Spis treści VII. Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie budowy makroskopowej z obrazami mammograficznymi... 1

Transkrypt

1 Spis treści Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie budowy makroskopowej z obrazami mammograficznymi Wprowadzenie. Prawidłowy gruczoł piersiowy: porównanie budowy makroskopowej z obrazami mammograficznymi Powiązania między histologią a obrazem mammograficznym Współzależność obrazów mammograficznych i histologicznych z budową piersi Zagęszczenia drobnoguzkowe Zagęszczenia linijne Przewody Pasma tkanki włóknistej Naczynia Zagęszczenia jednorodne, bezstrukturalne Obszary jasne Przegląd pięciu mammograficznych typów miąższowej budowy piersi Budowa miąższowa piersi typu I Budowa miąższowa piersi typu II Budowa miąższowa piersi typu III Budowa miąższowa piersi typu IV Budowa miąższowa piersi typu V Rozdział 1: Budowa miąższowa piersi typu I Charakterystyka typu I Dobrze wysycone zagęszczenia Zagęszczenia drobnoguzkowe Tkanka włóknista Zarys stożka gruczołowego Obszary jasne Inwolucja Ogniska patologiczne w piersiach typu I W jaki sposób ogniska patologiczne zmieniają obraz mammograficzny piersi typu I i jak możemy to zauważyć? Zmiany patologiczne o wypukłych, silnie wysyconych zarysach Zmiany patologiczne powodujące zaburzenie architektury Ewolucja małego guza spikularnego Zwapnienia w piersiach typu I Zmiany patologiczne w piersiach typu I, nieme w obrazach mammograficznych Rozdział 2: Budowa miąższowa piersi typu II Charakterystyka typu II Zagęszczenia linijne w piersiach typu II Przewody Zanikowe przewody i ich odgałęzienia Przetrwałe zraziki w piersiach typu II Prawidłowe przewody Poszerzenie przewodu Pasma włókniste Naczynia krwionośne Zmiany patologiczne w piersiach typu II Spikularny przewodowy rak inwazyjny w piersiach typu II Mikrozwapnienia w piersiach typu II Zmiany wykryte w badaniach przesiewowych u kobiet bez objawów choroby. Piersi typu II VII

2 Rozdział 3: Budowa miąższowa piersi typu III Charakterystyka typu III Rozdział 4: Budowa miąższowa piersi typu IV Charakterystyka typu IV Gruczołowatość Gruczołowatość twardniejąca Włóknisto-gruczołowe zmiany zrazika Ogniskowe włóknienie Zmiany patologiczne w piersiach o budowie typu IV Rozdział 5: Budowa miąższowa piersi typu V Charakterystyka typu V Inwolucja i przemiana włóknista zrazika Zwapnienia w piersiach o budowie typu V Wykrywanie nieuwapnionych zmian patologicznych w piersiach o budowie typu V Częstość występowania w populacji poszczególnych mammograficznych typów budowy piersi Rozkład poszczególnych mammograficznych typów budowy piersi w zależności od wieku w populacji kobiet bezobjawowych w porównaniu z populacją kobiet z objawami choroby Przewaga występowania raka piersi w zależności od typu budowy piersi i wieku Podsumowanie Rozdział 6: Wykrywanie raka piersi we wczesnej fazie wzrostu: przesłanki i dowody naukowe Nowa era w rozpoznawaniu i leczeniu raka piersi Wykrywanie raka piersi w fazie przedklinicznej Nowe spojrzenie: niedopuszczenie do rozwoju zaawansowanego raka piersi Najważniejszym zadaniem jest zapobieganie rozwojowi raka piersi do dużego, zaawansowanego guza Niepalpacyjny rak piersi wykryty w badaniu przesiewowym Mechanizm działania badań przesiewowych Wielkość guza Stan węzłów chłonnych Stopień złośliwości histologicznej Zalety rozpoznania nowotworu w niższym stopniu zaawansowania klinicznego Znaczenie wczesnego wykrywania raka piersi: komentarze i wnioski Podsumowanie Wpływ wczesnego wykrycia na zmniejszenie umieralności z powodu raka piersi Przesiewowe badanie mammograficzne oraz leczenie we wczesnej fazie może znacznie zmniejszyć umieralność z powodu raka piersi w badanej populacji Wnioski Czynniki determinujące możliwość wczesnego wykrycia Liczne czynniki warunkujące wczesne wykrycie poszczególnych guzów złośliwych w fazie przedklinicznej Charakter tkanki otaczającej guz Morfologiczna różnorodność raka piersi w obrazie histologicznym Różnorodność morfologiczna raka piersi w obrazie mammograficznym Rak piersi jako choroba o postępującym charakterze i zmiennym tempie progresji, zależnym od typu histologicznego guza i wieku pacjentki Wnioski Rozdział 7: Wykrywanie raka piersi we wczesnym stadium zaawansowania klinicznego: metoda systematycznego oglądania Metoda systematycznego oglądania zdjęć mammograficznych Podstawowe założenia VIII

3 Podstawowe warunki Zasadnicze znaczenie ma doskonała technika zdjęć mammograficznych Warunki podczas oglądania zdjęć mammograficznych mają decydujący wpływ na skuteczność diagnostyczną Zastosowanie ręcznej przeglądarki do zdjęć mammograficznych pozwala lepiej uwidocznić drobne nieprawidłowości Uporządkowany sposób oglądania ma zasadnicze znaczenie we wszystkich badaniach obrazowych Metoda systematycznej analizy wykrytych zmian ogniskowych Asymetryczne zagęszczenia na zdjęciach mammograficznych Metoda systematycznej analizy asymetrycznych zagęszczeń wykrytych w mammografii Prawidłowa tkanka włóknisto-gruczołowa Niespecyficzne asymetryczne zagęszczenie z zaburzeniem architektury na zdjęciach mammograficznych Jednoznaczne zmiany patologiczne tworzące asymetryczne zagęszczenia na zdjęciach mammograficznych Rozkład rozpoznań histopatologicznych w materiale uzyskanym drogą otwartej biopsji chirurgicznej Algorytm diagnostyczny w przypadku uwidocznienia w mammografii asymetrycznego zagęszczenia Wykrywanie i określanie charakteru zmian ogniskowych w praktyce Obszary częstszego występowania raka piersi Zmiany położone w kwadrancie górno-zewnętrznym Zmiany położone w przyśrodkowej części piersi Zmiany położone w pustej przestrzeni do tyłu od stożka gruczołowego w projekcji CC Zmiany położone w okolicy zabrodawkowej Charakterystyka zmian ogniskowych niezależnie od ich położenia Zmiany wywołujące zaburzenie architektury Zmiany wywołujące zaburzenie zarysu stożka gruczołowego Rozdział 8: Preparaty histologiczne o dużej powierzchni przekroju Wprowadzenie Argumenty przemawiające za stosowaniem techniki preparatów o dużej powierzchni przekroju Warunki wstępne Opracowanie preparatu operacyjnego Skrawanie na makrotomie Opracowanie i barwienie preparatów Produkt końcowy: preparaty o dużej powierzchni przekroju Technika grubowarstwowych preparatów histologicznych Kolejne kroki Przykłady obrazów histopatologicznych preparatów o grubym przekroju Prezentacja przypadków Wnioski Rozdział 9: Mammografia pozycjonowanie Piśmiennictwo Skorowidz IX

4 Budowa miąższowa piersi typu I Zagęszczenia drobnoguzkowe Średni rozmiar każdego zrazika oraz średnia liczba gronek w pojedynczym zraziku w piersi dorosłej kobiety w wieku rozrodczym zmieniają się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego.4 W czasie cyklu miesięcznego zachodzą równocześnie złożone procesy proliferacji i zaniku. Począwszy od kilku dni przed owulacją, zgrupowania zawiązków komórkowych z mniejszych przewodów formują światło i gwałtownie rosną, tworząc w pełni rozwinięte zraziki i gniazda. Jeśli nie dojdzie do rozwoju ciąży, te nowo rozwinięte struktury zanikają w ciągu kilku miesięcy. W czasie dojrzałego życia kobiety niemal nieprzerwanie dochodzi do produkcji i utraty tkanek. W pojedynczym skrawku tkankowym piersi obok pączkujących możemy zobaczyć dojrzałe zraziki na różnych etapach regresji. W przypadku rozwoju ciąży tworzenie zrazików i proliferacja ulegają intensyfikacji, a proces ten rozprzestrzenia się na całą pierś Ryc Faza proliferacyjna. Ryc Wczesna faza wydzielnicza. Ryc Późna faza wydzielnicza. Ryc Faza przedmiesiączkowa. Ryc Zróżnicowane rozmiary zrazików w trakcie różnych faz cyklu miesięcznego Zróżnicowane rozmiary (w of mm) Variations in the averagezrazików size (mm) breast w trakcie różnych faz cyklu miesięcznego lobules during the menstrual cycle 1, mm 1, mm Proliferative Faza proliferacyjna 1, , Early Late Premenstrual Wczesna Późna Faza secretory secretory faza faza przed wydzielnicza wydzielnicza miesiączkowa Ryc Zróżnicowane rozmiary zrazików (w mm) w trakcie różnych faz cyklu miesięcznego. (Zaczerpnięte z ref. 4)

5 Dobrze wysycone zagęszczenia W większości przypadków te subtelne zmiany fizjologiczne, tak dobrze widoczne w obrazach histologicznych, są trudne lub niemożliwe do uwidocznienia w obrazach mammograficznych. U niektórych kobiet nasilona proliferacja oraz retencja wody powodują zwiększenie objętości piersi w czasie fazy wydzielniczej cyklu miesięcznego. U tych kobiet ucisk piersi podczas badania mammograficznego wywołuje silniejszy ból. Przy słabszym ucisku oraz wskutek zwiększonej objętości płynu i tkanek jakość uzyskanych obrazów mammograficznych nie będzie optymalna. Dlatego najlepiej wykonywać badanie mammograficzne w pierwszych dniach cyklu miesięcznego Ryc Faza proliferacyjna. Ryc Wczesna faza wydzielnicza. Ryc Późna faza wydzielnicza. Ryc Faza przedmiesiączkowa. Ryc Zmiany w gronkach pojedynczego zrazika w różnych fazach cyklu miesięcznego Średnia gronek w jednym zraziku w trakcie The meanliczba number of acini contained within a single różnych faz cyklu miesięcznego. breast lobule during the menstrual cycle Faza Proliferative proliferacyjna Wczesna Early faza secretory wydzielnicza Późna Faza Late Premenstrual faza przedsecretory wydzielnicza miesiączkowa Ryc Średnia liczba gronek w jednym zraziku w trakcie różnych faz cyklu miesięcznego. (Zaczerpnięte z ref. 3)

6 Budowa miąższowa piersi typu IV Gruczołowatość twardniejąca Jest wiele histologicznych typów gruczołowatości (twardniejąca, torbielowata drobnoguzkowa). Spośród nich najistotniejsza dla radiologów jest gruczołowatość twardniejąca, gdyż mogą jej towarzyszyć mikrozwapnienia stwarzające problemy diagnostyczne. Bez obecności mikrozwapnień wykrycie gruczołowatości twardniejącej na podstawie badania mammograficznego jest niemożliwe. W przypadku mikrozwapnień piaszczakowatych sumacja niezliczonych cząsteczek sprawia wrażenie obecności licznych skupisk przypominających rozsypany puder, niemożliwych do rozgraniczenia mikrozwapnień, podobnych do kłębków bawełny. Są one zbyt małe, aby mogły być oddzielnie uwidocznione na zdjęciu mammograficznym. Ryc i 3 Preparat histologiczny o grubym przekroju. Gruczołowatość twardniejąca, bez mikrozwapnień

7 Gruczołowatość twardniejąca Korelacje mammograficzno-histologiczne gruczołowatości twardniejącej ze zwapnieniami Ryc Zdjęcie mammograficzne preparatu operacyjnego. Należy zauważyć, że na obrazie mammograficznym nie jest możliwe odróżnienie poszczególnych mikrozwapnień. Wskutek tego widać obraz podobny do kłębków bawełny Ryc Obraz histologiczny gruczołowatości twardniejącej z piaszczakowatymi mikrozwapnieniami Ryc Preparat histologiczny o grubym przekroju. Obraz histologiczny gruczołowatości twardniejącej z piaszczakowatymi mikrozwapnieniami i zmianami włóknisto-torbielowatymi. 129

8 Wykrywanie i określanie charakteru zmian ogniskowych w praktyce Zmiany położone w pustej przestrzeni do tyłu od stożka gruczołowego w projekcji CC Każda nieprawidłowość, która rozwija się za tylnym brzegiem stożka gruczołowego (górna lub dolna część drogi mlecznej w projekcji skośnej lub pusta przestrzeń za stożkiem gruczołowym w projekcji CC), jest dobrze widoczna dzięki otaczającej ją tkance tłuszczowej. Przykład 7.22 Kobieta 65-letnia bez objawów choroby. Pierwsze badanie przesiewowe. Przykład Przykład Przykład i 2 oraz 3 i 4 Zdjęcia mammograficzne prawej i lewej piersi w projekcjach skośnej i CC. Nie zauważono żadnych nieprawidłowości. Przykład Przykład

9 Zmiany położone w pustej przestrzeni do tyłu od stożka gruczołowego w projekcji CC Przykład 7.22 Przykład i 6 oraz 7 i 8 Drugie badanie przesiewowe, zdjęcia mammograficzne prawej i lewej piersi w projekcjach skośnej i CC. Drobne, nowo powstałe zagęszczenie widoczne zarówno w drodze mlecznej (prostokąt), jak i w pustej przestrzeni za stożkiem gruczołowym (prostokąt) w projekcji CC. Przykład Przykład Przykład Przykład Przykład Schematyczne przedstawienie zmiany ogniskowej w prawej pustej przestrzeni za stożkiem gruczołowym w projekcji CC Przykład