Główne tendencje w rozwoju gospodarki światowej w latach 2000-2010 2010 Tomasz Białowąs http://msg.umcs.lublin.pl/bialowas.htm bialowas@hektor.umcs.lublin.pl
Dynamika wzrostu gospodarczego
Biorąc pod uwagę dynamikę wzrostu gospodarczego w latach 2000-2010 moŝemy wyróŝnić następujące okresy: Lata 2001-2002 kryzys dot-com Lata 2003-2006 poprawa koniunktury Lata 2007-2009 spowolnienie w 2007 i następnie kryzys w latach 2008-2009 Etapy w analizie wzrostu PKB
Charakterystyczną cechą okresu 2000-2010 jest zdecydowanie wyŝsza dynamika wzrostu gospodarczego w krajach rozwijających się niŝ w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo. W latach 80. i 90. była ona podobna w krajach rozwiniętych i rozwijających się RóŜna dynamika wzrostu w krajach rozwiniętych i rozwijających się
Po kryzysie gospodarczym dynamika światowego PKB uległa załamaniu głównie w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo. W krajach rozwijających się załamanie było mniejsze i od połowy roku 2009 widoczne jest wyraźnie oŝywienie. Obecna dynamika wzrostu PKB krajów rozwijających się jest niewiele niŝsza od prognozowanej przez IMF w roku 2007 Dynamika PKB
Tendencje we wzroście PKB
Największy wpływ na załamanie wzrostu gospodarczego miały spadek produkcji przemysłowej i obniŝenie TFP Pozytywnie na wzrost PKB w pierwszych miesiącach po kryzysie oŝywienia gospodarczego wpływała sytuacja na rynku pracy: wzrost stopy zatrudnienia. Dekompozycja wzrostu PKB
Wkład głównych czynników do wzrostu PKB
Czynnikiem utrudniającym wychodzenie z kryzysu i pogarszającym międzynarodową konkurencyjność gospodarek krajów strefy euro jest wysoka dynamika wzrostu kosztów pracy Była ona najwyŝsza w krajach, których obecna sytuacja gospodarcza jest najgorsza w Grecji i Hiszpanii Wzrost kosztów pracy w strefie euro
Wzrost kosztów pracy w strefie euro w latach 2000-20092009
Od połowy lat 90. wzrosła częstotliwość występowania kryzysów walutowych, które obejmują swoim zasięgiem coraz większą ilość gospodarek. Częstotliwość i zasięg kryzysów sektora bankowego była niewielka i dotyczyła głównie krajów rozwijających się o średnim poziomie PKB Wysoka częstotliwość kryzysów
Jednym z zasadniczych powodów częstych kryzysów walutowych jest narastający problem globalnej nierównowagi płatniczej Spowodowana jest ona wahaniami kursów walut oraz zmianami w pozycji konkurencyjnej krajów rozwijających się w handlu międzynarodowym Nierównowaga płatnicza
Globalna nierówno waga płatnicza
W perspektywie ostatnich 40 lat moŝemy zauwaŝyć pewne zasadnicze tendencje w udziale głównych gospodarek w światowym PKB 1) Spadek udziału krajów UE 2) Wzrost znaczenia gospodarek Azji 3) Utrzymanie pozycji USA 4) Brak tendencji wzrostowych w Ameryce Łacińskiej i Afryce Tendencje w światowym PKB w latach 1970-2010
Udział w światowym PKB
Wyraźnie wyŝsza dynamika wzrostu gospodarczego w krajach rozwijających się, zwłaszcza w Chinach i Indiach spowodowała duŝe przesunięcia w układzie sił gospodarczych W opracowanej przez laureata nagrody Nobla R. Fogla prognozie dla roku 2040 udział Chin i Indii w światowym PKB oszacowano na 51%, a tzw. triady gospodarczej (USA, UE i Japonii) na 21%. Prognoza dla roku 2040
Udział w światowym PKB w roku 2040
Sytuacja finansów publicznych
PowaŜnym problemem w krajach rozwiniętych gospodarczo jest narastający poziom długu publicznego i utrzymujący się deficyt budŝetowy. W najgorszej sytuacji znajdują się Japonia, Włochy, Grecja, Francja, Stany Zjednoczone, Hiszpania, Irlandia i Wielka Brytania Narastający deficyt
Krąg ognia czy spłoną?
Poziom długu publicznego w procentach PKB w roku 2008 http://en.wikipedia.org/wiki/file:public_debt_percent_gdp_world_map.png
Kraje z najwyŝszym długiem publicznym
Największy wzrost poziomu długu publicznego w UE w roku 2008 w stosunku do roku 2007 nastąpił w Irlandii i w Holandii Poprawa sytuacji finansów publicznych nastąpiła w 7 krajach (Cypr, Bułgaria, Szwecja, Słowacja, Finlandia, Litwa, Słowenia) Wzrost poziomu długu publicznego w UE w roku 2008
Zmiana poziomu długu publiczn ego w roku 2008
Handel międzynarodowy
Dynamika światowego eksportu i importu w latach 2000-2008 wynosiła 5% średniorocznie Najszybciej rozwijał się eksport gospodarek azjatyckich oraz WNP Pod względem importu najwyŝsze tempo wzrostu charakteryzowało Rosję, Chiny i Indie Handel międzynarodowy
Dynamika handlu międzynarodowego w latach 2000-20082008 WTO, International Trade Statistics 2009, s. 7.
Kryzys gospodarczy spowodował duŝe załamanie handlu międzynarodowego Spadek wartości wymiany trwał od III kwartału roku 2008 do I kwartału roku 2009. W okresie tym wartość kwartalnego eksportu zmniejszyła się z 4,29 bln dolarów do 2,69 bln dolarów. W II, III i IV kwartale roku 2009 wartość handlu światowego systematycznie rosła Załamanie handlu międzynarodowego
4500000 4000000 3500000 3000000 2500000 2000000 Wartość eksportu światowego w poszczególnych kwartałach w latach 2005-20092009
Spadek wartości handlu międzynarodowego miał charakter powszechny i dotyczył wszystkich regionów bez względu na poziom rozwoju gospodarczego i głębokość kryzysu gospodarczego Załamanie dynamiki dotyczyło zarówno eksportu towarów jak równieŝ eksportu usług Powszechne załamanie dynamiki wymiany handlowej
Spadek dynamiki eksportu towarów WTO, International Trade Statistics 2009, s. 3.
Załamanie w eksporcie usług WTO, International Trade Statistics 2009, s. 5.
Na koniec IV kwartału 2009 roku najkorzystniej sytuacja (rok do roku) prezentowała się w eksporcie UE i gospodarek Azji, a zwłaszcza Indii w imporcie zaś największe oŝywienie odnotowano w Chinach
http://www.wto.org/english/res_e/statis_e/quarterly_world_exp_e.htm
Na podstawie danych zgromadzonych przez Holenderskie Biuro Analiz Ekonomicznych moŝemy ocenić, które gospodarki najlepiej poradziły sobie z kryzysem, a w których straty były największe Największy wzrost wartości eksportu w roku 2009 odnotowały Malta, Malezja i Chiny Największy spadek zaś Łotwa, Rosja i Indonezja
W roku 2008 największymi eksporterami były odpowiednio Niemcy, Chiny i Stany Zjednoczone Pierwsza trójka importerów składała się ze Stanów Zjednoczonych, Niemiec i Chin
LP Eksporter Wartość Udział Importer Wartość Udział 1 Niemcy 1465 9,1 Stany 2166 13,2 Zjednoczone 2 Chiny 1428 8,9 Niemcy 1206 7,3 3 Stany 1301 8,1 Chiny 1133 6,9 Zjednoczone 4 Japonia 782 4,9 Japonia 762 4,6 5 Holandia 634 3,9 Francja 708 4,3 6 Francja 609 3,8 Wielka Brytania 632 3,8 7 Włochy 540 3,3 Holandia 574 3,5 8 Belgia 477 3,0 Włochy 556 3,4 9 Rosja 472 2,9 Belgia 470 2,9 10 Wielka Brytania 458 2,8 Korea 435 2,7 Południowa Świat 16127 Świat 16415 Wartość eksportu i importu towarów oraz udział procentowy w handlu światowym największych eksporterów i importerów w roku 2008 w mld dolarów i procentach Źródło: WTO, World Trade Report 2009: Trade Policy Commitments and Contingency Measures, s. 15.
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie
Tendencje w przepływach zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach 2000-2009 były zgodne z ogólnymi zmianami zachodzącymi w dynamice rozwoju gospodarki światowej W latach 2001-2003 dominowały tendencje spadkowe, od roku 2004 rozpoczął się okres dynamicznego wzrostu, który zakończył się w IV kwartale roku 2007. W roku 2008 wartość przepływów ZIB zmniejszała się we wszystkich kwartałach. Od początku roku 2009 widoczne jest oŝywienie. Tendencje w przepływach ZIB w latach 2000-20092009
Tendencje w przepływach ZIB http://www.unctad.org/en/docs/webdiaeia20101_en.pdf
Dominującą formą ZIB w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo są fuzje i przejęcia. Od początku 2008 roku wartość transgranicznych fuzji i przejęć znacznie się zmniejszyła, pod względem liczby przejęć spadek był relatywnie niewielki
Transgraniczne fuzje i przejęcia http://www.unctad.org/en/docs/webdiaeia20101_en.pdf
W latach 2007-2008 największymi odbiorcami ZIB na świecie były Stany Zjednoczone, Francja, Chiny, Wielka Brytania i Rosja Wśród największych inwestorów naleŝy wymienić USA, Niemcy, Francję, Wielką Brytanię i Japonię Najwięksi inwestorzy zagraniczni
Główne obszary inwestowania i najwięksi inwestorzy zagraniczni w latach 2007-20082008
Wskutek kryzysu gospodarczego wartość globalnych ZIB (napływ) zmniejszyła się w roku 2008 o 14%. Wstępne dane dla roku 2009 pokazują dalszą tendencję spadkową. Największy spadek odnotowano w krajach wysoko rozwiniętych, natomiast w gospodarkach rozwijających się nastąpiło jedynie spowolnienie Prognozy sporządzone przez UNCTAD dla lat 2010-2011 mówią o powolnym wzroście w roku 2010 i przyspieszeniu w roku 2011 Wpływ kryzysu na przepływy ZIB
Napływ ZIB w latach 2007-20082008