Charakterystyka przyjazdów do Polski w pierwszej połowie 2012 roku

Transkrypt

1 Główne MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI Badania wykonało konsorcjum firm: ACTIV GROUP i Instytut Turystyki na zlecenie Ministerstwa Sportu i Turystyki w ramach Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej na rok 2012 temat Turystyka zagraniczna. Instytut Turystyki Charakterystyka przyjazdów do Polski w pierwszej połowie 2012 roku I. Przyjazdy do Polski W ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2012 roku było, jak szacujemy 33,2 mln przyjazdów cudzoziemców, o 10% więcej niż w tym samym kwartale poprzedniego roku. Liczbę przyjazdów turystów w tym czasie szacujemy na ponad 6,7 mln (o 13% więcej). Tabela 1. Liczba przyjazdów w pierwszym półroczu 2012 r. według głównych grup krajów (w tys.) Kraj/grupa krajów Przyjazdy ogółem zmiana w tym turyści zmiana % % 27 krajów UE % % Stara UE % % % % Wielka Brytania % % Niderlandy 210 0% 195 3% Austria 170 0% 155 3% Włochy 145 4% 130 8% Francja 120 0% 100 0% Szwecja 90 6% 70 8% Pozostałe kraje 15UE % % Nowa UE % 870 4% Czeska Republika % % Słowacja % 50 25% Litwa % 320-3% Łotwa 195 8% 175 9% Węgry 100 0% 85 6% Pozostałe kraje 12UE 155 7% 140 4% Sąsiedzi spoza Schengen % % Ukraina % % Białoruś % % Rosja % % Ważne % % USA 120 9% 120 9% pozostałe * % % Reszta świata % % Źródło: badania i oszacowania konsorcjum firm: Activ Group i Instytut Turystyki. *) Australia, Japonia, Kanada, Korea Płd. Według danych GUS, w ciągu sześciu miesięcy 2012 roku z obiektów zakwaterowania zbiorowego korzystało o 14% więcej cudzoziemców niż w tym samym okresie 2011 roku. Liczba udzielonych im noclegów wzrosła o 13%. Analizując zmiany według miesięcy widzimy w miarę równomierne tempo wzrostu: od najwyższego w czerwcu (17%) i styczniu (16%) do najniższego (po 12%) w lutym i maju. Do krajów o największym wzroście liczby korzystających z bazy noclegowej należą nasi sąsiedzi ze wschodu: Rosja, Białoruś i Ukraina (łącznie o 1/3). Spośród krajów europejskich wyróżniają się ponadto: Irlandia, Grecja, Portugalia, Norwegia, Szwajcaria, Słowenia, Czechy, Rumunia i Hiszpania. Z krajów pozaeuropejskich zwraca uwagę znaczny wzrost liczby gości z Brazylii, Indii, Australii i Kanady. Przeciwnie Hong-Kong i Chiny, które należą do nielicznej grupy krajów o wyraźnym spadku. II. Charakterystyka przyjazdów turystów zagranicznych w 1. półroczu 2012 r. Tabela 2. Cele przyjazdów Cel przyjazdów (%) Turystyka: wakacje, zwiedzanie itp. Odwiedziny krewnych lub znajomych Cele zdrowotne Sprawy zawodowe lub służbowe Prywatne przyjazdy szkoleniowe Dorywcza praca Zakupy na własne potrzeby Cele religijne Odwiedziny miejsca pochodzenia Tranzyt Inne cele Wyniki uzyskane w pierwszych dwóch kwartałach 2012 roku wskazują na utrzymanie struktury przyjazdów według typów podróży. Zmiany występują jedynie w przypadku poszczególnych krajów lub grup krajów. W grupie krajów 1 Wielkość ruchu przyjazdowego szacujemy na podstawie: własnych pomiarów, publikowanych przez Straż Graniczną bieżących danych o ruchu granicznym na granicy zewnętrznej strefy Schengen (pomocne są też dane SG z wcześniejszych lat); danych GUS o liczbie cudzoziemców korzystających z obiektów zakwaterowania zbiorowego według krajów. Instytut Turystyki, Warszawa, Grochowska 341, tel , it@intur.com.pl, ACTIV GROUP, Kutno, Staszica 10a/43, tel , activ_group@onet.eu

2 Główne Główne starej Unii (poza Niemcami) widzimy wzrost udziału przyjazdów turystyczno-wypoczynkowych i spadek służbowych. Dokładnie odwrotnie jest w grupie krajów nowej Unii. nieco ograniczyli przyjazdy typowo turystyczne i w większym stopniu przyjazdy na zakupy. Wzrost udziału innych celów wśród Niemców i pozostałych krajów starej Unii należy wiązać z uczestnictwem w czerwcowych Mistrzostwach Europy. Jeśli idzie o grupę głównych krajów zamorskich, widzimy wzrost udziału przyjazdów prywatnych (turystyczno-wypoczynkowe i odwiedziny krewnych lub znajomych), a spadek przyjazdów służbowych. W nowym systemie badań mamy w próbie nadreprezentację turystów badanych na lotniskach. W związku z tym zwracamy uwagę na zróżnicowanie celów pobytu między tymi, którzy podróżowali drogą lotniczą i pozostałymi. Typowa turystyka występuje częściej wśród tych, którzy korzystali z transportu lotniczego. Zwykle tak też bywało i w przypadku przyjazdów służbowych, ale w pierwszym półroczu 2012 r. tego nie obserwujemy. Rys. 1. Zróżnicowanie celów pobytu według środka transportu (%). 40 Samolot Pozostałe Turystyka Odwiedziny Służbowe Zakupy Pozostałe W grupie przyjazdów służbowych w półroczu 2012, podobnie jak w poprzednim roku, dominowały podróże delegacyjne (związane z prowadzeniem interesów w imieniu firmy) oraz związane z obsługą transportu (chodzi tu głównie o przewóz towarów). Ich udział wyniósł odpowiednio 32% i 30%. Wielkość segmentu kongresowo-konferencyjno-targowego minimalnie wzrosła (do 13%). Wzrost ten jest najznaczniejszy w grupie krajów pozaeuropejskich. Tabela 3. Długość pobytu Liczba noclegów (%) 1 do 3 nocl do 7 nocl do Ponad 4 tyg Średnia liczba noclegów 3,5 3,3 5,0 1,9 2,0 12,5 W badanym okresie 2012 roku średnia długość pobytu turystów w Polsce wzrosła do 3,5 noclegu. Do 5 nocl. wzrosła długość pobytu turystów z krajów 14UE, a do 12,5 z głównych krajów zamorskich. Reguła, że przyjazdy drogą lotniczą wiążą się z dłuższym pobytem w Polsce potwierdziła się i tym razem (6,5 noclegu wobec 2,5 w przypadku przyjazdów drogą lądową). Jak zazwyczaj, najkrócej przebywali w Polsce sąsiedzi ze wschodu i turyści z nowych krajów Unii. W drugim kwartale średnia długość pobytu była nieco niższa niż w pierwszym. Tabela 4. Sposób organizacji przyjazdu Organizacja przyjazdu (%) Zakup pakietu Zakup części usług Tylko rezerwacja Samodzielnie Rys. 2. Zróżnicowanie sposobu organizacji podróży według środka transportu (%) Samolot Pakiet Część usług Tylko rezerwacja W ciągu sześciu miesięcy 2012 roku pakiet wykupiło mniej turystów niż w tym samym okresie 2011 roku, wzrósł za to udział bezpośrednich rezerwacji. Odsetek kupujących pakiety był (jak poprzednio) zdecydowanie największy wśród turystów z krajów pozaeuropejskich. W przypadku krajów starej Unii nastąpił dość wyraźny spadek liczby korzystających z pełnych pakietów, a jeśli idzie o Niemców brak zmian. Podróżujący drogą lotniczą częściej niż pozostali korzystają z różnych form pośrednictwa w organizacji przyjazdu. Przyjazdów samodzielnych było wśród podróżujących samolotem 47%, a wśród podróżujących drogą lądową 81%. Z noclegów w obiektach typu hotelowego korzystało ogółem 35% turystów (mniej niż w poprzednich latach). W grupie gości z krajów starej Unii udział nocujących w hotelach lub motelach również spadł, ale stosunkowo najmniej. Z bazy typu hotelowego korzystało blisko 60% turystów badanych na lotniskach. Pozostałe Samodzielnie 2

3 Główne Tabela 5. Baza noclegowa Miejsce noclegów (%) Hotele, motele Pensjonaty Domy letnie, apartamenty, studio itp Campingi, pola namiotowe Kwatery prywatne Mieszkania rodziny lub znajomych Inne miejsca noclegowe Rys. 3. Zróżnicowanie wykorzystywanej bazy noclegowej według środka transportu (%). 0 Hotele, motele Samolot Rodzina, znajomi W pierwszym półroczu 2012 r. do najczęściej odwiedzanych województw należały, podobnie jak w 2011 roku, mazowieckie, małopolskie, dolnośląskie i pomorskie. Jedyna godna uwagi zmiana to spadek liczby wizyt Niemców w województwie zachodniopomorskim. Nie zmieniła się charakterystyczna cecha turystyki przyjazdowej do Polski, polegająca na znacznym odsetku wielokrotnych wizyt. Tylko jedna czwarta badanych odwiedziła Polskę jedynie raz w ciągu 12 miesięcy, a 40% było u nas pięć lub więcej razy. W przypadku sąsiadów ze wschodu odsetek ten wyniósł aż 76%. W strukturze demograficznej turystów odwiedzających Polskę w 2012 roku stwierdzamy nieznaczne zmiany w przypadku udziału osób deklarujących polskie pochodzenie (spadek o 3 pkt% do 18%). Jeśli zaś idzie o wiek widzimy wzrost udziału osób w wieku od 25 do 34 lat (z 17,5% do 22%). Struktura wg płci bez zmian (62% do 38% na korzyść mężczyzn). Pensjonaty Pozostałe Kwatery prywatne Inne III. Wielkość i struktura wydatków turystów Z badań zrealizowanych w pierwszym półroczu 2012 roku wynika, że przeciętne wydatki turystów poniesione na terenie Polski ukształtowały się na poziomie 344 USD na osobę i 73 USD na jeden dzień pobytu (średnie ważone). Obydwie wartości są niższe niż w porównywalnym okresie 2011 roku (odpowiednio o 8,5% i 7,6%). Rys. 4. Przeciętne wydatki turystów na osobę w 1. półroczu 2012 roku w USD (według krajów) USD * Ukraina Białoruś Litwa Rep. Czeska Rosja Słowacja Węgry Austria Skandynawia Francja Belgia Włochy Holandia Wielka Brytania Kraje ** **) Kraje : Australia, Japonia, Kanada, Korea Płd. i USA. Spadkowi przeciętnych wydatków na osobę towarzyszy wzrost stopnia ich zróżnicowania według krajów; wydatki te wahały się w granicach od 147 USD (Litwa) do 687 USD (wybrane kraje ). W relacji do pierwszego półrocza 2011 roku obserwuje się tendencje spadkowe w odniesieniu do niemal wszystkich badanych krajów. Wzrost wielkości przeciętnych wydatków na jedną osobę notujemy jedynie analizując przyjazdy z Rosji i Białorusi (po 19%) oraz z Belgii (o 4%). Zwraca uwagę duży spadek wydatków nierezydentów z Włoch, Wielkiej Brytanii i Słowacji. W przypadku większości ważnych rynków emisyjnych spadki kształtowały się na poziomie 5-8% Zbliżone tendencje charakteryzują przeciętne wydatki turystów na jeden dzień pobytu. W pierwszym półroczu bieżącego roku wahały się one w granicach od około 47 3

4 USD (kraje, Skandynawia) do 140 USD (Ukraina) i były w większym stopniu zróżnicowane niż rok wcześniej. Rys. 5. Przeciętne wydatki turystów na 1 dzień pobytu w 1. półroczu 2012 r. (w USD) według krajów USD * Litwa Rosja Białoruś Włochy Wielka Brytania Austria Belgia Holandia Skandynawia Węgry Francja Słowacja Rep. Czeska Kraje ** Ukraina W relacji do pierwszego półrocza 2011 roku również obserwuje się tendencje spadkowe w odniesieniu do szeregu badanych rynków; istotny wzrost wielkości wydatków na dzień pobytu odnotować należy jedynie w przypadku pięciu krajów: Białorusi, Rosji, Litwy, Czech i Węgier. Z uwagi na znaczenie dla polskiej turystyki przyjazdowej, szczególnie niekorzystny jest spadek wydatków turystów z Niemiec, Włoch, W. Brytanii i krajów zamorskich. Warto zauważyć, że zmniejszeniu uległy również przeciętne dzienne wydatki Ukraińców. Tendencje spadkowe w zakresie wydatków przeciętnych znajdują również swoje odzwierciedlenie w obniżeniu wydatków według deklarowanych celów podróży i miejsca zakwaterowania. Wzrosły jedynie wydatki osób deklarujących służbowe cele podróży, najbardziej dotkliwe zmiany obserwuje się natomiast w odniesieniu do przyjazdów w celach zdrowotnych i rodzinnych. Zmniejszyły się również wydatki osób przejeżdżających przez Polskę tranzytem. W pierwszym półroczu 2012 roku - po raz pierwszy od kilku lat najwięcej pozostawiały w Polsce osoby wskazujące na przyjazdy w celach służbowych (ok. 416 USD na osobę), następnie po zakupy na własne potrzeby ( USD) i w celach typowo turystycznych (299 USD). Warto podkreślić utrzymanie wzrostowej tendencja przeciętnych wydatków turystów podróżujących w celach służbowych. Rys. 6. Wydatki turystów w 1. półroczu 2012 r. według celu podróży (w USD) USD Typowa turystyka Odwiedziny u krewnych, znajomych Sprawy zawodowe, służbowe Cel zdrowotny Zakupy na własne potrzeby Tranzyt Rys. 7. Wydatki turystów w 1. półroczu 2012 r. według rodzaju wykorzystywanej bazy noclegowej (w USD) USD Hotele, motele Pensjonaty Domki letnie, apartamenty U rodziny, znajomych Kwatery prywatne Mieszane Jeśli chodzi o wydatki według rodzaju bazy noclegowej, z której korzystali turyści, od kilku lat najwięcej pozostawiają w Polsce osoby, które zatrzymywały się na nocleg w różnych rodzajach bazy (pozycja mieszane 573 USD na osobę), następnie nocujące tylko w hotelach i motelach (360 USD) oraz pensjonatach (283 USD). Najmniejsze sumy tak jak w poprzednich okresach pozostawiali w Polsce turyści korzystający z zakwaterowania w domkach letnich i apartamentach Rodzajowa struktura wydatków nie odbiega w sposób znaczący od tej, którą oszacowano dla pierwszej połowy ubiegłego roku. Z uzyskanych od respondentów danych wynika, że przeznaczyli oni około 18% na noclegi (w porównywalnym okresie ,5%), a 15,2% na wyżywienie (rok wcześniej16,7%). Na wydatki przeznaczone na wyżywienie składały się przede wszystkim koszty zakupu usług gastronomicznych (71,1%); jest to mniej niż rok wcześniej. Pozostałe wydatki należy wiązać z zakupami 4

5 żywności. Z kolei w kosztach transportu największy podobny jak poprzednio był udział zakupu paliwa (ok. 57,7%, wobec 57,3% w 2011 r.), natomiast nieco mniej (33%, w ,7%) wydano na zakup biletów. Kolejny rok z rzędu obserwuje się niewielki spadek znaczenia wydatków na zakupy traktowane łącznie: mniej wydawano zarówno na zakupy na własne potrzeby, jak i na przeznaczone na sprzedaż (odpowiednio 23,7% i 7,1%). Zwraca uwagę fakt, że maleje udział wydatków pokrywanych kartami płatniczymi (w pierwszym półroczu 2012 r. 20,9%, 2011 r. 25,5%, w 2010 r. 23,8%, a w 2009 r. - 28,2%). Wydaje się, że jest to konsekwencją rosnącego znaczenia rynków wschodnich, których rezydenci rzadziej posługują się taką formą płatności. Rys. 8. Struktura wydatków poniesionych przez turystów na terenie Polski w 1. półroczu 2012 r. (w %) Usługi rekreacyjne Transport 10% Zakupy na własne 11% potrzeby 24% Wyżywienie 15% Źródło: badania konsorcjum firm: Activ Group i Instytut Turystyki 2012 r. W pierwszej połowie 2012 roku osoby deklarujące polskie pochodzenie ponosiły na terenie Polski nieco niższe wydatki niż pozostali (odpowiednio 311 i 322 USD na osobę). Na podstawie przeprowadzonych badań można również ocenić zależność pomiędzy wiekiem respondentów, a ponoszonymi przeciętnymi wydatkami. W pierwszej połowie 2012 roku najwyższy poziom wydatków deklarowali respondenci w wieku 55 lat i więcej, a następnie w wieku lata. Z badań wynika ponadto, że najwyższe wydatki związane były z wizytami w woj. kujawsko-pomorskim i podkarpackim, najniższe w zachodniopomorskim i pomorskim. Noclegi 18% Inne 15% Zakupy w celu odsprzedania 7% IV. Wydatki odwiedzających jednodniowych W pierwszym półroczu 2012 roku przeciętne wydatki osób nie korzystających na terenie Polski z noclegów (odwiedzających jednodniowych) oszacowano na poziomie znacząco niższym niż w roku ubiegłym (ok. 103 USD, wobec 126 USD w 2011); jest to średnia ważona. W tej grupie badanych najwyższe wydatki zadeklarowali respondenci z Białorusi (209 USD), Rosji (167 USD) i Ukrainy (150 USD), najniższe z Litwy (77 USD). Warto zauważyć, że spadek wydatków dotyczy podróżnych z większości krajów, z wyjątkiem Rosji (wzrost o ponad 38%) i Białorusi (stabilizacja). Rys. 9. Przeciętne wydatki odwiedzających jednodniowych w 1. półroczu 2012 r. według krajów (w USD) USD * Ukraina Litwa Rosja Białoruś Słowacja Czechy Rodzajowa struktura wydatków odwiedzających jednodniowych w niewielkim stopniu odbiega od tej, jaką oszacowano dla analogicznego okresu 2011 roku. Podobnie jak w poprzednich latach, w pierwszym półroczu 2012 roku największe sumy wydawane były w związku z zakupami na własne potrzeby (51,2%, wobec 48,8% w 2011, 48,1% w 2010 i 48,5% w 2009 roku), a następnie na transport (11,8%; 12,2% w 2011, 13,9% w 2010 r.). 167 Rys. 10. Struktura wydatków odwiedzających jednodniowych w 1. półroczu 2012 r. (w %) Zakupy w celu odsprzedan ia 14% Inne 13% Wyżywienie 7% Transport 12% 209 Usługi rekreacyjne 3% Zakupy na własne potrzeby 51% Zwraca uwagę zmniejszenie udziału wydatków na zakupy dokonywanych w celu dalszego odsprzedania (14,0%, wobec 17,8% w 2011 i 16,1% w 2010 roku). Wydatki te, jako nieturystyczne, powinny być analizowane osobno. Wśród sum przeznaczonych na wyżywienie mniej 5

6 niż w ubiegłym roku stanowiły wydatki na usługi gastronomiczne (68,8%; 73% w 2011 i 59,2% w 2010 roku). Podobnie jak rok wcześniej na koszty transportu niemal w całości składają się wydatki związane z zakupem paliwa (91,2%; 94,8% w 2011 i 88,4% w pierwszym półroczu 2010 r.). Blisko 10% wydatków odwiedzających jednodniowych pokrywane jest kartami płatniczymi. V. Podsumowanie Analiza wyników badań przeprowadzonych w pierwszym półroczu 2012 pozwala zwrócić uwagę na kilka ważnych zjawisk: W porównaniu z pierwszym półroczem 2011 roku analizowany okres charakteryzuje wzrost liczby przyjazdów cudzoziemców. W większym stopniu wynika on ze zwiększonej liczby przyjazdów turystów niż odwiedzających jednodniowych. Równolegle do pozytywnego trendu w odniesieniu do liczby podróży, wynikającego po części z faktu organizacji EURO, obserwuje się spadkową tendencję w zakresie poziomu przeciętnych wydatków, liczonych w USD: spadek wydatków turystów (o 7,3%) przy równoczesnym spadku przeciętnych wydatków odwiedzających jednodniowych (o ponad 18%). Obniżenie przeciętnych wydatków turystów dotyczy prawie wszystkich ważnych rynków (z wyjątkiem Rosji, Białorusi i Belgii); podobnie zmniejszeniu uległy wydatki odwiedzających jednodniowych; dotyczy to większości krajów ościennych, z wyjątkiem Rosji i Białorusi. Tendencje odnoszące się do zmian wydatków są w przypadku większości krajów emisyjnych jednoznacznie negatywne ale trzeba podkreślić, że spadki są szczególnie dotkliwe w odniesieniu do takich krajów jak Włochy, Wielka Brytania i kraje skandynawskie. To ważne dla Polski rynki generujące ruch turystyczny. Tendencję tę należy tłumaczyć przede wszystkim gorszą sytuacją na rynku pracy dla polskich emigrantów zarobkowych we Włoszech, Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz niestabilną sytuacją gospodarczą. Zjawisko to utrzymuje się kolejny rok z rzędu. Dane z pierwszego półrocza 2012 potwierdzają tendencję dalszego wzrostu znaczenia tej części przychodów dewizowych, którą generują przyjazdy z Rosji i Białorusi. Związane jest to zarówno ze wzrostem poziomu wydatków przeciętnych, jak i liczby przyjazdów. W 2012 wyraźnie natomiast zmniejszyło się znaczenie Ukrainy. W badanym półroczu zmniejszyło się także ekonomiczne znaczenie przyjazdów ze Słowacji (ruch rośnie, wydatki maleją). Wyraźne, jednoznacznie pozytywne zmiany obserwuje się w odniesieniu do podróży służbowych. Relatywnie wysokie wydatki deklarują zwłaszcza te osoby, które podróżują we własnych interesach. Porównanie oszacowań dla pierwszych półroczy 2011 i 2012 pokazuje, że łączne przychody dewizowe kraju (liczone w USD) nieznacznie spadły, przy czym w odniesieniu do przychodów od turystów zanotowano wzrost, od odwiedzających jednodniowych spadek; stało się tak przede wszystkim na skutek spadku przeciętnych wydatków w grupie odwiedzających jednodniowych. Witold Bartoszewicz, Teresa Skalska Warszawa, wrzesień 2012 r. 6