Systemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej. Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko

Transkrypt

1 Systemy zarządzania sportem w wybranych krajach Unii Europejskiej Dr hab. prof. AWF Jolanta Żyśko

2 Struktura wykładu Wprowadzenie Wzrost znaczenia sportu jako zjawiska społecznoekonomicznego i politycznego, Postępujący proces globalizacji i integracji europejskiej, Pojawienie się polityki ponadnarodowej w sporcie Systemy zarządzania sportem Podejście sektorowe, Rozwiązania modelowe, Przykładowe rozwiązania w poszczególnych krajach,

3 Wprowadzenie - wzrost zainteresowania sportem Rosnący poziom uczestnictwa w sporcie (Tokarski, Stainbach i in. 2003, Special Eurobarometr 2004), Ekonomiczny rozwój sektora sportowego (Li M., Hofarce S. i in. 2001), Sport jako obszar zainteresowania polityki na różnych szczeblach zarządzania związki polityki ze sportem (Henry I. 2003, Collins M. 1990).

4 Wprowadzenie - proces globalizacji w sporcie i polityka ponadnarodowa Postępujący proces globalizacji w sporcie (Maguire J. 1993, Houlihan B. 2005), Pojawienie się polityki ponadnarodowej w sporcie (Henry I. 2003), Zmieniająca się rola i pozycja sportu w procesie integracji europejskiej (Henry I. 2005).

5 Wprowadzenie - wpływ procesu globalizacji i integracji europejskiej na narodowe systemy zarządzania sportem Globalizacja Proces integracji europejskiej Kreowana polityka Narodowe systemy zarządzania sportem wyczynowym Realne struktury Źródło: Żyśko (2008)

6 Wprowadzenie - wpływ polityki ponadnarodowej Polityka globalna Polityka europejska Polityka narodowa Międzynarodowy Komitet Olimpijski UNESCO Rada Europy Unia Europejska Organizacje rządowe Organizacje pozarządowe

7 Wprowadzenie - polityka europejska Deklaracja nicejska organizacje sportowe jako główni aktorzy poszanowanie prawodawstwa krajowego i wspólnotowego wspólnota nie ma bezpośrednich kompetencji w dziedzinie sportu Traktat lizboński edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe jako kompetencje w których unia ma pełnić funkcje wspomagające, rozwój europejskiej przestrzeni w sporcie Biała księga sportu sport jako zjawisko społeczne i gospodarcze; potwierdzenie definicji sportu z Europejskiej Karty Sportu;

8 Kompetencje Unii Europejskiej po Traktacie Lizbońskim Kompetencje wyłączne Kompetencje dzielone Kompetencje wspomagające funkcjonowanie rynku wewnętrznego, unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro, zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi, ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna

9 Subsydiarność jako kluczowa zasada funkcjonowania Unii Europejskiej Subsydiarność wertykalna Organizacje rządowe Organizacje pozarządowe transnarodowe europejskie narodowe regionalne lokalne transnarodowe europejskie narodowe regionalne lokalne Subsydiarność horyzontalna

10 Interwencjonizm państwowy w sporcie Lp. Stopień ingerencji państwa Nazwa modelu Kraje Polska 1. Duży Model interwencyjny Armenia, Azerbejdżan, Chorwacja, Estonia, Francja, Gruzja, Węgry, Włochy, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowenia 2. Mały Model nieinterwencyjny Austria, Cypr, Czechy, Finlandia, Holandia, Niemcy, Szwajcaria, Wielka Brytania Źródło: (Chaker 1999), (Smoleń and Żyśko 2004).

11 Jurysdykcja organizacji rządowych Lp. Zakres jurysdykcji Nazwa modelu Kraje 1. Duży Model scentralizowany Armenia, Azerbejdżan, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Gruzja, Holandia, Węgry, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowenia, 2. Mały Model zdecentralizowany Austria, Niemcy, Włochy, Szwajcaria, Wielka Brytania Źródło: (Chaker 2004), (Smoleń and Żyśko 2004)

12 Finansowanie sportu ze środków publicznych Kraj % środków finansowych przekazywanych ze szczebla centralnego % środków finansowych przekazywanych ze szczebla lokalnego % ogólny udział środków publicznych w finansowaniu klubów sportowych % ogólny udział środków publicznych w finansowaniu sportu wg raportu Chaker a Niemcy 0,55 26,45 27,00 X Hiszpania 3,30 10,70 14,00 X Francja 9,00 27,00 36,00 X Włochy 6,00 8,00 14,00 X Wielka Brytania 0,80 15, % Źródło: (Le Roux and Camy 1999), (Smoleń and Żyśko 2004), (Chaker 2004)

13 Stopień konsolidacji sektora pozarządowego Lp. Stopień koordynacji (konsolidacji) Nazwa modelu Kraje 1. Duży Model skonsolidowany Dania, Włochy, Luksemburg, Słowenia, Szwajcaria, Niemcy 2. Mały Model nieskonsolidowany Austria, Cypr, Czechy, Finlandia, Węgry, Litwa, Rumunia, Hiszpania, Wielka Brytania Źródło: (Chaker 1999), (Smoleń and Żyśko 2004).

14 Podejście sektorowe do modeli zarządzania sportem PAŃSTWO Non-profit Formalny Profit Nieformalny Sektor publiczny Publiczny Sektor organizacji dobrowolnych Prywatny Sektor komercyjny Sektor nieformalny RYNEK SPOŁECZEŃSTWO

15 Modele zarządzania sportem PAŃSTWO Model biurokraty czny Model Europejski Model przedsiębiorczy Model strategiczny RYNEK SPOŁECZEŃSTWO

16 Przykładowe rozwiązania modelowe w krajach Unii Europejskiej PAŃSTWO Francja Polska Włochy Model Europejski Wielka Brytania Niemcy RYNEK SPOŁECZEŃSTWO

17 Porównanie modeli zarządzania sportem

18 Państwo Austria Belgia Bułgaria Cypr Czechy Dania Estonia Finlandia Francja Grecja Hiszpania Holandia Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Malta Niemcy Polska Portugalia Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Węgry Wielka Brytania Organ rządowy odpowiedzialny za sprawy sportu Kanclerz, który jest odpowiedzialny na sprawy sportu na poziomie federalnym W rządzie federalnym nie ma organu odpowiedzialnego za sport Państwowa Agencja Młodzieży i Sportu Ministerstwo Edukacji Ministerstwo Edukacji, Młodzieży i Sportu Ministerstwo Kultury Ministerstwo Kultury Ministerstwo Kultury i Sportu Ministerstwo Młodzieży, Sportu i Zdrowia Ministerstwo ds. Kultury i Sportowców Ministerstwo Kultury Ministerstwo Zdrowia Publicznego, Dobrego Samopoczucia i Sportu Ministerstwo Sztuki, Sportu i Turystyki Departament Kultury Fizycznej i Sportu Ministerstwo Sportu Ministerstwo Edukacji i Nauki Ministerstwo Młodzieży Edukacji i Zatrudnienia Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Ministerstwo Sportu i Turystyki Sekretarz Stanu ds. Sportu Narodowa Agencja Sportu Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu Ministerstwo Sprawiedliwości Ministerstwo Młodzieży i Sportu Departament Kultury, Mediów i Sportu Organy administracji rządowej odpowiedzialne za sport Ministerstwa edukacji 6 Ministerstwa sportu 9 Ministerstwa kultury 7 Ministerstwa inne 5

19 Zmiany w organach rządowych odpowiedzialnych za sport

20 Główne przesłanki i motywy zmian organizacyjnych polityczne, ogólnoorganizacyjne, wynikające z szerszych układów, ekonomiczne, zmierzające do wzmocnienia prestiżu organizacji, wynikające z poczucia zagrożenia organizacji, związane z dążeniami do realizacji określonych grup interesów, personalne, racjonalne, obiektywnie zmierzające do usprawnienia organizacji.

21 Zmiany w obrębie sektora publicznego w zarządzaniu sportem Rosnące zainteresowanie sukcesem sportowym jako czynnikiem sukcesu politycznego, Zmiana funkcjonalnej odpowiedzialności za sport, Nowy menedżerializm i nowe zarządzanie publiczne, Prywatyzacja, Komercjalizacja, Orientacja sektora publicznego na publiczny biznes i zwrot w stronę mechanizmów rynkowych Zamówienia publiczne nowy sposób finansowania.

22 Zmiany w obrębie sektora prywatnego w zarządzaniu sportem Rozwój sektora prywatnego zarówno w obrębie produktów sportowych oraz usług, Zmiany w obrębie sektora usług sportowych, Sektor usług sportowych Sport profesjonalny Rekreacja Sponsoring sportowy, Media, Imprezy sportowe. Rozwój sektora usług rekreacyjno sportowych (rynek fitness),

23 Zmiany w obrębie sektora dobrowolnego w zarządzaniu sportem Zmieniające się natura czasu wolnego, Prywatyzacja i komercjalizacja trzeciego sektora, Pojawienie się hybrydowych form w zarządzaniu sportem, Rosnąca profesjonalizacja, Pluralizm i zróżnicowanie form działalności w tym sektorze, Zarządzanie kadrami szkolenie kadr menedżerskich dla potrzeb sektora sportowego.

24 Proponowane kierunki zmian - konkluzje: Odejście od tradycyjnej jednowymiarowej struktury, Odejście od układów symetrycznych zależności w stronę bardziej zdywersyfikowanych, Przejście od podległości i zależności do współzależności i współodpowiedzialności, Przejście od nadmiernego stosowania mechanizmów kontroli w stronę koordynacji i kooperacji, Odejście od tradycyjnej hierarchicznej struktury organizacyjnej w stronę bardziej elastycznej.

25 Organizacja sportu w wybranych krajach - Francja

26 Organizacja sportu w wybranych krajach - Włochy

27 Organizacja sportu w wybranych krajach Wielka Brytania

28 Organizacja sportu w wybranych krajach - Polska

29 Podsumowanie Dywersyfikacja systemów zarządzania sportem w Europie, Wspólne trendy wynikające z procesów globalnych i europejskich, Transnarodowe strategie.