Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Pomiar dobrobytu gospodarczego i społecznego Dr Monika Grabowska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 17.11.2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Z czym kojarzy się Dobrobyt? Bogactwo Dostatek Majętność Posiadanie Sukces Wysoka jakość życia Zamożność Błogostan Dobry stan zdrowia Pomyślność Powodzenie Szczęście Zadowolenie Zasobność Ocena poziomu dobrego samopoczucia z dostępnych warunków gospodarczych, kulturowych, środowiskowych i politycznych
Dobrobyt Gospodarczy Określa w jakim stopniu ludzie zaspakajają swoje potrzeby Zależy od wzrostu gospodarczego, wielkości produkcji Majątek Aspekt ilościowy Dobrobyt Społeczny Określa w jakim stopniu ludzie zaspakajają swoje potrzeby Zależy od rozwoju gospodarczego Oświata Kultura Bezpieczeństwo Opieka zdrowotna Ochrona środowiska Aspekt jakościowy
Jak mierzyć? ONZ w latach 50-tych stworzył obecny system liczenia wzrostu gospodarczego SNA - System of National Account System rachunków narodowych Najważniejszy miernik tego systemu to Produkt Krajowy Brutto PKB
PKB Pieniężny miernik produkcji wytworzonej na terenie kraju przez obywateli danego kraju i obcokrajowców w określonym czasie (rok) Suma wartości wszystkich, nowych wyprodukowanych dóbr i usług finalnych
Inne mierniki systemu SNA: PNB Produkt Narodowy Brutto PNN Produkt Narodowy Netto DN Dochód Narodowy DO Dochody Osobiste DOD Dochody Osobiste Do Dyspozycji Ujęcie: Nominalne w cenach bieżących Realne w cenach stałych Dynamika wzrostu gospodarczego - informuje, o ile procentowo zmieniła się sytuacja gospodarcza danego kraju w porównaniu do innego okresu (roku poprzedniego)
Tempo wzrostu gospodarczego w Polsce w latach 2000-2013
Do porównań międzynarodowych PKB PER CAPITA To realny PKB podzielony przez liczbę ludności kraju PKB (realny) przypadający na 1 mieszkańca w dolarach ($) Euro (dla UE)
Międzynarodowy Fundusz Walutowy 2013 r. Lp. Państwo PKP per capita w USD (wg. PPP) 1. Katar 145 894 2. Luxemburg 90 333 3. Singapur 78 762 4. Brunei 73 823 5. Kuwejt 70 785 6. Norwegia 64 363 7. ZEA 63 181 8. San Marino 62 766 9. Szwajcaria 53 977 10. Stany Zjednoczone 53 001 48. Polska 23 273 184. Burundi 877 185. Malawi 748 186. Dem. Rep. Konga 655 187. Rep. Środkowoafryk. 604
PKB per capita (wg. PPP Parytetu Siły Nabywczej)
Według Eurostatu wartości PKB per capita, w krajach UE kształtowały się pomiędzy 45% (w Bułgarii) a 274% (w Luksemburgu) w 2012 r. Kraje o najwyższych wartościach PKB per capita: 1. Luksemburg (274%) 2. Niderlandy (131%) 3. Austria (129%) Znacznie poniżej przeciętnej unijnej PKB per capita: 1. Bułgaria (45%) 4. Litwa 62% 2. Rumunia (49%) 5. Polska 65% 3. Łotwa (58%)
PKB per capita w UE 2012 r.
Wady PKB PKB nie uwzględnia: 1. Wartości czasu wolnego 2. Pracy wykonywanej na własny użytek przez gospodarstwa domowe 3. Samozaopatrzenia produkcja własna, która nie trafia na rynek 4. Zanieczyszczenia środowiska efekty zewnętrzne działalności gospodarczej 5. Nierówności społecznych w rozkładzie dochodu PKB wlicza: 1. Produkcję antydóbr alkohol, tytoń, broń (wpływa na wzrost uciążliwości i zmniejsza dobrobyt; wydłużenie czasu dojazdu do pracy, korki drogowe, hałas, wzrost wydatków na administrację, policję, więziennictwo)
Alternatywne mierniki dla PKB 1. DEN Dobrobyt Ekonomiczny Netto 2. HDI - Human Development Index, Wskaźnik Rozwoju Społecznego 3. ISEW - Index of Sustainable Economic Welfare, Trwały Dobrobyt Ekonomiczny 4. Współczynnik Giniego miara nierówności rozkładu dochodów 5. GNH Gross National Happiness, Szczęście Narodowe Brutto
Wskaźnik Rozwoju Społecznego (Human Development Index, HDI) Wprowadzony w 1990 r. przez ONZ dla celów porównań międzynarodowych Miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów Opracowany przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa oraz indyjskiego Amartya Sena
Do pomiaru HDI służą następujące wskaźniki: 1. oczekiwana długość życia 2. średnia liczba lat edukacji otrzymanej przez mieszkańców w wieku 25 lat i starszych 3. oczekiwana liczba lat edukacji dla dzieci rozpoczynających proces kształcenia 4. PKB per capita w USD
Podział państw wg. HDI (0-1) 1. państwa bardzo wysoko rozwinięte 0,8-1,0 2. państwa wysoko rozwinięte 0,7-0,8 3. państwa średnio rozwinięte 0,5-0,7 4. państwa słabo rozwinięte 0,0-0,5
Human Development Report 2012 r. Miejsce Państwo HDI 1 Norwegia 0,943 b. wysoko rozwinięte 2 Australia 0,929 3 Holandia 0,910 4 USA 0,910 5 Nowa Zelandia 0,908 39 Polska 0,813 47 Barbados 0,793 end 94 Tunezja 0,698 Kraje wysoko rozwinięte, end 141 Bhutan 0,522 Kraje średnio rozwinięte, end 187 Dem. Rep. Konga 0,286 Kraje słabo rozwinięte, end
Szczęście Narodowe Brutto
Gdzie obowiązuje Szczęście Narodowe Brutto?
Kto to???
W 1971 roku Bhutan odrzucił założenie, że podstawowym miernikiem rozwoju jest PKB Zaproponował nowe, inne podejście do rozwoju, mierzące dobrobyt poprzez poziom szczęścia Wskaźnik GNH (Gross National Happiness) Poczucie szczęścia powinno być ważniejsze niż wzrost gospodarczy Troska o środowisko naturalne i szczęście ludzi
Nieformalne wskaźniki pomiaru wzrostu gospodarczego??????
INDEKS BIG MACA Co burgery mówią o gospodarce?
Indeks siły nabywczej Został opracowany w 1986 roku przez The Economist Uproszczona metoda szacowania wartości poszczególnych walut Informuje czy waluta jest przewartościowana czy niedowartościowana względem USD Wykorzystuje koszyk dóbr zawierający tylko jedną pozycję: kanapkę Big Mac towar występujący w wielu krajach w tej samej postaci Zestawienie porównujące siłę nabywczą walut z ponad 100 krajów
Kraje w których Big Mac jest najdroższy 01. 2014 Cena Big Maca w USD Norwegia 7,76 Szwajcaria 6,83 Wenezuela 6,82 Szwecja 5,95 Brazylia 5,86 Strefa Euro 4,95 USA 4,80 Polska 3,00 Kraje w których Big Mac jest najtańszy Ukraina 1,63 Indie 1,75 RPA 2,33 Egipt 2,37 Malezja 2,41 Indonezja 2,43
Indeks
Co oferuje IKEA? Główna zasada sieci IKEA: dostarczenie jak najszerszej gamy produktów, po jak najniższych cenach w danym kraju, biorąc pod uwagę koszty działalności
Portal biznesowy Slon.ru porównał ceny produktów w 30 krajach (Ikea ma swoje sklepy w 38 krajach na świecie) Koszyk dóbr z IKEI zawierał 30 takich samych produktów Indeks Ikea pokazuje koszty zestawu w USD Informuje, w którym kraju najtaniej prowadzi się biznes wg. IKEI
Kraje najtańsze wg. Indeksu IKEA Polska Czechy Rumunia Cena za koszyk dóbr z IKEA 3,2 tys. USD 3,3 tys. USD 3,4 tys. USD Kraje najdroższe wg. Indeksu IKEA Australia Japonia Rosja Islandia Izrael Chiny Cena za koszyk dóbr z IKEA 5,5 tys. USD 5,0 tys. USD 4,8 tys. USD 4,7 tys. USD 4,4 tys. USD 4,3 tys. USD
Warsztaty: IDEALNY MIERNIK DOBROBYTU 1. Jak ulepszyć obecnie obowiązujące mierniki gospodarcze? 2. Jak mierzyć wartość gospodarki, żeby uwzględnić aspekty zarówno gospodarcze, jak i społeczne?