nr 1/59 rok XVI kwartalnik zima 2014 bliskoissn 2081-1039 zdrowia Magazyn Pacjentów Centrów Medycznych Grupy LUX MED www.luxmed.pl Wstydliwy kłopot nietrzymanie moczu s. 13 Jak wytrwać w postanowieniach? siła motywacji s. 6 Pomyśl o sobie na wiosnę s. 10
W NUMERZE Spis treści AK TU AL NO ŚCI 3 Rozszerzamy zakres kompetencji personelu medycznego 3 Pierwsze warsztaty z zakresu transplantacji włosów w Szpitalu LUX MED 3 Posiedzenia Rady Naukowej 3 Coraz więcej Centrów Medycznych Grupy LUX MED 4 Oni już potrafią ratować życie 4 Aplikacja Ground Miles w polskiej wersji językowej PORADNIK 5 Zdrowa i bezpieczna podróż 6 Jak wytrwać w postanowieniach? 7 Zimowe urazy rąk 8 Gdy strach szczerzy zęby 9 Strzeż się nałogów TEMAT NUMERU 10 Pomyśl o sobie na wiosnę 11 Skóra jest zwierciadłem naszego zdrowia SZPITAL 12 Młodsze spojrzenie 13 Wstydliwy kłopot wielu pań ONKONAWIGATOR 14 Jeden z najgroźniejszych nowotworów złośliwych PORADNIK s. 8 Każdy z nas jest inny. Nasze receptory inaczej odczuwają ból, inaczej też objawia się nasz strach. Mimo to dla wszystkich dobrym sposobem na oswojenie lęków będzie zadanie sobie kilku pytań o to, co tak naprawdę nas ogranicza, czego się boimy. TEMAT NUMERU s. 11 To, co dzieje się wewnątrz nas, odbija się na wyglądzie. Skóra jest po prostu zwierciadłem naszego organizmu. Jej stan zależy m.in. od tego, czy cierpimy na dolegliwości związane z układem pokarmowym, nerkami czy wątrobą. Skóra jest też niezwykle wrażliwa na stres i inne schorzenia psychogenne. SZPITAL s. 13 Nietrzymanie moczu to objaw polegający na niekontrolowanym wycieku moczu. Za najczęstsze czynniki ryzyka tej przypadłości uważa się: wiek, dużą liczbę ciąż i porodów, uszkodzenia dna miednicy, choroby neurologiczne, otyłość, przewlekły kaszel, zaparcia. NASI SPECJALIŚCI 15 Woda zawsze jest w tle Adres redakcji: ul. Postępu 21c, 02-676 War sza wa, tel. 22 450 42 69, e -ma il: info@lu xmed.pl Wydawca: LUX MED Sp. z o.o. z siedzibą: ul. Postępu 21c, 02-676 Warszawa Projekt redakcyjny, graficzny i realizacja: Mediapolis Sp. z o.o., tel. 22 313 22 00, www.mediapolis.com.pl Foto w numerze: archiwum LUX MED, Shutterstock. Foto na okładce: Shutterstock. Data wydania: luty 2014 rok. NASI SPECJALIŚCI s. 15 Platforma Baltic Beta ta, na której pracuję jest oddalona o 50 mil morskich (ok. 80 km) od wysuniętego najdalej na północ miejsca w Polsce, czyli Rozewia, i stoi na trzech stalowych, ażurowych nogach na dnie, które znajduje się 85 m pod lustrem wody. 2 blisko zdrowia 1/2014 zima
AKTUALNOŚCI EDUKUJEMY SIĘ Coraz więcej Centrów Medycznych Grupy LUX MED Rozszerzamy zakres kompetencji personelu medycznego W2013 roku nasze kursy specjalistyczne ukończyło blisko 400 pielęgniarek i położnych połowę stanowiły pielęgniarki i położne Grupy LUX MED. W grudniu Członek Zarządu ds. Medycznych dr n. med. Krzysztof Kurek wręczył certyfikaty pierwszym w Polsce absolwentkom kursu specjalistycznego Podstawy diagnostyki ultrasonograficznej Posiedzenia Rady Naukowej Wostatnich czterech miesiącach ubiegłego roku zorganizowaliśmy dwa posiedzenia Rady Naukowej. Podczas tych spotkań członkowie Rady Naukowej Grupy LUX MED uznani w środowisku naukowym profesorowie i doktorzy nauk medycznych omawiali wybrane zagadnienia i dyskutowali o ich wpływie na różne dziedziny medycyny. Tym razem tematami obrad były: Leczenie wątrobowo-zastępcze. Quo vadis? oraz Badania przesiewowe w raku płuca; algorytm postępowania u osób z fałszywie dodatnimi wynikami screeningu. Pierwszy zaprezentowany przez dr. hab. n. med. Jacka Rózgę z Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a drugi przybliżony przez prof. dr. hab. n. med. Kazimierza Roszkowskiego-Śliża, Dyrektora Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc, Kierownika III Kliniki Chorób Płuc w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc, Członka Prezydium Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia. w położnictwie i ginekologii. Kurs ten ukończyło 18 położnych, w tym 14 z LUX MED. Jesteśmy pierwszym podmiotem w Polsce, który wprowadza tak duże zmiany w podsystemie pielęgniarstwa i położnictwa. W najbliższym czasie będziemy dalej rozwijać nasze warsztaty edukacyjne, tak aby maksymalnie rozszerzać kompetencje i samodzielność zawodową pielęgniarek i położnych. Pierwsze warsztaty z zakresu transplantacji włosów w Szpitalu LUX MED 14 i 15 stycznia br. lekarze z naszego szpitala uczestniczyli w warsztatach z transplantacji włosów metodą S.A.F.E.R. (Suction Assisted Follicular Extraction and Reimplantation: wspomagana podciśnieniowo ekstrakcja i implantacja włosów). Metoda polega na pobraniu pojedynczych mieszków włosowych za pomocą specjalnej głowicy. W drugiej części zabiegu pobrane mieszki są wszczepiane w przygotowany wcześniej obszar na głowie Pacjenta. Zabieg prowadzony jest w znieczuleniu miejscowym, a dodatkowo obszar pobierania włosów nasącza się płynem znieczulającym. Zabieg nie wymaga hospitalizacji i nie pozostawia blizn. Po 2 3 dniach Pacjent może wrócić do pełnej aktywności, a po ok. 4 dniach delikatnie umyć głowę. Metodę stosuje się także w korektach brwi oraz w implantacji włosów w rejony blizn. Na początku grudnia ubieg- -łego roku odbyło się uroczyste otwarcie LUX MED w Opolu. To już trzecie, obok placówek MegaMed i Medycyny Rodzinnej, Centrum Medyczne Grupy LUX MED w Opolu. W LUX MED dostępnych jest osiem gabinetów konsultacyjnych, w których przyjmują interniści, lekarze medycyny pracy, laryngolodzy, dermatolodzy, okuliści, endokrynolodzy, ortopedzi, chirurdzy, alergolodzy, ginekolodzy, neurolodzy, kardiolodzy, psycholodzy, urolodzy, pulmonolodzy, hematolodzy, reumatolodzy, diabetolodzy, seksuolodzy, dietetycy oraz pediatrzy. Dostępne są badania diagnostyczne: EKG, USG ogólne i specjalistyczne, spirometria, badanie pola widzenia, diagnostyka kardiologiczna holter r/r i holter EKG. W placówce wykonywane są drobne zabiegi z zakresu chirurgii, dermatologii oraz ginekologii, jak również badania endoskopowe (gastroskopia i kolonoskopia). W tej samej lokalizacji nadal będzie czynna placówka Medycyny Rodzinnej świadcząca usługi wyłącznie w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Z kolei przy ulicy Chabrów 117 działa placówka MegaMed. 1/2014 zima blisko zdrowia 3
AKTUALNOŚCI Oni już potrafią ratować życie Blisko 500 uczniów z Wrocławia wie już, jak udzielać pierwszej pomocy. Zakończył się III etap akcji edukacyjnej Umiem pomóc" prowadzonej przez Akademię Ratownictwa LUX MED w sześciu wrocławskich szkołach średnich. Wcześniej została przeszkolona młodzież z Warszawy, Katowic i Krakowa. Sukcesem projektu są zarówno imponująca liczba uczestników szkoleń (ponad 2,5 tys. osób), jak i wiedza oraz praktyczne umiejętności młodych ludzi, którzy potrafią ratować życie. Na dużą skalę Umiem pomóc to program edukacyjny stworzony przez Akademię Ratownictwa LUX MED, realizowany od 2011 roku. Jego celem jest efektywne szkolenie uczniów szkół średnich w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Wyróżnia go skala działań tysiące uczestników, zasięg 31 szkół w czterech miastach, ponad setka praktycznych warsztatów, a przede wszystkim osoby prowa- Ćwiczenia na fantomie pomagają pokonać lęk przed samodzielnym udzieleniem pomocy. dzące profesjonalni ratownicy medyczni i lekarze. Organizatorzy akcji w kolejnych etapach odwiedzają wybrane miasta. Jej potencjał doceniają władze lokalne, które patronują działaniom w szkołach: Prezydent Hanna Gronkiewicz-Waltz w Warszawie, Prezydent Jacek Majchrowski w Krakowie, Prezydent Piotr Uszok w Katowicach oraz Urząd Miasta we Wrocławiu. Od początku akcji swoim patronatem wspiera ją także Ministerstwo Zdrowia. Ciekawie i efektywnie Młodzi uczestnicy szkoleń we Wrocławiu doceniają zwłaszcza możliwość bezpośredniej współpracy z ratownikami medycznymi. To były ciekawe zajęcia, szczególnie gdy mogliśmy trenować udzielanie pierwszej pomocy na fantomie. Teraz już wiem, jak się zachować, gdy ktoś będzie potrzebował pomocy opowiada Jacek, uczeń LO nr VIII. Dla Grupy LUX MED bardzo ważna jest również opinia dyrekcji szkół oraz nauczycieli, dla których jest to ciekawe uzupełnienie programu nauczania. Akcja Umiem pomóc to cenna inicjatywa dla uczniów. Szkolenie prowadzone przez ratowników w naszej szkole przebiegało bardzo profesjonalnie zwłaszcza zajęcia praktyczne i indywidualna nauka z każdym z uczniów okazały się najbardziej interesujące i efektywne mówi Ireneusz Jóźwiak, dyrektor Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego we Wrocławiu. Pomysł na lekcje Zajęcia trwają cztery godziny i prowadzone są w ramach przedmiotu Przysposobienie Obronne lub Edukacja dla Bezpieczeństwa. Akademia Ratownictwa LUX MED zapewnia także materiały: plansze szkoleniowe, certyfikaty dla szkół, a dla uczniów spersonalizowane karty zawierające podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy. Akcja jest obecna także w internecie na stronie www.umiempomoc.pl znajdują się wszelkie informacje, materiały szkoleniowe oraz odbywają się konkursy promujące wiedzę na temat udzielania pierwszej pomocy. Naklejki z kodami QR, które otrzymują uczniowie, automatycznie przekierowują zainteresowanych z telefonu komórkowego na: www.umiempomoc.pl. Aplikacja Ground Miles w polskiej wersji językowej Kampania Ground Miles Challenge została zainicjowana w Światowym Dniu Serca 29 września 2013 r., uczestniczy w niej ponad milion osób na całym świecie, w tym 62 tys. pracowników Bupa. Również w Polsce osoby pracujące w LUX MED, rodziny i przyjaciele oraz lokalne społeczności zainspirowane ideą GMC świadomie chodzą i spacerują. Organizatorzy i uczestnicy akcji wyznaczyli ambitne cele. Pierwszy z nich to wspólne przejście imponujących 8 mln kilometrów, po którym Bupa przekazała Światowej Federacji Serca środki pieniężne na wsparcie programów mających uchronić tysiące dzieci w Afryce i Azji Południowej przed chorobami serca i przedwczesną śmiercią w wyniku reumatycznej choroby serca. Pobierz aplikację Ground Miles Challenge to entuzjazm i aktywność uczestników, wspierane przez nowoczesną technologię. Bupa przygotowała specjalną aplikację na smartfony Ground Miles. Można ją bezpłatnie pobrać z Apple AppStore lub Google Play, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę hasło Ground Miles. Aplikacja mierzy kroki, liczbę kilometrów przebytych dziennie czy tygodniowo, umożliwia tworzenie grup i dzielenie się osiągnięciami, a także pozwala zdobywać odznaki i wygrywać nagrody. Nowa wersja aplikacji umożliwia korzystanie z niej również w języku polskim. Do obsługi aplikacji wymagane są wersje oprogramowania: ios 5.0 lub nowsza, Android 4.0 i wyższa. Aplikacja dla ios jest kompatybilna z urządzeniami iphone 4, 4S, 5, 5C, 5S, ipadami, ipodami Touch, została także zoptymalizowana pod kątem iphone`a 5. Pełna funkcjonalność aplikacji dla Androida dostępna jest na telefonach Samsung GS2, GS3, GS4, Note 1, 2, 3, Nexus 4, HTC One i Desire HD, a także Sony Xperia. Na pozostałych urządzeniach niektóre funkcjonalności mogą być ograniczone. 4 blisko zdrowia 1/2014 zima
PORADNIK Zdrowa i bezpieczna podróż Bezpieczna jazda samochodem to nie tylko opanowanie techniki jazdy, znajomość swojego samochodu, lecz także przestrzeganie zasad związanych z ergonomią oraz higieną podróży. Tylko kompleksowe podejście do wszystkich tych aspektów pozwoli zminimalizować ryzyko wypadku czy kolizji. Podkreślmy: zminimalizować, bo całkowicie ryzyka tego wyeliminować się nie da. Niewiele osób ma świadomość tego, jak duży wpływ na prowadzenie samochodu ma prawidłowa pozycja za kierownicą. Odpowiednie połączenie ustawień fotela oraz odległości od kierownicy gwarantuje właściwy refleks i unikanie najczęstszych błędów technicznych. Bez tego nie da się zachować skutecznego czasu reakcji i kontrolować w pełni samochodu. Optymalna pozycja daje gwarancję pełnej widoczności, czasu reakcji, ale również musi zapewniać wygodę i komfort. Zawsze zapinaj pasy Należy pamiętać, że pasy bezpieczeństwa są tylko jednorazowe. Po wypadku trzeba je wymienić, ponieważ tracą swoją elastyczność. W razie powtórnego użycia taki pas może doprowadzić do dodatkowych urazów klatki piersiowej i brzucha. Kobiety w zaawansowanej ciąży powinny kupić specjalne podkładki, które ściągają biodrową część pasa pod brzuch i opierają się na talerzach biodrowych. Przedmioty w samochodzie Nie wolno trzymać w samochodzie (np. na półkach) żadnych przedmiotów. Trzeba schować wszystkie bagaże do bagażnika. W trakcie zderzenia dochodzi do olbrzymich przeciążeń, np. ważąca ok. 1/2 kg apteczka zamienia się w pocisk ważący 15 kg. Dziecko w samochodzie Dzieci muszą być przewożone w fotelikach, a nie na ręku lub kolanach pasażera. Dziecko ważące ok. 20 kg w momencie wypadku waży nawet pół tony, tylko fotelik i pasy są w stanie wytrzymać takie obciążenie. NASI EKSPERCI ERGONOMIA, CZYLI PRAWIDŁOWA POZYCJA ZA KIEROWNICĄ Regulacja zagłówków Wysokość fotela Ustaw fotel tak, aby zapewnić sobie maksymalną widoczność i jednocześnie zachować bezpieczną odległość głowy od dachu. Ustawienie oparcia Mariusz Pacałowski, Dyrektor Merytoryczny Akademii Ratownictwa LUX MED Samopoczucie kierowcy Zasadą naczelną jest to, aby w długą podróż wyruszać wypoczętym i wyspanym. Tuż przed podróżą należy unikać obfitego posiłku (podobnie jak w czasie przerw w podróży). Istotna jest również pora dnia. Jazda w czasie największego upału oraz w godzinach nocnych od 3 do 6 to czas sprzyjający zaśnięciu za kierownicą. Należy pamiętać, że jest to przyczyna ponad 4% wypadków. Trzeba też zaplanować przerwy co 1,5 2 godziny jazdy, w czasie których można odbyć krótki spacer czy drzemkę. W walce ze znużeniem pomaga Idealna pozycja to kombinacja kilku parametrów: Wysokość zagłówka powinna być tak ustawiona, aby górna jego część sięgała szczytu głowy. Grzegorz Juszczyk, Dyrektor Działu Innowacji Produktowych i Profilaktyki, Grupa LUX MED także rozmowny pasażer. Jednak nawet jeśli spełnione są te warunki, monotonia trasy, upał, natężenie ruchu powodują, że nasza wydajność spada i pojawiają się znużenie i senność. Niepokojące objawy, które powinny nas wręcz zmusić do zrobienia przerwy, to: częste ziewanie, swędzenie oczu, mroczki przed oczami, złudzenia, utrata właściwego wyczucia przestrzeni: - zła ocena odległości i prędkości, - brak płynności jazdy, - częste zbędne hamowanie, - problemy z utrzymaniem toru jazdy, Ręce na kierownicy skrajnym przejawem znużenia jest przysypianie za kierownicą na ułamki sekund, co powoduje, że na chwilę tracimy kontrolę nad pojazdem. Oczywiście te zwiastuny są sygnałem do natychmiastowego przerwania podróży i zdrzemnięcia się przez 15 20 minut. Prędkość Pamiętajmy, że odpowiednia prędkość to podstawa. Uderzenie w nieruchomą przeszkodę z szybkością 75 km/ godz. powoduje urazy takie jak skok z 3. piętra, a przy zderzeniu czołowym pojazdów prędkości się sumują, co daje 150 km/godz. (to odpowiada upadkowi z 15. piętra). Ręce na kierownicy powinny być ułożone w pozycji za dziesięć druga. Wysokość i położenie kierownicy Jeśli masz regulowaną kierownicę, wykorzystaj to do uzyskania właściwej kombinacji wraz z oparciem fotela. Odległość fotela od pedałów Maciej Pająk, Dyrektor Wyjazdowej Pomocy Doraźnej, Grupa LUX MED Ustaw fotel w takiej odległości, aby przy wciśniętych pedałach nogi pozostały lekko ugięte. Oprzyj się jak największą powierzchnią pleców o oparcie tak, aby łopatki przylegały do fotela, następnie chwyć kierownicę na jej szczycie (na godzinie 12). Reguluj oparcie fotela tak, aby ręka pozostała lekko ugięta w łokciu. W samochodach z regulacją podparcia lędźwiowego dopasuj ten parametr do swojego kręgosłupa. 1/2014 zima blisko zdrowia 5
PORADNIK NASZ EKSPERT dr Grzegorz Juszczyk, Dyrektor Działu Innowacji Produktowych i Profilaktyki, Grupa LUX MED Jak wytrwać w postanowieniach? Rozpoczęliśmy kolejny rok. Mamy ambitne plany, także te związane ze zdrowiem. Co zrobić, aby nie dołączyć do statystycznie najliczniejszej grupy osób, które podjęte postanowienia porzucają najdalej w marcu? Nukowcy i praktycy próbują bardzo intensywnie poznać mechanizmy motyacji, aby pomagać ludziom zmieniać ich życie na lepsze. Spróbujmy pokrótce przyjrzeć się wybranym rekomen acjom w tym zakresie, które pomogą nam w utrzymaniu zdrowych postanowień. Grunt to zaangażowanie Pierwsze pytanie to czy odczuwana przeze mnie tzw. słaba silna wola to efekt niezmienianej konstrukcji fizycznej i psychicznej? Gdyby tak było, łatwo moglibyśmy wytłumaczyć to, że niektórzy ludzie nie mogą rzucić palenia, zmienić diety czy zwiększyć aktywności fizycznej. To jednak tylko mit i popularna wymówka wiele wskazuje, że istotniejsze znaczenie niż talent, czyli niezależne ode mnie predyspozycje, ma zaangażowanie. Gdy brakuje nam zaangażowania, poczucia, że to, co robimy, jest dla nas ważne, potrzebne nam, wtedy łatwiej o powrót do wcześniejszych nawyków. Planując zmianę, warto więc zastanowić się, jaką mamy motywację. WARTO WIEDZIEĆ Specjalnie na początek 2014 roku przygotowaliśmy warsztaty poświęcone psychologii motywacji, które mogą być zorganizowane w Państwa firmach. Dodatkowe informacje można uzyskać pod adresem: profilaktyka@luxmed.pl Pasmo porażek i sukcesów Kluczowym elementem naszej motywacji, oprócz zaangażowania, jest nastawienie. Mówiąc najprościej, to przekonanie, czy uda mi się osiągnąć sukces, czy nie. Jeśli będziemy wątpili, zaangażowanie szybko spadnie. Powinniśmy patrzeć na to, co chcemy osiągnąć, jako na złożony proces, w którym pojawią się sukcesy i porażki. Właśnie do porażek szczególnie dobrze jest się nastawić pozytywnie jako do zwyczajnych informacji (sygnałów alarmowych), które pozwolą nam się zatrzymać i zastanowić, co poszło nie tak. Niestety większość z nas porażki odbiera emocjonalnie pojawiają się negatywne nastawienie, obwinianie się, smutek. Nie lubimy tych uczuć i chcemy ich unikać. Unikanie może prowadzić do najprostszego rozwiązania przestańmy się męczyć, bo to wysiłek przyczynia się do tego nieprzyjemnego uczucia przy porażce. Jeżeli na sucho, bez emocji sprawdzimy, dlaczego zjedliśmy coś poza planem diety, nie poszliśmy na ćwiczenia, zapaliliśmy papierosa możemy wyciągnąć wnioski i w przyszłości unikać tego, co przyczyniło się do potknięcia, ale też dalej trwać w postanowieniu. Bez planu ani rusz Proces zmiany będzie miał większe szanse powodzenia, jeśli jest wynikiem motywacji wewnętrznej (ja sam chcę coś zrobić dla siebie) oraz jest zaplanowany. Planowanie jest często pomijanym, ale ważnym elementem zmiany jeśli już coś będę modyfikował, to wcześniej warto pomyśleć, jak to zrobię. Ważne są tu dwa aspekty pierwszy to przygotowanie na potknięcia dobre planowanie to stworzenie sobie planu A, B i C aby szybko i łatwo zmieniać działania, jeśli potknięcia będą dotkliwe. Przykładowo jeśli zacznę biegać, ale okaże się, że nie sprawia mi to przyjemności, to nie wracam na kanapę, tylko zmieniam bieg na marszobieg, jazdę na rowerze stacjonarnym lub pływanie jako część planu zakładającego więcej ruchu. Drugi aspekt dotyczy roli wyobraźni pozytywnie wzmacnia nas wyobrażenie sobie sukcesu, celu, do którego zmierzamy. Badania wskazują jednak, że w większym stopniu pomaga nam wyobrażanie sobie (wizualizacja) samego procesu, czyli co zrobimy i jak, aby dojść do celu. Wyobrażajmy sobie zatem siebie w sytuacjach, które mogą być dla nas trudne, mogą być powodem potknięcia. Gdy później do nich dojdzie, będziemy mieli już wirtualne doświadczenie i łatwiej będzie zachować się tak, jak sobie to wyobrażaliśmy. Potrzebne wsparcie Nie można także przecenić roli innych osób wspierających nas w zmianie. Nie powinny być one jedyną przyczyną naszej decyzji (jak już wspominałem), ale jeśli już jesteśmy wewnętrznie motywowani, to dobre rady i pochwały sukcesów od najbliższych zwiększają satysfakcję i zapobiegają rezygnacji. Niestety może się zdarzyć tak, że bliscy zaczną działać demotywująco czasami z zazdrości, czasami bez złego nastawienia, ze zwykłej troski. Takie sygnały są trudnym sprawdzianem dla motywacji, jednak gdy mamy silnie pozytywne nastawienie, nie zrazimy się tymi opiniami. W przeciwnym razie komentarze innych, ważnych dla nas osób mogą być główną przyczyną powrotu do dawnego stylu życia. Jeśli uda nam się zaplanować swoją zmianę i wyobrazimy sobie jej przebieg, poczujemy silną motywację i będziemy nastawieni na rozwój, myśląc o potknięciach jak o drogowych znakach ostrzegawczych, na które nie musimy się obrażać i które nie powinny nas smucić nasze szanse wtedy wzrosną. Trzymamy kciuki! 6 blisko zdrowia 1/2014 zima
PORADNIK Zimowe urazy rąk NASZ Urazy nadgarstka i ręki zdarzają się bardzo często, gdy aktywnie spędzamy czas, zwłaszcza podczas uprawiania sportów, np. jazdy na nartach. NASZ EKSPERT dr n. med. Jarosław Strychar, specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu, Szpital LUX MED Popularną zimową kontuzją są niegroźne urazy tkanek miękkich wywołane upadkiem (stłuczenia tkanki podskórnej, skręcenia stawów). Niekiedy dochodzi jednak do uszkodzeń poważnych: złamania kości, uszkodzenia ścięgien i więzadeł stawów. Kciuk narciarza Podczas jazdy na nartach najczęściej spotykanym urazem jest uszkodzenie więzadeł pobocznych kciuka. W tym przypadku mówimy o powstaniu ostrej niestabilności stawu śródręczno-paliczkowego kciuka (kciuku narciarza). Tuż po upadku z jednoczesnym odgięciem kciuka występują mocny ból, obrzęk, osłabienie siły chwytu ręki. Nie wolno lekceważyć objawów, ponieważ niewłaściwe leczenie często doprowadza do utrwalonej niestabilności kciuka oraz zaburzenia chwytu ręki. W większości przypadków leczenie kciuka narciarza polega na unieruchomieniu w szynie gipsowej na 5 6 tygodni. Jeśli schorzeniu towarzyszą złamanie awulsyjne (takie, w którym przyczepiające się do kości ścięgno lub więzadło odrywają fragment kostny) lub przewlekła niestabilność kciuka, wskazane jest leczenie operacyjne rekonstrukcja więzadeł. Złamanie Collesa Wymieniając zimowe zagrożenia, nie można pominąć złamań w obrębie nadgarstka i ręki. Złamania dalszej nasady kości promieniowej stanowią blisko 17% wszystkich złamań zaopatrywanych na ostrych dyżurach ortopedycznych. Najczęstszą przyczyną takich złamań jest upadek na wyprostowaną kończynę górną z jednoczesnym zgięciem grzbietu dłoni w nadgarstku (złamanie Collesa). Uraz charakteryzuje się znacznym bólem, obrzękiem, ograniczeniem ruchomości oraz widoczną deformacją w okolicy nadgarstka. W takich przypadkach zaleca się niezwłoczne zgłoszenie się do szpitala w celu wykonania zdjęcia RTG oraz założenia unieruchomienia gipsowego. W przypadku wieloodłamowych złamań ze znacznym przemieszczeniem odłamów proponuje się Pacjentowi zabieg z użyciem implantów metalowych. Leczenie operacyjne pozwala na wczesny ruch nadgarstka, przyspiesza rozpoczęcie rehabilitacji oraz poprawia ostateczny wynik leczenia. Złamanie kości łódeczkowatej Rzadziej spotykanym, ale bardzo groźnym urazem narciarskim jest Urazy ręki najczęściej zdarzają się podczas upadków. Powrót do pełnej sprawności zajmuje kilka tygodni. złamanie kości łódeczkowatej nadgarstka z towarzyszącym uszkodzeniem aparatu więzadłowego nadgarstka. W większości przypadków objawy złamania kości łódeczkowatej są lekceważone przez Pacjenta z powodu braku wyraźnego zespołu bólowego oraz ograniczenia funkcji ręki. Pacjent często zgłasza się do ortopedy kilka tygodni lub nawet miesięcy po urazie z powodu utrzymującego się dyskomfortu nadgarstka. W celu weryfikacji rozpoznania wskazane jest wykonanie zdjęć RTG oraz tomografii komputerowej. Nawet prawidłowo leczone złamanie kości łódeczkowatej w opatrunku gipsowym często powoduje powstanie stawu rzekomego (jest to utrwalony brak zrostu kości), niestabilności nadgarstka oraz w przyszłości przyspieszenie choroby zwyrodnieniowej nadgarstka. Leczenie operacyjne z rekonstrukcją mikrochirurgiczną i użyciem metalowych implantów istotnie zmniejsza procent powikłań. Istnieje jeszcze duża grupa mniej rozpowszechnionych schorzeń ścięgien, kości i stawów kończyny górnej związanych z uprawianiem sportów zimowych. W celu ustalenia właściwego rozpoznania oraz zaplanowania odpowiedniego leczenia zalecana jest konsultacja, np. w naszym Centrum Chirurgii Ręki. Podczas jazdy na nartach najczęściej spotykanym urazem ręki jest uszkodzenie więzadeł pobocznych kciuka. 1/2014 zima blisko zdrowia 7
PORADNIK NASZ EKSPERT lek. stom. Anna Klukowska, Dyrektor Stomatologii, Grupa LUX MED Gdy strach szczerzy zęby Strach przed wizytą w gabinecie dentystycznym jest faktem. Ponad połowa Pacjentów uczęszczających do stomatologów odczuwa lęk lub silny stres. Zjawisko, o którym mówimy, psychologowie nazwali dentofobią, czyli silnym i uporczywym lękiem przed dentystą. Pacjent, którego dotyczy dentofobia, już na samą myśl odczuwa tak silną niechęć, że nie ma mowy o umówieniu się do dentysty, nawet gdy sytuacja (ból) go do tego zmusza. W naszej praktyce zdarzało się, że Pacjent wolał zalać ząb spirytusem, tylko po to by uniknąć wizyty u stomatologa, jak również odbyło się kilka spektakularnych ucieczek tuż przed wejściem do gabinetu. Skąd ten lęk Strach przed stomatologiem może się wiązać z przeżyciami z dzieciństwa. Wielu z nas pamięta gabinety szkolne lub te prywatne, które powstawały na początku lat dziewięćdziesiątych. Tam normą było leczenie bez znieczulenia, przy użyciu słabej jakości materiałów do wypełnień, nie wspominając o maszynach wolnoobrotowych. Nietrudno stwierdzić, że leczenie zdawało się niekończącym się koszmarem. Mimo że współczesna technologia w stomatologii przeszła liczne rewolucje, to nasze myślenie pozostało silnie naznaczone przykrymi przeżyciami. A co więcej, dentofobia sprawia, że Pacjent może być całkowicie odporny na wszelkie racjonalne argumenty. Zjawisko to jest o tyle niebezpieczne, że teraz jako dorośli, nawet o tym nie wiedząc, oddziałujemy na otoczenie. Nasz strach łatwo może się udzielić osobie bliskiej z dużą wrażliwością emocjonalną, jak również dzieciom, które są wyjątkowo wyczulone na nasze nastroje. Będąc rodzicem, szczególnie warto zwrócić uwagę na to, by budować w dziecku właściwe nastawienie do stomatologów i do lekarzy innych specjalizacji. Ze strachem można sobie poradzić Każdy z nas jest inny. Nasze receptory inaczej odczuwają ból, inaczej też objawia się nasz strach. Mimo to dla wszystkich dobrym sposobem na oswojenie lęków będzie zadanie sobie kilku pytań o to, co tak naprawdę nas ogranicza, czego się boimy, co nam przeszkadza w gabinecie stomatologicznym. Spójrzmy przy tym na lekarza jak na drugiego człowieka, to może być bardzo sympatyczna osoba, która chce nam pomóc. Planując pierwszą wizytę, wybierzmy dzień bez spotkań, tak byśmy mieli wolną głowę, nieobciążoną dodatkowymi stresami związanymi z pracą. Dzień wcześniej warto przemyśleć, czego chcemy się dowiedzieć w trakcie wizyty, spisać na kartce pytania, gdyż czasem podczas spotkania pewne kwestie nam umykają. Pamiętajmy, że zawsze warto pytać im więcej wiemy, tym łatwiej poradzimy sobie z lękiem. W przypadku dzieci personel stomatologiczny jest przygotowany na wizyty adaptacyjne, podczas których maluchy oswajają się z gabinetem, jest czas na zabawę i budowanie pozytywnych skojarzeń. WARTO WIEDZIEĆ Z uśmiechem i ze zrozumieniem Pamiętajmy, że aby osiągnąć sukces, musimy się spotkać w połowie drogi. Z jednej strony dentysta cały czas się szkolący i dokształcający, inwestujący w jak najlepszy sprzęt, który jednocześnie pamięta o ograniczeniach i lękach Pacjenta. Z drugiej strony Pacjent, który przekraczając próg gabinetu stomatologicznego, powinien zaufać lekarzowi i pokonać swój strach. Tylko w atmosferze wzajemnego zrozumienia i chęci współpracy jesteśmy w stanie osiągnąć zadowalające efekty leczenia. Zauważmy, że na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat zmieniła się struktura opieki stomatologicznej w naszym kraju. Stomatologia jest obecnie jedną z najszybciej rozwijających się specjalizacji medycznych. Na Pacjentów czekają wygodne fotele, turbiny chłodzone wodą osiągające ponad 400 tys. obrotów na minutę, mikroskopy, aparatura do nowoczesnej diagnostyki obrazowej i dostępna w gabinetach szeroka gama preparatów do znieczuleń. Ogromna zmiana nastąpiła również w jakości materiałów do wypełnień ubytków. Są one trwalsze, bardziej estetyczne i łatwiejsze w aplikacji, dzięki czemu czas spędzany na fotelu dentystycznym zdecydowanie się skrócił. 8 blisko zdrowia 1/2014 zima
PORADNIK Strzeż się nałogów NASZ EKSPERT Agnieszka Kaszyńska, psycholog, LUX MED Poznań Potocznie bardzo często używamy zamiennie określeń uzależnienie i nałóg. Między nimi jest jednak granica, czasami bardzo cienka, ale jest. To od nas zależy, czy potrafimy w porę dostrzec sygnały ostrzegawcze, kiedy czynność lub substancja, która wcześniej była jedynie okazjonalną przyjemnością, staje się koniecznością, bez której trudno przetrwać dzień. Podstępny demon Uzależnienie (np. alkoholizm, narkomania, lekomania) jest chorobą ciężką, przewlekłą, nieuleczalną i śmiertelną. Nawet w przypadku chęci pracy nad sobą, chęci pokonania uzależnienia nie ma już powrotu do stanu np. kontrolowanego picia alkoholu. Sposobem na odzyskanie panowania nad własnym życiem jest całkowity stan abstynencji. Większość osób uzależnionych nie podejmuje jednak leczenia. Zaprzeczają oni występowaniu problemu, potrafią go tłumaczyć, oszukują siebie i najbliższych. Zmieniają się ich priorytety. Konieczność przyjmowania substancji, od której jest się uzależnionym, staje się nadrzędną wartością. WARTO WIEDZIEĆ Od czego najczęściej uzależnia się współczesny człowiek? Od: alkoholu, narkotyków, jedzenia, leków, komputerów, zakupów, telefonów komórkowych, ćwiczeń fizycznych, hazardu, seksu. Inaczej jest z nałogiem Klasycznym przykładem obrazującym mechanizm nałogu jest nikotynizm. Nałogowy palacz doskonale wie, że palenie szkodzi. Bagatelizuje jednak informacje i dane mówiące o szkodliwości palenia papierosów. Palacz podejmuje zatem sprzeczną z rozeznaniem intelektualnym decyzję i sięga po papierosa. W takiej sytuacji mamy do czynienia z nałogiem. Nałogowiec odczuwa pewien wewnętrzny przymus, który okazuje się silniejszy niż zdrowy rozsądek. W odróżnieniu jednak od uzależnienia w nałogu mamy do czynienia ze świadomym podejmowaniem decyzji pomimo rozeznania intelektualnego. Jest to dysfunkcja sprawności woli przejawiająca się w chronicznym podejmowaniu szkodliwych dla organizmu decyzji. Tu chodzi o emocje W sidła nałogu czy uzależnienia można wpaść za sprawą przyjmowanych substancji, np. wspomnianej już nikotyny, podejmowanych czynności, np. opalania się, grania w gry komputerowe, jedzenia, oraz przeżywanych emocji np. podczas gry hazardowej. Trudno tu wymienić wszystkie czynniki. Okazuje się bowiem, że uzależnić się można prawie od wszystkiego. Najpowszechniejszym powodem popadania w nałóg jest brak umiejętności radzenia sobie z trudnościami oraz deficyty funkcjonowania społecznego, takie jak np. nieumiejętne rozwiązywanie konfliktów, nieumiejętność odmawiania, chęć przynależności do określonej grupy rówieśniczej za wszelką cenę (szczególnie u młodych osób). Ucieczka do lepszego świata Każdy z nas narażony jest na codzienne problemy. Zdarza się, że kredyt, kłopoty w pracy czy kłótnie w rodzinie sprawiają, że stres przekracza znośne granice i wpadamy w sidła fiksacji. W przypadku braku umiejętności radzenia sobie z napięciem emocjonalnym sięga się po środki odwracające uwagę od problemów. Źródło podtrzymujące trwanie w nałogu tkwi w emocjach dostarczanych przez przyjmowanie danej substancji lub podejmowanie danej czynności, w potrzebie ucieczki w inny świat przed cierpieniem fizycznym lub psychicznym. Owszem, nałogowe czynności mogą przynieść ulgę w początkowej fazie, ale tylko chwilową. Z czasem stają się udręką. Różne źródła cierpienia Bywa jednak i tak, że obiektywnie stresów przeżywamy niewiele. Mimo to ciągle się czymś zamartwiamy, odczuwamy nieokreślony lęk lub irytację, choć nie ma ku nim prawdziwych powodów. Jeżeli nasza psychika jest tak skonstruowana, to będziemy czuli negatywne emocje nawet bez powodu. W takim przypadku potrzebna jest zmiana osobowości. Z reguły następuje ona podczas sesji psychoterapeutycznych, na warsztatach rozwijania osobowości. Czasem cierpimy dlatego, że nie rozwijamy naszych talentów albo czujemy, że życie upływa bezowocnie. Jeśli nasze frustracje wynikają z takich głębokich, osobistych, niezaspokojonych potrzeb, to nie pozostaje nic innego, jak dążyć do ich spełnienia. To oczywiście ryzykowne, może się nie udać, jednak jeżeli uciekamy, pozostają nam jedynie: nałogowe objadanie się, wirtualny świat, sięganie po szkodliwe substancje i życiowa stagnacja. Wtedy bardzo blisko już do uzależnienia, które niszczy człowieka i jego najbliższych. W poszukiwaniu sensu i radości Człowiek bardzo szybko przyzwyczaja się do różnych zachowań. Pokonanie nałogu jest jednak dużo trudniejsze, a walka o wolność trwa czasami całe życie. Nałogi leczy się za pomocą psychoterapii, czasami farmakoterapii. Niekiedy jednak, przeważnie na początku popadania w nałóg, wystarczy silna wola lub zmiana środowiska. Nałóg to sygnał ostrzegawczy, że coś w naszym życiu jest nie tak, i trzeba być uważnym, aby nie przegapić, nie zignorować takiego ostrzeżenia. Im szybciej zareagujemy, tym większa szansa na pokonanie nałogu. Warto zredukować ilość stresów, poprawić atmosferę w domu, uczyć się rozwiązywania konfliktów w pracy, zdrowo się odżywiać i dbać o kondycję fizyczną. Można znaleźć czas na czynności, które dają radość i które się lubi: hobby, leniuchowanie, pracę w ogródku czy spotkania z przyjaciółmi. To tylko kilka przykładów. Najlepiej, gdy każdy sam znajdzie to, co daje mu prawdziwe szczęście i pozwala prawdziwie się rozwijać. 1/2014 zima blisko zdrowia 9
TEMAT NUMERU NASZ EKSPERT lek. med. Beata Przybycień, internista, Kierownik Medyczny, LUX MED Warszawa Dni robią się dłuższe i bardziej słoneczne, a w nas wzrastają dobre samopoczucie i chęć do działania to sygnały, że wiosna zbliża się wielkimi krokami. O tym, jak w tym okresie zadbać o swój organizm, rozmawiamy z Beatą Przybycień, lekarzem internistą. Pomyśl o sobie na wiosnę Jak wpływa na nas zima? To czas, kiedy większość z nas ogranicza aktywność fizyczną, bo niskie temperatury nie zachęcają do spędzania czasu na zewnątrz. Jednocześnie zmieniamy dietę na bardziej kaloryczną, w dodatku ubogą w warzywa i owoce, co z kolei powoduje, że przybieramy na wadze. W momencie gdy zbliża się wiosna, te dodatkowe kilogramy zaczynają nam przeszkadzać, bo ubieramy się coraz lżej i baczniej zwracamy uwagę na swój wygląd. Wówczas myślimy o ich zrzuceniu. A wystarczyłoby w czasie zimowych dni nieco większą uwagę przywiązywać do tego, co jemy, i nie rezygnować z ruchu wtedy problemu by nie było. Skoro już jednak przybyło nam kilka kilogramów, a pogoda jednoznacznie wskazuje, że puchową kurtkę trzeba zamienić na lżejszy płaszcz, to jak należałoby rozpocząć odchudzanie? Przede wszystkim trzeba się zacząć ruszać. Zacznijmy od zrobienia porządków na działce czy chociażby przejdźmy jeden przystanek pieszo, wejdźmy do domu po schodach, zamiast korzystać z windy. Gdy mieliśmy dłuższą przerwę od aktywności fizycznej, nie zaczynajmy od razu od forsownych wysiłków, bo to może przynieść więcej szkody niż pożytku. Jeśli do kwestii aktywności podchodzimy na sportowo, to ważne, aby słuchać swojego organizmu i stopniowo wzmacniać formę. W procesie odchudzania niezbędna jest też zmiana sposobu odżywiania. Jaka dieta będzie zatem najskuteczniejsza? To kwestie bardzo indywidualne, bo każdy z nas jest inny i ma inną przemianę materii. Na pewno trzeba będzie ograniczyć posiłki bogate w tłuszcze i węglowodany, a na to konto jeść więcej sałatek. Wiosna sprzyja zmianie nawyków żywieniowych, bo pojawiają się nowalijki, poza tym jest cieplej, więc nasz organizm nie domaga się, tak jak podczas zimy, wysokokalorycznego pożywienia. Właściwe skomponowanie diety może się okazać zbyt trudne, dlatego przydatna może być wizyta u dietetyka. Nie odchudzajmy się drastycznie, bo to zazwyczaj kończy się efektem jo-jo. Poza tym zbyt gwałtowny spadek masy ciała spowodowany radykalnym zmniejszeniem ilości spożywanego jedzenia, które na dodatek jest mało zróżnicowane, sprawia, że organizm jest mniej odporny i staje się bardziej podatny Przełom zimy i wiosny to okres, kiedy obserwujemy wzrastającą zachorowalność na infekcje górnych dróg oddechowych. na infekcje. Pamiętajmy też, że wiosna to dobry okres nie tylko do zmiany swojego wyglądu, lecz także zadbania o cały organizm. Czyli? Udajmy się do internisty, który zleci wykonanie niezbędnych badań kontrolnych. Lekarz ponadto zbierze wywiad na temat aktualnego samopoczucia, a także wypyta, czy nie jesteśmy obciążeni ryzykiem zachorowania na choroby dziedziczne, takie jak cukrzyca, nowotwory czy schorzenia związane z układem krążenia, a w konkretnych przypadkach zleci bardziej szczegółowe badania lub odeśle do odpowiedniego specjalisty. Obowiązkowo powinniśmy także umówić się na wizytę u urologa/ ginekologa, warto też odwiedzić stomatologa. Taki coroczny przegląd powinien zrobić sobie każdy, kto ceni swoje zdrowie. Początek wiosny to także czas zwiększonego ryzyka złapania infekcji. Jak się przed tym uchronić? To okres, kiedy obserwujemy wzrastającą zachorowalność na infekcje górnych dróg oddechowych. Dzieje się tak, bo nasze śluzówki są narażone na częste i gwałtowne zmiany temperatury. Radzę, aby w tym czasie ubierać się adekwatnie do pogody, nie za lekko, ale też nie za ciepło, aby uniknąć przegrzania. Trzeba też pamiętać, że nie zawsze to, co wygląda na infekcję, w istocie nią jest. Jeśli kichamy, czujemy drapanie w gardle, ale mamy przejrzysty katar lub na przykład dokucza nam łzawienie, mogą być to oznaki alergii. Na wiosnę zaczynają się pylenia roślin, a leszczyna pyli już nawet w lutym, potem uaktywniają się kolejne drzewa kwitnące. Jeśli więc zaobserwujemy u siebie takie objawy, można odwiedzić alergologa, który dobierze najskuteczniejszą terapię. Dziękuję za rozmowę. 10 blisko zdrowia 1/2014 zima
TEMAT NUMERU Skóra jest zwierciadłem naszego zdrowia NASZ EKSPERT lek. med. Barbara Dziewulska, dermatolog, LUX MED Warszawa Niskie temperatury, brak słońca i wysuszone powietrze to czynniki, które przeszkadzają zachować dobrą kondycję naszej skórze. Dlatego wiosną warto zadbać, by odzyskała świeży i naturalny wygląd. Zima nie jest łaskawa dla naszej skóry. To czas, kiedy przez większość dnia przebywamy w ogrzewanych pomieszczeniach, także częściej przemieszczamy się autem, niż decydujemy na spacer. To powoduje, że brakuje nam witaminy D, a skóra jest niedotleniona, mamy też obniżoną odporność. Trudno się więc dziwić, że gdy w takim stanie wchodzimy w okres wiosenny, szczególnie łatwo ulegamy infekcjom. Poza tym się przegrzewamy, bo następują gwałtowne zmiany temperatur wtedy się pocimy, pory się zatykają, przez co nasza skóra szybko się przetłuszcza i może się podrażniać, co w konsekwencji może prowadzić do wielu uciążliwych chorób. Za zimno, za gorąco Zagraża nam między innymi łojotokowe zapalenie skóry, które w wielu przypadkach objawia się łuszczącą się skórą na głowie, twarzy i w miejscach bardziej się przetłuszczających. Przełom zimy i wiosny to okres, który sprzyja też zachorowalności na zapalenie mieszków włosowych, wywołujące krostki i ropne pęcherzyki. Trzeba także uważać na łupież pstry, objawiający się różowymi lub beżowymi plamami na skórze, które mogą się pojawić, gdy mamy obniżoną odporność. Na wiosnę uaktywniają się też problemy skórne, których przyczyną są alergie powodujące świąd, suchość skóry i łuszczenie się. Z kolei dla osób przebywających długo w pomieszczeniach klimatyzowanych coraz częstszą udręką jest trądzik różowaty. Dlatego warto, gdy zauważymy na swojej skórze jakieś anomalie, zwrócić się z poradą do specjalisty radzi Barbara Dziewulska, dermatolog. Problemy skórne, o ile wcześnie rozpoczniemy terapię, zazwyczaj łatwo jest zwalczyć. Zignorowanie początkowych objawów może jednak prowadzić do nasilenia się zmian chorobowych. WARTO WIEDZIEĆ Początek wiosny to dobry czas, aby zwrócić uwagę na stan skóry. Gdy dzieje się coś niepokojącego, warto skonsultować się ze specjalistą. On obejrzy znamiona i da znać, jeśli któreś nie powinny być eksponowane Domowe SOS Jak uniknąć przypadłości skórnych wywoływanych przez pot? Nie dopuszczajmy do przegrzania organizmu, za to pijmy dużo wody. Dzięki temu wydzielany pot nie będzie zbyt zagęszczony, przez co nie będzie tak zalegał na skórze. Ważne są też zdrowa dieta i ruch. Warto także często przemywać twarz delikatnymi płynami oczyszczającymi, a raz w tygodniu pilingować ciało, dzięki czemu usuniemy martwy, zrogowaciały naskórek wygładzona skóra łatwiej przyjmuje preparaty nawilżające czy regeneracyjne. Odrębnych zabiegów wymagają dłonie i stopy. Dłonie powinno się przemywać dobrym mydłem, a po każdym umyciu kremować je. Jeśli zaś chodzi o stopy, to ważne jest, aby nie ścinać zrogowaciałych, Jeżeli zobaczymy na naszym ciele nowe znamię, udajmy się do specjalisty. na słońcu. Wiosenne promienie mogą być bardzo groźne i powodować poparzenia, dlatego nie obnażajmy swojego ciała bez uprzedniego nasmarowania go preparatem z odpowiednim filtrem UV. popękanych pięt ani nie ścierać ich pumeksem, tylko nacierać kremem z zawartością mocznika. Pamiętajmy, aby kosmetyków używać wówczas, gdy na skórze nie ma niepokojących zmian. Trzeba też pamiętać, aby dobierać je adekwatnie do swojego typu cery i aktualnych warunków atmosferycznych, inaczej można sobie bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Szczególnie muszą uważać alergicy, u których występuje nadreaktywność na środki chemiczne wyjaśnia doktor Dziewulska. Problem od środka Czasem słaba kondycja skóry wynika z innych przypadłości, na które możemy chorować. To, co dzieje się wewnątrz nas, odbija się na wyglądzie. Skóra jest po prostu zwierciadłem naszego organizmu. Jej stan zależy m.in. od tego, czy cierpimy na dolegliwości związane z układem pokarmowym, nerkami czy wątrobą. Skóra jest też niezwykle wrażliwa na stres i inne schorzenia psychogenne. Dlatego nie zawsze na problemy skóry pomagają preparaty dermatologiczne, bo trzeba wyleczyć prawdziwą, pierwotną przyczynę. Często zdarza się na przykład, że kieruję Pacjentki na konsultację ginekologiczną, bo podejrzewam, że źródłem ich problemów są zaburzenia hormonalne informuje doktor Barbara Dziewulska. 1/2014 zima blisko zdrowia 11
SZPITAL NASZ EKSPERT lek. med. Łukasz Ulatowski, specjalista chirurg plastyk, Szpital LUX MED Młodsze spojrzenie Fot.: Marek Jaśkiewicz Kiedy nie wystarczają już dobry krem ani weekendowy odpoczynek, a oczy są ciągle zmęczone i mniejsze niż kiedyś, warto zwrócić się o pomoc do chirurga plastyka. Operacja powiek górnych może być wykonana u osób, u których obserwuje się nadmiar skóry panie skarżą się na kłopoty podczas nakładania makijażu, panom częściej przeszkadza ograniczenie pola widzenia, obie płcie narzekają na uczucie ciężkości powiek. Często są to osoby w wieku ok. 40 50 lat, choć niejednokrotnie zdarza się operować młodsze Pacjentki. Najlepsze efekty osiąga się u osób, u których skóra twarzy jest dobrze napięta, a upływ czasu zdradza właśnie nadmiar skóry na powiekach. Nieduża operacja może przywrócić młody wygląd. Czasami dla uzyskania lepszego efektu estetycznego u starszych osób operację powiek łączy się z liftingiem skóry twarzy. Przygotowanie do operacji Przed zabiegiem należy wykonać badania krwi: morfologię i koagulogram pozwoli to ocenić, czy nie ma zaburzeń krzepnięcia. Na dwa tygodnie przed operacją nie powinno się przyjmować niektórych leków zmniejszających krzepliwość krwi (np. aspiryny, polopiryny, acardu). Mogą wtedy powstać krwiaki i gojenie będzie przebiegać dłużej. Niektóre Pacjentki z cienką skórą i tendencją do łatwego powstawania siniaków przyjmują kilka dni przed zabiegiem witaminę C, rutinoscorbin lub preparaty z arniką. W przypadku występujących chorób oczu warto wcześniej skonsultować się z okulistą i sprawdzić, czy bezpiecznie możemy się poddać operacji. W dniu zabiegu warto zabrać ze sobą ciemne okulary przydadzą się po operacji. Osoby zgłaszające się na operację muszą być ogólnie zdrowe. Nawet zwykłe przeziębienie może pogorszyć przebieg pooperacyjny w takich przypadkach zabieg należy przełożyć do powrotu do pełnego zdrowia. Opis zabiegu Operację powiek górnych można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym. Pacjenci znoszą zabieg bezboleśnie. Operacja polega na wycięciu nadmiaru skóry powiek i jeśli to potrzebne, usunięciu widocznych pod skórą przepuklin tłuszczowych. Następnie chirurg zszywa skórę i nakleja niewielki opatrunek z cienkich Operacja powiek górnych stanowi często pierwszy kontakt Pacjentki z chirurgią plastyczną. PRZECIWWSKAZANIA DO ZABIEGU Operacji powiek górnych nie można wykonać u osób: przyjmujących na stałe doustne leki przeciwkrzepliwe, mających chorą siatkówkę, chorych na zespół suchego oka, zmagających się z niektórymi chorobami tarczycy. plastrów oko można otwierać zaraz po operacji. Zabieg trwa od 40 do 60 minut. Powstała blizna przebiega w załamku powieki i z czasem staje się niewidoczna. Po zabiegu Po operacji przez pierwsze 3 4 dni należy unikać pracy przy komputerze, oglądania telewizji, czytania wskazane są raczej słuchanie muzyki, spacery. Nadmierne wytężanie wzroku nasila obrzęki i przedłuża gojenie. Ból po zabiegu jest minimalny i na ogół nie wymaga stosowania leków przeciwbólowych. Po pięciu dniach zdejmowane są szwy wskazane są wtedy natłuszczanie powiek i delikatny masaż. Konieczne jest unikanie słońca, w przeciwnym razie czerwone blizny mogą utrzymywać się dłużej. Nakładanie makijażu jest możliwe po 7 10 dniach, gdy powieka jest całkowicie zagojona. Dodatkowa pielęgnacja Zaraz po operacji korzystne jest stosowanie na powieki okładów schładzających. W domu można robić sobie okłady z herbatki rumiankowej schłodzonej w lodówce. Często chirurg plastyk przepisuje krople do oczu zapobiegające infekcji i sklejaniu się rzęs. 12 blisko zdrowia 1/2014 zima
SZPITAL Wstydliwy kłopot wielu pań NASZ EKSPERT dr n. med. Małgorzata Jędrzejczyk, ginekolog endokrynolog, Szpital LUX MED Jednym z bardziej przykrych i krępujących problemów zdrowotnych Pacjentek jest nietrzymanie moczu (NTM). Ta nieprzyjemna dolegliwość utrudnia codzienne aktywności wielu kobietom w różnym wieku. Uważa się, że problem nietrzymania moczu ma 1 na 4 dorosłe kobiety, częstość występowania tego problemu wzrasta z 10% w wieku 20 lat do 35% w wieku 50 lat i dalej po 70. roku życia. Dolegliwość ta znacząco wpływa na pogorszenie jakości życia, może również mieć wpływ na aktywność fizyczną, zawodową, a także seksualną. Niestety zaledwie 20 25% kobiet cierpiących na nietrzymanie moczu zgłasza się do lekarza. Skąd ta przypadłość Nietrzymanie moczu (inaczej inkontynencja) to objaw polegający na niekontrolowanym wycieku moczu. Za najczęstsze czynniki ryzyka tej przypadłości uważa się: wiek, dużą liczbę ciąż i porodów, uszkodzenia dna miednicy, urazy rdzenia kręgowego, choroby neurologiczne, otyłość, przewlekły kaszel, zaparcia, przebyte operacje ginekologiczne. Znaczenie w pojawianiu się dolegliwości może mieć także uprawianie niektórych dyscyplin sportowych (takich jak np. podnoszenie ciężarów czy zapasy). Trzy typy NTM Można wyróżnić kilka typów nietrzymania moczu: wysiłkowe, naglące spowodowane nadreaktywnym pęcherzem moczowym, o postaci mieszanej, w której występują oba powyższe. Wysiłkowe nietrzymanie moczu poprzedza wzmożona aktywność fizyczna lub inny rodzaj wysiłku, taki jak np. kaszel lub kichanie. Do mimowolnego gubienia moczu dochodzi, gdy ciśnienie w pęcherzu moczowym przekracza opór w cewce moczowej. Jest ono wynikiem osłabienia mięśni dna miednicy. Do naglącego nietrzymania moczu dochodzi pod wpływem niekontrolowanych skurczów mięśnia wypieracza pęcherza pokonujących opór cewki. Przyczyny tej nieprawidłowości są nieznane. Podczas rozpoznania brane są pod uwagę takie czynniki jak neuropatia, czynniki psychologiczne, nieprawidłowości mięśnia wypieracza. Aby ustalić typ i określić przyczynę objawów nietrzymania moczu, należy wykonać badania diagnostyczne. Składają się na nie wywiad lekarski, badanie fizykalne, badanie moczu, zapis częstości mikcji i objętości wydalonego moczu, USG oraz badanie urodynamiczne. Różne metody leczenia Leczenie zależy od typu nietrzymania moczu i od poziomu zaawansowania dolegliwości. Przy występowaniu wysiłkowego nietrzymania moczu najpierw należy zacząć od metod zachowawczych, takich jak zmiana stylu życia, stosowanie ćwiczeń mięśni dna miednicy, trening pęcherza moczowego, zabiegi elektrostymulacji, stosowanie kulek, pesarów dopochwowych. W leczeniu pomaga również redukcja masy ciała. Jeśli metody zachowawcze są nieskuteczne, należy rozważyć operację. W ostatnich latach, po wprowadzeniu zabiegów z użyciem taśm lub siatek syntetycznych, skuteczność leczenia operacyjnego znacznie wzrosła. Przy występowaniu pęcherza nadreaktywnego zaleca się unikanie kofeiny, alkoholu, zmniejszenie ilości przyjmowanych płynów, trening pęcherza, ćwiczenia mięśnia dna miednicy i wspomagająco leczenie farmakologiczne. Przy mieszanej postaci nietrzymania moczu konieczne jest łączenie metod leczenia opisanych powyżej; dobór metody zależy od dominującego objawu. Należy podkreślić, że przy niewielkim stopniu zaawansowania dolegliwości warto zacząć od stosowania metod zachowawczych. Ważne jest to, żeby wdrożyć działania zaraz po pojawieniu się pierwszych objawów, szczególnie u kobiet po porodzie. Skuteczna Mona Lisa Jedną z metod leczenia inkontynencji jest zabieg z wykorzystaniem lasera Mona Lisa Touch, który stosowany jest do biorewitalizacji pochwy i zewnętrznych narządów rodnych. Promień lasera działa na ścianki, powodując ich napięcie oraz obkurczenie. Stymuluje także proces wytwarzania kolagenu w błonie śluzowej, co skutkuje zwiększeniem elastyczności, napięcia i obkurczenia ścian pochwy. Zabieg laserem Mona Lisa Touch jest dobrym rozwiązaniem dla kobiet, które szukają metody mniej inwazyjnej w porównaniu z zabiegami chirurgicznymi lub farmaceutycznymi. Ma on liczne zalety: jest nieinwazyjny, bezpieczny, bezbolesny, trwa kilka minut, nie wymaga rekonwalescencji, działa bezpośrednio na pochwę, rewitalizuje jej ściany: obkurcza je, Zaledwie 20 25% kobiet cierpiących na nietrzymanie moczu zgłasza się do lekarza. redukuje suchość, przywraca naturalne nawilżenie, likwiduje podrażnienie i piekący ból, przywraca elastyczność. Efekty te uzyskiwane są poprzez stymulację tkanek i produkcję nowego kolagenu, skutecznie i trwale poprawia problem nietrzymania moczu (działanie lasera wzmacnia przednią ścianę pochwy), poprawia jakość współżycia seksualnego, przynosi odczuwalne efekty zarówno u młodych kobiet po porodzie, jak i u kobiet po menopauzie. Obecne możliwości diagnostyczno- -terapeutyczne pozwalają zmniejszyć lub usunąć dolegliwości związane z NTM. Najważniejsze są samoświadomość problemu i chęć podjęcia leczenia. 1/2014 zima blisko zdrowia 13
NASZ EKSPERT lek. med. Beata Ziemkiewicz- -Janota, Dyrektor ds. Medycznych, Polski Komitet Zwalczania Raka Jeden z najgroźniejszych nowotworów złośliwych Rak jelita grubego jest nowotworem złośliwym rozwijającym się w okrężnicy, wyrostku robaczkowym lub odbytnicy. Z jego powodu na świecie umiera każdego roku około 655 tys. osób. Najczęściej chorują mieszkańcy Europy Zachodniej i Ameryki Północnej, a najrzadziej Afryki i Azji. Choroba ta w Polsce zajmuje drugie miejsce pod względem zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe. W 2011 roku na raka jelita grubego zachorowało 15 926 Polaków (8821 mężczyzn i 7105 kobiet), a zmarły z jego powodu 10 424 osoby (5763 mężczyzn i 4661 kobiet). Niestety liczby te stale wzrastają. Jak zapobiegać chorobie? Zasadnicze znaczenie ma sposób odżywiania. Właściwa dieta powinna zawierać wiele witamin i błonnika, ale mało tłuszczu. Udowodniono, że tłuszcze zwiększają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Mechanizm działania jest wieloraki: tłuszcze zwiększają ogólną liczbę kalorii (wolne rodniki), powodują zwiększenie ilości kwasów żółciowych, tworzą tzw. hormony tkankowe prostaglandyny (np. PGE2), które pobudzają komórki nowotworowe oraz mogą tworzyć mydła w jelicie, co ułatwia wchłanianie właściwych czynników rakotwórczych. Ograniczajmy więc spożywanie tłuszczów (nie więcej niż 30% ogółu kalorii), zwłaszcza zwierzęcych, zwracając uwagę na tłuszcze ukryte, np. kiełbasy, gotowe posiłki do podgrzewania. Prawdziwą bombą tłuszczową może być czekolada. Błonnik Błonnik, który znajduje się np. w warzywach, owocach i ciemnym pieczywie, zmniejsza ryzyko zachorowania na raka jelita grubego m.in. poprzez wchłanianie czynników rakotwórczych czy przyspieszanie perystaltyki. Jest on również nośnikiem witamin i soli mineralnych. Zaleca się spożywanie ok. 30 g czystego błonnika dziennie. Oznacza to, że każdy posiłek powinien zawierać produkt pełnoziarnisty, a także owoce lub warzywa. Zaleca się jedzenie świeżych warzyw i owoców pięć razy dziennie. Witaminy Jednej trzeciej, a nawet połowy zachorowań na nowotwory można uniknąć, zwiększając spożycie owoców i warzyw, które są bogate w witaminy. Szczególnie ważne jest spożywanie witamin A, C i E ze względu na ich działanie przeciwutleniające, chroniące komórki organizmu przed działaniami wolnych rodników (agresywnych związków tlenu). Nadmiar tłuszczów, spaliny samochodowe, promieniowanie ultrafioletowe, dym papierosowy, promieniowanie radioaktywne powodują wzmożone wytwarzanie wolnych rodników, dlatego nasz organizm tak bardzo potrzebuje osłony witaminowej. Wapń Wapń chroni błonę śluzową jelit, wiążąc m.in. uszkadzające tę błonę substancje kwasy żółciowe i wolne kwasy tłuszczowe. Doskonałym źródłem wapnia są np. owoce strączkowe, soja, amarant, suszone owoce (głównie figi), migdały, orzechy, brokuły, jarmuż, natka pietruszki, kapusta. Bardzo dobrze jest pić niegazowaną wodę mineralną o dużej zawartości wapnia. Aktywność fizyczna Badania przeprowadzone w Skandynawii wykazały, że środkiem chroniącym przed zachorowaniem na WARTO WIEDZIEĆ Ryzyko zachorowania na raka jelita grubego jest wysokie, jeśli: krewni chorowali na raka jelita grubego; krewni mieli stwierdzone niektóre choroby jelit (polipowatość rodzinna, choroba Krohna); masz więcej niż 50 lat; cierpisz na chroniczne zaparcia lub biegunki; twoje pożywienie zawiera zbyt mało warzyw i owoców oraz błonnika, a zbyt wiele tłuszczu; masz nadwagę i mało się ruszasz; pijesz zbyt dużo alkoholu; nowotwory, w tym raka jelita grubego, jest zażywanie ruchu. Według tych badań dzięki poświęceniu zaledwie pół godziny dziennie na umiarkowany ruch można obniżyć ryzyko wystąpienia raka jelita grubego o 15 20%. Badania profilaktyczne Od 40. roku życia u osób z zaburzeniami przewodu pokarmowego i u osób z czynnikami zwiększonego ryzyka zaleca się wykonanie badania proktologicznego (palcem przez odbytnicę) przez lekarza. Ponad 10% wszystkich nowotworów jelita grubego można wykryć dzięki temu prostemu badaniu. U kobiet ginekolog również powinien je wykonać. Od 50. roku życia zaleca się coroczne badania przez kiszkę stolcową wykonywane przez lekarza oraz kolonoskopię. Polega ona na wprowadzeniu przez odbyt wziernika zakończonego kamerą. Podczas badania można pobierać wycinki błony śluzowej jelita grubego do badań histopatologicznych, a także w przypadku kobiet: byłaś leczona na raka piersi albo trzonu macicy. Objawami stanów przedrakowych lub raka jelita grubego mogą być: długotrwałe biegunki i zaparcia; naprzemienne biegunki i zaparcia; skurczowe, nawrotowe bóle brzucha; podbarwiony krwią stolec; krwawienie z odbytu; zmniejszenie średnicy wydawanego kału do średnicy np. ołówka. wykonywać drobne zabiegi, np. usuwanie pojedynczych polipów. Metody leczenia Wybór metody leczenia zależy od stadium choroby w chwili jej zdiagnozowania. W terapii raka jelita grubego stosuje się trzy podstawowe metody leczenia onkologicznego: chirurgię, radioterapię oraz chemioterapię. Dwie pierwsze to leczenie miejscowe, z kolei chemioterapia to leczenie systemowe. Ostatnio w terapii raka jelita grubego wykorzystuje się również coraz częściej nowy rodzaj leczenia systemowego biologiczną terapię celowaną z użyciem przeciwciał monoklonalnych. Wymienione metody leczenia mogą być wykorzystywane osobno lub jako leczenie skojarzone, tzn. kilka różnych metod stosuje się jednocześnie lub kolejno po sobie. Po leczeniu wskazane jest monitorowanie stężenia w surowicy markera nowotworowego antygenu rakowo-płodowego (CEA). Konsultacja: prof. dr hab. Zbigniew Wronkowski, onkolog LUX MED, Prezes Polskiego Komitetu Zwalczania Raka 14 blisko zdrowia 1/2014 zima
NASI SPECJALIŚCI CURRICULUM VITAE lek. med. Przemysław Koberda, specjalista anestezjologii i intensywnej terapii Woda zawsze jest w tle Skończył Akademię Medyczną, ale od lat pracuje w miejscu zupełnie nietypowym jak na lekarza. Odległość od domu podaje w milach morskich Jak żyje i pracuje Przemysław Koberda, zamiłowany w morzu gdańszczanin? Pana obecne miejsce pracy Centrum Opieki Medycznej COMED Sp. z o.o. z Gdańska należące do Grupy LUX MED, która m.in. od grudnia 2013 roku zapewnia opiekę medyczną pracownikom LOTOS Petrobaltic zatrudnionym na platformach morskich (wiertniczej i eksploatacyjnej). Jak jest zorganizowana praca lekarzy na platformie morskiej? Praca odbywa się w cyklach dwutygodniowych. Na każdej z platform jest dwóch lekarzy, którzy się wymieniają co 14 dni. LOTOS Petrobaltic (czyli firma zajmująca się poszukiwaniem i wydobyciem ropy i gazu w ramach Grupy LOTOS) posiada obecnie na Bałtyku dwie platformy, a już niedługo ma mieć trzecią. Czy platforma znajduje się daleko od brzegu? Rodzinny, trzypokoleniowy wyjazd na narty. Platforma Baltic Beta ta, na której pracuję jest oddalona o 50 mil morskich (ok. 80 km) od wysuniętego najdalej na północ miejsca w Polsce, czyli Rozewia, i stoi na trzech stalowych, ażurowych nogach na dnie, które znajduje się 85 m pod lustrem wody. Podczas wymiany załogi loty śmigłowcem z lotniska w Rębiechowie trwają nieco ponad pół godziny w jedną stronę. Jak wygląda codzienne życie na platformie morskiej? Jak liczna jest załoga? W tym samym czasie na platformie przebywa około 50 osób (40 60), niemal wyłącznie mężczyzn, choć na platformach na Morzu Północnym prawie 20 30% personelu stanowią już kobiety. Praca odbywa się w trybie ciągłym, a doba podzielona jest na dwie zmiany. Zaawansowane technologicznie procesy wydobycia oraz separacji, wstępnej obróbki i przetłaczania ropy i gazu odbywają się w trudnym, morskim środowisku, co wymaga od załogi stałej koncentracji i działania z dużą troską o bezpieczeństwo. Dlatego tak ważne są chwile zdrowego relaksu, odstresowującego ruchu, a nie tylko siedzenie przed telewizorem, przy komputerze czy drzemka. Całe szczęście na platformie są miejsca, gdzie coś dobrego dla ciała da się zrobić niewielka sala sportowa, salka fitness i lądowisko dla śmigłowców, gdzie w czasie dobrej pogody można pospacerować lub poćwiczyć na świeżym powietrzu. Co Pana najbardziej zaskoczyło podczas pobytu na platformie? Zachwycający sam w sobie jest ten stalowy, energetyczny kolos na cienkich nóżkach, który stanowi swoisty mikroświat, wyspę wyrastającą z fal. Pracują tu ludzie zjeżdżający się z wszystkich zakątków Polski, ale przez dwa tygodnie tworzący sprawnie działający zespół. Z żoną na Islandii. W 1982 r. ukończył studia lekarskie i rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej w Gdańsku. W 1993 r. zdał egzamin specjalistyczny z anestezjologii i intensywnej terapii. Współpracował jako konsultant i członek zabezpieczenia medycznego z Zespołem Śmigłowcowych Ratowników Morskich. W 2001 r. ukończył studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania i Marketingu Politechniki Gdańskiej. Od 2005 r. pracował w LO- TOS Petrobaltic jako lekarz na platformie morskiej w grudniu 2013 r. stanowisko to zostało przekazane pod zarząd firmy COMED. Autor publikacji i aktywny uczestnik konferencji z zakresu psychologii zdrowia. Skąd pomysł, aby pracować na platformie morskiej? Co na to żona? Marynarska nostalgia i wodny świat przyciągają naszą rodzinę od lat. Mój ojciec przeniósł się z centralnej Polski do Trójmiasta, mówiąc: Po co mam jeździć nad morze na urlop, skoro mogę tu mieszkać. Ja nie dość, że tu mieszkam, to jeszcze pracuję na środku Bałtyku, a rytm comiesięcznych rozstań i powrotów potrafi mieć zaskakujący wpływ na siłę uczuć w dojrzałym małżeństwie. Jak Pan spędza czas wolny na lądzie? Woda zawsze jest w tle. Uwielbiam kąpiele morskie o każdej porze roku, nurkuję, żegluję, nawet gdy kończę grę w tenisa, to rozglądam się za jakimś akwenem do zanurzenia. Zimą bardzo chętnie jeżdżę na nartach po śnieżnym puchu. Taki aktywny styl życia kontynuują moje dzieci, na co z żywym zainteresowaniem patrzy 4-letni wnuczek. Dziękuję za rozmowę. 1/2014 zima blisko zdrowia 15
16 blisko zdrowia 3/2011 jesień