Zmiany ogniskowe w wątrobie Maciej Kajor Katedra i Zakład Patomorfologii w Katowicach Śląski Uniwersytet Medyczny
Podział diagnostycznych badań zmian ogniskowych w wątrobie Cytologiczne: a. biopsja cienkoigłowa rozmaz barwienie H-E b. biopsja cienkoigłowa badanie metodą cell block Histopatologiczne: a. biopsja gruboigłowa b. pobranie chirurgiczne wycinka obwodowo leżącego guza c. pobranie segmentu lub płata wątroby d. transplantacja wątroby
Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych Łagodne guzy wywodzące się z tkanki wątrobowej ogniskowy rozrost guzkowy (focal nodular hyperplasia) gruczolak wątrobowokomórkowy (adenoma hepatocellulare) gruczolakowatość wieloogniskowa (multiple hepatocellular adenomatosis)
Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych Łagodne guzy mezenchymalne 1. Mieszane guzy mezenchymalno-nabłonkowe mezenchymal hamartoma mixed hamatroma (mixed adenoma) 2. Guzy pochodzenia naczyniowego infantile haemangiothelioma cavernous haemangioma lymphangioma 3. Guzy z komponentą tkanki tłuszczowej lipoma angiomyolipoma, angiomyelolipoma focal fatty change
Podział łagodnych wątrobowych zmian ogniskowych c.d. 4. Guzy wywodzące się z tkanki łącznej włóknistej fibroma inflammatory pseudotumor 5. Guzy wywodzące się z tkanki mięśniowej gładkiej leiomyoma 6. Guzy wywodzące się z tkanki nerwowej neurofibromatosis schwannoma 7. Guzy wywodzące się z tkanki chrzęstnej chondroma
Łagodne zmiany ogniskowe wywodzące się z dróg żółciowych Bile duct adenoma Von Meyenburg complex (microhamartoma) Biliary cystadenoma Biliary cystadenoma with mezenchymal ovarian-like stroma
Podział złośliwych zmian ogniskowych wywodzących się z tkanki nabłonkowej Hepatocellular carcinoma Hepatoblastoma Cholangiocarcinoma Mixed hepatocholangiocarcinoma Hepatobiliary cystadenocarcinoma
Podział złośliwych nienabłonkowych wątrobowych zmian ogniskowych Angiosarcoma Epithelioid haemangiothelioma Kaposi sarcoma Lymphomas Histiocytosis X
Ogniskowy rozrost guzkowy (focal nodular hyperplasia) Przyczyna: wrodzona malformacja naczyniowa uszkodzenie naczyń nadekspresja syntetazy glutaminowej w okołowrotnej przestrzeni we wczesnej fazie rozwojowej FNH Hist-pat: zwykle płatowaty, dobrze odgraniczony nie otorebkowany centralna włóknista blizna z pogrubiałymi naczyniami żylnymi o dużej średnicy
Focal nodular hyperplasia
Focal nodular hyperplasia
Mezenchymalny guz (hamartoma) wątroby Guz wieku niemowlęcego. Utkanie guza stanowią cewkowate, wyścielone nabłonkiem struktury przypominające przewody żółciowe o niezwykłym przebiegu, zanurzone we włóknistym, luźnym i obrzękłym podścielisku.
Mezenchymalny guz (hamartoma) wątroby
Bile duct adenoma
Biliary cystadenoma
Biliary cystadenoma
Biliary cystadenocarcinoma
hepatoblastoma (typ epitelioidno-mezenchymalny)
Histologiczne warianty raków wątrobowokomórkowych (HCC) HCC of usual type pseudoglandular - trabecular - solidum Sclerosing HCC Clear cell HCC Spindle cell (sarcomatoid) HCC Pleomorphic (giant cell anaplastic) HCC Fibrolamellar HCC
Hcc - badanie cytologiczne H-E 20x
Hcc badanie cytologiczne nieprawidłowa mitoza H-E 40x
Hcc badanie cytologiczne inkluzje wewnątrzjądrowe H-E 40x
Hcc badanie cytologiczne nieprawidłowe mitoza H-E 40x
Hcc - cell block H-E 20x
HCC - cell block H-E 200x
Cell block hepatol 100x
Biopsja gruboigłowa H-E 20x
Biopsja gruboigłowa H-E 100x
Biopsja gruboigłowa H-E 400x
Biopsja gruboigłowa hepatol 200x
Hcc postać pseudogruczołowa H-E 200x (wątroba wyszczepiona)
Hcc postać beleczkowa H-E 200x (wątroba wyszczepiona)
HCC typ włóknisto-blaszkowy
Hcc postać fibrolamelarna H-E 200x
Diagnostyka różnicowa HCC z hapatocellular Adenoma (HCA) HCA HCC zwykle bez marskości często w marskości często lity, zbity bez torebki czasami otorebkowany bez cytologicznej atypii z atypią włókna reticulinowe (+) (-) lub resztkowe przestrzenie wr-żół. (+,-) najczęściej (-)
Biopsja gruboigłowa Gordon 400x
intrahepatic cholangiocarcinoma
cholangiocarcinoma
Histologiczne markery pomagające zróżnicować HCC i CHC HCC CHC AFP 15-70% negatywny >90% CEA policlonalny 50-90% negatywny >90% Hepar-1 80-90% negatywny α1-antytrypsyna 55-90% negatywny >90% CD10 ok.50% negatywny CEA monoklonalny negatywny 80-90% CK7 negatywna>90% 80-90% CK19 negatywna>70% 80-90% CK20 negatywna>90% 30-70% EMA negatywna>90% >70% P53 <10% ogniskowo >60% MOC31 negatywne>90% 100% S.Geller, L.Petrovic Biopsy Inerpretation of the liver
Różnicowa diagnostyka immunohistochemiczna niektórych przerzutów nowotworowych w wątrobie nowotwór drobnokomórkowy CK synaptofizyna LCA,MPO CK7, CK20, CK19 CD56, ki67 CD3, CD20, bcl1, bcl6
Różnicowa diagnostyka immunohistochemiczna niektórych przerzutów nowotworowych w wątrobie nowotwór gruczołowy ABpaS CK7, CK18, CK19, CK20 hepar1 + Abpas(+) górna cz. przew. pok., trzustka Jajnik - WT-1, ES gruczoł piersiowy mammoglobina, ES
Carcinoma hepatocellulare H-E 20x (wątroba wyszczepiona)
Hcc barwienie hepatocyty 20x (wątroba wyszczepiona)
Badania cytologiczne Rozmaz utrwalany w 95% alkoholu (błąd utrwalanie cytofix) zalety: a. małe koszty badania b. małe prawdopodobieństwo powikłań (krwotok) c. krótki czas wykonania diagnostycznego preparatu wady: a. często aspiracja krwi brak diagnostycznego materiału b. brak możliwości wykonania badań immunohistochemicznych w celu fenotypizacji guza i określenia czy zmiana jest pierwotna czy wtórna (przerzut) c. brak możliwości wykonania barwień wybiórczych
Badania cytologiczne metodą cell block Materiał cytologiczny utrwalany w zbuforowanej formalinie, odwirowany, osad zatapiany w parafinie, krojony seryjnie i zabarwiony wstępnie H-E Zalety: a. możliwość oceny i porównania struktur tkankowych guza i narządu b. możliwość wykonania barwień wybiórczych ABpaS śluz, spichrzanie Fe c. możliwość fenotypizacji immunohistochemiczn guza (hepatocyty, AFP, CK, chromogranina, synaptofizyna, ki-67)
Badania cytologiczne metodą cell block Wady: a. czas trwania badania od kilku do kilkunastu dni b. droższe od klasycznego badania cytologicznego c. brak diagnostycznego materiału a wysokie koszty Ocena czy wykonać cell block należy do klinicysty lub po uzgodnieniu do patologa a zależy od wzrokowej oceny ilości pobranego materiału
Hcc biopsja gruboigłowa Zalety: a. możliwość oceny i porównania struktur tkankowych guza i narządu b. możliwość wykonania barwień wybiórczych ABpaS śluz, spichrzanie Fe c. możliwość fenotypizacji immunohistochemicznie guza (hepatocyty, AFP, CK, chromogranina, synaptofizyna, ki-67) d. pozyskanie objętościowo większej ilości materiału tkankowego
Hcc biopsja gruboigłowa Zalety: e. często możliwość porównania prawidłowego utkania wątroby z tkankami guza f. możliwość różnicowania adenoma z carcinoma hepatocellulare Wady: a. większe prawdopodopieństwo powikłań (krwawienia) niż biopsji cienkoigłowej
Hcc - cell block H-E 20x
Hcc - cell block AB pas 40x
Hcc cell block H-E 200x
Cell block hepatol 200x