjonowania? realizacja których kluczowych działań wymaga największych nakładów finansowych? Zastanówcie się, jakie są koszty stałe (ponoszone niezależnie od ilości produkowanych dóbr, czy usług), jakie są koszty zmienne (zależne od wielkości oferty). Czy zauważacie, że wraz z rozwojem spółdzielni niektóre koszty mogą spadać, a inne rosnąć? Notatki 25