Komunikacja niewerbalna Komunikacja werbalna i niewerbalna Kanał werbalny Jak mam ustawić czas nagrywania na tym magnetowidzie? Kanał niewerbalny Jaki jest aktualny stan emocjonalny drugiej osoby? Jaki jest jej stosunek do omawianego problemu? Co sądzi o osobie, z którą rozmawia? Czy poważnie traktuje omawianą kwestię? Na ile jest pewna tego co mówi? Czy spostrzega siebie jako osobę 2 równą rozmówcy, czy lepszą lub gorszą? Sprzeczne komunikaty Sprzeczne komunikaty Warstwa werbalna Kocham cię Wiem, że sobie poradzisz Nigdzie nie idę Wcale się nie złoszczę Świetna prezentacja Wspaniały prezent Wielkie dzięki Warstwa niewerbalna Zachowanie chłodne, unikanie wzroku Niepewny głos, wymuszony uśmiech Zakładanie okrycia, krok w stronę drzwi Podniesiony głos, zaciśnięte zęby przesadny nacisk na przymiotnik, przewracanie oczami Szybkie odłożenie na bok dr Zgaszony D.Bartkowska-Nowak "Metody głos, i techniki nieobecne spojrzenie 3 Podniesiony głos, zaciśnięte zęby Zachowanie chłodne, unikanie wzroku Niepewny głos, wymuszony uśmiech Szybkie odłożenie na bok Przesadny nacisk na przymiotnik, przewracanie oczami Zgaszony głos, nieobecne spojrzenie Zakładanie okrycia, krok w stronę drzwi Wcale się nie złoszczę Kocham cię Wiem, że sobie poradzisz Wspaniały prezent Świetna prezentacja Wielkie dzięki Nigdzie nie idę 4 1
Jak odczytywane są sprzeczne komunikaty? Dlaczego komunikacja niewerbalna jest ważna? Słuchacze raczej wierzą informacją niewerbalnym Mogą reagować negatywnie na próbę nawiązania kontaktu Mówiący mogą przekazywać nieplanowane sygnały Mogą komunikować fałszywe informacje 5 6 Płaszczyzna twarzy Płaszczyzna ciała 7 8 2
Przestrzeń osobista Postura 9 Styl asertywny: Postawa wyprostowana, ściągnięte łopatki, płaszczyzna ciała pionowa, bezpośrednio zwrócona w stronę drugiej osoby, podobnie płaszczyzna twarzy Styl bierny: Ciało przygarbione, skulone, ramiona przy uszach, głowa schowana, płaszczyzna ciała skrzywiona i pochylona, płaszczyzna twarzy skierowana w dół i na boki (napięcie lub przygnębienie) Styl agresywny: postura potężna i groźna lub przyczajona. Płaszczyzna ciała w dół i w kierunku drugiej osoby, twarz w kierunku drugiej osoby i w górę (gotowość do dr D.Bartkowska-Nowak ataku) "Metody i techniki 10 Ruchy i gestykulacja Styl asertywny: ruchy swobodne i płynne, mięśnie umiarkowanie napięte, gesty naturalne, wyrażające otwartość, ręce nie stykają się Styl bierny: brak gestykulacji lub szybkie, nieskoordynowane gesty, gesty obronne (bezradność) Styl agresywny: Szybkie i gwałtowne gesty, wkraczające w przestrzeń osobistą, gesty wojownicze Gesty obronne Wzruszanie ramionami Bezradne rozkładanie rąk z ukazywaniem dłoni Kurczowe ściskanie przedmiotów Szybkie nieskoordynowane gesty Wymachiwanie rękami Wiercenie się Bawienie monetami, guzikami, kluczami, włosami, biżuterią 11 12 3
Gesty wojownicze Dystans interpersonalny Gestykulowanie z wyciągniętym palcem wskazującym, grożenie palcem Gestykulowanie z wyprostowanymi i sztywno złączonymi palcami Krótkie gesty uderzenia lub cięcia siekierka Uderzanie w przedmioty Trzaskanie drzwiami Zamykanie z hukiem książek i pudeł Maksymalne naciskanie na pedał gazu Wymachiwanie przed twarzą telefonem bądź rachunkie Styl asertywny: dystans typowy dla zwyczajnej rozmowy Styl bierny: zwiększony dystans, sprawia wrażenie unikania Styl agresywny: naruszanie przestrzeni osobistej drugiej strony również przez zamaszystą i szybką gestykulację 13 14 Kontakt wzrokowy Styl asertywny: częsty lecz przełamywany sporadycznymi spojrzeniami na boki Styl bierny: unikanie kontaktu wzrokowego, oczy rozbiegane, skierowane w dół, nawiązywanie kontaktu przez zerkanie w górę a nie podniesienie głowy Styl agresywny: bezpośrednie i uporczywe spojrzenie, mrużenie oczu i gniewne spojrzenia napięte mięśnie wokół oczu 15 Mimika Styl asertywny: wyraz twarzy odpowiada treści przekazu, otwartość (bezpośrednie spojrzenie), spokój (rozluźnione mięśnie twarzy) szczęka lekko rozchylona, a czoło gładkie Styl bierny: twarz wyraża niepokój i skruchę, napięcia mięśni w okolicach czoła, częsty rumieniec, niektórzy uśmiechają się, lub śmieją nerwowo Styl agresywny: napięcia mięśni w okolicach szczęki, niezmienny wyraz twarzy - jawny gniew, czerwone plamy na policzkach 16 4
Kontakt fizyczny Styl asertywny: dostosowany do przyjętych zwyczajów, zwykle delikatny i wyrażający empatię Styl bierny: Ograniczony do minimum, komunikat Nie skrzywdź mnie Styl agresywny: jeśli się pojawia jest zdecydowany i napastliwy, może dojść do przemocy fizycznej, najczęściej gwałtowne ruchy w niewielkiej odległości bez dotykania 17 Ton głosu Styl asertywny: Ciepły i odpowiednio modulowany, o normalnym natężeniu, jeśli sytuacja wymaga zdecydowany ale nie przez zaciśnięte zęby Styl bierny: głos cichy, niesłyszalny, jękliwy, skarżący się, intonacja pytająca Styl agresywny: głos podniesiony i pełen emocji lub chłodny beznamiętny przez zaciśnięte zęby, wysoki i nieprzyjazny lub niski i lodowaty, często sarkazm i protekcjonalny dr ton D.Bartkowska-Nowak "Metody i techniki 18 Płynność wypowiedzi Styl asertywny: mowa płynna i swobodna, bez pospiechu ale też bez wahania również w sytuacji, która wymaga stanowczości i w stresie Styl bierny: częste wahania, urywane zdania, pauzy, mowa zbyt wolna lub nerwowa i pospieszna Styl agresywny: wolne tempo (przez zaciśnięte zęby) lub szybkie (podniesiony głos i ostra gestykulacja) wściekły słowotok bez wahań 19 Aparycja Styl asertywny: wygląd dostosowany do sytuacji, nie dąży do anonimowości ani onieśmielania innych, odzwierciedla jego osobowość i upodobania Styl bierny: wygląd pozwalający stopić się z otoczeniem, okulary, makijaż, zarost traktowane jak bariery, za którymi można się ukryć Styl agresywny: wygląd ekstrawagancki i nietypowy, dobierany aby onieśmielić, demonstrować dr władzę, D.Bartkowska-Nowak "Metody prowokować i techniki 20 5
Jaki styl? 21 6