Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra Zarębska, doktor- olazarebska@o2.pl
Układ kostny dzieci i młodzieŝy Zajęcia nr: 10,11
Liczba kości U noworodków wynosi ona ok. 270. Wraz z występowaniem wtórnych punktów kostnienia liczba ta wzrasta i np. u dziecka 14-letniego wynosi ok. 356. W wieku późniejszym po połączeniu się nasad z trzonami liczba ta spada i wynosi u dorosłego 206, po czym wraz ze zrastaniem się kości czaszki w wieku późniejszym w dalszym ciągu się zmniejsza.
4 główne fazy zmian tkanki kostnej Szybki wzrost kośćca (u dzieci u młodzieŝy) - konsolidacja masy i siły kości (do 25 - a nawet do 35 roku Ŝycia) - względna stabilizacja tkanki kostnej (wiek dojrzały do ok. 50-60 r. Ŝycia) - okres degeneracji kośćca (wiek podeszły).
Cechy charakterystyczne dla podokresu późno szkolnego Obwód i proporcje głowy osiągają wartości bardzo zbliŝone do wartości końcowych, - zacierają się stopniowo róŝnice morfologiczne i funkcjonalne układów i narządów w stosunku do a osoby dorosłej, - u dziewcząt następuje rozrost obręczy biodrowej i tkanki tłuszczowej, - wzrastanie nie przebiega harmonijnie
Cechy charakterystyczne dla podokresu późno szkolnego - postępuje proces zrastania się nasad kości długich z trzonami chrząstek nasadowych, * u dziewcząt ok. 16 lat, * u chłopców ok. 18 lat,
Cechy charakterystyczne dla podokresu późno szkolnego - u chłopców następuje rozrost pasa barkowego i muskulatury, - u dziewcząt następuje rozrost obręczy biodrowej i tkanki tłuszczowej, - wzrastanie nie przebiega harmonijnie,
Trening siłowy dzieci ChociaŜ kości dzieci i dojrzewającej młodzieŝy są giętkie, to nadmierne i ciągłe ich obciąŝanie moŝe rzeczywiście spowodować martwicę naczyniową, która uniemoŝliwia dopływ krwi do płytki nasadowej. Ograniczenie dopływu krwi moŝe doprowadzić stopniowo do deformacji kości nazywanej martwicą aseptyczną kostno-chrzęstną, w której zostaje zakłócony proces fuzji komórek, kluczowy dla wzrostu kości.
Rozwój kości dzieci w wieku 9-15 lat W tej fazie rozwój szkieletu rozwija się najintensywniej kości przyrastają jednocześnie na długość i objętość. Zwiększa się równieŝ ich gęstość i stopień uwapnienia. Okres dzieciństwa i dojrzewania to takŝe okres rozwoju innego waŝnego elementu kośćca zębów stałych. Największy rozwój kości następuje: - U dziewcząt 11-16 rokiem Ŝycia - U chłopców między 13-19 rokiem Ŝycia
Mineralizacja kości Kość jest tkankąŝywą i podlega stałej odnowie. Okres dzieciństwa i młodzieńczy charakteryzuje przewaga procesów tworzenia nad resorpcją, co przy prawidłowym dowozie wapnia i witaminy D umoŝliwia osiągnięcie tzw. szczytowej masy kostnej.
Mineralizacja kości Prawidłowa mineralizacja kości zmniejsza ryzyko osteoporozy, stanowiącej aktualnie jeden z najwaŝniejszych problemów społecznych. Dynamika budowania układu kostnego jest zróŝnicowana w poszczególnych fazach rozwoju dziecka, z największą intensywnością w okresach szybkiego wzrastania, tj. w wieku 3 do 8 lat oraz u nastolatków
Wpływ aktywności ruchowej na układ kostny Najkorzystniej jest jak aktywność fizyczna prowadzona jest przez cały okres dojrzewania. Wynika to najprawdopodobniej z tego, Ŝe kości w okresie wzrostu są najbardziej podatne na mechaniczną stymulację. Ma to ogromne znaczenie dla przyszłości dzieci, gdyŝ nawet niewielkie zwiększenie masy kostnej szyjki kości udowej oznacza wielokrotne zmniejszenie ryzyka jej złamania w starszym wieku
Wpływ aktywności ruchowej na układ kostny RównieŜ czas rozpoczęcia aktywności sportowej ma ogromne znaczenie Kannus wykazał, na przykładzie tenisa, Ŝe rozpoczęcie aktywności sportowej przed pierwszą miesiączką skutkowało prawie 2,5 razy większym pozytywnym efektem na gęstość kości niŝ ta sama aktywność sportowa rozpoczęta dopiero po niej.
Wpływ aktywności ruchowej na chrząstkę stawową Badania wskazują, Ŝe zwłaszcza aktywność sportowa o średniej intensywności będzie mieć pozytywny wpływ na grubość chrząstki i jej przyrosty u dzieci uprawiających sport -brak aktywności fizycznej będzie miał negatywny wpływ na rozwój chrząstki. Chrząstka stawowa u człowieka w podobny sposób odpowiada na mechaniczne obciąŝenia, jak sama kość.
Zadania 1. W dostępnej literaturze odnaleźć badania naukowe potwierdzające istotność róŝnych form aktywności fizycznej na układ kostny dzieci i młodzieŝy. 2. 2. Przygotować 3- miesięczny plan treningowy dla dzieci w wieku 9-13 oraz 14-18.
Bibliografia Beaver, W.L., Wassermann, K., Whipp, B.J. A new method for detecting anaerobic threshold by gas exchange. J. Appl.Physiol. 60: 2020-2027, 1986 [ARTYKUŁ] Hoff J, Helgerud J. Maximal strength training enhances running economy and aerobic endurance performance. W: Hoff J, Helgerud J, editors. Football (soccer). Trondheim: Norwegian University of Science and Technology, 2002 [ROZDIAŁ W KSIĄśCE] Szwarc A. Sprawność działania w wybranych fragmentach zespołowej gry sportowej na przykładzie piłki noŝnej. AWFiS Gdańsk, str.31, 2007 [POZYCJA KSIĄśKOWA]