OCENA STOPNIA WYKORZYSTANIA TECHNOLOGII INFORMATYCZNYCH W PRZEDSI BIORSTWACH WEDŁUG WOJEWÓDZTW Z ZASTOSOWANIEM METOD STATYSTYCZNYCH AGATA MESJASZ-LECH Politechnika Cz stochowska Streszczenie Celem artykułu jest przedstawienie i praktyczne zastosowanie metod statystycznych do oceny poziomu wykorzystania technologii informatycznych w poszczególnych województwach. Analizowany poziom wykorzystania technologii informatycznych, opisany wieloma cechami, dotyczy przedsi biorstw. Analizie poddano dwa okresy: stycze 2007 i 2008 roku. Słowa kluczowe: poziom wykorzystania technologii informatycznych, statystyczna analiza porównawcza, analiza koncentracji, wska nik Herfindahla-Hirschmana 1. Wprowadzenie Przedsi biorstwa chc c sprawnie funkcjonowa na globalnych rynkach, na których zwi ksza si liczba podmiotów współpracuj cych ze sob oraz wzrasta zakres pionowej i poziomej kooperacji, musz poszukiwa odpowiednich rozwi za technologicznych w ramach funkcjonuj cych systemów informacyjnych. Technologie informatyczne staj si niezb dne do szybkiego i sprawnego przepływ informacji stanowi cych podstaw dla trafnych decyzji, a tym samym pomagaj w budowaniu strategii konkurencyjno ci i rozwoju gospodarek narodowych [1]. Rozwój technologii informatycznych umo liwia powstawanie nowych form organizacyjnych, których podstawowym wyró nikiem jest zdalne zarz dzanie oraz lokalne lub globalne rozproszenie. Powstaje zatem potrzeba przenikania najnowszych technologii do sposobów gospodarowania zasobami. Nowe rozwi zania technologiczne powinny by wdra ane nie tylko w zakresie fizycznej dystrybucji dóbr, ale równie metod i organizacji zarz dzania nowymi formami organizacyjnymi [3, 7]. Stosowanie technologii informatycznych umo liwia szybkie przekazywanie danych i informacji, a tym samym wiedzy, skuteczne działanie sieci przedsi biorstw niezale nie od rozproszenia i lokalizacji jej partnerów, nieograniczony dost p do informacji, zarz dzanie du ymi zasobami danych, skrócenie czasu realizacji zamówie i zlece dla klientów, cisła kontrola przepływów fizycznych mi dzy partnerami sieci. Technologie informatyczne zatem wspomagaj i zwi kszaj efektywno funkcjonowania przedsi biorstwa [4]. Podstawowym narz dziem staj si sieci komputerowe i działaj ce w oparciu o nie systemy informatyczne, dzi ki którym przedsi biorstwo zgłasza swoje oferty, szuka partnerów, zasobów i usług, zdobywa wiedz, czyli tworzy splot kontraktów i kontaktów w celu realizacji swoich zamierze [6]. Technologie informatyczne s bez w tpienia podstaw funkcjonowania przedsi biorstw, które chc i musz stale wymienia informacje operacyjne, planistyczne i koordynacyjne z pozostałymi podmiotami rynku.
122 Ocena stopnia wykorzystania technologii informatycznych w przedsi biorstwach według województw z zastosowaniem metod statystycznych 2. Zastosowanie analizy porównawczej do badania poziomu wykorzystania technologii informatycznych w województwach Jedn z jednostek podziału terytorialnego Polski jest województwo. Województwa ró ni si mi dzy sob poziomem informatyzacji, czego konsekwencj mo e by skala podejmowanych działa jednostek w nich gospodaruj cych. Istotna staje si zatem ocena stopnia wykorzystania technologii informatycznych w poszczególnych województwach, a za narz dzie oceny mog posłu y metody wielowymiarowej analiza porównawczej. Wielowymiarowa analiza porównawcza umo liwia porównywanie obiektów, które scharakteryzowane s kilkoma ró nymi cechami. Stosowana jest zatem w przypadku badania zjawisk zło onych. Do metod wielowymiarowej analizy danych zalicza si metody taksonomiczne umo liwiaj ce [2]: badanie podobie stw obiektów ze wzgl du na wyró nione cechy (metody grupowania), uszeregowaniem obiektów ze wzgl du na wyró nione cechy (metody porz dkowania liniowego). Metody porz dkowania liniowego umo liwiaj uszeregowanie badanych obiektów od najlepszego do najgorszego według kryterium, którym jest poziom zjawiska zło onego. Jedn z metod porz dkowania liniowego jest metoda wzorca rozwoju. W metodzie tej zmienne maj charakter stymulant wzrost ich warto ci wiadczy o wzro cie poziomu badanego zjawiska zło onego lub destymulant spadek ich warto ci wiadczy o wzro cie poziomu zjawiska zło onego, a ich warto ci s znormalizowane. Metoda wzorca rozwoju realizowana jest w trzech etapach: 1. wyznaczenie abstrakcyjnego obiektu, tzw. wzorca rozwoju o najlepszych warto ciach dla ka dej zmiennej, 2. badanie podobie stwa obiektów do abstrakcyjnego najlepszego obiektu przez obliczenie odległo ci ka dego obiektu od wzorca rozwoju, 3. wyznaczenie dla ka dego obiektu miary rozwoju o własno ciach: im wy szy poziom zjawiska zło onego, tym wy sza miara, jej warto ci zawarte s w przedziale [0; 1]. Poziom wykorzystania technologii informatycznych w poszczególnych województwach opisano zmiennymi przedstawionymi w tabeli 1. Wyodr bnione zmienne dotycz dwóch okresów: stycznia 2007 roku oraz stycznia 2008 roku. Niestety ze wzgl du na brak warto ci niektórych zmiennych, zbiory danych dla wyró nionych okresów ró ni si. Tabela 1. Zmienne charakteryzuj ce poziom wykorzystania technologii informatycznych Stycze 2007 rok Stycze 2008 rok Zmienna Opis Zmienna Opis X 1/2007 pracuj cy wykorzystuj cy komputery X 1/2008 pracuj cy wykorzystuj cy komputery X 2/2007 pracuj cy wykorzystuj cy komputery z X 2/2008 pracuj cy wykorzystuj cy komputery z dost pem dost pem do Internetu do Internetu X 3/2007 pracuj cy specjali ci ds. informatyki lub X 4/2008 przedsi biorstwa posiadaj ce komputery telekomunikacji X 4/2007 przedsi biorstwa posiadaj ce komputery X 5/2008 przedsi biorstwa posiadaj ce dost p do Internetu X 5/2007 przedsi biorstwa posiadaj ce dost p do X 7/2008 przedsi biorstwa posiadaj ce Intranet Internetu X 6/2007 przedsi biorstwa posiadaj ce sie lokaln X 8/2008 przedsi biorstwa posiadaj ce Extranet LAN X 7/2007 przedsi biorstwa posiadaj ce Intranet X 9/2008 przedsi biorstwa stosuj ce bezpłatne oprogramo-
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 123 Stycze 2007 rok Stycze 2008 rok Zmienna Opis Zmienna Opis wanie, systemy open source, jak np. Linux X 8/2007 przedsi biorstwa posiadaj ce Extranet X 10/2008 przedsi biorstwa stosuj ce ERP - system informatyczny do planowania zasobów przedsi biorstwa X 9/2007 przedsi biorstwa stosuj ce bezpłatne oprogramowanie, systemy open source, jak np. X 11/2008 przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach Linux umo liwiaj ce zbieranie, przechowywanie informacji o klientach oraz zapewnienie dost pu do nich innym komórkom przedsi biorstwa X 10/2007 X 11/2007 X 12/2007 X 13/2007 X 14/2007 przedsi biorstwa stosuj ce ERP - system informatyczny do planowania zasobów przedsi biorstwa przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach umo liwiaj ce zbieranie, przechowywanie informacji o klientach oraz zapewnienie dost pu do nich innym komórkom przedsi biorstwa przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach umo liwiaj ce analizowanie informacji o klientach w celach marketingowych (ustalanie cen, zarz dzanie promocjami, definiowanie kampanii i kanałów dystrybucji) przedsi biorstwa stosuj ce system informatyczny do obsługi zlece lub zamówie przedsi biorstwa posiadaj ce własn stron internetow ródło: Opracowanie własne. X 12/2008 przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach umo liwiaj ce analizowanie informacji o klientach w celach marketingowych (ustalanie cen, zarz dzanie promocjami, definiowanie kampanii i kanałów dystrybucji) X 14/2008 przedsi biorstwa posiadaj ce własn stron internetow X 15/2008 przedsi biorstwa korzystaj ce z automatycznej wymiany danych z podmiotami zewn trznymi X 16/2008 przedsi biorstwa prowadz ce elektroniczn wymian informacji dot. zarz dzania ła cuchem dostaw z dostawcami X 17/2008 przedsi biorstwa prowadz ce elektroniczn wymian informacji dot. zarz dzania ła cuchem dostaw z odbiorcami X 18/2008 przedsi biorstwa deklaruj ce korzy ci z wdro enia projektów ICT w ci gu ostatnich dwóch lat Zmienne te mog zosta uj te w nast puj ce grupy: 1. pracuj cy korzystaj cy z komputerów i Internetu (X 1/2007, X 2/2007, X 3/2007, X 1/2008, X 2/2008 ), 2. wyposa enie w technologie informacyjno-telekomunikacyjne (X 4/2007, X 5/2007, X 6/2007, X 7/2007, X 8/2007, X 4/2008, X 5/2008, X 7/2008, X 8/2008 ), 3. wyposa enie w systemy informatyczne (X 9/2007, X 10/2007, X 11/2007, X 12/2007, X 13/2007, X 9/2008, X 10/2008, X 11/2008, X 12/2008 ), 4. posiadanie własnych stron WWW (X 14/2007, X 14/2008 ), 5. elektroniczna wymiana informacji dotycz ca zarz dzania ła cuchem dostaw (X 15/2008 ), 6. automatyczna wymiana danych (X 16/2008, X 17/2008 ), 7. korzy ci ze stosowania technologii teleinformatycznych (X 18/2008 ). Wszystkie wyró nione zmienne maj charakter stymulant. W celu zwi kszenia porównywalno ci danych, zostały one przeliczone na jedno przedsi biorstwo województwa. Ponadto zostały
124 Ocena stopnia wykorzystania technologii informatycznych w przedsi biorstwach według województw z zastosowaniem metod statystycznych one znormalizowane, dzi ki czemu warto ci wszystkich zmiennych s niemianowane i zawarte w przedziale [0; 1]. Normalizacji dokonano stosuj c formuł : xij min xij i zij =, ( i = 1,2,..., n; j = 1,2,..., m), O j gdzie: z ij warto i-tego obiektu zmiennej X j po unitaryzacji, min x ij najmniejsza warto zmiennej X j (dla i = 1, 2,, n), O j rozst p zmiennej X j. W tabeli 2. podano miary rozwoju, a wi c osi gni tego poziomu wykorzystania technologii informatycznych dla poszczególnych województw i badanych okresów. Ze wzgl du na ró nice w zestawie zmiennych charakteryzuj cych poziom informatyzacji w województwach, dokonano czterech ró nych uporz dkowa : 1. dla wszystkich zmiennych w styczniu 2007 roku, 2. dla wszystkich zmiennych w styczniu 2008 roku, 3. dla wspólnych zmiennych w styczniu 2007 roku, 4. dla wspólnych zmiennych w styczniu 2008 roku. Do zbioru wspólnych zmiennych nale te, które pojawiły si zarówno w 2007, jak i 2008 roku. Województwa Tabela 2. Miary rozwoju dla województw dla wszystkich zmiennych w styczniu 2007 roku dla wszystkich zmiennych w styczniu 2008 roku Miary rozwoju dla wspólnych zmiennych w styczniu 2007 roku dla wspólnych zmiennych w styczniu 2008 roku dolno l skie 0,4887 0,4763 0,4956 0,4540 kujawsko-pomorskie 0,5353 0,4784 0,5684 0,4094 lubelskie 0,1924 0,2040 0,2387 0,2165 lubuskie 0,4062 0,3599 0,4025 0,3448 łódzkie 0,3155 0,1838 0,3249 0,1438 małopolskie 0,3908 0,5680 0,4070 0,5558 mazowieckie 0,9041 1,0000 0,8957 1,0000 opolskie 0,3320 0,3579 0,3288 0,3875 podkarpackie 0,3623 0,4094 0,4049 0,3277 podlaskie 0,2623 0,3691 0,2472 0,3335 pomorskie 0,5034 0,5654 0,5268 0,5392 l skie 0,4440 0,4636 0,4629 0,4528 wi tokrzyskie 0,1986 0,2653 0,2242 0,2654 warmi sko-mazurskie 0,1784 0,1260 0,1542 0,1302 wielkopolskie 0,3674 0,3551 0,3803 0,3524 zachodniopomorskie 0,3431 0,3363 0,3788 0,3431 ródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS [8]. Bez wzgl du na zestaw danych oraz badany okres najlepszym województwem pod wzgl dem poziomu wykorzystania technologii informatycznych jest województwo mazowieckie. Bliska
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 125 jedno ci warto miary rozwoju dla województwa mazowieckiego wskazuje na to, e jest ono wzorcem dla pozostałych województw. Najni sz warto miary rozwoju obserwuje si w ka dym przypadku dla województwa warmi sko-mazurskiego, co wiadczy o jego zacofaniu pod wzgl dem wykorzystania technologii informatycznych w porównaniu z pozostałymi województwami. Porz dkuj c województwa według tego samego zbioru cech, zauwa y mo na, e warto ci miar rozwoju dla poszczególnych województw w obydwóch badanych okresach s do siebie zbli one, co powoduje z kolei niewielki zmiany w uporz dkowaniu. Do sze ciu najlepszych województw nale : mazowieckie, małopolskie, pomorskie, dolno l skie, l skie i kujawsko-pomorskie, z tym, e województwo kujawsko-pomorskim spadło w styczniu 2008 roku z drugiego na szóste miejsce, małopolskie z kolei z szóstego miejsca w styczniu 2007 roku znalazło si na miejscu drugim w kolejnym okresie. Na podstawie macierzy odległo ci dokonano grupowania województw, co pozwoliło na okre- lenie grup województw do siebie najbardziej podobnych. Rys. 1 jest graficznym przedstawieniem podobie stw i ró nic mi dzy województwami, tzw. dendrogramem. Odległo wi z. 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 mazowieckie warmi sko-mazurskie podlaskie kujawsko-pomorskie lubuskie Diagram drzewa Pojedyncze wi zanie Odległ. euklidesowa lubelskie wi tokrzyskie podkarpackie opolskie pomorskie małopolskie wielkopolskie zachodniopomorskie łódzkie l skie dolno l skie Odległo wi z. 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 mazowieckie warmi sko-mazurskie lubelskie łódzkie podkarpackie Diagram drzewa Pojedyncze wi zanie Odległ. euklidesowa kujawsko-pomorskie lubuskie pomorskie małopolskie zachodniopomorskie podlaskie wi tokrzyskie wielkopolskie opolskie l skie dolno l skie Wszystkie zmienne dla stycznia 2007 Wszystkie zmienne dla stycznia 2008 1,4 Diagram drzewa Pojedyncze wi zanie Odległ. euklidesowa 1,6 Diagram drzewa Pojedyncze wi zanie Odległ. euklidesowa Odległo wi z. 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 Odległo wi z. 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,2 mazowieckie podlaskie lubuskie kujawsko-pomorskie warmi sko-mazurskie wi tokrzyskie lubelskie pomorskie opolskie małopolskie wielkopolskie podkarpackie zachodniopomorskie łódzkie l skie dolno l skie 0,0 mazowieckie łódzkie warmi sko-mazurskie lubelskie wi tokrzyskie pomorskie małopolskie zachodniopomorskie podlaskie wielkopolskie podkarpackie lubuskie opolskie kujawsko-pomorskie l skie dolno l skie Wspólne zmienne dla stycznia 2007 Wspólne zmienne dla stycznia 2008 ródło: Opracowanie własne. Rys. 1. Dendrogram dla województw.
126 Ocena stopnia wykorzystania technologii informatycznych w przedsi biorstwach według województw z zastosowaniem metod statystycznych Rozpatruj c zbiór wszystkich zmiennych w ka dym z badanych okresów jako pierwsza została utworzona grupa, w skład której wchodz województwa: l skie i dolno l skie. Odległo ci mi dzy tymi województwami w poziomie wykorzystania technologii informatycznych były najmniejsze, co wskazuje na najwi ksze podobie stwo mi dzy nimi ze wzgl du na badan cech. W przypadku zbioru wspólnych danych w styczniu 2007 roku najwi ksze podobie stwo wykazały województwa: zachodniopomorskie i łódzkie, w styczniu 2008 roku z kolei wielkopolskie i podkarpackie. W ostatnim etapie grupowania w ka dym z rozpatrywanych przypadków zostało doł czone województwo mazowieckie, które z punktu widzenia rozpatrywanych cech jest na tyle rozwini te, i odległo ci od wszystkich pozostałych województw s znaczne. 3. Zastosowanie wska nika Herfindahla-Hirschmana do badania koncentracji odno nie poziomu wykorzystania technologii informatycznych W badaniach ekonomicznych szczególnie istotne jest liczbowe rozpoznawanie siły koncentracji. Koncentracja rozumiana jest jako stopie nierównomierno ci rozło enia ogólnej sumy warto ci mierzalnej cechy zmiennej pomi dzy poszczególne grupy jednostek badanej zbiorowo ci statystycznej [5]. Ze wzgl du na sił koncentracji rozró ni mo na dwie sytuacje: 1. całkowity brak koncentracji zjawiska, gdy wyst puje równomierny podział zjawiska w rozpatrywanej zbiorowo ci, 2. koncentracja zjawiska, gdy wyst puje nierównomierny podział zjawiska w rozpatrywanej zbiorowo ci. Do badania koncentracji zastosowa mo na wska nik Herfindahla-Hirschmana (HH), który definiowany jest jako suma kwadratów udziałów rynkowych i liczony zgodnie ze wzorem: HH = n 2 u i i= 1 gdzie u i oznacza udział warto badanej cechy dla i-tego obiektu w ł cznej warto ci badanej cechy dla wszystkich n analizowanych jednostek. Wska nik HH przyjmuje warto ci z przedziału (1/n; 1), przy czym im wy sza jego warto, tym silniejsza koncentracja. Zgodnie z zaleceniami FERC (Federal Energy Regulatory Commission) w USA warto wska nika: poni ej 0,10 wskazuje na brak koncentracji, od 0,10 do 0,18 wskazuje na umiarkowanie wysok koncentracj, powy ej 0,18 wskazuje na bardzo wysok koncentracj. W tabeli 3. przedstawiono warto ci wska nika HH dla poszczególnych wspólnych cech badanych okresów.,
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 127 Tabela 3. Wska niki HH dla poszczególnych cech Cecha Wska nik HH dla stycznia 2007 roku Wska nik HH dla stycznia 2008 roku pracuj cy wykorzystuj cy komputery 0,1735 0,1777 pracuj cy wykorzystuj cy komputery z dost pem do Internetu 0,1722 0,1754 przedsi biorstwa posiadaj ce komputery 0,0949 0,0932 przedsi biorstwa posiadaj ce dost p do Internetu 0,0952 0,0942 przedsi biorstwa posiadaj ce Intranet 0,1046 0,1386 przedsi biorstwa posiadaj ce Extranet 0,1292 0,1112 przedsi biorstwa stosuj ce bezpłatne oprogramowanie, systemy open source, jak np. Linux przedsi biorstwa stosuj ce ERP - system informatyczny do planowania zasobów przedsi biorstwa przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach umo liwiaj ce zbieranie, przechowywanie informacji o klientach oraz zapewnienie dost pu do nich innym komórkom przedsi biorstwa przedsi biorstwa stosuj ce CRM - oprogramowanie do zarz dzania informacjami o klientach umo liwiaj ce analizowanie informacji o klientach w celach marketingowych (ustalanie cen, zarz dzanie promocjami, definiowanie kampanii i kanałów dystrybucji) 0,1049 0,1101 0,1159 0,1058 0,1091 0,1030 0,1057 0,1062 przedsi biorstwa posiadaj ce własn stron internetow 0,1030 0,1009 ródło: Obliczenia własne na podstawie danych GUS [8]. Warto ci wska ników Herfindahla-Hirschmana wskazuj na umiarkowanie wysok koncentracj pod wzgl dem badanych cech, za wyj tkiem wyposa enia przedsi biorstw w komputery i dost p do Internetu, gdzie koncentracja nie wyst puje. Najwy sz warto wska nika HH obserwuje si dla cech nale cych do grupy pracuj cy korzystaj cy z komputerów i Internetu. Podobne warto ci wska ników HH dla poszczególnych cech w obydwóch badanych okresach wiadcz o niewielkich zmianach w rozło eniu ogólnej sumy warto ci poszczególnych cech charakteryzuj cych wykorzystanie technologii informatycznych pomi dzy województwa. Dominuj cymi województwami pod wzgl dem ka dej cechy s : mazowieckie, l skie i wielkopolskie. W województwach tych koncentruje si wyposa enie w technologie informacyjno-telekomunikacyjne i systemy informatyczne, a tak e zatrudnienie osób stosuj ce wymienione technologie w swojej pracy. 4. Uwagi ko cowe Wyniki zarówno analizy porównawczej, jak i koncentracji wskazuj, e najlepiej rozwini tymi pod wzgl dem dost pno ci i poziomu wykorzystania technologii informatycznych s województwa: mazowieckie i l skie. Województwa te wykazuj du dominacj ze wzgl du na wszystkie cechy oraz charakteryzuj si wysok warto ci miary rozwoju w porównaniu z pozostałymi województwami. Bezwzgl dnym liderem w ród województw ze wzgl du na poziom wykorzystania technologii informatycznych jest województwo mazowieckie, które powinno stanowi równie wzorzec dla pozostałych. Na uwag zasługuje równie województwo wielkopolskie. Zestawiaj c
128 Ocena stopnia wykorzystania technologii informatycznych w przedsi biorstwach według województw z zastosowaniem metod statystycznych wyniki analizy porównawczej i analizy koncentracji dla województwa wielkopolskiego mo na wyci gn nast puj ce wnioski: województwo to jest jednym z dominuj cych pod wzgl dem wyposa enia w technologie informacyjno-telekomunikacyjne i systemy informatyczne oraz zatrudnienia osób stosuj cych technologie informatyczne w swojej pracy, województwo to zajmuje jedn z rodkowych pozycji w uporz dkowaniu według poziomu wykorzystania technologii informatycznych jego miara rozwoju dla ka dego uporz dkowania wyniosła powy ej 0,35. Powodem takich wyników przeprowadzonych analiz jest du a liczba przedsi biorstw działaj cych na terenie województwa wielkopolskiego, z których tylko cz wykorzystuje dost pne technologie informatyczne, ale za to w wysokim stopniu. Analiza porównawcza wykazała, e w badanych okresach nast powała niewielka zmiana warto ci miar rozwoju, mimo i powodowała ona zmian miejsc w uporz dkowaniu województw zajmuj cych pozycje od siódmej do szesnastej. wiadczy to o tym, e poziom wykorzystania technologii informatycznych w poszczególnych województwach nie uległ du ej zmianie w ostatnich dwóch latach. Du e ró nice w warto ciach miary rozwoju wskazuj na nierównomierny rozwój województw ze wzgl du na poziom wykorzystania technologii informatycznych w przedsi biorstwach. Najlepiej wykorzystuje dost pne technologie województwo mazowieckie, najgorzej warmi sko-mazurskie. Na wyniki analizy wpływa bez w tpienia zestaw cech, które opisuj stopie wykorzystania technologii informatycznych. Ró nice w wynikach przeprowadzonych analiz ze wzgl du na ró ne cechy przyj te do opisu poziomu wykorzystania technologii informatycznych dotycz przede wszystkim województw gorzej rozwini tych pod wzgl dem badanej zmiennej. Statystyczna analiza poziomu wykorzystania technologii informatycznych pozwala nie tylko na ocen stopnia rozwoju poszczególnych województw i ich podobie stwa, ale umo liwia równie wyznaczenie wzorca dla pozostałych jednostek, do którego powinny one d y. Bibliografia 1. Dutta S., Mia I. (ed.): The Global Information Technology Report 2008-2009, World Economic Forum, INSEAD, 2009. 2. Dziechciarz J. (red.): Ekonometria, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Lanego we Wrocławiu, Wrocław 2003. 3. Gołembska E., Szymczak M.: Logistyka mi dzynarodowa, PWE, Warszawa 2004. 4. Kisielnicki J., Szyjewski Z.: Przedsi biorstwo przyszło ci w warunkach nowej ekonomii, w: Przedsi biorstwo przyszło ci - wizja strategiczna (Grudzewski W., Hejduk I., red.), Difin, Warszawa 2002. 5. Luszniewicz A., Słaby T.: Statystyka, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003. 6. Olszak C. (red.): Systemy e-commerce. Technologie internetowe w biznesie., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2004. 7. Ostasiewicz W. (red.): Statystyczne metody analizy danych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Lanego we Wrocławiu, Wrocław 1999. 8. www.stat.gov.pl.
POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZ DZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 23, 2009 129 EVALUATION OF LEVEL OF USE OF INFORMATION TECHNOLOGY IN ENTERPRISES ACCORDING TO PROVINCES WITH APPLICATION OF STATISTICAL METHODS Summary The presentation and the practical application of statistical methods to the estimation of the level of the use of information technology in each province are the basic goals of the paper. Analyzed level of the use of information technology, described by many different characteristics, refers to companies. Two periods were subjected to the analysis: January 2007 and 2008. Keywords: level of use of information technology, statistical comparative analysis, concentration analysis, Herfindahl-Hirschman Index Wydział Zarz dzania Politechnika Cz stochowska 42-200 Cz stochowa, Al. Armii Krajowej 19 B e-mail: agata.mesjasz@poczta.fm