M agdalena R usin P sta' >m i zasady etyczne Sizj terapeuty
Postawa i zasady etyczne fizjoterapeuty Magdalena Rusin Bielsko-Biała 2013
Spis treści Przedmowa... 3 W stęp... 11 Rozdział 1 Rehabilitacja medyczna i zawód fizjoterapeuty... 13 1.1. Historia rehabilitacji medycznej na świecie... 13 1.1.1. Rozwój rehabilitacji na świecie... 13 1.1.1.1. Starożytność... 13 1.1.1.2. Średniowiecze... 19 1.1.1.3. Odrodzenie... 21 1.1.1.4. Oświecenie...23 1.1.1.5. Wiek XVIII i XIX... 24 1.1.1.6. Wiek XX... 26 1.1.2. Rozwój rehabilitacji w Polsce... 28 1.2. Istota rehabilitacji medycznej... 34 1.2.1. Rodzaje rehabilitacji medycznej... 36 1.2.2. Cechy rehabilitacji medycznej... 38 1.3. Zawód fizjoterapeuty... 39 1.3.1. Pojęcie zawodu... 39 1.3.2. Specyfika zawodu fizjoterapeuty... 40 1.3.3. Wyznaczniki dobrej pracy fizjoterapeuty... 43 1.3.4. Problemy ryzyka zawodowego... 50 Rozdział 2 Etyczne podstawy zawodu fizjoterapeuty... 55 2.1. Pojęcie etyki i moralności... 55 2.2. Rodzaje etyki... 57 2.3. Oddziaływanie etyki, jako teorii moralności na rzeczywistość moralną fizjoterapeuty... 59 2.4. Znaczenie pojęcia moralność... 60 2.5. Przedmioty badań nad moralnością... 61 2.6. Etyka spolegliwego opiekuna... 65 2.7. Etyka logoterapii... 68 2.8. Etyka troski... 70 2.9. Egzystencjalna etyka społecznej komunikacji... 72 2.10. Etyka cnót w fizjoterapii... 76
6 Postawa i zasady etyczne fizjoterapeuty 2.11. Postawa etyczna fizjoterapeuty... 80 2.12. Zasady etyczne polskiego fizjoterapeuty... 92 2.12.1. Primum non nocere... 92 2.12.2. Pomóc... 96 2.12.3. Wzmocnić nadzieję... 99 2.12.4. Traktować życie i zdrowie jako największe wartości... 100 2.12.5. Rozmawiać z pacjentem... 102 2.12.6. Okazywać szacunek i odpowiedzialność za swoje działania... 103 Rozdział 3 Wokół w artości... 105 3.1. Pojęcie wartości... 105 3.2. Rodzaje wartości... 109 3.3. Hierarchia wartości w pracy fizjoterapeuty... 111 3.3.1. Człowiek, jako nadrzędna wartość w fizjoterapii... 115 3.3.2. Życie ludzkie, jako wartość egzystencjalna... 116 3.3.3. Zdrowie, jako podstawowa wartość w fizjoterapii... 118 3.4. Moralne wartości w pracy fizjoterapeuty... 121 3.5. Podmiotowość w interakcji fizjoterapeuta - pacjent... 124 3.5.1. Pojęcie podmiotowości... 125 3.5.2. Podmiotowość pacjenta... 130 3.5.3. Podmiotowość fizjoterapeuty... 131 3.5.4. Zagrożenia podmiotowości pacjenta... 132 3.6. Wolność osoby rehabilitowanej... 134 3.7. Godność osoby rehabilitowanej... 139 3.8. Empatia, czyli zdolność współodczuwania... 145 3.9. Altruizm w pracy fizjoterapeuty... 149 3.9.1. Altruistyczne motywacje w pracy fizjoterapeuty... 152 Rozdział 4 Komunikowanie się fizjoterapeuty z pacjentem... 155 4.1. Znaczenie słowa w spotkaniu z drugim człowiekiem... 155 4.2. Style komunikowania się w relacji fizjoterapeuta pacjent... 158 4.3. Sposoby komunikowania się fizjoterapeuty z pacjentem... 161 4.4. Rola komunikacji niewerbalnej w interakcji fizjoterapeuta - pacjent... 164 4.5. Podstawowe reguły w komunikacji interpersonalnej... 166 4.6. Zasady aktywnego słuchania... 169 4.6.1 Zakłócenia w aktywnym słuchaniu... 172 4.7. Wywiad, jako proces diagnostyczno-terapeutyczny w pracy fizjoterapeuty... 175 4.8. Rozmowy instruktażowe w procesie rehabilitacyjnym... 179
Spis treści 7 4.9. Zasady przekazywania niepomyślnych informacji o stanie pacjenta... 180 4.10. Trudności porozumienia się fizjoterapeuty i pacjenta... 185 4.11. Zasady komunikowania się z rodziną pacjenta... 193 4.12. Zasady komunikowania się w obrębie zespołu rehabilitacyjnego... 195 Rozdział 5 Odpowiedzialność zawodowa fizjoterapeuty... 197 5.1. Pojęcie odpowiedzialności... 197 5.2. Rodzaje odpowiedzialności... 200 5.2.1. Odpowiedzialność zawodowa... 200 5.2.2. Odpowiedzialność moralna... 202 5.2.3. Służbowa odpowiedzialność fizjoterapeuty... 204 5.2.4. Odpowiedzialność cywilna... 204 5.2.5. Odpowiedzialność kam a... 204 5.2.6. Odpowiedzialność materialna... 206 5.3. Zasada odpowiedzialności... 206 5.4. Poczucie odpowiedzialności fizjoterapeuty... 208 5.5. Odpowiedzialność za słowo... 211 5.6. Współodpowiedzialność w zespole rehabilitacyjnym... 213 Rozdział 6 Przestrzeganie praw człowieka w fizjoterapii... 215 6.1. Prawa pacjenta... 215 6.1.1. Deklaracja Praw Człowieka ONZ... 217 6.1.2. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych... 223 6.1.3. Respektowanie praw pacjenta... 225 6.1.4. Prawo do świadczeń zdrowotnych... 226 6.1.5. Prawo do uzyskania informacji o stanie zdrowia... 227 6.1.6. Prawo do wyrażania zgodny lub odmowy udzielania świadczeń zdrowotnych... 228 6.1.7. Prawo do życzliwego i kulturalnego traktowania... 229 6.1.8. Prawo do poszanowania godności i intymności... 230 6.1.9. Prawo do poufności... 231 6.1.10. Prawo do dodatkowej opieki... 231 6.1.11. Prawo do poszanowania wartości i przekonań religijnych i filozoficznych... 232 6.1.12. Prawo do skargi... 233 6.2. Zasada sprawiedliwości w rehabilitacji... 233 6.2.1. Formalna i materialna zasada sprawiedliwości... 236 6.2.2. Podstawowe teorie sprawiedliwości... 237
8 Postawa i zasady etyczne fizjoterapeuty Rozdział 7 Konflikty i dylematy etyczne w fizjoterapii... 239 7.1. Klasyfikacja problemów zawodowych w fizjoterapii... 239 7.2. Konflikt, współzawodnictwo i współpraca... 243 7.2.1. Ujęcie konfliktu... 243 7.2.2. Rodzaje konfliktów w pracy fizjoterapeuty... 245 7.2.3. Rozwiązywanie konfliktów... 246 7.3. Dylematy moralne fizjoterapeuty... 248 7.3.1. Paternalizm w rehabilitacji... 251 7.4. Sumienie, jako subiektywna norma postępowania moralnego fizjoterapeuty... 255 7.4.1. Wyjaśnienie pojęcia sumienia... 256 7.4.2. Rozwój sumienia... 258 7.4.3. Cechy i rodzaje sumienia... 260 7.4.4. Sumienie fizjoterapeuty... 262 Rozdział 8 Etyka zawodowa...265 8.1. Pojęcie i istota etyki zawodowej... 265 8.1.1. Powstawanie etyk zawodowych... 267 8.1.2. Czynniki kształtujące etyki zawodowe... 268 8.1.3. Zadania i funkcje etyki zawodowej... 269 8.2. Pojęcie kodeksu etycznego... 270 8.3. Znaczenie kodeksów etyki zawodowej... 273 8.4. Etyka zawodowa a wymóg podnoszenia kwalifikacji... 279 8.4.1. Kontrola etyczności... 281 8.4.2. Szkolenia etyczne... 282 8.4.3. Konsultacje etyczne... 283 8.5. Model kształcenia fizjoterapeutów z zakresu etyki... 283 8.5.1. Założenia procesu kształcenia i jego ro la... 285 8.5.2. Krótka charakterystyka programu nauczania... 287 8.5.3. Cele i treści kształcenia... 288 8.5.4. Założenia organizacyjne... 290 8.5.5. Sposoby osiągnięcia celów i możliwości sprawdzenia wiedzy i umiejętności studentów... 292 Zakończenie... 295 Literatura... 297 Aneks... 313 Towarzystwa fizjoterapii w Polsce i na świecie... 313 Organizacje związkowe fizjoterapii w Polsce... 313
Spis treści 9 Polskie Towarzystwo Fizjoterapii... 313 Europejskie Stowarzyszenie Młodych Fizjoterapeutów... 314 Stowarzyszenie Fizjoterapia Polska... 315 Polskie Towarzystwo Rehabilitacji... 315 Status zawodowy fizjoterapeuty w Polsce... 316 Kodeks etyczny fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej... 317 Zasady Etyczne Światowego Towarzystwa Fizjoterapii... 326 Zasady etyczne Europejskiego Regionu WCPT... 328 Kodeks etyczny fizjoterapeuty Europejskiego Regionu WCPT... 328 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Danii... 332 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Australii... 334 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Nowej Zelandii... 337 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Szwajcarii... 342 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Wielkiej Brytanii... 343 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Islandii... 345 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Kanadzie... 346 Kodeks etyczny fizjoterapeuty w Stanach Zjednoczonych... 348