Determinanty dochodu narodowego Zadanie 1 Wypełnij podaną tabelę, wiedząc, że wydatki konsumpcyjne stanowią 80% dochody narodowego, inwestycje są wielkością autonomiczną i wynoszą 1.000. Produkcja i dochód narodowy (Y) Konsumpcja (C) Inwestycje (I) Popyt globalny (APp) 4.500 5.000 5.500 6.000 a. jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? b. ile wynosi wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych? c. jaki poziom dochodu narodowego zapewni równowagę, gdy inwestycje wzrosną o 100? Zadanie 2 Tablica poniżej przedstawia dane na temat konsumpcji i dochodu (produktu) narodowego w Hipotecji. Planowane inwestycje są autonomiczne i wynoszą 60 mld dolarów. a. Oblicz wielkość oszczędności i popytu globalnego przy każdym poziomie dochodu narodowego. b. Dla każdego poziomu produkcji wylicz nie planowaną zmianę zapasów oraz wielkość faktycznych inwestycji, uwzględniając zmiany zapasów. c. Gdyby w jakimś okresie dochód narodowy wyniósł 100 mld dolarów, to jak zareagowaliby producenci? d. Gdyby w jakimś okresie dochód narodowy wyniósł 350 mld dolarów, to jak powinni zareagować producenci? e. Jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? f. Ile wynosi krańcowa skłonność do konsumpcji? g. Gdyby planowane inwestycje wzrosły o 15 mld dolarów, to o ile musiałby wzrosnąć dochód narodowy, aby nastąpiła równowaga? Dochód 50 35 100 70 150 105 200 140 250 175 300 210 350 245 400 280 Planowana konsumpcja Planowane inwestycje Oszczędności Popyt globalny Nieplanowa zmiana zapasów Faktyczne inwestycje 7 Zadanie 3 a. Wykorzystując dane z zadania 2, wykreśl funkcję konsumpcji i funkcję popytu globalnego. b. Wprowadź prostą 45 i sprawdź, czy równowaga występuje w punkcie wskazanym w zadaniu 2e. c. Pokaż, jaki wpływ na równowagę wywiera wzrost inwestycji o 15 mld dolarów. Zadanie 4 Gospodarka zamknięta, bez udziału państwa, opisana jest następującymi wzorami: C=200+0,8Y I=300 a. oblicz dochód narodowy w równowadze. b. co stałoby się z poziomem dochodu narodowego w równowadze, gdyby inwestycje wzrosły o 50? Zadanie 5 a. Na podstawie danych z zadania 2 sporządź wykres pokazujący, jak zmieniają się oszczędności wraz ze wzrostem dochodu narodowego. b. Wprowadź linię prostą przedstawiającą planowane inwestycje i sprawdź, czy równowaga występuje przy tym samym poziomie dochodu jak poprzednio. c. Pokaż, jak zmieni się poziom dochodu narodowego zapewniający równowagę, jeśli inwestycje wzrosną o 15 mld dolarów. d. Wyjaśnij, jak dochodzi do osiągnięcia nowego poziomu równowagi. Zadanie 6 Rysunek przedstawia krzywą popytu globalnego w gospodarce oraz prostą 45.
Oszc zędn ości i inwe stycj e a. Przyjmijmy, że produkcja wynosi OG. Odczytaj poziom popytu globalnego i stwierdź, czy występuje nadwyżka popytu, czy podaży. b. Określ wielkość nie planowanej zmiany zapasów przy produkcji OG. c. Jak zareagują przedsiębiorstwa na tę sytuację? d. Określ poziom równowagi dochodu i wydatków. e. Przyjmijmy, że produkcja wynosi OJ. Określ poziom łącznych planowanych wydatków i stwierdź, czy występuje nadwyżka popytu, czy podaży. f. Określ wielkość nie planowanej zmiany zapasów przy produkcji OJ. Jak przedsiębiorstwa zareagują na tę sytuację? Zadanie 7 Rysunek przedstawia inwestycje w gospodarce oraz funkcje oszczędności. Ib to wyjściowy poziom inwestycji. Ic Ib Ia D H E F L J G N M K Dochód narodowy a. Jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? (Dla ułatwienia można sporządzić tablice, podobną jak w zadaniu 2, dla wartości produkcji od 250 do 600). b. Jaki poziom dochodu narodowego zapewniałby równowagę, gdyby inwestycje wzrosły o 15 mld dolarów? c. Oblicz wartość mnożnika. Przypuśćmy, że konsumenci z Hipotecji stają się bardziej skłonni do wydatków i wydają obecnie 80 centów, zamiast 70, / każdego dolara. Inwestycje wynoszą nadal 90 mld dolarów. d. Oblicz wielkość dochodu narodowego zapewniającą równowagę. e. Oblicz wielkość dochodu narodowego zapewniającą równowagę przy wzroście inwestycji o 10 mld dolarów. f. Oblicz wartość mnożnika. Zadanie 9 Wiadomo, że krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0.75. Dochód narodowy w stanie równowagi wynosi 1000. a. Oblicz wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych oraz podaj jego interpretację ekonomiczną. b. O ile wzrośnie dochód narodowy, jeśli autonomiczne wydatki inwestycyjne wzrosną o 10? c. Jak na wartość mnożnika wydatków inwestycyjnych wpłynie wzrost krańcowej skłonności do konsumpcji do 0,8? Zadanie 10 W gospodarce zamkniętej planowana konsumpcja wynosi 200, planowane inwestycje = 100, a produkcja globalna wynosi 360. Oblicz : a. wielkość planowanych wydatków b. zmianę poziomu zapasów c. wielkość oszczędności d. wielkość faktycznych (realizowanych) inwestycji a. Wskaż wyjściowy poziom równowagi dochodu i oszczędności. b. Jaki poziom inwestycji odzwierciedla wzrost optymizmu wśród przedsiębiorców? c. Jaki nowy poziom dochodu zapewni równowagę? d. Jaka jest wielkość mnożnika? e. Jaki poziom inwestycji wskazuje na wzrost pesymizmu wśród przedsiębiorców? f. Jaki poziom dochodu zapewniłby teraz równowagę? Zadanie 8 Jeszcze raz zajmiemy się gospodarką Hipotecji. Początkowo konsumpcja wynosi (tak jak poprzednio) 70% dochodu narodowego. Inwestycje są autonomiczne i wynoszą 90 mld dolarów. 8 Zadanie 11 W podanej tabeli uzupełnij wartość krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania DOCHÓD DO DYSPOZYCJI KONSUMPCJA KSK OSZCZĘDNOŚCI KSO 1000 1100 2000 2000 3000 2850 4000 3550 5000 4150
b. Jaką wartość przyjmuje mnożnik eksportowy? Zadanie 15 Przyjmijmy następujące warunki funkcjonowania gospodarki zamkniętej z udziałem sektora państwowego: Y=C+I a + G, C = C a+k ks(y-t a), C a = 100, Ia = 100, G = 100, k sk = 0,5, T a = 100. Wyznacz: a. Dochód narodowy zapewniający równowagę. b. Mnożnik wydatków budżetowych (m g). c. Mnożnik podatkowy (m t,). d. Zmianę dochodu narodowego zapewniającego równowagę, jeśli przychody z podatków wzrosną o ΔT = 100. Zadanie 12 Rysunek powyżej po lewej pokazuje zależność wydatków konsumpcyjnych od poziomu dochodu narodowego. Pod wpływem zmiany stopy oszczędności funkcja konsumpcji przesuwa się z położenia AB do AC. Oznacza to, że wartość mnożnika: a. wzrosła, ponieważ wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji, b. zmalała, ponieważ wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji, c. wzrosła, ponieważ zmalała krańcowa skłonność do konsumpcji, d. zmalała, ponieważ zmalała krańcowa skłonność do konsumpcji. Zadanie 13 Rysunek powyżej po prawej przedstawia gospodarkę, w której wyjściową funkcję popytu globalnego ilustruje prosta AK a. Jaki wyjściowy poziom dochodu narodowego odpowiada równowadze? b. Załóżmy, że nastąpił wzrost krańcowej skłonności do oszczędzania: która linia pokazuje nową funkcję popytu globalnego? c. Jaki poziom dochodu narodowego zapewni teraz równowagę? d. Załóżmy, że wzrosła krańcowa skłonność do konsumpcji: jakie położenie przyjmie funkcja popytu globalnego? e. Jaki jest nowy poziom dochodu narodowego w stanie równowagi? Zadanie 14 Dany jest następujący model gospodarki otwartej: Y = Ca + ksk(y-tt)+ia+g+xa-ksiy C a = 100, G = 100, I a = 100, X a = 60 (autonomiczny składnik funkcji eksportu netto), k sk = 0,8, k si = 0,2 (krańcowa skłonność do importu), t = 0,25. a. Ile wynosi dochód narodowy zapewniający równowagę? Zadanie 16 Zadanie dotyczy działania mnożnika w gospodarce zamkniętej: (1) bez udziału państwa i (2) z udziałem państwa. Wydatki konsumpcyjne wynoszą 80% rozporządzalnych dochodów gospodarstw domowych. Inwestycje są autonomiczne i wynoszą 450. Y C1 I APp1 Dochód rozp. C2 G APp2 2000 2250 2500 2750 3000 a. oblicz wielkość konsumpcji i popytu globalnego w wariancie 1 b. jaki poziom dochodu narodowego zapewnia równowagę? c. jaki poziom dochodu narodowego zapewniłby równowagę, gdyby inwestycje wzrosły o 50? d. Oblicz wartość mnożnika Załóżmy teraz, że rząd wprowadza podatki bezpośrednie równe 10% dochodu narodowego oraz wydatki budżetowe na kwotę 250, przy inwestycjach wynoszących nadal 450. e. oblicz sumę dochodów rozporządzalnych oraz wielkość konsumpcji i popytu globalnego w wariancie 2 f. jaki jest obecnie poziom dochodu narodowego zapewniającego równowagę? g. jakie są rozmiary deficytu budżetowego? Zadanie 17 Załóżmy, że funkcja konsumpcji w gospodarce zamkniętej z udziałem państwa ma postać: C = C a + k sk(y-t). Konsumpcja autonomiczna, inwestycje i wydatki rządowe wynoszą odpowiednio: C a = 200, I = 200, G = 120. Krańcowa skłonność do konsumpcji kształtuje się na poziomie k sk = 0,6, a przychody z podatków wynoszą T = ty, gdzie stopa opodatkowania t = 0,2. a. Jaki jest poziom produkcji w stanie równowagi? 9
b. O ile zmieni się produkcja zapewniająca równowagę, jeśli wydatki rządowe zmienią się o ΔG = - 52? Pojęcia i określenia Każdemu z pojęć oznaczonych literami przyporządkuj odpowiednie określenie oznaczone liczbą:... (a) popyt inwestycyjny... (b) nastroje inwestorów... (c) konsumpcja autonomiczna... (d) produkcja potencjalna (potencjał wytwórczy)... (e) poziom produkcji zapewniający równowagę krótkookresową... (f) krańcowa skłonność do oszczędzania... (g) prosta o nachyleniu 45 o... (h) funkcja konsumpcji... (i) funkcja oszczędności... (j) funkcja (krzywa) popytu globalnego... (k) produkcja faktyczna... (1) krańcowa skłonność do konsumpcji... (m) paradoks zapobiegliwości... (n) nie planowane zmiany zapasów... (o) dochody rozporządzalne... (p) mnożnik 1. Część wydatków konsumpcyjnych, która nie jest zależna od poziomu dochodów. 2. Nakłady na zwiększenie majątku trwałego przedsiębiorstw (budynki i maszyny) oraz zapasów. 3. Nieprzewidziany wzrost lub nieprzewidziany spadek poziomu zapasów utrzymywanych przez przedsiębiorstwa. 4. Funkcja pokazująca poziom zamierzonych oszczędności przy każdym poziomie dochodów rozporządzalnych ludności. 5. Dochody, którymi dysponują gospodarstwa domowe na wydatki i oszczędności. 6. Funkcja pokazująca ogólną wielkość planowanych wydatków przedsiębiorstw i gospodarstw domowych na dobra i usługi przy każdym poziomie dochodu. 7. Wielkość produkcji, którą gospodarka wytworzyłaby, gdyby wszystkie czynniki produkcji były w pełni wykorzystane. 8. Relacja zmiany wielkości produkcji zapewniającej równowagę do zmiany wydatków autonomicznych, powodującej zmianę globalnego popytu i produkcji. 9. Sytuacja, w której zmiana krańcowej stopy oszczędności prowadzi do zmiany poziomu dochodu narodowego zapewniającego równowagę, lecz nie zmienia poziomu oszczędności, które nadal muszą być równe planowanym inwestycjom. 10. Prosta na wykresie przedstawiająca związek między dochodem a wydatkami, łącząca wszystkie punkty, w których dochód jest równy wydatkom. 11. Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na oszczędności. 12. Wielkość produkcji wytwarzanej w gospodarce w danym okresie. 13. Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na zwiększenie konsumpcji. 14. Poziom produkcji w gospodarce odpowiadający wielkości popytu globalnego czyli sumie zamierzonych wydatków. 15. Pesymistyczne lub optymistyczne nastroje przedsiębiorców związane z oceną przyszłego popytu i zysków. 16. Funkcja pokazująca wielkość zamierzonej konsumpcji przy różnych poziomach dochodów rozporządzalnych. Prawda/Fałsz 1. Produkcją potencjalną nazywamy produkcję przy pełnym wy korzystaniu czynników produkcji. 2. Zgodnie z podejściem podażowym, dochód narodowy determinowany jest przez zasoby czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania. 3. Inwestycje są malejącą funkcją stopy procentowej. 4. Warunkiem równowagi w prostym modelu gospodarki (Y= C+I) jest równość planowanych inwestycji i oszczędności. 5. Według popytowej teorii kształtowania dochodu narodowego, faktyczny poziom produkcji w gospodarce wyznaczany jest przez poziom agregatowego popytu. 6. Funkcja oszczędności jest rosnącą funkcją dochodu narodowego. 7. Mnożnik inwestycyjny pokazuje, jak zmieni się dochód narodowy w stanie równowagi pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych. 10
8. Model keynesowski zakłada, że o wielkości produkcji decyduje przede wszystkim wielkość popytu. 9.Konsumpcja jest liniową funkcją dochodu. 10.Suma krańcowej skłonności do konsumpcji i krańcowej skłonności do oszczędzania jest równa 1. 11. Inwestycje mają rzeczywiście charakter autonomiczny. 12. Funkcja popytu globalnego pokazuje zmiany popytu wywołane bezpośrednio przez zmianę poziomu dochodu narodowego. 13. Równowaga krótkookresowa ma miejsce wtedy, kiedy plany zakupów nie są zagrożone przez niedobór towarów, a przedsiębiorstwa nic produkują więcej, niż mogą sprzedać. 14. Nie planowane zmiany zapasów są dla przedsiębiorstw sygnałem braku równowagi. 15.Planowane oszczędności są zawsze równe planowanym inwestycjom. 16. Nachylenie krzywej popytu globalnego zależy wyłącznie od poziomu konsumpcji autonomicznej. 17. W prostym modelu równowagi mnożnik informuje, o ile zmieni się wielkość produkcji, gdy zmieni się poziom popytu globalnego. 18. Mnożnik podatkowy jest większy niż mnożnik wydatków rządowych. 19. Uwzględnienie stopy opodatkowania spowoduje zwiększenie mnożnika wydatków rządowych. 20. Mnożnik zrównoważonego budżetu jest oparty na założeniu, że zmiana wydatków rządowych jest równa zmianie przychodów z podatków. Test jednokrotnego wyboru 1. Wzrost stopy opodatkowania: a) zwiększa agregatowy popyt, b) zmniejsza agregatowy popyt, c) nie wpływa na agregatowy popyt, d) zwiększa nachylenie krzywej agregatowego popytu. 2. Funkcja konsumpcji ma postać: C = 80 + 0,8 Y. Oszczędności będą równe zeru, gdy Y wyniesie: a) 100, b) 200, c) 300, d) 400. 3. W gospodarce zamkniętej, bez sektora państwowego, związek między konsumpcją (C) i dochodem narodowym (Y) przedstawia funkcja (w mln ): C = 400 + 0,75 Y. Oszczędności będą równe zeru, kiedy dochód narodowy wyniesie: a) 0, b) 100 mln, c) 300 mln. d) 700 mln, e) 1600 mln. 4. Krańcowa skłonność do oszczędzania to: a) stosunek przyrostu oszczędności do przyrostu dochodu, b) odwrotność krańcowej skłonności do konsumpcji, c) nie wydana część dochodu, d) kwota zaoszczędzona z przyrostu dochodu, e) zmniejszenie siły nabywczej. Wskaż właściwą odpowiedź. 11 5. Gospodarka zamknięta, bez sektora państwowego, jest w stanie równowagi. Przeciętna i krańcowa skłonność do konsumpcji wynosi 0,85, a dochód narodowy - 30 mld. Wskaż właściwy poziom inwestycji: a) 3,0 mld, b) 4.5 mld, c) 5.0 mld, d) 6.0 mld. e) 7,5 mld. 6. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,2, a krańcowa skłonność do konsumpcji k sk = 0,75, to mnożnik wydatków rządowych wynosi: a) 1, b) 1,5, c) 2, d) 2,5. 7. Jeśli stopa opodatkowania t = 0,25, krańcowa skłonność do konsumpcji k sk = 0,8, to mnożnik podatkowy wynosi: a) -1, b) -1,5, c) -2, d) -2,5. 8. Mnożnik inwestycyjny dla gospodarki zamkniętej bez udziału państwa, przy danej funkcji oszczędności: S = -100 + 0,4Y, wynosi: a) 1, b) 1,5, c) 2, d) 2,5. 9. Jeżeli krańcowa skłonność do konsumpcji wzrośnie, to: a) zmniejszy się suma oszczędności, b) obniży się poziom inwestycji, c) krańcowa skłonność do konsumpcji będzie większa od 1, d) zmniejszy się wartość mnożnika, e) zwiększy się wartość mnożnika.