Recommendations for rehabilitation of patients with osteoporosis

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Recommendations for rehabilitation of patients with osteoporosis"

Leszek Ostrowski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Recommendations for rehabilitation of patients with osteoporosis Zalecenia rehabilitacyjne dla pacjentów z osteoporozą Wojciech Roczniak, Magdalena Babuśka-Roczniak, Anna Roczniak, Łukasz Rodak, Piotr Rodak Dr. Janusz Daab Independent Public Regional Hospital of Medical Institute, State Higher Vocational School in Sanok Center of Sport Medicine Academy of Physical Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości. W trakcie jej przebiegu dochodzi do zmian ilościowych i jakościowych prowadzących do zwiększonego ryzyka złamań, które są najpoważniejszym powikłaniem tej choroby. Początkowy przebieg choroby jest bezobjawowy, szczególnie gdy wyjściowa masa kostna była prawidłowa. Czasami mogą się pojawić bóle stawów i kości, szczególnie dotyczące obręczy biodrowej, które występują u kobiet w okresie okołomenopauzalnym i najczęściej przypisywane są zmianom zwyrodnieniowym. Cechą charakterystyczną w przebiegu osteoporozy jest obniżenie wzrostu, spowodowane zmniejszeniem wymiarów trzonów kości 1. Znanych jest wiele czynników sprzyjających wystąpieniu choroby, jak: czynnik genetyczny, status reprodukcyjny, np. deficyt hormonów płciowych, czynnik dietetyczny, np. niska podaż wapnia i witaminy D, czynnik środowiskowy, np. palenie, leki, np. kortykosteroidy, heparyna, leki przeciwpadaczkowe, czynnik chorobotwórczy, np. cukrzyca, zmiany zapalne stawów, nadczynność tarczycy i przytarczyc, choroby przewodu pokarmowego, nerek, hematologiczne czy reumatologiczne wrodzone choroby tkanki łącznej, mała aktywność fizyczna 2,3. Podstawą leczenia osteoporozy jest stosowanie środków farmakologicznych. Obok postępowania przyczynowego stosuje się również analgetyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, miorelaksanty i preparaty antydepresyjne. Znaczącą rolę odgrywa także rehabilitacja, której celem jest zapobieganie ubytkowi masy kostnej, zmniejszenie ryzyka upadków, zapobieganie i korekcja deformacji wyni- PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 35

Janusz Daab Independent Public Regional Hospital of Medical Institute, State Higher Vocational School in Sanok Center of Sport Medicine Academy of Physical Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości.

2 kających ze złamań i zniesienie bólu. Kompleksowa rehabilitacja polega na stosowaniu kinezyterapii, fizykoterapii i wyborze odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego 4. W przypadku złamań osteoporotycznych stosuje się przede wszystkim unieruchomienie, ponadto zespolenia operacyjne, endoprotezoplastyki, a w przypadku złamań kręgosłupa gorsety ortopedyczne. Ze względu na ryzyko powikłań unieruchomienie powinno być ograniczone do niezbędnego minimum. Dodatkowo istnieje ryzyko pojawienia się osteoporozy immobilizacyjnej 5. Dlatego program rehabilitacji powinien być nastawiony na szybkie uruchomienie pompy mięśniowej, utrzymanie zakresu ruchu i siły mięśniowej oraz pionizację pacjenta 6. Celem prowadzonej rehabilitacji w osteoporozie jest: a) stymulacja procesów kościotworzenia i zmniejszenie ubytku masy kostnej poprzez ćwiczenia czynne i bierne z obciążeniem; b) utrzymanie prawidłowej postawy ciała lub poprawa wadliwej na drodze: wzmocnienia grzbietu w odcinku Th, wzmocnienia mięśni brzucha, wzmocnienia mięśni pośladkowych, rozciągnięcia mięśni szyi i karku, rozciągnięcia mięśni prostownika grzbietu w odcinku L, rozciągnięcia mięśni piersiowych, rozciągnięcia mięśni zginaczy stawu biodrowego; c) zniesienie lub zmniejszenie bólu towarzyszącego następstwom osteoporozy; d) zmniejszenie negatywnych konsekwencji psychospołecznych choroby; e) zachowanie prawidłowych schematów ruchowych; f) utrzymanie lub zwiększenie zakresów ruchu w stawach; g) zachowanie prawidłowej siły mięśniowej; h) poprawa koordynacji ruchowej i równowagi: ćwiczenia koordynacyjne i równoważne; i) poprawa sprawności fizycznej; j) zwiększenie samodzielności w życiu codziennym. Program ćwiczeń u chorych z osteoporozą powinien być oparty na dokładnej analizie klinicznej, biochemicznej, radiologicznej i densytometrycznej. Szczególne znaczenie mają ćwiczenia zwalczające deformację osteoporetyczną, więc takie, które przeciwdziałają powstawaniu typowej sylwetki osteoporetycznej. Ćwiczenia te początkowo zabezpieczają przed nadmierną kifotyzacją, a w późniejszym etapie zmniejszają tempo narastania deformacji oraz opóźniają pojawienie się objawów klinicznych, natomiast w okresie zaawansowanej osteoporozy łagodzą objawy i zmniejszają dolegliwości bólowe 7. Ważnym elementem rehabilitacji jest wzmocnienie mięśni, które opiera się na: ćwiczeniach mięśni prostowników grzbietu, które muszą być wykonywane w pełnej korekcji kręgosłupa; wzmacnianiu prostowników grzbietu, opartym głównie na ćwiczeniach wyprostnych; w przypadku utrwalonych deformacji stosuje się ćwiczenia izometryczne lub elektrostymulacje, ćwiczenia izometryczne są zalecane ze względu na to, że w bardzo szybkim tempie prowadzą do zwiększenia masy mięśniowej, jednocześnie nie obciążając nadmiernie szkieletu. Zwiększenie masy mięśniowej jest ważne ze względu na to, że mięśnie swoją pracą są w stanie ochraniać kość przed działaniem dużych sił; ćwiczenia wzmacniające mięśnie grzbietu należy zawsze łączyć z ćwiczeniami rozciągającymi, aby zapobiec kumulowaniu się napięć w okolicy osłabionych trzonów. Ważnym czynnikiem jest edukacja pacjenta w zakresie czynników ryzyka, prewencji, wskazań i przeciwwskazań. Pacjent powinien wiedzieć, jakiego rodzaju aktywność ruchowa jest dla niego wskazana i należą do niej: ćwiczenia czynne, ćwiczenia czynne z oporem, ćwiczenia wytrzymałościowe, ćwiczenia gibkościowe, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia relaksacyjne, ćwiczenia równoważne, ćwiczenia koordynacyjne, ćwiczenia antygrawitacyjne 8. Przeciwwskazane w osteoporozie są natomiast: skłony, nagłe obroty, ćwiczenia z unoszeniem rąk ponad głowę, podskoki oraz różne formy współzawodnictwa ze względu na dużą urazowość. Rehabilitacja ruchowa stanowi nieodłączną składową w procesie leczenia osteoporozy, może zmniejszyć utratę masy kostnej oraz poprawić sprawność ruchową, siłę pacjenta i zdolność utrzymania równowagi, co zmniejsza ryzyko upadków. PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA OSTEOPOROZA Cele ćwiczeń (symbolem gwiazdki (*) oznaczono ćwiczenia prawidłowej postawy ciała): zahamowanie lub zmniejszenie utraty masy kostnej (ćwiczenia czynne i czynne z obciążeniem), normalizacja napięcia mięśni przykręgosłupowych, 36 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

Ze względu na ryzyko powikłań unieruchomienie powinno być ograniczone do niezbędnego minimum. Dodatkowo istnieje ryzyko pojawienia się osteoporozy immobilizacyjnej 5.

3 wzmocnienie grzbietu w odcinku Th*, wzmocnienie mięśni brzucha*, wzmocnienie mięśni pośladkowych*, rozciągnięcie mm szyi i karku*, rozciągnięcie mm prostownika grzbietu w odcinku L*, rozciągnięcie mm piersiowych*, rozciągnięcie mm zginaczy stawu biodrowego*, utrzymanie lub zwiększenie ruchomości klatki piersiowej (ćwiczenie oddechowe, rozciągające mm międzyżebrowe), zapobieganie upadkom (ćwiczenia koordynacyjne i równoważne, utrzymujące lub zwiększające zakres ruchu) Zalecane ćwiczenia: ćwiczenia czynne, ćwiczenia czynne z oporem, ćwiczenia wytrzymałościowe, ćwiczenia gibkościowe, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia relaksacyjne, ćwiczenia równoważne, ćwiczenia koordynacyjne, ćwiczenia antygrawitacyjne. ćwiczenia prawidłowej postawy ciała Cel Uwagi PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 37

(ćwiczenia koordynacyjne i równoważne, utrzymujące lub zwiększające zakres ruchu) Zalecane ćwiczenia: ćwiczenia czynne, ćwiczenia czynne z oporem, ćwiczenia wytrzymałościowe, ćwiczenia

4 Cel Uwagi PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

5 3. PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 39

6 40 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

7 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ, 41

8 42 PROBLEMY MEDYCYNY RODZINNEJ,

Podobne dokumenty

Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta

Nakład pracy studenta bilans punktów ECTS Obciążenie studenta Lp. Element Opis 1 Nazwa Korekcja wad postawy ciała 2 Typ Do wyboru 3 Instytut Nauk o Zdrowiu 4 Kod PPWSZ F- P_51 5 Kierunek, kierunek: Fizjoterapia specjalność, poziom : studia drugiego stopnia poziom