Metody pracy doradcy diagnoza Patrycja Rudnicka
Najważniejsze metody I. Testy i autotesty II.Sformalizowane metodologie pracy z klientem (np. IPD, metoda edukacyjna) III.Programy komputerowe
Testy - cele stosowania Wspomaganie doradcy: diagnoza prognoza Wspomaganie klienta: wzrost samowiedzy na temat własnej osoby i możliwości działania ułatwienie podejmowania decyzji
Metody kwestionariuszowe podział I. Osobowość i potencjał klienta np. klasyczne testy psychologiczne NEO-FFI lub testy osobowości i zainteresowań II. Kompetencje osobiste i społeczne np. styl komunikowania się, rozwiązywania konfliktów, styl uczenia się, uzdolnienia przedsiębiorcze III.Zainteresowania zawodowe testy zainteresowań Hollanda, KPZ, BTUO, APIS, test O-Z IV.Autotesty nacisk na refleksję i samoopis, poznanie własnych preferencji, czy też dominujących wartości
Osobowość, inteligencja I. Profesjonalne metody testy i kwestionariusze Skala Inteligencji Wechslera, NEO-FFI, FCZ-KT zalety: metody wystandaryzowane, trafne i rzetelne, pomiar jest stabilny w czasie wady: koszty, konieczność znajomość metodologii testu, doświadczenie, pracochłonność II. Metody uproszczone, metody autodiagnostyczne (a czasem wręcz psychozabawy) Kwestionariusz wielorakiej inteligencji, H. Gardnera Skala Mój Temperament, J. Strelaua zalety: powszechna dostępność, prostota stosowania wady: bardzo niska precyzja pomiaru, brak norm
Kompetencje osobiste i społeczne I. Narzędzia standaryzowane: np. Kwestionariusz Kompetencji Społecznych, A. Matczak II. Narzędzia opisowe, pogłębiające autorefleksję: Kwestionariusz Stylu Uczenia się Kolba Kwestionariusz Stylu Komunikowania się Russo Kwestionariusz Stylu Rozwiązywania Konfliktów Thomasa- Kilmanna
Zainteresowania zawodowe Bogactwo narzędzi o różnym poziomie skomplikowania, a także formach Wysoki stopień formalizacji i dokładności pomiaru Kwestionariusz Preferencji Zawodowych Hollanda Zestaw do Samobadania Hollanda Bateria Testów APIS-Z Test Osobowości i Zainteresowań Mniejszy stopień formalizacji, samoopis, autodiagnoza, metody jakościowe Kotwice Kariery Scheina Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych Noworola Kwestionariusz Rozwój i Zatrudnienie Hussona Ankieta Skłonności Zawodowych, Test zainteresowań zawodowych
Test osobowości i zainteresowań E. Mittnecker, W. Toman. Autor polskiej adaptacji: E.R.Dajek (1993) wielowymiarowy inwentarz służący do pomiaru cech osobowości i zainteresowań Zastosowanie: w poradnictwie zawodowym dla młodzieży Normy: dla uczniów klasy VIII szkoły podstawowej oraz uczniów klasy III i IV szkoły średniej (młodzież warszawska) Test O-Z ma postać zeszytu zawierającego 214 stwierdzeń (120 dotyczy osobowości, a 94 - zainteresowań), które badany ocenia na specjalnym arkuszu odpowiedzi Badanie indywidualne lub grupowe; bez ograniczenia czasu; przeciętnie 45 minut Dystrybucja Pracownia Testów Psychologicznych PTP
Test osobowości i zainteresowań Skale osobowości: samokrytyka-brak samokrytyki, nastawienie społeczne-nastawienie aspołeczne ekstrawersja-introwersja nieneurotyczny-neurotyczny niemaniakalny-maniakalny niedepresyjny-depresyjny nieschizoidalny-schizoidalny nieparanoidalny-paranoidalny Skale zainteresowań: zamiłowanie do życia na wsizamiłowanie do życia w mieście rzemieślnicze, naukowe rachunkowość i administracja umiejętność obcowania z ludźmi w sklepach i lokalach gastronomicznych sztuki plastyczne, językowe i literackie, muzyczne zawody społeczne wegetatywnie stabilny-wegetatywnie labilny.
KPZ Kwestionariusz Preferencji Zawodowych J. L. Hollanda wielowymiarowy inwentarz służący do pomiaru cech osobowości i zainteresowań Zastosowanie: w poradnictwie zawodowym dla młodzieży i dorosłych Test KPZ ma postać zeszytu zawierającego 160 zawodów, osoba badana udziela informacji nt. swoich preferencji Badanie indywidualne lub grupowe; bez ograniczenia czasu; przeciętnie 30 minut Funkcjonują także narzędzia do samobadania opartych na koncepcji J. L. Hollanda ZdS, Autotest Profil Zainteresowań Literatura: Nosal, Cz.S., Piskorz, Z., Świątnicki, K. (2000). Kwestionariusz preferencji zawodowych J.L. Hollanda jako metoda diagnozy osobowości i zainteresowań zawodowych w procesie doboru kadr. W T. Witkowski (red.). Nowoczesne metody doboru i oceny personelu, (s. 213-236).. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu. Lamb, R., Hurst, P., Kennedy, R. (1996). Interpretacja i wykorzystanie testów zainteresowań i uzdolnień ogólnych w poradnictwie zawodowym. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, 6, 73-97. Podręcznik oceny zawodu. (1998). Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, 8.
KPZ Skale osobowości: realistyczna badawcza artystyczna przedsiębiorczości społeczna Dodatkowe wymiary psychologiczne: skala samokontroli skala męskości kobiecości skala statusu skala nietypowości skala ugodowości konwencjonalna
BTUO Bateria Testów Uzdolnień Ogólnych wielowymiarowy inwentarz służący do pomiaru zdolności Zastosowanie: w poradnictwie zawodowym dla młodzieży i doosłych Test BTUO to 12 testów, 8 typu papier-ołówek, 4 testy przyrządowe Skale pomiaru: O ogólna zdolność do uczenia się W uzdolnienia werbalne N uzdolnienia numeryczne P wyobraźnia przestrzenna Pe percepcja kształtów U uzdolnienia urzędnicze K koordynacja ruchowa Z zręczność palców M zręczność rąk Zespoły uzdolnień Poznawczy: O W N Percepcyjny: P Pe U Psycho-motoryczny: K Z M
APIS - Z Anna Ciechanowicz, Aleksandra Jaworowska, Anna Matczak, Teresa Szustrowa APIS-Z służy do pomiaru inteligencji ogólnej czterech typów zdolności: abstrakcyjno-logicznych, werbalnych, wzrokowo-przestrzennych i społecznych. Składa się z ośmiu testów: Zachowania, Kwadraty, Synonimy, Klasyfikacja, Przekształcenia Liczb, Nowe Słowa, Klocki, Historyjki. Przeznaczony do badania młodzieży kończącej szkołę średnią oraz studentów. Badania grupowe i indywidualne, czas wykonania testu - 60 minut. Normy: dla uczniów klas III szkół średnich (obecnie II klasa szkół średnich), dla studentów III roku (próby ogólnopolskie), dla dorosłych z wykształceniem średnim i wyższym (próby incydentalne). Dystrybucja Pracownia Testów Psychologicznych PTP
Kwestionariusz Uzdolnień Przedsiębiorczych KUP_MPP Autor Cz. Noworol (UJ), KUP_MPP Wersja dla młodzieży poszukującej pracy Oparty na teorii stylów poznawczych i pracach Druckera, Aldag i Stearns; podejście kompetencyjne i założenie możliwości kształtowania cech przedsiębiorczych KUP obejmuje pięć następujących skal: energii do pracy (typ A) osiągania sukcesu opanowania (stabilności emocjonalnej) praktycznych predyspozycji twórczych sterowności (umiejscowienia kontroli) 52 pytania, ok. 60 min Narzędzie licencjonowane, konieczne przeszkolenie, dystrybucja Instytut Rozwoju Kariery
Moja Kariera E. Paszkowska-Rogacz na podstawie koncepcji E. Scheina 40 pytań, 8 skal odpowiadających 8 grupom wartości stanowiących Kotwice Kariery: profesjonalizm przywództwo autonomia i niezależność bezpieczeństwo i stabilizacja kreatywność i przedsiębiorczość usługi i poświęcenie dla innych wyzwanie styl życia dostęp: http://www.umed.lodz.pl/root.php?dir=bip&go=bip&mn=sw2005/bip_owkz_m4kwestionariusz
Kwestionariusz Stylu Uczenia się Kolb Learning Style Inventory (LSI), por. Kożusznik, B. (red.) (1994). Psychologia w pracy menedżera. Katowice: Wydawnictwo UŚ. 4 style uczenia się związane z poszczególnymi etapami cyklu uczenia się: konkretne doświadczanie refleksyjna obserwacja tworzenie abstrakcyjnych hipotez aktywne prowadzenie eksperymentów cykl uczenia się wg Kolba
4 style uczenia się Kwestionariusz Stylu Uczenia się
Kwestionariusz Stylu Komunikacji My Communication Style, E. M. Russo Rozwiązanie: diagnoza 4 stylów komunikowania się opisanych w układzie asertywność ekspresyjność
Kwestionariusz Stylu Rozwiązywania Konfliktów The Thomas-Kilmann Conflict Mode Instrument Rozwiązanie: diagnoza natężenia 5 stylów radzenia sobie w sytuacji konfliktowej opisanych w układzie asertywność kooperatywność
Skale Kariery Międzynarodowej Narzędzia autorstwa prof. A. Bańki: Skala Otwartości na Karierę Międzynarodową Skala Poczucia Samoskuteczności w Karierze Międzynarodowej Skala Motywacji Osiągnięć w Wymiarze Międzynarodowym Skala Zachowań Proaktywnych
Indywidualny Plan Działania pomoc świadczona klientowi w ramach procesu doradczego, ułatwiającego podejmowanie konkretnych przedsięwzięć w celu rozwiązania problemu zawodowego, zaplanowana aktywność klienta w kierunku zmiany sytuacji zawodowej umożliwiającej uzyskanie zatrudnienia
IPD - cele identyfikacja własnych zasobów: mocnych i słabych stron, ograniczeń i możliwości, nabycie umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia, nabycie nowych kompetencji (szkolenie zawodowe, doświadczenie zawodowe), podejmowanie działań przedsiębiorczych związanych z utworzeniem własnej firmy (samozatrudnienie)
Schemat działań 5 spotkań - sesji indywidualnych i grupowych: Analiza potrzeb klienta (spotkanie indywidualne 1 godz.), Rynek pracy i warsztat edukacyjny (sesja grupowa od 2 do 4 godz.), Warsztat samopoznania (sesja grupowa od 2 do 4 godz.), Indywidualna ocena zawodowa (spotkanie indywidualne 1 godz.), Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania (sesja indywidualna 1 godz.).
Formy pracy Indywidualne sesje doradcze Analiza potrzeb klienta (treści merytoryczne: określenie trudności zawodowych, rozpoznanie wstępnych celów zawodowych, ocenę postawy w stosunku do przyszłości, postrzeganie siebie; zadania formalne: określenie wzajemnych ról: doradca klient, ram współpracy, wspólnego celu pracy, przebiegu kolejnych spotkań, warunków działania i sposobów realizacji m.in. tworzenia przez klienta dokumentacji, zawarcie kontraktu) rozmowa doradcza, kwestionariusze (oczekiwań, celów) Indywidualna ocena zawodowa (zainteresowania, wartości i cele, doświadczenie życiowe, zawodowe i umiejętności, wykształcenie i przebyte szkolenia, wzory pracy i uczenia się oraz uzdolnienia, czynniki społeczno-ekonomiczne oraz uzdolnienia przedsiębiorcze) rozmowa doradcza Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania (aspekty kariery: cele, plany, perspektywa czasowa i dynamika oraz zakres doświadczeń (umiejętności) i zdolności) rozmowa doradcza, dyskusja
Formy pracy Grupowe sesje doradcze Rynek pracy i warsztat edukacyjny (problematyka rynku pracy: wymagania zawodowe oczekiwania pracodawców, możliwości kształcenia, ocena kwalifikacji i ewentualnego doświadczenia zawodowego klientów w świetle wymagań rynku pracy) ćwiczenia, prezentacje Warsztat samopoznania (samoocena, mocne i słabe strony, zainteresowania, uzdolnienia, wartości, umiejętności, doświadczenie życiowe) ćwiczenia, testy, prezentacje
Osobisty Planer Kariery Zastosowany w projekcie @lternatywa Część otwarta publiczna (dokumenty do prezentacji na zewnątrz: CV, dokumenty, plan rozwoju kompetencji) Część zamknięta prywatna (IPD, testy, kwestionariusze, inforacja zawodowa, planowanie, notatki itp.) Komputerowy Planer Kariery (informacja zawodowa, testy i kwestionariusze, planer)
Inne programy komputerowe Doradca 2000, który umożliwia dostęp do informacji zawodowych oraz pomaga przy określeniu preferencji zawodowych Komputerowa encyklopedia zawodów Mulimedialany Informator Edukacyjny Komputerowe programy instruktażowe, np. Wizje kariery, Wyprawka Maturzysty itp.
Źródła informacji Metodologia Tworzenia IPD dostępna na stronach PARP Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego nr 11, 12, 20 Wiele prostych kwestionariuszy dostępnych jest w różnych formach w Internecie: http://www.odn.poznan.pl/doradcy/warsztat/pliki/kariera_zawodowa http://www.ids.uni.lodz.pl/gimkonst/dokumenty/dla_nauczyciela/prac