Wymagania z języka polskiego w kl. 4-6 szkoły podstawowej I. Podstawa programowa www.men.gov.pl II. Wymagania programowe (kursywą wyróżniono hasła realizowane wcześniej, w danej klasie uczeń poznaje je w szerszym wymiarze, z wykorzystaniem ćwiczeń i tekstów o wyższym stopniu trudności): Wymagania programowe w klasie IV 1. W zakresie czytania i słuchania uczeń: - sprawnie czyta tekst; - określa temat i główną myśl tekstu; - rozróżnia nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (w tym: autora, narratora, czytelnika, słuchacza); - wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte); - rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi; - rozpoznaje formy gatunkowe (notatka, przepis, ogłoszenie, list, opowiadanie, opis); - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (np. rozpoznaje prawdę lub fałsz); - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy. 2. W zakresie docierania do informacji uczeń: - zna zasady korzystania ze słowników; - posługuje się słownikiem ortograficznym, słownikiem języka polskiego (małym lub podręcznym), słownikiem wyrazów bliskoznacznych. 3. W zakresie świadomości językowej uczeń: - rozpoznaje podmiot i orzeczenie oraz ich funkcje w zdaniu; - rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, pojedyncze i złożone oraz równoważnik zdania i rozumie ich funkcje; - diagnozuje zdania (oznajmujące, pytające, rozkazujące) i potrafi je właściwie zapisać; - rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, przyimek, spójnik) i używa ich poprawnej formy gramatycznej; - zna i tworzy formę osobową i nieosobową czasownika;
- poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki; używa ich we właściwych kontekstach; - zna alfabet; - wyodrębnia samogłoski i spółgłoski, dzieli głoski na dźwięczne i bezdźwięczne, ustne i nosowe, twarde i miękkie; - dzieli wyraz na sylaby; - tworzy i poprawnie zapisuje wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h ; - poprawnie zapisuje partykułę nie z czasownikiem, rzeczownikiem, przymiotnikiem; - podaje własne przykłady wyrazów z ą, ę w środku i na końcu wyrazu; - zachowuje pisownię wielką literą zaimka osobowego użytego w liście; - podaje własne przykłady wyrazów, w których występuje rozbieżność między pisownią a wymową; - oddziela przecinkiem wyrazy w zdaniu pojedynczym oraz w zdaniu złożonym; - poprawnie zapisuje wyrazy świeżo przyswojone, umie przyporządkować je do znanych reguł ortograficznych; - poprawnie zapisuje tytuły książek i czasopism; - poprawnie zapisuje nazwy państw, regionów, miast i ich mieszkańców. 4. W zakresie mówienia i pisania uczeń: - tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęciach związane z otaczającą rzeczywistością, lekturami (podanymi przez nauczyciela na początku roku szkolnego) oraz z tekstami kultury z podręcznika, zgrupowanymi wokół tematów: Magia i moc słów Szkolne radości, szkolne smutki Świat książek Sekretny urok i siła marzeń Sztuczki, czary i zaklęcia W świecie komiksu Mój dom, moi najbliżsi A to Polska właśnie Szpalty i rubryki Cudowny świat przyrody; - operuje słownictwem z powyższych kręgów tematycznych; - formułuje pytania do tekstu; - uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je; - tworzy teksty kierowane do różnych adresatów i w różnych celach (prosta notatka, przepis, ogłoszenie, list)
- pisze opowiadanie (również z dialogiem), zachowując chronologiczny i logiczny układ zdarzeń; - redaguje opis przedmiotu, postaci, budowli, zwierzęcia; - sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy); - pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym w poznanym zakresie; - recytuje teksty, podejmując próbę ich głosowej interpretacji. 5. W zakresie odbioru tekstów kultury uczeń: - zna treść tekstów kultury omawianych na zajęciach (w tym lektur podanych przez nauczyciela na początku roku szkolnego); - nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje); - wyraża swój stosunek do postaci; konfrontuje sytuację bohatera z własnymi doświadczeniami; - dostrzega swoistość artystyczną dzieła; odczytuje wartości pozytywne i ich zaprzeczenia wpisane w tekst kultury; - odróżnia teksty prozatorskie od utworów lirycznych; - posługuje się pojęciami z zakresu teorii literatury: narrator, podmiot liryczny, adresat wiersza, fikcja literacka, elementy świata przedstawionego; - identyfikuje baśń, komiks, przysłowie; - rozpoznaje w tekście wers, zwrotkę (strofę), refren, rym, rytm, epitet, wyrazy dźwiękonaśladowcze; - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym w omawianym zakresie; - w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, wrażliwość, poczucie tożsamości i postawę patriotyczną.
Wymagania programowe w klasie V 1. W zakresie czytania i słuchania uczeń: - sprawnie czyta tekst cicho i głośno; - określa temat i główną myśl tekstu; - identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (w tym: autora, narratora, czytelnika, słuchacza); - odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych; - rozumie i wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte); - rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wypowiedzi; - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (np. rozpoznaje prawdę lub fałsz); - dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity); - rozpoznaje formy gatunkowe (notatka, przepis, ogłoszenie, list, opowiadanie, opis, zaproszenie, życzenia i gratulacje); - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy. 2. W zakresie docierania do informacji uczeń: - zna zasady korzystania ze słowników; - posługuje się słownikiem ortograficznym, słownikiem języka polskiego (małym lub podręcznym), słownikiem wyrazów bliskoznacznych; - korzysta z informacji zawartych w encyklopedii. 3. W zakresie świadomości językowej uczeń: - rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikowania się (gest, wyraz twarzy, mimika, postawa ciała); - rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, pojedyncze i złożone oraz równoważnik zdania i rozumie ich funkcje; - rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie); - rozpoznaje w wypowiedziach związki wyrazowe; - rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach ( podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); - rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, przyimek, spójnik) i używa ich poprawnej formy gramatycznej; - poprawnie akcentuje wyrazy; - poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki i używa ich we właściwych kontekstach; - rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych rozumie ich funkcje w wypowiedzi i używa poprawnie;
- wyodrębnia samogłoski i spółgłoski, dzieli głoski na dźwięczne i bezdźwięczne, ustne i nosowe, twarde i miękkie; - poprawnie zapisuje wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h, ę, ą, en, em, on, om ; - poprawnie zapisuje partykułę nie z poznanymi częściami mowy; - poprawnie zapisuje wyrazy z cząstkami -bym, -byś, -by w poznanym zakresie; - stosuje zasady pisowni wyrazów wielką i małą literą w poznanym zakresie; - zachowuje pisownię wielką literą zaimka osobowego użytego w liście; - podaje własne przykłady wyrazów, w których występuje rozbieżność między pisownią a wymową; - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych w zdaniu pojedynczym i zdaniu złożonym w poznanym zakresie; - poprawnie zapisuje wyrazy świeżo przyswojone, umie przyporządkować je do znanych reguł ortograficznych; - operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych skoncentrowanych wokół tematów: dom, rodzina, szkoła, nauka, środowisko przyrodnicze i społeczne. 4. W zakresie mówienia i pisania uczeń: - tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęciach związane z otaczającą rzeczywistością, lekturami (podanymi przez nauczyciela na początku roku szkolnego) oraz z tekstami kultury z podręcznika, zgrupowanymi wokół tematów: Ideały, idole, autorytety W poszukiwaniu przyjaźni Kulisy i deski Hej, przygodo! Mitologiczne krainy Magia kina Mali w świecie dużych Przystanek historia Wirtualna przestrzeń Człowiek i natura; - operuje słownictwem z powyższych kręgów tematycznych; - uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je; - dostosowuje sposób wyrażania się do oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji komunikacyjnej; - czyta głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu, właściwie akcentuje wyrazy;
- formułuje pytania do tekstu; - tworzy teksty kierowane do różnych adresatów i w różnych celach (prosta notatka, przepis, ogłoszenie, list, streszczenie, zaproszenie, życzenia, pozdrowienia, gratulacje, proste sprawozdanie, np. z wycieczki, dziennik); - pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze (również z dialogiem), zachowując chronologiczny i logiczny układ zdarzeń; - redaguje opis przedmiotu, postaci, krajobrazu; - sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy); - stosuje w wypowiedzi pisemnej odpowiednią kompozycję, z zachowaniem wymogów danej formy gatunkowej; - pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym w poznanym zakresie; - recytuje teksty, podejmując próbę ich głosowej interpretacji. 5. W zakresie odbioru tekstów kultury uczeń: - zna treść tekstów kultury omawianych na zajęciach (w tym lektur podanych przez nauczyciela na początku roku szkolnego); - nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje); - wyraża swój stosunek do postaci; konfrontuje sytuację bohatera z własnymi doświadczeniami; - charakteryzuje i ocenia bohaterów; - dostrzega swoistość artystyczną dzieła; odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w tekst kultury (np. przyjaźń wrogość); - posługuje się pojęciami z zakresu teorii literatury: narrator, bohater pierwszoplanowy i drugoplanowy, podmiot liryczny, fikcja literacka, elementy świata przedstawionego: akcja, wątek; - odróżnia teksty prozatorskie od utworów lirycznych; - odróżnia realizm od fantastyki; - identyfikuje baśń, bajkę, opowiadanie, powieść, mit, legendę, komiks, przysłowie; - objaśnia morał bajki; - rozpoznaje w tekście wers, zwrotkę (strofę), refren, podmiot liryczny (osobę mówiącą), adresata wiersza, rym, rytm, epitet, wyrazy dźwiękonaśladowcze, porównanie, odróżnia wiersz rymowany i nierymowany; - wyodrębnia elementy widowiska teatralnego i dzieła filmowego (scenariusz, gra aktorska, reżyseria, scenografia, charakteryzacja, rekwizyty itd.); - wskazuje cechy charakterystyczne programów informacyjnych, rozrywkowych, filmów; - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym; - w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, wrażliwość, poczucie tożsamości i postawę patriotyczną.
Wymagania programowe w klasie VI 1. W zakresie czytania i słuchania uczeń: - sprawnie czyta teksty cicho i głośno; - określa temat i główną myśl tekstu; - identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (w tym: autora, narratora, czytelnika, słuchacza); - odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych; - rozumie i wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte); - rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wypowiedzi, w tym poszczególnych wyrazów; - wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (np. rozpoznaje prawdę lub fałsz); - dostrzega relacje między częściami składowymi wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity); - rozpoznaje formy gatunkowe (notatka, ogłoszenie, list, opowiadanie, opis, zaproszenie, życzenia, gratulacje, zawiadomienie, instrukcję, w tym przepis); - identyfikuje wypowiedź jako tekst informacyjny, literacki, reklamowy. 2. W zakresie docierania do informacji uczeń: - zna zasady korzystania ze słowników; - posługuje się słownikiem ortograficznym, słownikiem języka polskiego (małym lub podręcznym), słownikiem wyrazów bliskoznacznych; - korzysta z informacji zawartych w encyklopedii. 3. W zakresie świadomości językowej uczeń: - rozpoznaje znaczenie niewerbalnych środków komunikowania się (gest, wyraz twarzy, mimika, postawa ciała); - rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze rozwinięte i nierozwinięte, pojedyncze i złożone oraz równoważnik zdania i rozumie ich funkcje; - rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie); - przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie; - stosuje zdania i równoważniki zdań odpowiednio do przyjętego celu wypowiedzi; - rozpoznaje w wypowiedziach związki wyrazowe; - rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach ( podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik); - rozpoznaje w wypowiedziach części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik), potrafi wskazać różnice między nimi i używa ich poprawnej formy gramatycznej;
- poprawnie akcentuje wyrazy; - poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki, używa ich we właściwych kontekstach; - rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych rozumie ich funkcje w wypowiedzi i używa poprawnie; - wyodrębnia samogłoski i spółgłoski, dzieli głoski na dźwięczne i bezdźwięczne, ustne i nosowe, twarde i miękkie; - poprawnie zapisuje wyrazy z ó, u, rz, ż, ch, h, ę, ą, en, em, on, om ; - poprawnie zapisuje partykułę nie z poznanymi częściami mowy; - poprawnie zapisuje wyrazy z cząstkami -bym, -byś, -by w poznanym zakresie; - stosuje zasady pisowni wyrazów wielką i małą literą w poznanym zakresie; - zachowuje pisownię wielką literą zaimka osobowego użytego w liście; - podaje własne przykłady wyrazów, w których występuje rozbieżność między pisownią a wymową; - poprawnie zapisuje przedrostki typu ws-, wz-, wes-, wez-, roz-, bez-, wykorzystując wiedzę o różnicach w wymowie i pisowni spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych; - poprawnie zapisuje wyrazy świeżo przyswojone, umie przyporządkować je do znanych reguł ortograficznych; - poprawnie używa znaków interpunkcyjnych w zdaniu pojedynczym i zdaniu złożonym, w tym: kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka nawiasu, znaku wykrzyknika; - operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych skoncentrowanych wokół tematów: dom, rodzina, szkoła, nauka, środowisko przyrodnicze i społeczne. 4. W zakresie mówienia i pisania uczeń: - tworzy spójne teksty na tematy poruszane na zajęciach związane z otaczającą rzeczywistością, lekturami (podanymi przez nauczyciela na początku roku szkolnego) oraz z tekstami kultury z podręcznika, zgrupowanymi wokół tematów: Bądź sobą Inni, obcy, tacy sami? Telewizja Sukces niejedno ma imię Wyobraźnia bez granic Na falach eteru Trudne sprawy Odkrywanie Europy i świata Bliskie spotkania z muzami
Ekoświat - operuje słownictwem z powyższych kręgów tematycznych; - uczestnicząc w rozmowie, słucha z uwagą wypowiedzi innych, mówi na temat; prezentuje własne zdanie i uzasadnia je; - dostosowuje sposób wyrażania się do oficjalnej i nieoficjalnej sytuacji komunikacyjnej oraz do zamierzonego celu; - czyta głośno, wyraziście, przekazuje intencję tekstu, właściwie akcentuje wyrazy, stosuje pauzę oraz odpowiednią intonację; - formułuje pytania do tekstu; - tworzy teksty kierowane do różnych adresatów i w różnych celach (zakres form gatunkowych: prosta notatka, przepis, ogłoszenie, list, list oficjalny, streszczenie, zaproszenie, życzenia, pozdrowienia, gratulacje, proste sprawozdanie, np. z wycieczki, dziennik, pamiętnik); - pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze (również z dialogiem), zachowując chronologiczny i logiczny układ zdarzeń; - redaguje opis przedmiotu, postaci, krajobrazu; - sporządza plan odtwórczy wypowiedzi (ramowy i szczegółowy); - stosuje w wypowiedzi pisemnej odpowiednią kompozycję, z zachowaniem wymogów danej formy gatunkowej; - pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym w poznanym zakresie; - recytuje teksty, podejmując próbę ich głosowej interpretacji. 5. W zakresie odbioru tekstów kultury uczeń: - zna treść tekstów kultury omawianych na zajęciach (w tym lektur podanych przez nauczyciela na początku roku szkolnego); - nazywa swoje reakcje czytelnicze (np. wrażenia, emocje); - wyraża swój stosunek do postaci; konfrontuje sytuację bohatera z własnymi doświadczeniami; - charakteryzuje i ocenia bohaterów; - dostrzega swoistość artystyczną dzieła; odczytuje wartości pozytywne i ich przeciwieństwa wpisane w tekst kultury (np. przyjaźń wrogość); - posługuje się pojęciami z zakresu teorii literatury: narrator, bohater pierwszoplanowy i drugoplanowy, podmiot liryczny, fikcja literacka, elementy świata przedstawionego: akcja, wątek; - odróżnia teksty prozatorskie od utworów lirycznych; - odróżnia realizm od fantastyki; - identyfikuje baśń, bajkę, fraszkę, opowiadanie, powieść, mit, legendę, komiks, przysłowie; - objaśnia morał bajki, samodzielnie formułuje przesłanie baśni;
- rozpoznaje w tekście wers, zwrotkę (strofę), refren, podmiot liryczny (osobę mówiącą), adresata wiersza, rym dokładny i niedokładny, rytm, epitet, wyrazy dźwiękonaśladowcze, porównanie, przenośnię, wiersz biały; - wyodrębnia elementy widowiska teatralnego i dzieła filmowego (scenariusz, gra aktorska, reżyseria, scenografia, charakteryzacja, rekwizyty itd.); - wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych: programów informacyjnych, rozrywkowych, filmów; potrafi nazwać ich tworzywo (np. warstwa dźwiękowa, ruchomy obraz); - odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym; - w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, wrażliwość, poczucie tożsamości i postawę patriotyczną.