Wpływ odpowiedniego przygotowania projektu PPP na moŝliwość jego sfinansowania Konferencja PPP szansą na finansowanie rozwoju regionalnego Toruń, 31 maja 2011 r.
Plan prezentacji 1. Skąd się biorą pieniądze w PPP? 2. Jak właściwie przygotować projekt PPP? 3. Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce 2
Skąd się biorą pieniądze w PPP?
Kto finansuje projekty PPP? W większości przypadków, w projektach PPP za zapewnienie finansowania odpowiada partner prywatny Nie oznacza to jednak, Ŝe muszą to być jego własne środki! Większość finansowania w projektach PPP pochodzi z zewnętrznych, zwrotnych źródeł finansowania, takich jak kredyty bankowe lub obligacje Zatem, aby projekt PPP się powiódł musi być bankowalny, tj. mieć strukturę, która umoŝliwi pozyskanie finansowania zewnętrznego Przykład struktury finansowania PPP Droga E18 Muurla-Lohja (Finlandia) - opłata za dostępność Kredyt komercyjny 80 mln Kredyt z EBI -153 mln Kapitały własne partnera prywatnego lub równowaŝne - 25 mln Kredyt z Nordyckiego Banku Inwestycyjnego - 77 mln 4
Czynniki istotne dla dostępności finansowania dla projektów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego 1.Projekt 2.Podział ryzyka pomiędzy podmiot publiczny i podmiot prywatny 3.Stabilność i pewność źródeł spłaty finansowania 4.Struktura finansowania kapitał własny, okres, zabezpieczenia, element regresu do sponsorów 5
Projekt - Lokalizacja - Stopień pewności realizacji projektu zgodnie z budŝetem kosztowym i harmonogramem czasowym - Strumień dochodów / źródła spłaty - Społeczna akceptacja / przydatność dla regionu 6
I. Ryzyka budowy zwykle wysokie i ponoszone przez podmiot prywatny Kapitał własny Kontrakt z Generalnym Wykonawcą z gwarancjami i ceną maksymalną Doświadczenie i zasoby Generalnego Wykonawcy Odpowiednie zabezpieczenie ryzyka przekroczenia kosztów i niedokończenia budowy przez partnera prywatnego Kompetentny doradca techniczny Podział ryzyka II. Ryzyko dostępności zwykle akceptowalne i ponoszone przez podmiot prywatny kluczowe doświadczenie i efektywność działania Zabezpieczenie ryzyka braku dostępności szczególnie istotne w zakresie moŝliwości redukcji płatności / odstąpienia od umowy PPP przez JST, jeŝeli ta jest płatnikiem III. Ryzyko popytu/ płatności zwykle kluczowe W projektach dotyczących usług komunalnych tam gdzie stabilne przychody - płatności końcowych uŝytkowników W projektach szpitalnych preferowane opłaty za dostępność ze wsparciem płatności NFZ przynajmniej w części ryzyko JST W pozostałych preferowane opłaty za dostępność ryzyko JST 7
Źródła i zabezpieczenie spłaty finansowania UŜytkownicy końcowi projekty wykonalne, jeśli przewidywalne i stabilne przychody Opłaty za dostępność ryzyko płatnika czyli JST w okresie trwania kontraktu; istotna przydatność projektu i akceptowalność społeczna Wsparcie JST DąŜenie do zapewnienia stabilności przychodów partnera prywatnego Umowy wsparcia / umowy bezpośrednie Umowy typu bring or pay oraz take or pay UmoŜliwienie ustanowienia odpowiednich zabezpieczeń 8
Opłaty za dostępność dlaczego warto rozwaŝyć? Odpowiednia struktura projektu nie powoduje powiększenia długu publicznego Przenoszą ryzyko popytu na solidnego partnera, JST co zwiększa wydatnie prawdopodobieństwo uzyskania finansowania Dla samorządu jest to stała i maksymalna opłata za usługę zapewnienia dostępności przez partnera prywatnego Efektywna kontrola partnera prywatnego brak dostępności lub obniŝona jakość = niŝsza płatność od podmiotu publicznego Opłaty za dostępność pozwalają rozłoŝyć nakłady kapitałowe w czasie Partner publiczny korzysta na ewentualnych dochodach z projektu MoŜliwość kontrolowania marŝy zysku partnera prywatnego 9
Udział banków w procesie przygotowania projektu PPP jest wskazany ze względu na: Pragmatyczne i realistyczne podejście do załoŝeń projektu i jego ryzyka Pomoc w zakresie opracowania modelu transakcji, podziału ryzyk, struktury finansowania Pozyskiwanie wiedzy i znajomości projektu Fakt, Ŝe brak akceptacji projektu przez bank oznacza, w większości przypadków, Ŝe nie będzie on zrealizowany 10
Jak właściwie przygotować projekt PPP?
Złe przygotowanie projektów jako bolączka polskiego PPP Brak właściwego przygotowania i prowadzenia transakcji jest jedną z głównych bolączek polskiego PPP, gdyŝ: generuje koszty dla podmiotu publicznego => koszty nieudanych postępowań generuje koszty dla podmiotu prywatnego => koszty uczestnictwa w postępowaniach, nie mających szans na zakończenie sukcesem stanowi zagroŝenie dla renomy Polski jako rynku PPP zniechęca do tworzenia zespołów ds. PPP a więc budowy lokalnych kompetencji - w instytucjach publicznych, firmach prywatnych i bankach 12
13
Faza koncepcyjna ok. 1 miesiąca Analiza programów inwestycyjnych Identyfikacja przedsięwzięć moŝliwych do realizacji w ramach programu inwestycyjnego w formule PPP 14
Analizy wstępne 3-4 miesiące Powołanie zespołów projektowych Określenie celów projektów PPP i specyfikacja wyników Analiza opcji finansowania Testy zasadności i moŝliwości realizacji i sfinansowania PPP Wstępne określenie podziału ryzyka w projekcie i wpływu na poziom długu publicznego Określenie poŝądanego mechanizmu płatności Szacunkowy model finansowy Wstępne określenie parametrów technicznych projektu Analiza rynku inwestorów Konsultacje społeczne, promocja projektu Zdefiniowanie zakresu/ harmonogramu działań dla obu metod i ustalenie ścieŝki krytycznej Wstępna ocena bankowalności projektu. Rozpoznanie zainteresowania banków projektem, zdefiniowanie kryteriów, które musi spełnić projekt aby zainteresować banki 15
Wybór doradców 2-12 miesięcy Określenie potrzeb doradczych Określenie kryteriów wyboru konsorcjum doradców (techniczny, prawny, finansowy). Przetarg na wybór doradców Wybór doradców/podpisanie umowy 16
Faza analityczna 5-7 miesięcy Opracowanie załoŝeń technicznych dla realizacji PPP/metodą tradycyjną Opracowanie/ocena skutków ryzyka dla obu rozwiązań Opracowanie modelu finansowego realizacji przedsięwzięcia metodą tradycyjną Opracowanie modelu finansowego realizacji przedsięwzięcia metodą PPP Analiza porównawcza obu modeli (PSC, VfM) Analiza wpływu transakcji na dług publiczny Określenie kwestii występowania pomocy publicznej w projekcie Ocena całościowa rozwiązań na podstawie porównania obu modeli Opracowanie struktury projektu w sposób zapewniający jego bankowalność Opcjonalnie: ponowna analiza rynku inwestorów 17
Przetarg na wybór partnera prywatnego 12-24 miesięcy Określenie procedury Powołanie zespołu negocjacyjnego Opracowanie ogłoszenia z danymi definiującymi projekt (w tym opis projektu i kryteria wyboru partnera prywatnego) Ocena wniosków o udział w postępowaniu Opracowanie dokumentacji zaproszenia do udziału w dialogu/negocjacjach (w tym warunków umownych) Negocjacje z partnerami prywatnymi Opracowanie warunków SIWZ Zaproszenie do złoŝenia ofert Ocena ofert (równieŝ modelu finansowego strony prywatnej i realności źródeł finansowania, proponowanych rozwiązań technicznych) Wybór najkorzystniejszej oferty Negocjacje/doprecyzowanie zapisów umowy o PPP Podpisanie umowy o PPP Negocjacje wszystkich umów niezbędnych do zamknięcia finansowego, Podpisanie umów o finansowanie 18
Zarządzanie umową o PPP 20-30 lat Określenie wewnętrznych procedur monitoringu/ komunikacji z interesariuszami Faza realizacji inwestycyjne przedsięwzięcia: Monitoring realizacji fazy inwestycyjnej Faza eksploatacji: Monitoring realizacji /mierzenie kluczowych wskaźników efektywności Monitoring naliczania i egzekwowania kar umownych Monitoring płatności ze strony publicznej Zarządzanie zmianami Rozstrzyganie sporów Okresowa analiza ex-post Faza zwrotu: Rozliczenie przedsięwzięcia wyliczenie wartości rezydualnej Decyzje co do dalszych działań i ich harmonogram Analiza ex-post całości projektu 19
Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce
Rola BGK w rozwoju PPP w Polsce wspieranie projektów w formule PPP wynika ze strategii BGK; udział Banku juŝ na wczesnym etapie postępowania wpływa na świadomość wymagań potencjalnej instytucji finansującej projekt: realistyczne i kompleksowe podejście do ryzyka projektu i jego struktury pytania, które pomogą przygotować projekt dostarczanie finansowania dłuŝnego dla partnera prywatnego, w tym: moŝliwość zapewnienia finansowania długoterminowego, organizacja finansowania na zasadach bilateralnych lub w oparciu o większe konsorcjum dostosowanie odpowiednich instrumentów finansowych do projektu (obligacje, kredyt) zespół ekspertów dedykowany do współpracy z podmiotami zainteresowanymi uczestnictwem w transakcjach PPP zaawansowane prace nad powołaniem jednostki, wspierającej w przyszłości realizację projektów w formule PPP poprzez doradztwo koncepcyjne i wydawanie opinii do projektów dla strony publicznej. 21
Jednostka BGK wspierająca PPP na poziomie transakcyjnym: Doradztwo koncepcyjne i konsultacje dla strony publicznej; Wydawanie opinii potwierdzających zasadność realizacji projektów PPP; Wsparcie przy wyborze i monitoringu doradców; Współpraca z instytucjami publicznymi realizującymi politykę PPP. 22
23
Podsumowanie 1. Kluczowe jest kompleksowe i staranne przygotowanie procesu realizacji transakcji PPP źle przygotowany projekt, nawet jeśli spotka się z zainteresowaniem podmiotu prywatnego, moŝe nie uzyskać finansowania! 2. Im bardziej proces elastyczny tym większe moŝliwości zapewnienia współpracy banków 3. Im wcześniej banki są zaangaŝowane w przygotowanie projektu, tym większa szansa, Ŝe wypracowana struktura pozwoli na pozyskanie finansowania dla projektu 4. NaleŜy pozostawić partnerowi prywatnemu odpowiednio duŝo czasu na zamknięcie finansowe po podpisaniu umowy o PPP 5. Bank Gospodarstwa Krajowego ma moŝliwość zaangaŝowania się i wsparcia projektów PPP na wielu płaszczyznach 24
Państwa kontakt w BGK Jan Dziekański Dyrektor Departamentu Finansowania Strukturalnego i Doradztwa Sektor Publiczny Bank Gospodarstwa Krajowego Al. Jerozolimskie 7 00-955 Warszawa tel: +48 22 522 93 97 kom.: +48 509 001 599 fax: +48 22 596 59 08 email: jan.dziekanski@bgk.com.pl Tomasz Sawicki Specjalista w Departamencie Finansowania Strukturalnego i Doradztwa Sektor Publiczny Bank Gospodarstwa Krajowego Al. Jerozolimskie 7 00-955 Warszawa tel: +48 22 599 80 57 fax: +48 22 599 80 52 email: tomasz.sawicki@bgk.com.pl http://www.bgk.com.pl/ 25
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) informacje ogólne Zakres inwestycji: Budowa i utrzymanie odcinka 51,3 km autostrady E18 z licznymi mostami i tunelami Podmiot publiczny: Finnra fiński odpowiednik GDDKiA Partner prywatny: Tieyhtiö Ykköstie Oy, spółka celowa, której udziałowcami są: Skanska Infrastructure Development AB - 41% udziałów - firma budowlana Laing Roads Ltd - 41% udziałów - fundusz inwestycyjny Lemminkäinen Oy - 18% udziałów - firma budowlana Czas trwania umowy: 24 lata Podpisanie umowy: jesień 2005 r. Zakończenie budowy: marzec 2009 r. E18 Muurla-Lohja (Finlandia) informacje ogólne 26
E18 Muurla-Lohja (Finlandia) struktura finansowania / mechanizm płatności Całkowite nakłady: 335 mln Udział podmiotów publicznych: 0 mln Struktura finansowania: Kredyt komercyjny 80 mln Kapitały własne partnera prywatnego lub równowaŝne - 25 mln Kredyt z Nordyckiego Banku Inwestycyjnego - 77 mln Kredyt z EBI -153 mln Sposób wynagradzania partnera prywatnego: Wyłącznie opłata za dostępność od podmiotu publicznego, uzaleŝniona od spełnienia kryteriów dostępności i utrzymania odpowiedniego standardu drogi z przewidzianymi kompensatami dla partnera prywatnego w przypadku większego natęŝenia ruchu niŝ przewidziany w umowie. E18 Muurla-Lohja (Finlandia) struktura finansowania / mechanizm płatności 27