Instrukcja dla ucznia:

KOD UCZNIA Liczba uzyskanych punktów: KONKURS BIOLOGICZNY DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH województwa podlaskiego STOPIEŃ WOJEWÓDZKI 23-03-200 Instrukcja dla ucznia:. Test konkursowy będzie trwał 90 minut. 2. Po uważnym przeczytaniu i zrozumieniu treści zadania oraz analizie rysunków, wybierz prawidłową odpowiedź w zadaniach zamkniętych. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. 3. W zadaniach otwartych samodzielnie sformułuj odpowiedź i zapisz ją w wyznaczonym miejscu. 4. Test wypełniaj długopisem, nie używaj korektora, ołówka, ani gumki. Jeżeli pomylisz się i zechcesz wybrać inną odpowiedź, to źle zaznaczoną otocz kółkiem, po czym zakreśl znakiem X literę właściwą. POWODZENIA

Zad. (0-) Poniżej przedstawiono opis pewnego procesu. Woda przechodzi z komórki o stosunkowo rozcieńczonym roztworze w wakuoli do sąsiedniej komórki o bardziej stężonym roztworze. Nie jest tu wykorzystywana energia. Proces ten trwa, dopóki woda nie dojdzie do naczyń drewna w centrum korzenia. Opis ten charakteryzuje proces: A. Transportu aktywnego B. Transpiracji C. Oddychania komórkowego D. Osmozy Zad. 2 (0-) Liście zarodnionośne to liście: A. Służące jedynie do przeprowadzania asymilacji dwutlenku węgla B. Na których w gametangiach rozwijają się gamety C. Położone wyłącznie w dolnej części łodygi D. Na których w zarodniach powstają zarodniki Zad. 3 (0-2) Spośród podanych niżej cech wybierz dwie, charakterystyczne dla chełbi modrej: A. Układ pokarmowy zakończony otworem odbytowym B. Jest obojnakiem C. Płaszczyzny symetrii dzielą ciało na podobne części D. Otwór gębowy otoczony jest ramionami E. Narządy wewnętrzne umieszczone są w worku trzewiowym Zad. 4 (0-) Ludzie wspinający się na wysokie góry mają trudności z oddychaniem z powodu mniejszej zawartości tlenu w powietrzu. Dlatego, przygotowując się do wspinaczki wysokogórskiej, przebywają przez kilka tygodni na większych wysokościach. W ich krwi pojawia się wówczas więcej krwinek czerwonych. Człowiek wspinający się na wysokie góry musi mieć zwiększoną liczbę krwinek czerwonych ponieważ. A. Dodatkowe" krwinki czerwone chronią te osoby przed przeziębieniem w ostrym, górskim klimacie B. Na dużych wysokościach nad poziomem morza brakuje dwutlenku węgla - głównego składnika powietrza wdychanego C. Krwinki czerwone transportują tlen do mięśni, które zużywają go podczas pracy do uwalniania niezbędnej im energii D. Krwinki czerwone zwiększają krzepliwość krwi i pomagają wytwarzać skrzep podczas krwotoków

M \ < Zad. 5 (0-) Który z wymienionych szeregów jednostek taksonomicznych jest właściwie uporządkowany od jednostki najniższej do najwyższej. A. Gatunek, rodzaj, rząd, rodzina, gromada, typ B. Typ, gromada, rodzaj, rodzina, rząd, gatunek C. Gatunek, rodzaj, rodzina, rząd, gromada, typ D. Gatunek, rodzina, rodzaj, rząd, gromada, typ Zad. 6 (0-) Który z wymienionych czynników w sposób zasadniczy nie wpłynie na wzrost i rozwój grzybów. A. Temperatura niższa o 2 C od optymalnej B. Intensywność światła C. Zasoby związków organicznych w podłożu D. Zasobność środowiska życia w wodę Zad. 7 (0-) Na schemacie przedstawiono przekrój poprzeczny przez korzeń rośliny nasiennej. Tkanka przewodząca zaznaczona na schemacie symbolem literowym X przewodzi: A. Wodę i sole mineralne do części nadziemnej rośliny B. Substancje odżywcze do korzeni bocznych C. Substancje odżywcze tylko w poprzek korzenia D. Wodę i sole mineralne do korzeni bocznych 3

Zad. 8 (0-) Tabela przedstawia częstotliwość liczby oddechów oraz częstotliwość bicia serca w czasie Wiek Liczb oddechów na Ciśnienie skurczowe (mmhg) minutę Noworodek 40 60 3-6 miesięcy 30-40 80 rok 20-30 90-00 5 lat 20 00 8 lat 2-20 05 Jaki wniosek można sformułować na podstawie danych zawartych w tabeli? A. Liczba oddechów w czasie jednej minuty maleje wraz z wiekiem. B. Dzieci bez względu na wiek mająjednakowe ciśnienie C. Częstotliwość bicia serca rośnie wraz wiekiem. D. Liczba oddechów w czasie jednej minuty osiąga najwyższą wartość u osób powyżej 65 roku życia Zad. 9 (0-) Pierwszy etap powstawania moczu-filtracja krwi zachodzi w: A. Kanaliku zbiorczym B. Kanaliku krętym C. Kłębuszku nerkowym D. Miedniczce nerkowej Zad. 0 (0-) Materiał genetyczny zawarty w jądrze komórek psa rasy jamnik i chińskiej odmiany wiśni różni: A. Kolejność ułożenia nukleotydów B. Rodzaj występujących w nim zasad azotowych C. Zasada komplementarności D. Budowa nukleotydów Zad. (0-) O ewolucyjnych przodkach współczesnego Homo sapiens możemy wnioskować na podstawie obecności: A. Kości ogonowej B. Zębów przedtrzonowych C. Dwunastnicy D. Gruczołów hormonalnych

Zad. 2 (0-) Właściwą zależność między glonem i grzybem przedstawia schemat: woda, sole mineralne A. Grzyb Glon M związki organiczne związki organiczne A. Grzyb Glon < woda woda, sole mineralne, cukry A. Grzyb Glon <«związki organiczne cukry A. Grzyb Glon < : woda Zad. 3 (0-) Badania profilaktyczne pozwalają na: A. Ocenę stanu jakości wód w Polsce B. Określenie sposobu leczenia chorób bakteryjnych C. Tworzenie organizmów zmodyfikowanych D. Wczesne wykrycie choroby nowotworowej Zad. 4 (0-) Elementami łuku odruchowego kolanowego powstałego w wyniku stuknięcia gumowym młoteczkiem w miejsce położone lekko poniżej kolana są: A. receptor i efektor w skórze nogi B. receptor w skórze a efektor w mięśniu nogi C. receptor i efektor w mięśniu nogi D. receptor w mięśniu nogi a efektor w mózgu

Zad. 5 (0-) Jeśli w DNA komórek ciała świnki morskiej stwierdzono, że cytozyna stanowi 25%, to po replikacji tego kwasu w powstałej potomnej cząsteczce DNA tymina będzie stanowiła: A. 7,5% B. 75% C. 25% D. 50% Zad. 6 (0-) Na schematach I i II przedstawiono gałązki dwóch przedstawicieli roślin nagonasiennych. Gałązki te należą do: A. I- sosna zwyczajna, II- świerk pospolity B. I- sosna zwyczajna, II - kosodrzewina C. I- świerk pospolity, II- jodła pospolita D. I- jodła pospolita, II świerk pospolity Zad. 7 (0-2) Spośród wymienionych cech zaznacz dwie, które charakteryzują rolnictwo ekologiczne. A. Wykorzystywanie energii pochodzącej z wody i wiatru B. Wykorzystywanie energii ze spalania węgla kamiennego C. Nawożenie pól nawozami sztucznymi D. Wytwarzanie produktów o słabej jakości biologicznej E. Wykorzystywanie naturalnej broni biologicznej F. Stosowanie pestycydów 6

Zad. 8 (0-) Na kariotyp kobiety zdrowej, której ojciec chorował na hemofilię składają się: A. 44 pary autosomów oraz chromosomy płci X H X h B. 22 autosomy oraz para chromosomów płci XX C. 22 pary autosomów oraz chromosomy płci X H X h D. 23 pary autosomów oraz chromosomy płci X h X h Zad. 9 (0-2) Spośród podanych niżej nazw zaznacz dwie, które są charakterystyczne dla sosny. A. Łuska nasienna B. Splątek C. Zarodnik D. Barwny o kwiat E. Owocnia F. Pęcherz powietrzny Zad. 20 (0-) Gruczoł kuprowy u kaczki służy do wytwarzania wydzieliny: A. Zapachowej B. Przywabiającej osobnika płci przeciwnej C. Natłuszczającej pióra D. Chroniącej skórę właściwą przed wysuszeniem Zad. 2 (0-) Bliźnięta jednojajowe są identyczne ponieważ: A. Obie komórki będą dziedziczyły identyczne geny od rodziców B. Każda komórka odziedziczyła różne geny C. Połączeniu uległy jedna komórka jajowa i dwa plemniki D. Ich rozwój odbywał się w organizmie matki w jednakowym czasie

f * Zad. 22 (0-2) Z podanych niżej chorób wybierz i zaznacz choroby bakteryjne człowieka, których profilaktyka polega na wywołaniu odporności swoistej czynnej. A. Gruźlica B. Zatrucie jadem kiełbasianym C. Zapalenie płuc D. Tężec E. Angina F. AIDS Zad. 23 (0-) W uzębieniu stałym człowieka siekaczy jest: A. 2 B. 4 C. 6 D. 8 Zad. 24 (0-3) Spośród wymienionych niżej cech wybierz i zaznacz trzy, które są wspólne dla człowieka i szympansa. A. Mimika twarzy B. Wystająca przegroda nosowa C. Położenie oczu z przodu trzewioczaszki D. Budowa stopy E. Typ małżowiny usznej F. Szerokość kości miednicy Zad. 25 (0-2) Oceń prawdziwość poniższych zdań wpisując znak +" w odpowiedniej rubryce tabeli (P - prawda, F-fałsz) Zdanie P F Monokultury rolne charakteryzują się dużą różnorodnością biologiczną. Temperatura, wilgotność, oświetlenie nie decyduje o występowaniu odmiennych gatunków. Bogactwo gatunków występujących na Ziemi składa się na różnorodność gatunkową. Różnice między osobnikami należącymi do tego samego gatunku świadczą o różnorodności genetycznej. X

Zad. 26 (0-) Uporządkuj wymienione niżej definicje ekologiczne zgodnie ze wzrostem ich poziomu organizacji, wpisując w odpowiednie rubryki tabeli cyfry od Ido 4 Ogół osobników danego gatunku zamieszkujący dany teren Środowisko życia naszej planety Zespół organizmów żyjących na określonym terenie Zespół ożywionych i nieożywionych elementów środowiska Zad. 27 (0-3) Aparaty szparkowe występujące w skórce dolnej liścia odpowiedzialne są za wymianę gazową. Wymień 3 gazy, które w normalnych warunkach przedostają się przez aparaty szparkowe. Trzy gazy: Zad. 28 (0-) Populacje dwóch gatunków żyjących na tym samym terenie mogą na siebie bardzo różnorodnie oddziaływać. Wzajemne wpływy populacji mogą być korzystne lub niekorzystne. Postanowiono doświadczalnie zweryfikować następującą hipotezę badawczą" liście słonecznika zawierają związki chemiczne ograniczające wzrost innych roślin". W doświadczeniu wykorzystano: 20 nasion ogórka, wyciąg z liści słonecznika, wodę, 2 talerzyki, bibułę. Wymień materiał badawczy składający się na próbę kontrolną w tym doświadczeniu. Materiał badawczy Zad. 29 (0-2) Schemat przedstawia nasiona fasoli kiełkujące w glebie. powierzchnia gleby Napisz, które z nasion (A, B, C czy D) ma największe szanse na szybkie wykiełkowanie. Odpowiedź uzasadnij podając jeden argument. Nasienie Argument

Zad. 30 (0-2) Na schematach przedstawiono różne rodzaje komórek. Do każdej z poniżej wymienionych cech przyporządkuj odpowiedni rodzaj komórki wpisując oznaczenie literowe (A - D) I. Nie zawiera jądra komórkowego II. Jest zdolna do przekazywania informacji III. Odpowiada za skurcz ścian tętnic IV. Uczestniczy w reakcjach odpornościowych organizmu Zad. 3 (0-2) Schemat przedstawia przykłady organów roślinnych. Jaki rodzaj narządów (analogiczne czy homologiczne) przedstawiono na powyższym schemacie. Odpowiedź uzasadnij podając jeden argument. Rodzaj narządów Argument Zad. 32 (0-) Na schemacie przedstawiono przemiany glukozy i kwasu mlekowego w mięśniach szkieletowych i wątrobie. Napisz, w jakich warunkach w mięśniach zachodzi proces fermentacji mlekowej. 0

Zad. 33 (0-2) Na wykresie przedstawiono zróżnicowanie wysokości wśród 5-letnich dziewczynek. 30 35 40 50 55 60 65 70 75 80 86 90 wzrost w (cm) Wymień dwie przyczyny takiej zmienności wzrostu. Przyczyny: 2 Zad. 34 (0-3) Zmiany w materiale genetycznym organizmów można uzyskać 3 metodami: A. Zmiana aktywności istniejącego genu B. Wprowadzenie nowego genu C. Wprowadzenie dodatkowej kopii istniejącego genu Uzupełnij tabelę wpisując oznaczenie literowe (A, B, lub C) metody modyfikacji genetycznej Efekt mutacji Jabłka o smaku gruszki Pomidory o wydłużonym okresie dojrzewania Kury składające większe ilości jaj Metoda modyfikacji genetycznej

Nr zad. Oczekiwana odpowiedź ucznia-schemat odpowiedzi Konkurs Biologiczny etap wojewódzki Maksymalna punktacja za zadania Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt D 2 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt D 3 Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po pkt C,D 4 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 5 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 6 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt B 7 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt B 8 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt A 9 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 0 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt A Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt A 2 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt A 3 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt D 4 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt B ' 5 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 6 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 7 Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po pkt A, E 8 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 9 Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po pkt A, F 20 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt C 2 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt A 22 Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po pkt A, D 2 23 Za wybór prawidłowej odpowiedzi - pkt D 24 Za wybór każdej z prawidłowych odpowiedzi - po pkt A, C,E 3 25 Za prawidłowe zaznaczenie dwóch odpowiedzi - pkt F, F, P, P 26 Za uporządkowanie wszystkich elementów - pkt,4,2,3 27 Za prawidłowe wymienienie każdego z gazów - po pkt Tlen, dwutlenek węgla, para wodna; uznajemy zapis za pomocą symboli chemicznych 28 Za prawidłowe wymienienie wszystkich elementów - pkt 0 nasion ogórka, talerzyk, bibułka, woda 29 Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po pkt A Znajduje się we właściwym położeniu/ korzeń i zawiązek pędu/kiełek rosną w prawidłowym kierunku 30 Za prawidłowe przyporządkowanie dwóch elementów - pkt. I - B, II - C, III - A, rv - D 3 Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po pkt Homologiczne Mają podobny plan budowy/wspólne pochodzenie, ale przystosowane są do pełnienia innych funkcji 32 Za prawidłową odpowiedź - pkt (Podczas intensywnych ćwiczeń), gdy mięsień jest niedotleniony/ w warunkach beztlenowych 2 3 2 2 2

33 Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po pkt Cechy dziedziczne/geny/materiał genetyczny Czynniki środowiskowe Odżywianie Układ hormonalny 34 Za każdą z prawidłowych odpowiedzi - po pkt. B, A,C 2 3 2 i