AGENDA 2000. Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej

AGENDA 2000 Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej

Agenda 2000 Spis treœci Solidniejsze fundamenty 3 Agenda 2000: manifest zmian 4 L ejszy i bardziej zielony europejski model rolny: zadowoleni konsumenci, czystsze otoczenie, konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki 6 Nowe oblicze polityki regionalnej: skoncentrowana pomoc, ukierunkowane finanse i zdecentralizowane zarz¹dzanie 11 Ramowy plan finansowy na okres 2000-2006: uwolnione fundusze na reformy i rozszerzenie, wydatki poddane surowej dyscyplinie 15 Rozszerzenie: spotkanie z historycznym priorytetem 18 Wnioski 23

Solidniejsze fundamenty Unia Europejska przygotowuje siê do nadchodz¹cego tysi¹clecia, kontynuuj¹c swe przekszta³canie, podnosz¹c poziom integracji i rozszerzaj¹c zakres swych obowi¹zków. Niektóre z podjêtych dzia³añ wyprzedzaj¹ wyzwania polityczne, ekonomiczne i zwi¹zane z bezpieczeñstwem, które pojawi¹ siê z ca³¹ pewnoœci¹ w ci¹gu najbli szych dwudziestu lat. Celem innych jest przygotowanie Unii do znacznego wzrostu liczby pañstw cz³onkowskich (nawet o 13 nowych krajów), przewidzianego na pierwsze lata XXI wieku. W 1999 roku przygotowano grunt dla przysz³oœci: 1 maja: wejœcie w ycie Traktatu Amsterdamskiego, który przewiduje umocnienie demokratycznych procesów kontroli i w³¹czenie siê Unii Europejskiej w dziedziny takie jak tworzenie miejsc pracy i ochrona naszych spo³eczeñstw przed zorganizowan¹ przestêpczoœci¹ i nielegaln¹ imigracj¹; wreszcie po roku, który bêdzie zaliczany do najbardziej znacz¹cych, w czerwcu odby³y siê wybory do nowego Parlamentu Europejskiego na nastêpne piêæ lat, a jesieni¹ nast¹pi³o objêcie funkcji przez now¹ Komisjê Europejsk¹, której przewodniczy by³y premier W³och Romano Prodi. Pozwoli³o to Unii na ponowne nabranie rozmachu. 1 stycznia: narodziny euro i pocz¹tek unii ekonomiczno-walutowej; 24 i 25 marca: zaaprobowanie przez g³owy pañstw lub szefów rz¹dów europejskich zgromadzonych w Berlinie reform zapisanych w Agendzie 2000, których celem jest modernizacja polityki Unii i przygotowanie jej do rozszerzenia; 3

Agenda 2000 Agenda 2000: manifest zmian Wœród nowych kierunków Unii ustalonych w 1999 roku nie ma wa niejszego ni wprowadzanie reform zapisanych w Agendzie 2000. Reformy te opieraj¹ siê na propozycjach Komisji Europejskiej i zosta³y zaaprobowane przez Radê Europejsk¹ obraduj¹c¹ w Berlinie w marcu 1999 roku. S¹ one odpowiedzi¹ na pragnienia wyra ane przez mieszkañców Europy. Dotycz¹ one: wyrównania szans i wy szej jakoœci ycia osób yj¹cych w regionach s³abiej rozwiniêtych; przekazania nastêpnym pokoleniom œrodowiska, którego stan zaczyna siê poprawiaæ po dokonywanych w przesz³oœci szkodach i zniszczeniach; dostêp do szerszej gamy wysokiej jakoœci produktów spo ywczych, nie nios¹cych adnego zagro enia dla zdrowia oraz wytwarzanych po konkurencyjnych cenach przez ludnoœæ rolnicz¹ maj¹c¹ zagwarantowane rozs¹dne dochody oraz, na koniec: odpowiedzialne i skuteczne zarz¹dzanie finansami wspólnotowymi w celu zagwarantowania tego samego rygoru bud etowego na szczeblu Unii i pañstw cz³onkowskich. Jedno z g³ównych zadañ Unii polega tak- e na znoszeniu podzia³ów istniej¹cych w Europie i na rozszerzaniu pokoju i dobrobytu panuj¹cego w obecnych pañstwach cz³onkowskich na kraje Europy Œrodkowo-Wschodniej. Reformy Agendy 2000 zmierzaj¹ do przemodelowania Unii w taki sposób, by zapewniæ sukces procesowi rozszerzania i zagwarantowaæ obywatelom europejskim lepsze perspektywy ekonomiczne. Unia musi podj¹æ wyzwanie negocjowania swego rozszerzenia z 13 krajami kandyduj¹cymi, równoczeœnie przygotowuj¹c je energicznie do przyst¹pienia i uczestnicz¹c finansowo w przygotowaniach do przyst¹pienia wstêpnego. Potrójne wyzwanie Komisja, k³ad¹c nacisk na koniecznoœæ modernizacji i konsolidacji Unii, przedstawi³a propozycje skoncentrowane szczególnie na nastêpuj¹cych trzech wielkich wyzwaniach: 1. Modernizacja europejskiego modelu rolnego Europejski model rolny, ró ni¹cy siê znacznie od wystêpuj¹cego u licznych konkurentów Unii, musi spe³niaæ wiele funkcji, do których nale y promocja rozwoju ekonomicznego i œrodowiskowego w celu zachowania wiejskiego stylu ycia i krajobrazu wiejskiego. Podtrzymanie ekonomicznie zdrowego rolnictwa ma fundamentalne znaczenie, dlatego trzeba zmodernizowaæ wspóln¹ politykê roln¹, wypracowan¹ pocz¹tkowo dla szeœciu krajów cz³onkowskich, a nie piêtnastu jak dziœ czy docelowo dwudziestu oœmiu. 4

2. Redukowanie ró nic zamo noœci i perspektyw ekonomicznych miêdzy regionami Od ponad dwudziestu lat Unia Europejska boryka siê z problemem, jaki stanowi¹ ró nice ekonomiczne miêdzy regionami. Po rozszerzeniu jej zadania w tym zakresie bêd¹ jeszcze trudniejsze, poniewa dochód na g³owê mieszkañca w krajach kandyduj¹cych stanowi zaledwie trzeci¹ czêœæ œredniej wspólnotowej. Wed³ug Komisji nasta³ czas, by pomoc przyznawana z funduszy strukturalnych Unii by³a w bardziej zdecydowany sposób kierowana do krajów, których gospodarka wyraÿnie wymaga nowego bodÿca. 3. Przestrzeganie ustalonych priorytetów, nawet jeœli wp³ywy do bud etu wzrosn¹ tylko w niewielkim stopniu do 2006 roku Berlin - godzina decyzji Reformy, które Komisja przedstawi³a po raz pierwszy w lipcu 1997 roku pod nazw¹ Agenda 2000, zosta³y zaaprobowane przez g³owy pañstw lub szefów rz¹dów zebranych w Berlinie w marcu 1999 roku po zakrojonej na szerok¹ skalê debacie publicznej, prowadzonej w ca³ej Europie. Nastêpnie otrzyma³y one zgodê Parlamentu Europejskiego, póÿniej da³y ycie szczegó³owym uregulowaniom, które zosta³y zaaprobowane przez wszystkie instytucje wspólnotowe. G³ówne skutki tych reform analizowane s¹ na kolejnych stronach niniejszej broszury. Komisja zdefiniowa³a bardzo w¹skie ramowe za³o enia finansowe na okres 2000-2006. Stara³a siê zagwarantowaæ bud et wspólnotowy wystarczaj¹cy na poniesienie kosztów rozszerzenia w tym okresie, przyjmuj¹c równoczeœnie strategiê ograniczenia wydatków uchwalon¹ przez kraje cz³onkowskie w ramach unii ekonomiczno-walutowej. Dziêki reformom, jakie przynosi Agenda 2000, wysi³ki w dziedzinie ochrony œrodowiska naturalnego znajd¹ wiêkszy oddÿwiêk w polityce Unii. EKA 5

Agenda 2000 L ejszy i bardziej zielony europejski model rolny: zadowoleni konsumenci, czystsze otoczenie, konkurencyjni rolnicy, stabilne wydatki Europejscy rolnicy przywi¹zuj¹ coraz wiêcej uwagi do podniesienia jakoœci produktów spo ywczych. Œwiat wsi, który kiedyœ wydawa³ siê niezmienny i wieczny, dzisiaj podlega ci¹g³ym presjom, które prowadz¹ go do zmian. Ta ewolucja musi znaleÿæ odzwierciedlenie tak e w polityce odnosz¹cej siê do sfer ycia wiejskiego, pocz¹wszy od samej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). WPR zosta³a wypracowana w latach piêædziesi¹tych i szeœædziesi¹tych dla Europy, w której ywa by³a pamiêæ g³odu i ubóstwa na wsi - problemów, które powinny by³y zostaæ na zawsze wykorzenione. Jednym z g³ównych œrodków podjêtych w tym celu przez Uniê by³o zagwarantowanie rolnikom pewnych cen. Przyczyni³o siê to do stabilizacji rynku, niezale - nie od czynników wymykaj¹cych siê spod kontroli, takich jak klimat; zagwarantowa³o rolnikom zrównowa one i regularne dochody i pozwoli³o na wzrost produkcji. Na pocz¹tku nowego wieku WPR musi ewoluowaæ i stawiæ czo³a nowym wyzwaniom. Dlaczego reforma WPR jest konieczna? Projekt radykalnej reformy polityki rolnej, który zosta³ wdro ony przez Komisjê, ma swe Ÿród³o zarówno w ³onie Unii, jak i poza ni¹. G³ównymi czynnikami zewnêtrznymi s¹: wzrost œwiatowego popytu na ywnoœæ, wyraÿne przejœcie do bardziej liberalnego handlu œwiatowego, a tak e wyzwanie rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód. Na polu wewnêtrznym wyró niæ mo na cztery wielkie czynniki. Po pierwsze, realne pozostaje ryzyko ponownego wyst¹pienia zaburzeñ równowagi rynku w niektórych sektorach. Po drugie, Traktat Amsterdamski, który wszed³ w ycie 1 maja 1999 roku, wyznaczy³ wspólnotowemu prawodawcy zadanie w³¹czenia do uregulowañ prawnych troski o œrodowisko naturalne. WPR musi odpowiedzieæ ponadto na wzrost zainteresowania konsumen- CE 6

tów jakoœci¹ i bezpieczeñstwem produktów ywnoœciowych oraz dobrym traktowaniem zwierz¹t. Wreszcie WPR musi spe³niaæ wymóg skuteczniejszej administracji, wprowadzaj¹c wiêksz¹ decentralizacjê, wzrost jawnoœci i uproszczenie przepisów. Droga reform Komisja przedstawi³a swój projekt reformy g³ównych sektorów europejskiej gospodarki wiejskiej i rozwoju wsi wiosn¹ 1998 roku. W maju 1998 roku, po zaaprobowaniu œrodków zapisanych w Agendzie 2000 podczas Rady Europejskiej i po konsultacji z Parlamentem Europejskim, Rada Ministrów Rolnictwa ustali³a formalne teksty. Chocia pod pewnymi wzglêdami uchwalona ostatecznie polityka nie ma tak wielkiego zasiêgu jak ta zaaprobowana pocz¹tkowo, to i tak ta reforma WPR jest najbardziej radykaln¹ i najszersz¹ z dot¹d podejmowanych. Nowa WPR jest posuniêciem wa nym raczej dla wspierania gospodarki wiejskiej w szerokim znaczeniu, ni jedynie samej produkcji rolnej, i gwarantuje wynagradzanie rolników ju nie tylko za to, co produkuj¹, ale równie za ogólny wk³ad w ycie spo³eczne. Czego dotycz¹ reformy? Uchwalone reformy dotycz¹ sektorów upraw rolnych, produkcji miêsa wo³owego, mleczarstwa i produkcji wina. Rynek oliwy z oliwek i tytoniu zosta³ ju zreformowany w 1998 roku. Te sektory stanowi¹ ³¹cznie ponad po³owê produkcji rolnej Unii Europejskiej. Agenda 2000 przewiduje równie prowadzenie nowych dzia³añ na rzecz rozwoju wsi w okresie 2000-2006. Redukcja cen gwarantowanych Ceny gwarantowane rolnikom zostaj¹ zredukowane o 20% w sektorze produkcji wo³owiny i o 15% w sektorze upraw i mleczarstwa. Te redukcje bêd¹ wprowadzane stopniowo w celu przyzwyczajania rolników do cen praktykowanych na rynku œwiatowym. Przyczyni¹ siê one w ten sposób do podniesienia konkurencyjnoœci produktów rolnych na rynku wewnêtrznym i rynku zewnêtrznym, wywo³uj¹c jednoczeœnie pozytywne skutki zarówno dla popytu wewnêtrznego, jak i wysokoœci eksportu. Równie wa ny jest fakt, e zmiany te przyczyni¹ siê do stopniowej integracji nowych pañstw cz³onkowskich z Europy Œrodkowo-Wschodniej. Utrzymanie obowi¹zku zagwarantowania rolnikom sta³ych dochodów Unia podtrzymuje podjêty wczeœniej obowi¹zek pomagania rolnikom w godnym yciu, dziêki bezpoœrednim wyp³atom, których wysokoœæ bêdzie podnoszona w celu zrekompensowania spadku cen gwarantowanych. 7

Agenda 2000 W strefach wiejskich nale y stworzyæ nowe rodzaje miejsc pracy. Nowe podejœcie do wyzwañ, przed którymi staje gospodarka wiejska Nowa polityka rozwoju wsi musi pozwoliæ na wdro enie zwartych i trwa³ych za- ³o eñ ramowych, zapewniaj¹cych przysz³oœæ stref wiejskich Unii. Uzupe³nia ona reformy rynku innymi dzia³aniami, które zmierzaj¹ do promowania rolnictwa konkurencyjnego i wielofunkcyjnego w kontekœcie globalnej strategii rozwoju wsi. Ka de pañstwo musi wypracowaæ swoje w³asne programy rozwoju wsi. Te programy musz¹ byæ zgodne z celami wytyczonymi na szczeblu europejskim i korzystaæ ze wspólnotowego wsparcia finansowego. Ka dy z nich przewiduje du ¹ iloœæ ró nych œrodków, takich jak przyznawanie pomocy m³odym rolnikom, realizacjê dzia³añ formacyjnych czy promowanie metod gospodarowania bardziej sprzyjaj¹cych œrodowisku. Nowa polityka rozwoju wsi opiera siê na dwóch istotnych zasadach: decentralizacji zadañ (od szczebla europejskiego do szczebla krajowego) i elastycznoœci planowania, opartego na szerokim spektrum œrodków, które musz¹ byæ wdra ane stosownie do specyficznych potrzeb krajów cz³onkowskich. Ten spójny zespó³ œrodków ma s³u yæ spe³nieniu trzech g³ównych celów: umocnieniu sektorów rolnego i leœnego, przy czym ten ostatni zosta³ po raz pierwszy uznany za integraln¹ czêœæ polityki rozwoju wsi; podniesieniu konkurencyjnoœci stref wiejskich; zachowaniu œrodowiska naturalnego i dziedzictwa wsi europejskiej. Dzia³ania w zakresie ochrony œrodowiska stanowi¹ jedyny obowi¹zkowy element nowej generacji programów rozwoju wsi. Stanowi¹ one zatem decyduj¹cy krok w kierunku uznania roli rolnictwa w zachowaniu i poprawie zasobów naturalnych Europy. Wspólnotowa inicjatywa na rzecz zachowania krajobrazu Kluczowym elementem strategii Unii w zakresie rozwoju wsi jest w³¹czenie ludnoœci lokalnej w poszukiwanie lokalnych rozwi¹zañ lokalnych problemów. LEADER, jedna z czterech inicjatyw wspólnotowych realizowanych w ramach funduszy strukturalnych, opiera siê na sukcesie poprzednich programów LEADER w tym, co dotyczy tworzenia nowych miejsc pracy i wdra ania sieci wymiany idei i wiedzy zawodowej w kwestii rozwoju wsi. GLOBAL PICTURES 8

Bardziej zielona WPR WPR przywi¹zuje coraz wiêksze znaczenie do ochrony œrodowiska i wiêkszego udzia³u rolników w zarz¹dzaniu zasobami naturalnymi i zachowaniu krajobrazów wiejskich. Œrodki rolno-œrodowiskowe bêd¹ sprzyja³y trwa³emu rozwojowi stref wiejskich i wyjd¹ naprzeciw wzrastaj¹cemu zapotrzebowaniu na us³ugi œrodowiskowe, zachêcaj¹c do stosowania metod gospodarowania, pozwalaj¹cych na ochronê œrodowiska i zachowanie zasobów naturalnych. Wœród œrodków przeznaczonych na promowanie pe³niejszego w³¹czania ochrony œrodowiska do WPR znajduje siê rozszerzenie rekompensat przekazywanych rolnikom z ubo szych regionów na regiony, w których rolnictwo poddane jest pewnym niedogodnoœciom zwi¹zanym ze œrodowiskiem naturalnym. Leœnictwo natomiast zosta³o uznane za integraln¹ czêœæ rozwoju wsi z racji swych funkcji: ekologicznej, ekonomicznej i spo³ecznej. Przygotowanie terenu dla rozszerzenia Unia Europejska stworzy³a specyficzny instrument maj¹cy pomóc sektorowi rolnictwa i gospodarki wiejskiej pañstw kandyduj¹cych w przygotowaniu siê do przyst¹pienia. Instrument ten, SAPARD, wyposa ony jest w bud et 529 milionów euro rocznie, przeznaczony na finansowanie programów strukturalnych i programów rozwoju wsi. Priorytetami s¹ zw³aszcza inwestycje w gospodarstwa rolne, rozwój struktur przetwórstwa i handlu, poprawa kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej oraz promocja zró nicowania dzia³alnoœci ekonomicznej w strefach wiejskich. Pañstwa cz³onkowskie równie mog¹ dokonywaæ bezpoœrednich wyp³at rolnikom, z zastrze eniem, e bêd¹ respektowaæ wymogi w dziedzinie ochrony œrodowiska. Innymi s³owy, nale y do nich okreœlenie œrodków œrodowiskowych, jakie powinny byæ stosowane przez rolników, a tak- e odpowiednie sankcje w razie nieprzestrzegania tego zapisu. Sankcje te mog³yby w razie koniecznoœci byæ posuniête a do zmniejszenia lub zniesienia bezpoœrednich wyp³at. 9

Agenda 2000 Prostsze przepisy Reforma WPR przewiduje znaczne uproszczenia w ró nych dziedzinach. Na przyk³ad w sektorze produkcji winoroœli i wina dziœ obowi¹zuje tylko jeden rodzaj uregulowañ, podczas gdy wczeœniej by³o ich dwadzieœcia trzy. W zakresie rozwoju wsi jeden regulamin zastêpuje dziewiêæ dotychczasowych. Zdecentralizowano i uproszczono tak e zarz¹dzanie wszystkimi programami. Do g³ównych celów polityki rolnej Unii nale y ochrona i rekonstrukcja krajobrazu. Decyzje podejmowane na szczeblu lokalnym Sposoby zarz¹dzania bezpoœrednimi wyp³atami dla producentów zosta³y zrewidowane, by pozwoliæ pañstwom cz³onkowskim na realizacjê specyficznych priorytetów krajowych lub regionalnych. Ka - de pañstwo cz³onkowskie bêdzie mia³o mo liwoœæ swobodnego przyznawania swych œrodków, pod warunkiem przestrzegania pewnych kryteriów wspólnotowych, maj¹cych zapobiec zak³óceniom konkurencji. I tak, czêœæ wyp³at bezpoœrednich w zakresie produkcji wo³owiny i mleczarstwa bêdzie przyznawana w formie koperty krajowej finansowanej z bud etu wspólnotowego, któr¹ pañstwa cz³onkowskie mog¹ swobodnie dysponowaæ. Kluczowymi has³ami planowania rozwoju wsi s¹ elastycznoœæ i partnerstwo; decyzje o przyznawaniu funduszy na niektóre inicjatywy, takie jak program LEADER, podejmowane s¹ przez sam¹ wspólnotê wiejsk¹. EC W stronê europejskiego modelu rolnego Nowa reforma przyczyni siê do utworzenia rzeczywiœcie wielofunkcyjnego, dro - nego i konkurencyjnego sektora rolnego, gwarantuj¹cego równoczeœnie przysz³oœæ s³abszym regionom wiejskim. Twórcy reformy uznaj¹, e rolnictwo powinno odgrywaæ g³ówn¹ rolê w zachowaniu krajobrazu i wnosiæ istotny wk³ad w ywotnoœæ œwiata wiejskiego. Za³o eniem reformy jest równie udzielenie odpowiedzi na obawy konsumentów co do bezpieczeñstwa i jakoœci produktów ywnoœciowych oraz w³aœciwego traktowania zwierz¹t. Wreszcie reforma WPR ma na celu czuwanie nad ochron¹ i popraw¹ stanu œrodowiska wiejskiego dla przysz³ych pokoleñ. 10

Nowe oblicze polityki regionalnej: skoncentrowana pomoc, ukierunkowane finanse i zdecentralizowane zarz¹dzanie Fundusze strukturalne Unii Europejskiej pozostan¹ w okresie 2000-2006 jednym z g³ównych narzêdzi solidarnoœci miêdzy Europejczykami: nadal bêd¹ bowiem przyczyniaæ siê do tworzenia miejsc pracy i rozwoju ekonomicznego przez inwestycje w infrastrukturê i dzia³ania formacyjne w ubo szych regionach. Przewodni¹ zasad¹, na której opiera siê reforma polityki regionalnej przewidziana przez Agendê 2000, jest koncentracja pomocy. Aby u ywaæ pieniêdzy z funduszy strukturalnych tak skutecznie, jak to tylko mo liwe, postanowiono skoncentrowaæ ich stosowanie, redukuj¹c liczbê priorytetowych celów z siedmiu do trzech; ponadto blisko 70% ca³kowitych wydatków dotyczyæ bêdzie regionów opóÿnionych w rozwoju ( Tytu³ 1 ). Istniej¹ cztery fundusze strukturalne. Zarz¹dzanie nimi opiera siê na wspólnych regu³ach gwarantuj¹cych, e pomoc wspólnotowa przyznawana bêdzie w ramach d³ugoterminowych programów rozwojowych uchwalonych przez w³adze pañstwowe. S¹ to nastêpuj¹ce fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) Europejski Fundusz Socjalny (EFS) sekcja Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych (EFOGR) Finansowy Instrument Orientacji Rybo- ³ówstwa (FIOR). Wysokoœæ wydatków zatwierdzonych na okres 2000-2006 powinna pozwoliæ Unii na kontynuacjê wysi³ków na rzecz spójnoœci ekonomicznej i socjalnej. Oznacza to, e interwencje, z których korzystaj¹ obecnie pañstwa cz³onkowskie w ramach funduszy strukturalnych, nie bêd¹ zmniejszone po rozszerzeniu Unii, chocia mog¹ byæ modyfikowane wskutek zmian w polityce prowadzonej w tej dziedzinie. Tytu³ 1, 2000-2006 Rozmieszczenie pomocy regionalnej Unii Regiony mog¹ce korzystaæ z pomocy z funduszy strukturalnych Unii na mocy Tytu³u 1. Regiony objête wczeœniej Tytu³em 1, otrzymuj¹ce pomoc tymczasow¹. Program specjalny EC 11

Agenda 2000 Nowe fundusze strukturalne na okres 2000-2006 Tytu³ 1 Tytu³ 2 Tytu³ 3 Problem Regiony opóÿnione w rozwoju Regiony z trudnoœciami strukturalnymi Regiony, w których konieczna jest pomoc w dziedzinie szkolnictwa, formacji i zatrudnienia (wszystkie regiony z wyj¹tkiem tych, które podlegaj¹ Tytu³owi 1) Fundusze wspólnotowe na okres 2000-2006 (w miliardach euro) 135,9 22,50 24,05 Udzia³ bud etu funduszy strukturalnych (w %) 69,7% 11,5% 12,3% * Z funduszy EFOGR i FIOR finansowane s¹ równie inne typy dzia³alnoœci w regionach nie podlegaj¹cych Tytu³owi 1. Uruchamiane fundusze* Odsetek objêtej populacji (w %) EFRR, EFS, EFOGR, FIOR 22,2% EFRR, EFS, 18% EFS (brak danych) Tytu³ 1: Koncentracja pomocy na rzecz regionów opóÿnionych w rozwoju Regionami opóÿnionymi w rozwoju, mog¹cymi pretendowaæ do specyficznej pomocy, s¹ regiony, których wewnêtrzny produkt brutto na mieszkañca (czyli ca³kowita wartoœæ produkcji ekonomicznej podzielona przez liczbê mieszkañców) stanowi mniej ni 75% œredniej wspólnotowej. Takie regiony znajduj¹ siê w dziewiêciu pañstwach cz³onkowskich. Chodzi tu zw³aszcza o regiony peryferyjne Unii (zamorskie departamenty Francji, Azory, Madera i Wyspy Kanaryjskie), które sytuuj¹ siê poni ej progu 75%. Tytu³ 1 obejmuje tak e najs³abiej zaludnione regiony Finlandii i Szwecji, które mog¹ korzystaæ ze specjalistycznej pomocy na mocy traktatów przyst¹pieniowych z 1995 roku. W ramach tego Tytu³u wypracowany zosta³ specyficzny program dla wspierania procesu pokojowego w Irlandii Pó³noc- nej. Ten program, nazwany PEACE, zosta³ wprowadzony na okres piêciu lat i wyposa ony w finansowanie wspólnotowe w wysokoœci 500 milionów euro, z czego 100 milionów przeznaczono na rzecz projektów prowadzonych w Republice Irlandii. Tytu³ 2: Wyprowadzanie regionów z kryzysu, w którym siê znajduj¹, oraz promowanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia Kryzysy wynikaj¹ czêsto ze zmian ekonomicznych. Regiony podlegaj¹ce Tytu- ³owi 2 musz¹ korzystaæ z pomocy, aby mog³y rozwi¹zywaæ problemy zwi¹zane z zamieraj¹c¹ dzia³alnoœci¹. W regionach tych zazwyczaj poziom bezrobocia jest wysoki, gdy przemys³, którego sytuacja bardzo siê pogarsza, zatrudnia³ du ¹ liczbê robotników. Tytu³ 2 obejmuje najwy ej 18% ludnoœci Unii, w tym 10% w strefach przemys³owych i w sektorze us³ug, 5% na obszarach wiejskich, 2% w miastach i 1% w strefach zale nych od rybo³ówstwa. 12

Pomoc tymczasowa Regiony, którym przyznano pomoc z Tytu³u 2 w okresie 1994-1999, ustaj¹c¹ zgodnie z nowym programem, a do koñca 2005 roku bêd¹ otrzymywaæ pomoc stopniowo malej¹c¹. Tytu³ 3: Edukacja, formacja i zatrudnienie: pomoc dla ludnoœci w przystosowaniu siê i przygotowaniu do zmian Fundusze przeznaczono tak e dla wszystkich obszarów nie objêtych Tytu³em 1. Tytu³ 3 bêdzie stanowi³ ramy dla wszystkich strategii wspólnotowych na rzecz rozwoju zasobów ludzkich, czyli wszelkich dzia³añ zmierzaj¹cych do podniesienia kompetencji zawodowych obywateli. Przyczyni siê on ponadto do powstania nowej europejskiej strategii zatrudnienia i ró - nych krajowych planów dzia³ania opracowywanych przez ka de pañstwo cz³onkowskie w ramach po³¹czonych wysi³ków dla tworzenia miejsc pracy. Wachlarz œrodków, które mog¹ korzystaæ z takiego finansowania, jest bardzo du y. Chodzi mianowicie o: aktywn¹ politykê na rzecz rynku pracy prowadzon¹ w ramach walki z bezrobociem; promocjê równoœci szans dla wszystkich w dziedzinie dostêpu do rynku pracy; wk³ad w poprawê perspektyw zatrudnienia ludnoœci przez wdra anie systemów ci¹g³ej edukacji i formacji; œrodki maj¹ce na celu uprzedzenie i u³atwienie przystosowania siê do zmian ekonomicznych i spo³ecznych; pozytywne dzia³ania maj¹ce na celu wzrost udzia³u kobiet w rynku pracy. Inicjatywy wspólnotowe Inicjatywy te powinny pozwoliæ na ustalenie wspólnych rozwi¹zañ wspólnych problemów zwi¹zanych z rozwojem regionalnym. Agenda 2000 przewiduje zmniejszenie liczby inicjatyw wspólnotowych z trzynastu do czterech. Tymi priorytetami bêd¹ odt¹d: wspó³praca ponadnarodowa, ponadgraniczna i miêdzyregionalna, zmierzaj¹ca do promowania zrównowa onego rozwoju na ca³ym terytorium Europy (INTERREG); przekszta³cenia ekonomiczne i socjalne w miastach dotkniêtych kryzysem (URBAN); rozwój wsi (LEADER); wspó³praca ponadnarodowa w celu znalezienia nowych sposobów walki z dyskryminacj¹ i wszelkiej natury nierównoœciami w dostêpie mê czyzn i kobiet do rynku pracy (EQUAL). Realizacja tych czterech inicjatyw powinna poch³on¹æ 5,35% ca³ego bud etu funduszy strukturalnych w okresie 2000-2006. Unia Europejska pomaga w zwiêkszaniu dostêpu do telekomunikacji i w przystosowaniu taryfy op³at w odleg³ych regionach. EC 13

Agenda 2000 Kontynuowanie pomocy przyznanej przez Fundusz Spójnoœciowy EKA Dzia³ania w sektorze kultury mog¹ stworzyæ wiele nowych miejsc pracy - fundusze strukturalne Unii pozwalaj¹ na zwiêkszenie pomocy dla projektów w tej dziedzinie. Programy zarz¹dzane zgodnie z zasad¹ decentralizacji Nowe ustalenia przewiduj¹ bardziej klarowny podzia³ zadañ w materii zarz¹dzania funduszami strukturalnymi, podobnie jak i szersze stosowanie zasady pomocniczoœci (decyzje podejmowane jak najbli ej zainteresowanych). Pañstwa cz³onkowskie bêd¹ zobowi¹zane do kierowania programami i ich finansowania. Oznacza to, e bêd¹ musia- ³y czuwaæ nad tym, by fundusze wspólnotowe by³y u ywane i kontrolowane skutecznie, jednoczeœnie zapobiegaj¹c, wykrywaj¹c i naprawiaj¹c ewentualne nieprawid³owoœci. Fundusz Spójnoœciowy bêdzie nadal wspomagaæ Grecjê, Irlandiê, Portugaliê i Hiszpaniê, jak dzieje siê ju od 1994 roku. Produkt krajowy brutto w tych krajach jest bowiem ni szy ni 90% œredniej wspólnotowej. Fundusz ten, który dotowany jest z bud etu w wysokoœci 18 miliardów euro na okres siedmiu lat, utworzony zosta³, by pomóc tym krajom w nadrobieniu opóÿnieñ w poziomie ycia, przez wspieranie projektów w dziedzinie ochrony œrodowiska i infrastruktur transportu. Fundusz Spójnoœciowy jest dope³nieniem czterech funduszy strukturalnych ; cechuj¹ go jednak nieco odrêbne w³aœciwoœci techniczne. W 2003 roku Komisja zweryfikuje, czy wszystkie wy ej wymienione kraje mog¹ nadal korzystaæ z pomocy z Funduszu Spójnoœciowego. Jeœli któryœ z nich przekroczy próg 90% œredniego PKB i przestanie spe³niaæ kryteria przyznawania pomocy, to ogólny bud et Funduszu zostanie konsekwentnie zmniejszony. 14

Ramowy plan finansowy na okres 2000-2006: uwolnione fundusze na reformy i rozszerzenie, wydatki poddane surowej dyscyplinie Zgoda co do wspólnotowych ramowych za³o eñ finansowych na okres siedmiu lat œwiadczy o woli zagwarantowania przez pañstwa cz³onkowskie, Komisjê i Parlament Europejski: dyscypliny bud etowej w ca³ej Unii; realizacji rozszerzenia przy respektowaniu pu³apu wspólnotowych zasobów w³asnych; wzmo onej skutecznoœci i kontroli wydatków przypadaj¹cych wielkiej polityce, jak¹ stanowi rolnictwo i rozwój regionalny; rewizji kontrybucji poszczególnych pañstw cz³onkowskich do bud etu wspólnotowego tak, by lepiej odzwierciedla³y one ich zdolnoœæ p³atnicz¹. Ustalono priorytety Zamieszczona na str. 17 tabela przedstawia podzia³ œrodków z bud etu. Jest on odzwierciedleniem pragnienia wiêkszego rygoru finansowego na okres 2000-2006: wydatki na rolnictwo osi¹gn¹ punkt kulminacyjny w 2002 roku, potem zmalej¹; pomoc strukturalna spadnie o oko³o 8%, ale bêdzie koncentrowaæ siê bardziej na regionach, które jej rzeczywiœcie potrzebuj¹; postawiono hipotezê rozszerzenia Unii o szeœæ nowych pañstw najwczeœniej w 2002 roku i zarezerwowano fundusze na ten cel; na sfinansowanie przygotowañ wstêpnego przyst¹pienia krajów kandyduj¹cych przeznaczone zostan¹ fundusze substancjalne; Pieni¹dze Unii Europejskiej s³u ¹ tak e zwiêkszeniu dostêpu do szkolnictwa wy szego, badaniom naukowym czy centrom innowacyjnym dla przedsiêbiorstw w regionach. EC 15

Agenda 2000 w tym okresie wydatki nie poch³on¹ ca³oœci wp³ywów, poniewa zachowano doœæ du y margines bezpieczeñstwa wynosz¹cy 1,27% produktu krajowego brutto. Finansowanie bud etu Ogólny bud et Unii finansowany jest z wp³ywów zwanych dochodami w³asnymi, które pochodz¹ z op³at celnych, podatków rolnych i czêœci podatków pobieranych przez pañstwa cz³onkowskie. Te dochody w³asne nie mog¹ przekraczaæ 1,27% skumulowanego produktu krajowego brutto 15 pañstw cz³onkowskich; po reformach z 1999 roku nie zosta³y one zmodyfikowane. G³owy pañstw lub przewodnicz¹cy rz¹dów postanowili jednak przyst¹piæ do trzech reform bud etowych w celu lepszego zrównowa enia kontrybucji pañstw cz³onkowskich w wydatki Unii; s¹ to nastêpuj¹ce reformy: redukcja przekazywanego przez pañstwa cz³onkowskie VAT-u; wzrost op³at celnych i podatków, które mog¹ byæ nastêpnie przekazywane pañstwom cz³onkowskim na pokrycie ich kosztów pobierania tych op³at i walki z nadu yciami; utrzymanie mechanizmu kompensacyjnego stosowanego od 1994 roku na rzecz Zjednoczonego Królestwa z kilkoma ma- ³ymi poprawkami, maj¹cymi na celu zapobieganie wszelkim nie przys³uguj¹cym mu korzyœciom, i udzielenie Niemcom, Holandii, Austrii i Szwecji zgody na zmniejszenie ich wk³adu w tê rekompensatê. Porozumienie miêdzyinstytucjonalne W maju 1999 roku Parlament Europejski, Rada i Komisja zawar³y nowe porozumienie miêdzyinstytucjonalne, na mocy którego zobowi¹zuj¹ siê do respektowania pu³apów wydatków, skuteczniejszej wspó³pracy i stosowania pewnej dyscypliny w procedurach bud etowych Unii. 16

Perspektywy finansowe: wydatki Unii w okresie 2000-2006 Perspektywy finansowe stanowi¹ porozumienie polityczne co do maksymalnych wysokoœci wydatków Unii. Bud et wspólnotowy ustalany jest ka dego roku przez Parlament Europejski i Radê Ministrów w oparciu o te ustalenia. Œrodki na zobowi¹zania wyra ane s¹ w milionach euro na podstawie cen w 1999 roku. Bud et Unii przewiduje odrêbne œrodki dla decyzji o przyznaniu funduszy ( œrodki na zobowi¹zania ) i póÿniejsze przekazywanie tych sum ( niezbêdne œrodki ). 1 euro (C)» = ok. 4,14 z³ (styczeñ 2000). 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Rolnictwo 40 920 42 800 43 900 43 770 42 760 41 930 41 660 Fundusze strukturalne 32 045 31 455 30 865 30 285 29 595 29 595 29 170 i fundusze spójnoœciowe Polityka wewnêtrzna 5 930 6 040 6 150 6 260 6 370 6 480 6 600 Dzia³ania zagraniczne 4 550 4 560 4 570 4 580 4 590 4 600 4 610 Administracja 4 560 4 600 4 700 4 800 4 900 5 000 5 100 Rezerwy 900 900 650 400 400 400 400 Pomoc w okresie 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 przedprzyst¹pieniowym dla krajów kandyduj¹cych Œrodki na zobowi¹zania 92 025 93 475 93 955 93 215 91 735 91 125 90 660 Œrodki zastrze one - - 4 140 6 710 8 890 11 440 14 220 dla ewentualnych nowych pañstw cz³onkowskich po przyst¹pieniu Niezbêdne œrodki 89 600 91 110 98 360 101 590 100 800 101 600 103 840 Niezbêdne œrodki 1,13% 1,12% 1,18% 1,19% 1,15% 1,13% 1,13% (w % PNB pañstw cz³onkowskich) 17

Agenda 2000 Rozszerzenie: spotkanie z historycznym priorytetem We wnioskach Rady Europejskiej z Berlina z marca 1999 roku g³owy pañstw i przewodnicz¹cy rz¹dów chcieli upewniæ pañstwa kandyduj¹ce do przyst¹pienia do Unii Europejskiej, przypominaj¹c, e rozszerzenie pozostaje dla Unii Europejskiej historycznym priorytetem. Negocjacje przyst¹pieniowe bêd¹ kontynuowane w tempie w³aœciwym dla ka dego kraju, mo liwie jak najszybszym. To zobowi¹zanie opiera siê na przekonaniu, e rozszerzenie stanowi historyczn¹ szansê stworzenia Europy silniejszej, wiêkszej i stabilniejszej. Bêdzie to wielki krok dla 500 milionów obywateli, którzy bêd¹ yæ w Europie rozszerzonej na 28 pañstw. Rozszerzenie przyniesie wiele korzyœci tak e obecnym pañstwom cz³onkowskim: bardziej donios³y g³os Europy w œwiecie, szersza, a wiêc skuteczniejsza, wspó³praca nad takimi wyzwaniami jak zanieczyszczenie œrodowiska i zorganizowana przestêpczoœæ czy mo liwoœæ tworzenia nowych miejsc pracy i uzyskanie znacznych oszczêdnoœci przez przedsiêbiorstwa. Negocjacje posuwaj¹ siê pomyœlnie Agenda 2000 zaleca³a otwarcie negocjacji przyst¹pieniowych z Cyprem, Czechami, Estoni¹, Polsk¹, S³oweni¹ i Wêgrami. Te negocjacje zosta³y rozpoczête w marcu 1998 roku; dotycz¹ one szczególnie warunków przyjêcia i aplikacji ca- ³okszta³tu legislacji Unii ( zdobyczy wspólnotowych ) przez kandydatów. Negocjacje z tymi szeœcioma krajami nie musz¹ siê zakoñczyæ koniecznie w tym samym czasie. Bêd¹ odbywaæ siê oddzielnie, a tempo poszczególnych rokowañ zale eæ bêdzie od stopnia przygotowania osi¹gniêtego przez ka de z kandyduj¹cych pañstw oraz od z³o onoœci kwestii do uregulowania. Nie mo na wiêc przewidzieæ czasu ich trwania. Podczas tego procesu Unia zrobi wszystko, aby negocjacje odbywa³y siê w sposób zrównowa ony i obiektywny dla wszystkich krajów kandyduj¹cych. Przyst¹pienie do Unii stanowi dla krajów Europy œrodkowej, wschodniej i po³udniowo-wschodniej perspektywê stabilizacji demokratycznej i socjalnej oraz wzrost dobrobytu. Dla wielu spoœród tych krajów przy³¹czenie siê do Unii jest praktycznie powrotem do domu i do europejskich tradycji politycznych i kulturalnych, od których by³y odciête przez wiele dziesiêcioleci. 18

Grecja Portugalia Hiszpania W³ochy Francja Luksemburg Irlandia Wielka Brytania Belgia Holandia Niemcy Dania Austria Szwecja Finlandia Cypr Malta Turcja Bu³garia Rumunia S³owenia Wêgry S³owacja Czechy Polska Litwa otwa Estonia Kraje cz³onkowskie UE Kraje kandyduj¹ce 19

Agenda 2000 Na drodze do przyst¹pienia Agenda 2000 przedstawiona przez Komisjê w 1997 roku zawiera³a równie opinie tej ostatniej na temat poszczególnych próœb o przyst¹pienie. Komisja w ka dej z tych opinii bada³a poziom przygotowañ osi¹gniêty przez poszczególne kraje w œwietle obiektywnych kryteriów przyst¹pieniowych, okreœlonych przez Uniê w 1993 roku, którymi s¹: stabilny ustrój demokratyczny gwarantuj¹cy pierwszeñstwo prawa, poszanowanie praw cz³owieka i ochrona mniejszoœci, dro na gospodarka rynkowa oraz administracja publiczna zdolna do stosowania i egzekwowania zdobyczy wspólnotowych. Perspektywiczne podejœcie przyjête przez Komisjê polega³o na ocenie tak e tych postêpów, które pañstwa kandyduj¹ce maj¹ nadziejê dokonaæ. Komisja zaleca³a, by negocjacje przyst¹pieniowe zosta³y otwarte z Czechami, Estoni¹, Wêgrami, Polsk¹, S³owacj¹ i Cyprem. Na podstawie tych rekomendacji podczas Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 roku, Unia zapocz¹tkowa³a proces dotycz¹cy wszystkich krajów pragn¹cych siê przy³¹czyæ. Proces ten obejmuje Konferencjê Europejsk¹, wielostronne forum, na którym dyskutuje siê nad kwestiami o znaczeniu ogólnym oraz globalny proces przyst¹pieniowy, w którym uczestniczy dziesiêæ krajów kandyduj¹cych z Europy Œrodkowo- Wschodniej, Cypr i Malta (ta ostatnia bowiem odnowi³a w 1998 roku sw¹ poprzedni¹ proœbê o przyjêcie). Chodzi tu o proces globalny w tym sensie, e przewiduje siê, i te wszystkie kraje przyst¹pi¹ do Unii na podstawie identycznych kryteriów, niezale nie od tego, czy ju zaczê³y, czy te nie, negocjacje. Proces przyst¹pieniowy opiera siê na zintensyfikowanej strategii przedwstêpnej, której celem jest przygotowanie wszystkich krajów kandyduj¹cych do wejœcia do Unii. W³aœciwe negocjacje z innymi krajami kandyduj¹cymi bêd¹ mog³y siê zacz¹æ po osi¹gniêciu przez nie postêpów w zakresie wy ej wymienionych kryteriów. Partnerstwa dla przyst¹pienia g³ówny element procesu przyst¹pieniowego Chc¹c, aby przyst¹pienie odby³o siê bez przeszkód, nowe pañstwa cz³onkowskie powinny siê do niego starannie przygotowaæ. Wymaga to z ich strony czegoœ wiêcej ni zwyk³ego przejêcia zdobyczy wspólnotowych. Ich administracja publiczna, rynki finansowe, przemys³, us³ugi musz¹ byæ w stanie nie tylko przetrwaæ, ale tak e prosperowaæ w nowym œrodowisku. Partnerstwa dla przyst¹pienia pomagaj¹ ró nym krajom kandyduj¹cym w pe³nym przygotowaniu siê. Ka de partnerstwo polega na porozumieniu miêdzy Uni¹ Europejsk¹ a zainteresowanym krajem kandyduj¹cym; jest dostosowywane do specyficznych potrzeb tego kraju i gromadzi we wspólnych ramach wszelk¹ pomoc, zw³aszcza finansow¹, przyznan¹ przez Uniê. 20

Pomoc finansowa pomno ona przez dwa Podczas Rady Europejskiej w Berlinie postanowiono, e pomoc przedprzyst¹pieniowa przyznana pañstwom kandyduj¹cym z Europy Œrodkowo-Wschodniej bêdzie podwojona pocz¹wszy od roku 2000: miêdzy 2000 a 2006 rokiem przekazywane bêd¹ im sumy w wysokoœci 3,120 miliarda euro rocznie via program Phare, za poœrednictwem którego Unia pomaga tym krajom ju od 1990 roku, i dwa nowe instrumenty na okres przedprzyst¹pieniowy: ISPA (finansowanie inwestycji w dziedzinie transportu i œrodowiska) i SAPARD (modernizacja rolnictwa i rozwój wsi). Kiedy pierwsze kraje przyst¹pi¹ do Unii, zarezerwowana dot¹d dla nich pomoc na okres przedprzyst¹pieniowy zostanie przeznaczona dla nastêpnych krajów kandyduj¹cych; w konsekwencji mo liwe bêdzie rozdzielenie tej samej iloœci œrodków miêdzy mniejsz¹ liczbê krajów. Rozwój struktur instytucjonalnych polega na przystosowaniu i umocnieniu demokratycznych instytucji i administracji oraz organów publicznych tak, aby zagwarantowaæ poprawne przyjêcie i przestrzeganie prawa wspólnotowego od momentu jego transpozycji, a tak e odpowiadaj¹cego mu ustawodawstwa krajowego. Nale y zatem rozwijaæ niezbêdne do tego celu struktury, zasoby ludzkie i zdolnoœci zarz¹dzania. Od upadku muru berliñskiego w 1989 roku Unia Europejska pracuje nad wspieraniem demokracji i rozwoju gospodarczego w krajach Europy Œrodkowo-Wschodniej. GLOBAL PICTURES Nowe mo liwoœci i inwestycje W swej Agendzie 2000 Komisja Europejska zaproponowa³a nastawienie programu Phare na przygotowanie krajów kandyduj¹cych do przyst¹pienia, skupiaj¹c pomoc na dwóch najwa niejszych dla w³aœciwego funkcjonowania tych krajów w ³onie Unii priorytetach, a mianowicie na rozwoju instytucji i wspieraniu inwestycji. Kraje kandyduj¹ce musz¹ tak e przyznaæ œrodki na znaczne inwestycje w dziedzinie przystosowania swoich przedsiêbiorstw i podstawowych infrastruktur do norm europejskich w takich kwestiach jak ochrona œrodowiska, warunki pracy, komercjalizacja produktów spo ywczych i informowanie konsumentów. 21

Agenda 2000 Programy bliÿniacze Programy bliÿniacze wprowadzono w maju 1998 roku; jest to bardzo wa na inicjatywa, maj¹ca na celu pomoc krajom kandyduj¹cym w spe³nieniu tych samych co kraje cz³onkowskie kryteriów w zakresie wdra ania i respektowania norm i przepisów europejskich. Chodzi tu, jak sama nazwa wskazuje, o to, by pozwoliæ administracji i organom pó³publicznym kraju kandyduj¹cego na wspó³pracê nad jakimœ specyficznym projektem z ich odpowiednikami w którymœ z krajów cz³onkowskich. Ta wspó³praca polega generalnie na stworzeniu i realizacji projektu gwarantuj¹cego przeniesienie i wdro enie jakiejœ czêœci prawa wspólnotowego, a jego celem nie jest popieranie wspó³pracy o charakterze ogólnym, lecz raczej uzyskanie specyficznych wyników przez obie strony. Te bliÿniacze programy dotyczy³y pocz¹tkowo czterech priorytetowych sektorów okreœlonych w uk³adach o partnerstwie, a mianowicie rolnictwa, ochrony œrodowiska, finansów i sprawiedliwoœci oraz spraw wewnêtrznych (wzmo enie kontroli na granicach krajów kandyduj¹cych, walka z przestêpczoœci¹ zwi¹zan¹ z narkomani¹ lub innymi formami przestêpczoœci itd.). Mo na tu do³¹czyæ tak e inne dziedziny, aby stopniowo rozszerzyæ ten proces na ca³oœæ ustawodawstwa Unii. Udzia³ w programach wspólnotowych Wszystkie kraje Europy Œrodkowej oraz Cypr mog¹ ju uczestniczyæ we wspólnotowych programach wspó³pracy i wymiany ponadgranicznej miêdzy obywatelami i przedsiêbiorstwami. Chodzi tu miêdzy innymi o programy Sokrates i Leonardo (szkolnictwo i formacja zawodowa), ale równie o programy dotycz¹ce kultury, badañ naukowych, energii, œrodowiska oraz ma³ych i œrednich przedsiêbiorstw. Ta mo liwoœæ zostanie przyznana tak e Malcie i Turcji. Planuje siê równie udzia³ tych krajów w pracach agencji Unii, zw³aszcza Europejskiej Agencji Ochrony Œrodowiska i Europejskiego Obserwatorium Narkotyków i Narkomanii. Kiedy do Unii przy³¹cz¹ siê nowe kraje, ich administracja publiczna bêdzie musia³a dobrze funkcjonowaæ (fundusze na jej szkolenie przyznawane przez Uniê znacznie wzrosn¹). EKA 22

Wnioski Wprowadzaj¹c w po³owie 1999 roku wszystkie kluczowe elementy Agendy 2000, Unia Europejska udowodni³a jej przeciwnikom i sceptykom, e racja le a- ³a po jej stronie. Wielu bowiem uwa a³o, e problemy s¹ zbyt z³o one, procedury podejmowania decyzji zbyt d³ugotrwa³e, a konflikty interesów zbyt wielkie, by mo na by³o dotrzymaæ terminów. nowych problemów, ale równie nowych perspektyw. Agenda 2000 uprzedza wiele spoœród tych trudnoœci. U progu nowego tysi¹clecia Europa musi wykorzystaæ ofiarowan¹ jej szansê rozszerzenia i rozwoju. Sukces ten œwiadczy o determinacji wszystkich instytucji (Rady, Parlamentu i Komisji) w kwestii wyposa enia Unii w instrumenty polityczne umo liwiaj¹ce zaspokajanie potrzeb wyra anych przez obywateli. Ich liczba znacznie wzroœnie wraz z przyst¹pieniem nowych cz³onków, przyst¹pieniem, które jest synonimem Aby dowiedzieæ siê wiêcej Internetowa strona instytucji europejskich ( Europa ): europa.eu.int/comm/agenda2000. Jest ona przewodnikiem w poszukiwaniu szczegó³owych informacji o reformach Agendy 2000. Agenda 2000, O silniejsz¹ i rozleglejsz¹ Europê (tom I) oraz Wyzwanie rozszerzenia (tom II), Komisja Europejska, Biuro Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, Luksemburg 1997, nr katalogu CB-CO-97-379-EN-C i CB-CO-97-380-EN- C. Ca³y tekst tego dokumentu, który pochodzi z 1997 roku, mo na znaleÿæ te pod wy ej wymienionym adresem internetowym. Komisja Europejska wyda³a wiele bezp³atnych broszur informacyjnych na tematy, o których mowa w niniejszej publikacji; katalog tych publikacji mo na znaleÿæ pod nastêpuj¹cym adresem internetowym: europa.eu.int/comm/dg10/publications. 23

Broszura Agenda 2000 Umocnienie i rozszerzenie Unii Europejskiej Pod has³em Agenda 2000 Unia Europejska przeprowadzi³a w 1999 roku reformy wielu spoœród swoich najwa niejszych linii politycznych. Ma ona zamiar w skuteczny i nowatorski sposób sprostaæ wyzwaniom, z którymi siê spotyka, a tak e przygotowaæ siê na powiêkszenie o wiele nowych pañstw cz³onkowskich. Praktyczne przygotowania, niezbêdne do wykorzystania historycznej szansy zniesienia dawnych podzia³ów Europy, postêpuj¹ pomyœlnie, a pomoc finansowa przyznana krajom kandyduj¹cym przez Uniê zostanie podwojona. Wspólna polityka rolna przywi¹zywaæ bêdzie wiêksz¹ wagê do ochrony œrodowiska, jakoœci produktów spo ywczych i kondycji wsi. Polityka regionalna pozostaje jednym z g³ównych narzêdzi solidarnoœci miêdzy Europejczykami z powodu swego znaczenia dla rynku pracy i rozwoju ekonomicznego w ubo - szych regionach. Unia ustali³a równie ogólny schemat swych wydatków, który bêdzie obowi¹zywaæ a do 2006 roku.