Nadciśnienie tętnicze a otyłość - jak leczyć? Prof. dr hab. Danuta Pupek-Musialik Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego
Nadciśnienie tętnicze a otyłość (1) 1. Zgodnie z VII Raportem JNC otyłość to jeden z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju N.T. 2. Zwiększenie masy ciała o 10 kg prowadzi do wzrostu: SBP o 3 mm Hg DBP o 2-3 mm Hg 3. Nadciśnienie wiąże się z nadwagą lub otyłością u 70 % mężczyzn i 61 % kobiet (badanie Framingham)
Nadciśnienie tętnicze a otyłość (2) 1. W Polsce prawie 70 % osób ma nadwagę lub otyłość (badanie POL-MONICA, NATPOL III - 2003 r.) 2. Wzrost częstości występowania otyłości u dzieci w 2000 roku - 22 % dzieci przedszkolnych miało nadwagę u 10 % dzieci istnieje otyłość (USA) ryzyko N.T. (otyłość + czynniki genetyczne)
Dlaczego otyłość indukuje rozwój N.T.? 1. Zaburzenia hemodynamiczne wzrost rzutu serca (zwiększony przepływ krwi przez dodatkową ilość tkanki tłuszczowej) mniejszy opór obwodowy wzrost obciążenie wstępnego 2. Insulinooporność hiperinsulinemia wzrost ryzyka N.T. (badania San Antonio Heart Study)
Insulinooporność i Hiperinsulinemia a N.T. (1) 1. Zaburzenia natriurezy wzrost retencji Na + 2. Defekt związany z niedostatecznym spadkiem oporu obwodowego w odpowiedzi na wzrost wolemii zaburzona sekrecja NO 3. Wzrost aktywności układu R-A-A 4. Wzrost stężenia Endoteliny (ET) NO, ET
Insulinooporność i Hiperinsulinemia a N.T. (2) 5. syntezy prostaglandyn 6. Zmiany transportu błonowego elektrolitów 7. Efekt mitogenny insuliny Na Ca 8. Aktywacja układu współczulnego Mg skurcz N.T. Przerost mięśnia sercowego
Insulinooporność i Hiperinsulinemia a N.T. (3) 1. Zwiększona aktywność współczulna dotyczy osób przekarmionych (hiperinsulinemia) dowody a) wydalania NA z moczem (badanie Normative Aging Study) b) istnienie współzależnosci między stężeniem Noradrenaliny a N.T. ( insulinemii) c) mikroneurografia wykazała iż hiperinsulinemia aktywności układu współczulnego
Otyłość a N.T. 1. Osobnicy otyli gorzej wydalają Na + retencja Na + N.T. hiperfiltracja kłębuszkowa zaburzenia hormonalne upośledzenie funkcji nerek
Wpływ produktów tkanki tłuszczowej na rozwój N.T. (1) Leptyna Adipocyt WKT RR aktywności ALDOSTERONU NO układu współczulnego działanie mitogenne R-A-A insulinooporności Angiotensynogenu i A II
Wpływ produktów tkanki tłuszczowej na rozwój N.T. (2) Rezystyna Adipocyt TNF- insulinooporności Adiponektyna - w otyłości stężenia insulinooporności insulinooporności
Leczenie N.T. a otyłość - postępowanie niefarmakologiczne (1) 1. Rozważyć czy N.T. jest składową Zespołu metabolicznego? zaburzenia fibrynolizy, PAI-1 mikroalbuminuria otyłość (BMI 30 kg/m 2, obwód pasa >88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn) hiperurikemia Zespół metaboliczny RR>130/85 mm Hg glikemia na czczo > 110 mg% cukrzyca t. 2, ch.n.s. dyslipidemia (TG>150 mg%, HDL<40 mg%)
Leczenie N.T. a otyłość - postępowanie niefarmakologiczne (2) 1. U 80 % osób po 50 r.ż. rozwinie się upośledzona tolerancja glukozy i N.T. 2. U 67 % z N.T. wystąpi cukrzyca i otyłość 3. U 85 % chorych z cukrzycą t. 2 obecne jest N.T. i otyłość Wniosek: u 90 % chorych z otyłością i N.T. istnieje Zespół metaboliczny - rodzi to konieczność wielokierunkowej terapii Badanie: Saint Antonio Heart Study
Leczenie N.T. a otyłość - postępowanie niefarmakologiczne (4) (wg VII Raportu J.N.C 2003 r.) modyfikacja zalecenia redukcja SBP redukcja masy ciała BMI: 18,5-24,9 kg/m 2 5-20 mm Hg/10 kg utraty m.c. DIETA DASH zmniejszenie podaży sodu WARZYWA, OWOCE, produkty nabiałowe o obniżonej zawartości tłuszczu Na < 100 mmol/24 h (6 g NaCl) 8-14 mm Hg 2-8 mm Hg aktywność fizyczna 30 min. - codziennie 4-9 mm Hg spożycia alkoholu 2 drinki ( 30 ml etanolu; np. 750 ml piwa, 300 ml wina - u mężczyzn; 1 drink u kobiet) 2-4 mm Hg
Docelowe wartości NT zgodnie z najnowszymi wytycznymi ESH 2013 Norma < 140/90 mmhg W cukrzycy DBP <85 mmhg W PCHN SBP < 130 mmhg W zależności od wieku : < 80 lat SBP 140 150 mmhg (należy rozważyć obniżenie SBP <140 mmhg) > 80 lat SBP 140 150 mmhg (zawsze!)
Nadciśnienie tętnicze i otyłość Leczenie farmakologiczne Inhibitory konwertazy angiotensyny działanie hipotensyjne kardioprotekcja nefroprotekcja korzystny wpływ na profil lipidowy, funkcję śródbłonka hiperfiltracji kłębuszkowej ACE-I wydają się być lekami z wyboru u otyłych hipertoników
Nadciśnienie tętnicze i otyłość Leczenie farmakologiczne Inhibitory ACE-I szczególnie tkankowe (Ramipryl, Chinapryl, Perindopryl) insulinowrażliwości hamowanie nadmiernej aktywności współczulnej istotna redukcja rozwoju cukrzycy t. 2 (EBM: HOPE, CAPP) Szczególne wskazania: przerost lewej komory, niewydolność serca, upośledzenie funkcji nerek
Nadciśnienie tętnicze i otyłość Leczenie farmakologiczne Zalety: Diuretyki 1. objętości wewnątrznaczyniowej rzutu serca 2. Korzystne kojarzenie z ACE-I (małe dawki) 3. Preferowane diuretyki z działaniem wazodylatacyjnym, o przedłużonym czasie działania Wady (szereg w odniesieniu do leków starszej generacji): 1. aktywności współczulnej 2. Dyslipidemia 3. insulinooporności (tiazydy) 4. ryzyka cukrzycy t. 2 (EBM: badanie ARIC tiazydy)
Nadciśnienie tętnicze i otyłość Leczenie farmakologiczne Antagoniści wapnia (A-Ca) 1. Obniżają opór obwodowy w otyłości opór obwodowy obniżony słabe działanie A-Ca 2. Obojętne metabolicznie - korzystne w N.T. z otyłością 3. Preferowany Verapamil częstości rytmu serca ± aktywności współczulnej hiperfiltracji kłębuszkowej mikroalbuminurii
Zalety: Nadciśnienie tętnicze i otyłość Leczenie farmakologiczne aktywności współczulnej rzutu serca ARO Wady: -blokery (1) masy ciała (do 3,5 kg) - metaanaliza 8 badań odkładania się tłuszczu trzewnego niekorzystny wpływ na gospodarkę lipidową i węglowodanową Wnioski: W świetle obecnych badań, przy braku innych uznanych wskazań, -blokery nie są zalecane jako leki I rzutu w N.T. z otyłością
Aldosteron hormon o nowym obliczu ALDOSTERON (nadnercza, serce, naczynia!) presyjne działanie noradrenaliny Wzrost akt. współczulnej działa proarytmogennie włóknienie mięśnia sercowego
Antagoniści Aldosteronu leki stare i nowe Spironolakton (Aldacton) 25-50 mg/d (1-2/dobę) Eplerenon (Inspra) 50-100 mg/d (1-2/dobę) Badanie RALES (1999 r.) niewydolność serca czas terapii 2 lata w III i IV lkasie NYHA Badanie EPHESUS (2003 r.) (niewydolność serca po zawale) n=6 200 chorych z EF<40 % i zawałem serca Wyniki: ryzyka zgonu o 30 % lek hamuje włóknienie ( prokolagenu III) Wyniki po 1 roku terapii: śmiertelności ogólnej - 15 % zgonów ser.-nacz. - 17 % lek hamuje zwłóknienie m. sercowego, funkcję śródbłonka, akt. współczulnej
Podsumowanie W świetle obecnej wiedzy najwięcej danych przemawia za wyborem ACE-I w N.T. z otyłością Monoterapia ma ograniczoną skuteczność (< 50 %) wskazane łączenie ACE-I z diuretykami
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ