Wyniki badania potrzeb nauczycieli województwa pomorskiego w zakresie doskonalenia na rok 2011

Wyniki badania potrzeb nauczycieli województwa pomorskiego w zakresie doskonalenia na rok 2011 Raport na podstawie ankiety przeprowadzonej na przełomie 2010/11 roku. Opracowanie Stanisława Gurbowicz Gdańsk, luty/marzec 2011

I Wprowadzenie Badanie potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego jest realizowane w województwie pomorskim jako zadanie Pomorskiego Kuratora Oświaty wynikające z art. 31 ust. 1 pkt 9 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Na podstawie analizy zebranych informacji ustala się zapotrzebowanie na poszczególne formy i tematykę doskonalenia. Uzyskane w wyniku tych działań dane słuŝą opracowaniu wojewódzkich zadań edukacyjnych w zakresie doskonalenia oraz pozwalają na ustalenie priorytetów Pomorskiego Kuratora Oświaty na rok 2011 w powyŝszym zakresie, a takŝe na budowanie własnej oferty szkoleń z uwzględnieniem wyników badania przez placówki doskonalenia nauczycieli. Tegoroczne badanie składało się z II części: Część I dotyczyła potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego. Część II dotyczyła oceny przydatności kursów realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych oraz sposobu wykorzystania zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy przez nauczycieli I.1 Podstawa prawna Art. 31 ust. 1 pkt 9 Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) I. 2 Cele badania: zdiagnozowanie potrzeb nauczycieli woj. pomorskiego w zakresie doskonalenia zawodowego na 2011 rok, ocena przydatności kursów realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych, pozyskanie informacji o sposobie wykorzystania zdobytej wiedzy i doświadczenia w swojej pracy przez nauczycieli uczestników wojewódzkich zadań edukacyjnych, opracowanie tematyki wojewódzkich zadań edukacyjnych na 2011 rok, wsparcie placówek doskonalenia nauczycieli w budowaniu oferty szkoleniowej na 2011 rok uwzględniającej potrzeby edukacyjne. I. 3 Adresaci: nauczyciele, dyrektorzy szkół i placówek doradcy metodyczni/konsultanci, przedstawiciele organów prowadzących. I. 4 Narzędzie: formularz elektroniczny umieszczony na stronie internetowej KO w Gdańsku 2

II Wyniki przeprowadzonego badania Część I Potrzeby nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego II. 1 Uczestnicy badania. Informacje na temat potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia zawodowego pozyskano poprzez ankietę, która została umieszczona na stronie internetowej KO w Gdańsku. Formularz był dostępny na przełomie grudnia i stycznia 2010/11 r. Wypełniło go 1004 osoby głównie nauczycieli i dyrektorów szkół z terenu całego województwa pomorskiego. Udzielone odpowiedzi posłuŝyły do przygotowania niniejszego raportu. II.1.1 Informacja o uczestnikach badania z uwzględnieniem: zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji, lokalizacji szkoły, typu szkoły, staŝu pracy, stopnia awansu zawodowego, preferowanych form doskonalenia, udziału w szkoleniach w ramach tzw. grantów (wojewódzkich zadań edukacyjnych) Tabela 1. Zestawienie informacji o uczestnikach badania Uczestnicy badania z uwzględnieniem zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji: % ogółu doradca metodyczny 0,3% dyrektor 24% wicedyrektor 8% nauczyciel 67% przedstawiciel organu prowadzącego 0,1% Uczestnicy badania z uwzględnieniem zajmowanego stanowiskapełnionej funkcji 80, 70, 60, 67% 50, 40, 30, 20, 10, 0, 0,3% doradca metodyczny 24% 8% 0,1% dyrektor wicedyrektor nauczyciel przedst. organu prowadzącego Lokalizacji szkoły, w której pracują % ogółu wieś 41% miasto do 20 tys. mieszkańców miasto od 20 do 100 tys. mieszkańców 24% miasto pow. 100 tys. mieszkańców 25% 3

Uczestnicy badania z uwzględnieniem lokalizacji szkoły 45% 4 35% 25% 15% 5% 41% 25% 24% miasto p. 100 tys. miasto do 100 tys. miasto do 20 tys. wieś Typów szkół, w których pracują: przedszkole szkoła podstawowa 42% gimnazjum szkoła ponadgimnazjalna 22% inna 7% Uczestnicy badania z uwzględnieniem typu szkoły 5 4 42% 22% 7% przedszkole szkoła podstawowa gimnazjum ponadgimnazjalna inna StaŜu pracy: 0-5 lat 12% 6-10 lat 12% 11-15 lat 12% 16-20 lat 15% 21-25 lat 19% 26-30 lat 21% 31 i więcej lat 8% 4

Uczestnicy badania z uwzględnieniem staŝu pracy 25% 15% 5% 12% 12% 12% 15% 19% 21% 0-5 lat 6-10 lat 11-15 lat 16-20 lat 21-25 lat 26-30 lat 31 i więcej lat 8% Stopnia awansu zawodowego: dyplomowany 66% mianowany 16% kontraktowy 15% staŝysta 3% Uczestnicy badania z uwzględnieniem stopnia awansu zawodowego 7 66% 6 5 4 16% 15% dyplomowany mianowany kontraktowy staŝysta 3% Preferowanych form doskonalenia: kurs do 15 godz. 53% kurs 20-30 godz. 19% kurs 31-40 godz. 7% kurs powyŝej 40 godz. 11% konferencja 35% warsztat 59% seminarium 15% szkoleniowa rada pedagogiczna 55% konsultacje z doradca metodycznym 15% e-lerning 23% szkolenie mieszane (e-lerning+stacjonarne) 21% 5

Preferowane przez uczestników formy doskonalenia 7 6 53% 59% 55% 5 4 35% 19% 7% 11% 15% 15% 23% 21% kurs do 15 godz kurs 20-30 godz kurs 31-40 godz kurs pow. 40 godz. konfer. w arsztat seminar. szkol. r. pedag. konsult. z dor. metod. e-lerning szkol. mieszane (e-lernstcjon.) Podziału na większe ośrodki miejskie i okolice: Trójmiasto i okolice 46% Kościerzyna i okolice 16% Słupsk i okolice 18% Tczew i okolice Uczestnicy badania z uwzględnienim podziału na większe ośrodki miejskie i okolice 5 45% 46% 4 35% 25% 15% 16% 18% 5% Trójmiasto i okolice Kościerzyna i okolice Słupsk i okolice Tczew i okolice 6

II. 2 Charakterystyka uczestnika badania z uwzględnieniem powyŝszych informacji Większość uczestników badania to: nauczyciele lub dyrektorzy, pracujący w szkole podstawowej/ponadgimnazjalnej na wsi lub w mieście powyŝej 100 tys. mieszkańców, mający staŝ pracy w przedziale od 21 do 30 lat pracy, będący nauczycielami dyplomowanymi, preferujący najczęściej: warsztat, szkoleniową radę pedagogiczną lub kurs do 15 godzin jako formę doskonalenia zawodowego, deklarujący swój wcześniejszy udział w realizowanych wojewódzkich zadaniach edukacyjnych, 7

II.3 Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka w zakresie doskonalenia Spośród zaproponowanej tematyki doskonalenia uczestnicy badania wybierali tę, którą byli zainteresowani lub deklarowali, Ŝe dany temat ich nie dotyczy lub zaznaczali brak zainteresowania. PoniŜsze wykresy przedstawiają tematykę, która wzbudziła największe zainteresowanie i której większość uczestników zadeklarowała swoje zainteresowanie. Wykres 1. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka doskonalenia zawodowego. Część 1. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka w zakresie doskonalenia zawodowego. Część I 9 8 7 73% 62% 69% 73% 62% 78% 65% 76% 73% 73% 77% 68% 6 5 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. Planowanie pracy dydaktycznej. 2. Budowanie, ewaluacja i modyfikacja przedmiotowych programów nauczania przez nauczyciela. 3. Działania budujące wysoką jakość pracy szkoły. 4. Diagnozowanie postępów edukacyjnych uczniów. 5. Ewaluacja wewnętrzna - od projektu do komunikowania wyników. 6. Nowoczesne metody i techniki nauczania i uczenia się. 7. Ocenianie i ewaluacja osiągnięć uczniów. 8. Motywowanie uczniów do nauki i rozwoju osobistego. 9. Indywidualizacja procesu nauczania w związku ze specyficznymi potrzebami uczniów. 10. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb dzieci z dysfunkcjami. 11. Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego, z trudnościami w nauce, nieprzystosowanego społecznie. 12. Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 8

Wykres 2. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka doskonalenia zawodowego. Część 2. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka w zakresie doskonalenia zawodowego. Część II 8 7 6 61% 64% 66% 66% 72% 61% 71% 63% 63% 59% 59% 5 4 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 13. Konstruowanie programów nauczania dla uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych. 14. Praca z zespołem klasowym o zróŝnicowanym poziomie i potrzebach edukacyjnych. 15. Tworzenie materiałów multimedialnych do lekcji. 16. Wykorzystanie tablicy interaktywnej na lekcjach róŝnych przedmiotów. 17. Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze, nadpobudliwym, z ADHD, niedostosowanym społecznie, dysfunkcyjnym. 18. Współpraca ze środowiskiem rodzinnym ucznia. 19. Postępowanie wobec agresywnych zachowań uczniów. 20. Nauczyciel-mistrz, przewodnik, wychowawca - trudne budowanie autorytetu. 21. Zapobieganie wypaleniu zawodowemu nauczycieli. 22. Prawne aspekty sytuacji rodzica i ucznia w szkole. 23. Aktualne przepisy prawa oświatowego. Spośród wyŝej zaprezentowanej tematyki doskonalenia najwięcej uczestników (ponad 70 %) wskazało na następujące tematy: Planowanie pracy dydaktycznej. Nowoczesne metody i techniki nauczania i uczenia się. Motywowanie uczniów do nauki i rozwoju osobistego. Indywidualizacja procesu nauczania w związku ze specyficznymi potrzebami uczniów. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb dzieci z dysfunkcjami. Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego, z trudnościami w nauce, nieprzystosowanego społecznie. Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze, nadpobudliwym, z ADHD, niedostosowanym społecznie, dysfunkcyjnym. Postępowanie wobec agresywnych zachowań uczniów. 9

II. 4 Zainteresowanie nauczycieli tematyką w zakresie doskonalenia w badanych obszarach Zaproponowana tematyka w zakresie doskonalenia została przedstawiona w kilku obszarach: WdraŜanie nowej podstawy programowej Jakość w szkole Wykorzystanie technologii informacyjnej Kształcenie Opieka, wychowanie, profilaktyka Wsparcie dyrektora w zakresie organizacji i zarządzania szkołą/placówką Warsztat pracy nauczyciela Propozycje własne nauczycieli PoniŜsze wykresy przedstawiają wybory uczestników badania z uwzględnieniem poszczególnych obszarów pracy szkoły/placówki II.4.1 WdraŜanie nowej podstawy programowej Wykres 3. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca wdraŝania nowej podstawy programowej. Tematyka dotycząca wdraŝania nowej podstawy programowej 8 7 73% 6 5 4 27% 31% 23% 37% 46% 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Planowanie pracy dydaktycznej. 2. WdraŜanie nowej podstawy w szkole ponadgimnazjalnej 3. Organizacja i przygotowanie uczniów do realizacji projektu edukacyjnego 4. Modernizacja matury i dostosowanie egzaminu gimnazjalnego do nowej podstawy programowej. 5. Edukacja zdrowotna na lekcjach wychowania fizycznego 6. Edukacja dzieci 6-letnich w szkole 7. Diagnozowanie gotowości szkolnej dziecka 8. Nauczanie j. obcego w edukacji wczesnoszkolnej w świetle nowej podst. programowej 10

II.4.2 Jakość w szkole. Kuratorium Oświaty w Gdańsku Wykres 4. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca podnoszenia jakości w szkole. Tematyka dotycząca podnoszenia jakości w szkole 8 7 6 5 4 73% 69% 62% 62% 57% 56% 56% 55% 49% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1. Budowanie, ewaluacja i modyfikacja przedmiotowych programów nauczania przez nauczyciela. 2. Wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych w podnoszeniu jakości pracy szkoły. 3. EWD jako wskaźnik oceny efektywności kształcenia. 4. Analiza i interpretacja wyników egzaminów zewnętrznych jako wsparcie jakości pracy szkoły. 5. Działania budujące wysoką jakość pracy szkoły. 6. Konstruowanie programów naprawczych na podst. analizy wyników egzaminów zewnętrznych. 7. Diagnozowanie postępów edukacyjnych uczniów. 8. Ewaluacja wewnętrzna - od projektu do komunikowania wyników. 9. Ewaluacja wewnątrzszkolnego i przedmiotowego systemu oceniania. 11

II.4.3 Wykorzystanie technologii informacyjnej Wykres 5. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca wykorzystania technologii informacyjnej. Tematyka dotycząca wykorzystania technologii informacyjnej 7 66% 66% 6 5 47% 51% 56% 46% 45% 4 37% 35% 34% 36% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1. Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu przedmiotów humanistycznych. 2. Wykorzystanie technologii informacyjnej j w nauczaniu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych. 3. Tworzenie materiałów multimedialnych do lekcji. 4. Szkolenia na odległość (e-lerning) w szkole. 5. Technologia Web 2.0 jako środowisko twórczej aktywności uczniów. 6. Wykorzystanie technologii informacyjnej w pracy nad projektem edukacyjnym. 7. Wykorzystanie zasobów edukacyjnych Internetu w realizacji zajęć 8. Wykorzystanie tablicy interaktywnej na lekcjach róŝnych przedmiotów. 9. Nowoczesne rozwiązania w edukacji i zarządzaniu informacją - terminale, wirtualizacja desktopów jako nowe rozwiązanie w szkole. 10. Zastosowanie szkolnej platformy edukacyjnej we wsparciu nauczania. 11. "Przetwarzanie w chmurze" jako alternatywa obecnej i przyszłościowej metody korzystania z oprogramowania edukacyjnego. 12

II.4.4 Kształcenie Wykres 6. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca kształcenia. Tematyka dotycząca kształcenia 9 8 7 6 5 4 78% 76% 73%73% 77% 65% 68% 57% 57% 55% 61%64% 57% 49% 46% 43% 4 37% 32% 29% 14% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 1. Nowoczesne metody i techniki nauczania i uczenia się. 2. Ocenianie i ewaluacja osiągnięć uczniów. 3. Motywowanie uczniów do nauki i rozwoju osobistego. 4. Praca metodą projektu. 5. Wykorzystanie Web Qestu w procesie nauczania. 6. Indywidualizacja procesu nauczania w związku ze specyficznymi potrzebami uczniów. 7. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb dzieci z dysfunkcjami 8. Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego, z trudnościami w nauce, nieprzystosowanego społecznie. 9. Praca z uczniem niepełnosprawnym w szkole ogólnodostępnej. 10. Rozwijanie kompetencji matematycznych uczniów szkół ponadgimnazjalnych. 11. Kształcenie myślenia przyczynowo-skutkowego, logicznego porządkowania informacji oraz rozwiązywania problemów na lekcjach róŝnych przedmiotów. 12. Doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli matematyki w kontekście realizacji nowej podstawy programowej. 13. Wykorzystanie wyników egzaminów zewnętrznych w planowaniu pracy z zespołem klasowym. 14. Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. 15. Kształcenie i rozwijanie umiejętności formułowania dłuŝszej wypowiedzi pisemnej przez uczniów. 16. Doskonalenie u uczniów umiejętności czytania ze zrozumieniem. 17. Konstruowanie programów nauczania dla uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych. 18. Praca z zespołem klasowym o zróŝnicowanym poziomie i potrzebach edukacyjnych. 13

19. Rozwijanie uzdolnień artystycznych dzieci w edukacji wczesnoszkolnej. 20. Przygotowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy-szkolenie zak. egzaminem. 21. Rozwijanie twórczej aktywności uczniów na lekcjach róŝnych przedmiotów. II.4.5 Opieka, wychowanie, profilaktyka Wykres 7. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca opieki, wychowania i profilaktyki. Tematyka dotycząca opieki, wychowania i profilaktyki 8 7 6 5 72% 56% 48% 5 61% 56% 71% 55% 4 1 2 3 4 5 6 7 8 1. Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze, nadpobudliwym, z ADHD, niedostosowanym społecznie, dysfunkcyjnym. 2. Integracja zespołu klasowego. 3. Zapobieganie uzaleŝnieniom wśród uczniów. 4. Profilaktyka zachowań ryzykownych. 5. Współpraca ze środowiskiem rodzinnym ucznia. 6. Mediacje i negocjacje w szkole. 7. Postępowanie wobec agresywnych zachowań uczniów. 8. Jak zachować ład i porządek na lekcji? 14

II.4.6 Wsparcie dyrektora w zakresie organizacji i zarządzania szkołą/placówką Wykres 8. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca organizacji i zarządzania szkołą/placówką. Tematyka dotycząca wsparacia dyrektora w organizacji i zarządzaniu szkołą 7 6 59% 59% 5 4 44% 38% 39% 1 2 3 4 5 1. Prawne aspekty sytuacji rodzica i ucznia w szkole. 2. Aktualne przepisy prawa oświatowego. 3. Zastosowanie technologii informacyjnej w zarządzaniu szkołą - e-szkoła (inteligentna szkoła). 4. Zadania dyrektora w związku z nowym nadzorem pedagogicznym. 5. Planowanie pracy szkoły z uwzględnieniem wyników kształcenia oraz egzaminów zewnętrznych. II.4.7 Warsztat pracy nauczyciela Wykres 9. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca warsztatu pracy nauczyciela. Tematyka dotycząca warsztatu pracy nauczyciela 7 6 5 59% 63% 57% 63% 48% 4 31% 1 2 3 4 5 6 15

1. Kompetencje psychologiczno-pedagogiczne w pracy nauczyciela. 2. Podstawy warsztatu metodyczno-pedagogicznego w pracy początkującego nauczyciela. 3. Nauczyciel-mistrz, przewodnik, wychowawca - trudne budowanie autorytetu. 4. Emisja i higiena głosu. 5. Zapobieganie wypaleniu zawodowemu nauczycieli. 6. Przeciwdziałanie mobbingowi w środowisku pracy. II.4.8 Propozycje własne nauczycieli w zakresie tematyki doskonalenia zawodowego Około 18 % uczestników badania zadeklarowało własne propozycje tematów w zakresie doskonalenia inne niŝ zaproponowane w formularzu. 1. Szkolenia dla rad pedagogicznych szkoły związane z zadaniami wynikającymi z wejścia w Ŝycie nowego rozporządzenia o pomocy pedagogicznopsychologicznej w szkole. 2. Autoprezentacja w zawodzie nauczyciela, radzenie sobie ze stresem w zawodzie nauczyciela, budowanie grup wsparcia nauczycieli i wychowawców, 3. Bezwzrokowe pisanie na klawiaturze Praca w programie Excel 4. Etyka zawodu nauczyciela. 5. Grafika komputerowa - Gimp, Photoshop, fotografia, ceramika-rzeźba. 6. Innowacje metodyczne, ciekawostki ze świata psychologii. 7. Praca z dzieckiem szczególnie uzdolnionym w aspekcie funkcjonowania oddziału przedszkolnego. 8. Komunikacja w relacji rodzic - nauczyciel dotycząca zadań realizowanych w przedszkolu. 9. Opracowywanie przedszkolnych projektów edukacyjnych wspieranych z funduszy europejskich. 10. Nowatorskie sposoby planowania pracy nauczyciela przedszkola w świetle nowej podstawy programowej. 11. Kursy doskonalące dla nauczycieli przedmiotów ekonomicznych (programy do nauczania przedmiotów, np. płatnik, symfonia) i informatycznych, (dotyczące przedmiotu - pracownia ekonomiczno-informatyczna). 12. Autoprezentacja w zawodzie nauczyciela, radzenie sobie ze stresem w zawodzie nauczyciela, budowanie grup wsparcia nauczycieli i wychowawców. 13. Negocjacje na płaszczyźnie rodzic nauczyciel. 14. Nowe formy i metody pracy z dzieckiem w wieku przedszkolnym. 15. Nowoczesne formy ruchu na lekcjach wychowania fizycznego. 16. Planowanie pracy szkoły w 2012r. po reformie szkolnictwa zawodowego. 17. Przygotowanie nowych regulacji prawnych w celu ochrony godności osobistej pracownika oświaty (od sprzątaczki przez woźnego do dyrektora)i przywrócenia prestiŝu nauczyciela. 18. Rola i zadania zespołu nauczycieli w świetle nowych przepisów. Tworzenie IPET i PDW 16

19. Rozwijanie zainteresowań uczniów w aspekcie budowania i utrwalania wartości moralnych oraz właściwych postaw społecznych wśród uczniów. 20. Warsztaty dla nauczycieli przedmiotów zawodowych. 21. Wpływ zajęć pozalekcyjnych na rozwój dziecka. 22. Funkcja i rola świetlicy w szkole. Świetlica szkolna jako jedna z form wypełniania zadań opiekuńczo wychowawczych szkoły. 17

III Wyniki przeprowadzonego badania Część II Opinia na temat przydatności i sposobu wykorzystania zdobytej wiedzy i umiejętności na kursach i konferencjach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych W przeprowadzonym badaniu uczestnicy wypowiedzieli się równieŝ na temat przydatności wiedzy i umiejętności zdobytych na kursach i konferencjach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych oraz sposobu jej wykorzystania. III.1. Ocena przydatności wiedzy i umiejętności zdobytych na kursach i konferencjach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych. Wykres 10. Przydatność wiedzy i umiejętności zdobytych na kursach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych do pracy w szkole. Przydatność wiedzy i umiejętności zdobytych na kursach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych do pracy w szkole 8 7 6 74% 5 4 22% 5% Nie mam zdania Nieprzydatne Przydatne W ocenie 74% uczestników badania wiedza i umiejętności zdobyte na kursach organizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych są przydatne do pracy w szkole. 18

III. 2. Stopień wykorzystania przez uczestników zdobytych wiedzy i umiejętności na w/w kursach w swojej pracy. Wykres 11. Wykorzystanie zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy. Wykorzystanie zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy 9 8 7 6 5 4 8 14% 6% Nie Nie mam zdania Tak Wykorzystanie zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy zadeklarowało 8 uczestników organizowanych kursów. III.3. Zastosowanie w szkole zdobytych na kursach wiedzy i umiejętności Wykres 12. Zastosowanie w szkole zdobytych na kursach wiedzy i umiejętności. Zastosowanie zdobytych wiedzy i umiejętności w róŝnych sytuacjach w szkole 5 45% 4 35% 25% 15% 5% 37% 43% 35% 31% 29% 28% 29% 28% 17% 17% 17% 13% 5% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1. na lekcji, 2. w przygotowaniu do zajęć, 3. w realizowaniu zmian związanych z reformą, 4. w opracowywaniu dokumentacji nauczania (np. plany, rozkłady, system oceniania), 19

5. w przygotowaniu innej dokumentacji- wymaganej w szkole, 6. w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, 7. we współpracy z innymi nauczycielami i rodzicami, 8. w wykonywaniu zadań administracyjnych, 9. w organizacji Ŝycia kulturalnego/sportowego w szkole, 10. w ubieganiu się o kolejny stopień awansu zawodowego, 11. w prowadzeniu zajęć pozalekcyjnych/dodatkowych./kół zainteresowań, 12. w pracy z uczniem zdolnym, 13. w pracy z uczniem z trudnościami, 14. w realizacji innych zadań szkoły. Wśród najczęściej wskazywanych przez nauczycieli sytuacji były następujące: 1. na lekcji, (43%) 2. w przygotowaniu do zajęć,(37%) 3. w realizowaniu zmian związanych z reformą,(35%) 4. w opracowywaniu dokumentacji nauczania (np. plany, rozkłady, system oceniania), (31%). Ponadto ok. 5% uczestników badania podało przykłady innych sytuacji zastosowania w szkole zdobytych wiedzy i umiejętności. Wśród podanych przykładów najczęściej występowały następujące: 1. Zarządzanie szkołą/nadzór pedagogiczny. 2. Organizacja imprez szkolnych/współpraca z samorządem uczniowskim i rodzicami. 3. Ewaluacja/szkolenia rady pedagogicznej. 4. Diagnozowanie, ocenianie osiągnięć uczniów. 5. Praca w świetlicy szkolnej. 6. W zapewnieniu bezpiecznych warunków do nauki. 7. W pozyskiwaniu funduszy unijnych. 20

III.4 Przyczyny niewykorzystywania zdobytych wiedzy i umiejętności przez uczestników kursów. Uczestnicy badania mieli równieŝ moŝliwość podania przyczyn niewykorzystywania zdobytych wiedzy i umiejętności. Deklaracji tej dokonywali ci spośród badanych, którzy uczestniczyli w kursach i stwierdzili jednocześnie, Ŝe nie wykorzystują zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy (ok.6%) Większość wpisów (ok.15%) dotyczy wyjaśnienia przyczyn nieuczestniczenia w kursach, a nie niewykorzystywania zdobytych wiedzy i doświadczenia. Najczęstsze wpisy dotyczą niŝej wymienionej tematyki: 1. Nieuczestniczenie ze względu na brak czasu. 2. Nieuczestniczenie ze względu na brak informacji o grantach. 3. Brak kursów o interesującej tematyce lub dostosowanych do preferencji mniej licznych grup nauczycieli, 4. Kursy niedostosowane do potrzeb-zbyt ogólna wiedza lub powszechnie dostępna, brak praktyki, nietrafione lub chaotyczne prowadzone zajęcia. 5. Niska jakość proponowanych form. 6. Nieuczestniczenie w kursach ze względów organizacyjnych (brak miejsc, późna informacja, miejsce oddalone od zamieszkania). 7. Wykorzystanie innych ofert m.in. WDN lub inne szkolenia. III.5 Zgodność proponowanej tematyki doskonalenia z potrzebami uczestników w tym zakresie. Uczestnicy badania wypowiadali się równieŝ na temat zgodności tematyki kursów i szkoleń z ich potrzebami w zakresie doskonalenia. Prawie 8 badanych potwierdziło zgodność tematyki doskonalenia z własnymi potrzebami w tym zakresie. Wykres 13. Zgodność tematyki kursów z potrzebami w zakresie doskonalenia. Zgodność tematyki kursów z potrzebami uczestników w zakresie doskonalenia 9 8 7 6 5 4 79% 14% 7% Nie Nie mam zdania Tak 21

III. 6 Ocena trafności realizowanej tematyki kursów w odniesieniu do potrzeb własnych oraz innych nauczycieli. Jako trafną tematykę kursów i szkoleń w odniesieniu do potrzeb własnych oraz innych nauczycieli określiło ponad 70 % uczestników badania, a 20 % z nich nie miało zdania na ten temat Wykres 14. Trafność realizowanej tematyki kursów w odniesieniu do potrzeb nauczycieli. Trafność realizowanej tematyki w odniesieniu do potrzeb nauczycieli 8 7 71% 6 5 4 9% Nie mam zdania Nietrafna Trafna 22

IV Podsumowanie wyników badania potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w woj. pomorskim w roku szk. 2010/2011 Część I Badanie potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli 1. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie grudnia/stycznia 2010/2011. 2. Jako narzędzie badania zastosowano formularz elektroniczny umieszczony na stronie internetowej KO w Gdańsku www.kuratorium.gda.pl 3. W badaniu uczestniczyło 1004 osoby w większości nauczyciele i dyrektorzy szkół. 4. Większość uczestników badania to: nauczyciele lub dyrektorzy, pracujący w szkole podstawowej/ponadgimnazjalnej na wsi lub w mieście powyŝej 100 tys. mieszkańców, mający staŝ pracy w przedziale od 21 do 30 lat pracy, będący nauczycielami dyplomowanymi, preferujący najczęściej: warsztat, szkoleniową radę pedagogiczną lub kurs do 15 godzin jako formę doskonalenia zawodowego, deklarujący swój wcześniejszy udział w realizowanych wojewódzkich zadaniach edukacyjnych 5. Spośród zaproponowanej tematyki doskonalenia najwięcej uczestników (ponad 70 %) wskazało na następujące tematy: Planowanie pracy dydaktycznej. Nowoczesne metody i techniki nauczania i uczenia się. Motywowanie uczniów do nauki i rozwoju osobistego. Indywidualizacja procesu nauczania w związku ze specyficznymi potrzebami uczniów. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb dzieci z dysfunkcjami. Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego, z trudnościami w nauce, nieprzystosowanego społecznie. Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze, nadpobudliwym, z ADHD, niedostosowanym społecznie, dysfunkcyjnym. 6. Najczęściej wybierana tematyka doskonalenia zawodowego nauczycieli 1. Planowanie pracy dydaktycznej. 2. Budowanie, ewaluacja i modyfikacja przedmiotowych programów nauczania przez nauczyciela. 3. Działania budujące wysoką jakość pracy szkoły. 4. Diagnozowanie postępów edukacyjnych uczniów. 5. Ewaluacja wewnętrzna - od projektu do komunikowania wyników. 6. Nowoczesne metody i techniki nauczania i uczenia się. 7. Ocenianie i ewaluacja osiągnięć uczniów. 8. Motywowanie uczniów do nauki i rozwoju osobistego. 9. Indywidualizacja procesu nauczania w związku ze specyficznymi potrzebami uczniów. 10. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb dzieci z dysfunkcjami. 11. Wspieranie rozwoju ucznia zdolnego, z trudnościami w nauce, nieprzystosowanego społecznie. 23

12. Praca z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych 13. Konstruowanie programów nauczania dla uczniów o szczególnych potrzebach edukacyjnych. 14. Praca z zespołem klasowym o zróŝnicowanym poziomie i potrzebach edukacyjnych. 15. Tworzenie materiałów multimedialnych do lekcji. 16. Wykorzystanie tablicy interaktywnej na lekcjach róŝnych przedmiotów. 17. Praca z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze, nadpobudliwym, z ADHD, niedostosowanym społecznie, dysfunkcyjnym. 18. Współpraca ze środowiskiem rodzinnym ucznia. 19. Postępowanie wobec agresywnych zachowań uczniów. 20. Nauczyciel-mistrz, przewodnik, wychowawca - trudne budowanie autorytetu. 21. Zapobieganie wypaleniu zawodowemu nauczycieli. 22. Prawne aspekty sytuacji rodzica i ucznia w szkole. 23. Aktualne przepisy prawa oświatowego. 7. Około 18 % uczestników badania zadeklarowało własne propozycje tematów w zakresie doskonalenia inne niŝ zaproponowane w formularzu. Część II Opinia na temat przydatności i sposobu wykorzystania zdobytej wiedzy i umiejętności na kursach i konferencjach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych 1. W ocenie 74% uczestników badania wiedza i umiejętności zdobyte na kursach organizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych są przydatne do pracy w szkole. 2. Wykorzystanie w/w wiedzy i umiejętności w swojej pracy zadeklarowało 8 uczestników organizowanych kursów. 3. Wśród najczęściej wskazywanych przez nauczycieli sytuacji, w których zastosowano zdobyte umiejętności były następujące: na lekcji, (43%) w przygotowaniu do zajęć,(37%) w realizowaniu zmian związanych z reformą,(35%) w opracowywaniu dokumentacji nauczania (np. plany, rozkłady, system oceniania), (31%). 4. Ponadto ok. 5% uczestników badania podało przykłady innych sytuacji niŝ zaproponowane w formularzu. 5. Większość wpisów (ok.15%) odnoszących się do przyczyn niewykorzystywania zdobytych wiedzy i umiejętności dotyczy wyjaśnienia przyczyn nieuczestniczenia w kursach, a nie niewykorzystywania zdobytych wiedzy i doświadczenia. Do w/w przyczyn najczęściej naleŝą: Nieuczestniczenie ze względu na brak czasu. Nieuczestniczenie ze względu na brak informacji o grantach. Brak kursów o interesującej tematyce lub dostosowanych do preferencji mniej licznych grup nauczycieli, Kursy niedostosowane do potrzeb-zbyt ogólna wiedza lub powszechnie dostępna, brak praktyki, nietrafione lub chaotyczne prowadzone zajęcia. 24

Niska jakość proponowanych form. Nieuczestniczenie w kursach ze względów organizacyjnych (brak miejsc, późna informacja, miejsce oddalone od zamieszkania). Wykorzystanie innych ofert m.in. WDN lub inne szkolenia 6. Prawie 8 badanych potwierdziło zgodność tematyki doskonalenia z własnymi potrzebami w tym zakresie. 7. Ponad 70 % uczestników badania określiło jako trafną tematykę kursów i szkoleń w odniesieniu do potrzeb własnych oraz innych nauczycieli, a 20 % z nich nie miało zdania na ten temat. 25

Zestawienie wykresów Kuratorium Oświaty w Gdańsku Wykres 1. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka doskonalenia zawodowego. Część 1.... 8 Wykres 2. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka doskonalenia zawodowego. Część 2.... 9 Wykres 3. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca wdraŝania nowej podstawy programowej.... 10 Wykres 4. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca podnoszenia jakości w szkole... 11 Wykres 5. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca wykorzystania technologii informacyjnej.... 12 Wykres 6. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca kształcenia.... 13 Wykres 7. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca opieki, wychowania i profilaktyki... 14 Wykres 8. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca organizacji i zarządzania szkołą/placówką... 15 Wykres 9. Najczęściej wybierana przez nauczycieli tematyka dotycząca warsztatu pracy nauczyciela.... 15 Wykres 10. Przydatność wiedzy i umiejętności zdobytych na kursach realizowanych w ramach wojewódzkich zadań edukacyjnych do pracy w szkole.... 18 Wykres 11. Wykorzystanie zdobytych wiedzy i umiejętności w swojej pracy.... 19 Wykres 12. Zastosowanie w szkole zdobytych na kursach wiedzy i umiejętności.... 19 Wykres 13. Zgodność tematyki kursów z potrzebami w zakresie doskonalenia... 21 Wykres 14. Trafność realizowanej tematyki kursów w odniesieniu do potrzeb nauczycieli... 22 26