W przypadku niewystawienia faktur sprzedażowych przez poprzednika prawnego niezbędne jest ich wystawienie przez następcę prawnego i złożenie w imieniu poprzedniej spółki korekty deklaracji VAT. Jestem księgową w spółce zajmującej się produkcją mebli ogrodowych. Kilka miesięcy temu przejęliśmy spółkę z o.o. o podobnym profilu działalności z innego regionu Polski (jesteśmy następcą prawnym). W wyniku analizy dokumentów handlowych okazało się, że poprzednik prawny w ostatnim okresie przed przejęciem nie wystawił faktur VAT z tytułu sprzedaży. Jednocześnie w wyniku przeglądu dokumentacji zidentyfikowano kilkadziesiąt faktur zakupowych niewprowadzonych do ewidencji VAT (brak odliczonego podatku). W związku z tym powstały wątpliwości co do zasad, jakie należy stosować, dokonując korekty rozliczeń podatku VAT. Czy jako następca prawny mamy we własnym imieniu wystawiać faktury VAT? Czy jako podmiot przejmujący prawa i obowiązki podatkowe mamy prawo do odliczenia VAT z tytułu zakupów poprzednika prawnego? Poza tym zdarza się, że kontrahenci nadal przysyłają faktury zakupowe na poprzednika prawnego, ze starą nazwą i nieaktualnym NIP. Czy w celu odliczenia VAT konieczne jest za każdym razem wystawienie not korygujących? W świetle przepisów prawa podatkowego następstwo prawne oznacza wstąpienie we wszystkie prawa (np. odliczenie podatku naliczonego, zwrot VAT na rachunek bankowy) oraz obowiązki (wystawienie faktur) poprzednika przewidziane w regulacjach prawa materialnego. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej spółka (osoba prawna) łącząca się przez przejęcie innej osoby prawnej wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdego z łączących się podmiotów. W omawianym przypadku oznacza to w 1 / 5
szczególności uprawnienie do odliczenia podatku naliczonego poprzednika prawnego oraz obowiązek wystawiania faktur VAT. Zgodnie z art. 106 ustawy o VAT podatnicy dokonujący sprzedaży mają obowiązek wystawić fakturę VAT dokumentującą wydanie towaru lub wykonanie usługi. Przepis ten stosuje się odpowiednio w odniesieniu do dokumentowania otrzymanych zaliczek oraz czynności, dla których miejscem opodatkowania jest terytorium innego państwa. Z treści pytania wynika, iż poprzednik prawny nie wystawił faktur sprzedaży. W związku z tym Państwa spółka jako następca prawny ma obowiązek wystawić zaległe" faktury VAT. Zakładam, iż sprzedaż dotyczy okresów, gdy poprzednik prawny był oddzielnym podatnikiem VAT. Faktura wystawiona przez następcę prawnego powinna wskazywać jego dane jako wystawcy faktury (dane identyfikacyjne wraz z NIP). Jeżeli faktura VAT dokumentuje czynności, dla których obowiązek podatkowy powstał przed dniem następstwa prawnego (np. faktura zapomniana, tj. wystawiona w następnych okresach rozliczeniowych, w których powstał obowiązek podatkowy) powinna również obejmować dane poprzednika prawnego. Dane poprzednika powinny być uwidocznione w pozycji sprzedawca, natomiast dane następcy prawnego powinny być umieszczone w wolnej pozycji faktury VAT - wystawca. Faktura zapomniana" podlega ujęciu w rejestrze VAT poprzednika prawnego, co determinuje złożenie przez następcę prawnego korekty deklaracji VAT za minione okresy. Jeżeli poprzednik prawny nie dokonał odliczenia podatku naliczonego, przysługuje Państwu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony na zasadach przewidzianych w art. 86 ust. 13 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli podatnik nie dokonał odliczenia VAT w obowiązujących terminach, może on (w tym przypadku następca prawny) obniżyć kwotę VAT należnego o podatek naliczony przez dokonanie korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do odliczenia, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym wystąpiło prawo do odliczenia VAT. Oznacza to prawo do korekty deklaracji VAT 2 / 5
poprzednika prawnego i odliczenie podatku. Powyższe wynika wprost z przepisów ordynacji podatkowej, zgodnie z którymi następca prawny wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki podatkowe poprzednika prawnego. Przepisy ustawy o VAT nie przewidują innej możliwości odliczenia VAT niż dokonanie korekty uprzednio złożonej deklaracji podatkowej (w tym przypadku poprzednika prawnego) - w której wystąpiło prawo do odliczenia podatku. W zakresie korekty dokumentów rozliczeniowych otrzymanych od kontrahentów należy rozróżnić dwie sytuacje: faktury wystawione przed dniem połączenia oraz po tym dniu. W pierwszym przypadku otrzymanie faktury z danymi poprzednika prawnego jako nabywcy nie wymaga korekty dokumentu źródłowego. W okresie wystawienia faktury poprzednik był czynnym podatnikiem VAT i stroną kontraktu gospodarczego. Następca prawny powinien taką fakturę ująć w rejestrze poprzednika prawnego i złożyć korektę deklaracji podatkowej (na zasadach wskazanych powyżej). Dopiero z chwilą przejęcia spółki wszelkie prawa i obowiązki podatkowe przechodzą na następcę prawnego. W drugim z podanych przypadków konieczne jest wystawienie noty korygującej przez następcę prawnego, na zasadach określonych w 18 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. Mimo że przepisy ustawy o VAT tego nie przewidują, nota korygująca powinna zawierać adnotację w wolnym miejscu, iż została wystawiona przez następcę prawnego i dotyczy błędnego oznaczenia danych nabywcy. Faktury wystawione w drugim przypadku podlegają ujęciu w rejestrze zakupu następcy prawnego i odliczeniu na zasadach ogólnych (tj. co do zasady - w miesiącu otrzymania dokumentu bądź w rozliczeniu za miesiąc następny). 3 / 5
W związku z faktem nieujęcia przez poprzednika prawnego kilkudziesięciu dokumentów źródłowych w ewidencji i deklaracji VAT otrzymanych przed dniem połączenia, konieczne jest złożenie korekty deklaracji przez Państwa spółkę. Dodatkowo należy podkreślić, że w sytuacji, gdy korekty deklaracji dla celów VAT są składane przez następców prawnych, niezbędne jest korzystanie z formularzy obowiązujących w okresie, którego dotyczy korekta wraz z pisemnym uzasadnieniem do miejscowo właściwego w chwili obecnej naczelnika urzędu skarbowego (tj. właściwego dla następcy prawnego). Zgodnie z interpretacjami organów podatkowych: w poz. nr 1 deklaracji korygującej podawany jest NIP jednostki, której dotyczy korekta. Poniżej poz. nr 1 w wolnym miejscu wpisywany jest numer NIP podatnika, poprzedzony literami NP oznaczającymi następcę prawnego. W poz. 8 podatnik podaje pełną nazwę uzupełnioną o dane byłego podatnika. W części B.2 (adres siedziby) zamieszczone są dane dotyczące następcy prawnego. Części C-E (rozliczenie sprzedaży towarów i usług oraz podatku należnego, rozliczenie podatku naliczonego, obliczenie wysokości zobowiązania podatkowego lub kwoty zwrotu) przedstawiają transakcje dokonane przez jednostkę podległą. Złożona deklaracja jest podpisana przez osobę posiadającą pełnomocnictwo do reprezentowania podatnika w tym zakresie" (postanowienie Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 18 marca 2005 r., 1471/NUR1/443-96/05/GW). Reasumując, w przypadku niewystawienia faktur sprzedażowych przez poprzednika prawnego niezbędne jest wystawienie ich przez następcę prawnego i złożenie w imieniu poprzedniej spółki korekty deklaracji VAT. Również nieujęcie faktur zakupowych w ewidencji VAT determinuje konieczność złożenia korekty deklaracji poprzednika prawnego. Natomiast wystawienie not korygujących jest konieczne jedynie w sytuacji otrzymania faktur wystawionych na poprzednika już po dniu połączenia i przejęcia wszelkich praw i obowiązków podatkowych. 4 / 5
Podstawa prawna: art. 93 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.); art. 86 i 106 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.); 16 i 18 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.). 5 / 5