dr Ilona Urbanyi-Popiołek Akademia Morska w Gdyni Turystyka morska w rejonie Trójmiasta jako czynnik rozwoju regionalnego wybrane zagadnienia Wstęp Turystyka morska jest związana z podejmowaniem podróży morskich różnymi środkami transportu. Można wyróżnić następujące jej segmenty: wycieczki pełnomorskie na statkach wycieczkowych, podróże promowe, żeglarstwo morskie, pasażerską żeglugę przybrzeżną. Każdy z tych segmentów charakteryzuje się swoistymi cechami, sposobem podróżowania i zgłaszanym popytem na usługi okołotransportowe. Skutkuje to zróżnicowanym zapotrzebowaniem na usługi branż ją obsługujących. Ponadto rozwój turystyki morskiej powoduje konieczność rozbudowy infrastruktury turystycznej oraz wpływa na rynek pracy. Można więc stwierdzić, że turystyka morska może stać się jednym z czynników korzystnie oddziałujących na rozwój miast i regionów nadmorskich. Celem artykułu jest analiza sektorów turystyki morskiej na obszarze Trójmiasta oraz identyfikacja branż, które bezpośrednio i pośrednio współpracują przy obsłudze turystów morskich. Artykuł jest przyczynkiem do dalszych badań mających wskazać korzyści z rozwoju turystyki morskiej dla Trójmiasta. 1. Turystyka morska w rejonie Trójmiasta Turystyka morska na akwenie Morza Bałtyckiego, jak również w rejonie Trójmiasta obejmuje wszystkie podstawowe sektory. Ze względu na specyfikę żeglarstwa morskiego i inne potrzeby w zakresie obsługi, ten segment został wyłączony z analizy. Żegluga promowa Morze Bałtyckie stanowi jeden z głównych akwenów, gdzie żegluga promowa jest silnie rozwinięta. Funkcjonowanie przewoźników promowych i wolumen przewozów są kształtowane przez otoczenie rynkowe, które w znaczący sposób wpływa na poziom ruchu pasażerskiego. Jego wielkość jest determinowana również przez samych operatorów, którzy podejmują różnego rodzaju działania w celu zwiększenia ruchu pasażerskiego. Na Bałtyku wyróżnia się trzy rejony koncentracji międzynarodowych przewozów promowych: rynek zachodni obejmujący linie między Danią a Szwecją, Norwegią i Niemcami, Szwecją a Norwegią i Niemcami oraz Niemcami i Norwegią, Logistyka 6/2013 1018
rynek centralny do którego zalicza się serwisy między Szwecją a Polską, Łotwą i Litwą oraz połączenia transbałtyckie między Niemcami a Litwą, Łotwą i Finlandią, rynek wschodni obejmujący serwisy między Szwecją a Finlandią, Estonią i Rosją oraz Estonią i Finlandią. Tab.1. Przewozy pasażerów na Morzu Bałtyckim w latach 2006-2012 [os.] Rejon/rok 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Zachodni Bałtyk 31.878.026 33.228.220 32.382.424 30.885.554 30.557.823 30.178.535 29.464.903 Wschodni Bałtyk 15.492.770 15.036.663 15.059.727 16.092.159 17.071.019 17.189.256 17.079.688 Centralny Bałtyk 3.113.831 3.392.223 3.588.446 3.461.773 3.556.730 3.570.460 3.585.560 Razem 50.484.627 51.657.106 51.030.597 50.439.486 51.185.572 50.938.251 50.130.151 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: Statistics, Shippax Information, Halmstad 2012, Statistics, Shippax Information, Halmstad 2011, Statistics, Shippax Information, Halmstad 2009, Statistics 06, the Yearbook for Passenger Shipping Traffic Figures, Halmstad 2006. Pasażerskie przewozy promowe na głównych połączeniach międzynarodowych i kabotażowych Danii oraz Szwecji są ustabilizowane na poziomie ok. 50 mln osób rocznie. Dodatkowo na bałtyckim rynku przewozi się ok. 10 mln pojazdów osobowych. Żegluga promowa ma charakter całoroczny, specyfika ruchu turystycznego powoduje występowanie letnich szczytów przewozowych, jednakże działania operatorów w postaci oferowanych pakietów mini-wycieczek morskich oraz konferencyjnych spowodowała spłaszczenie przewozów i bardziej równomierne ich rozłożenie w skali roku. Polski rynek promowy obejmuje serwisy liniowe między Polską a Szwecją, które są utrzymywane przez trzech operatorów. Są to następujące połączenia: Gdańsk Nynashamn (Polska Żegluga Bałtycka), Gdynia Karlskrona (Stena Line), Świnoujście Ystad (Unity Line), Świnoujście Trelleborg (Unity Line), Świnoujście Ystad (Polska Żegluga Bałtycka). Przewozy w segmencie pasażerskim na polskim rynku promowym wykazują stały wzrost w ciągu ostatniej dekady. W latach 2001-2003 ruch był ustabilizowany na poziomie ok. 900 Logistyka 6/2013 1019
tys. osób rocznie. Rok 2004 przyniósł ich wzrost o 16,3%, łącznie promami przewieziono 1,044 mln osób 1. Powyższy przyrost był spowodowany przede wszystkim akcesją Polski do Unii Europejskiej. Wpłynęło to na wyjazdy Polaków do pracy w Szwecji, przyjazdy Skandynawów do Polski w celu zrobienia zakupów oraz wzrostem zainteresowania turystyką międzynarodową, zarówno wyjazdową, jaki i przyjazdową. Niebagatelne znaczenie dla ruchu pasażerskiego miały działania przewoźników w postaci bogatej oferty turystycznej. Recesja z roku 2009 nie zmieniła tego pozytywnego trendu. Łącznie w roku 2011 na liniach promowych z polskich portów przewieziono 1,062 mln osób i 314,5 tys. pojazdów osobowych. Wzrost ruchu wyniósł odpowiednio 2% i 7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Rok 2012 w dalszym ciągu charakteryzował się dodatnimi trendami. Przewozy pasażerów na liniach z polskich portów wyniosły 1,101 mln osób, co daje wzrost o 3% w porównaniu z rokiem 2011 i jest to wartość większa od przyrostu w stosunku do roku 2011/2010. Przewozy pojazdów osobowych ukształtowały się na poziomie ok. 311 tys. samochodów i zanotowały nieznaczny spadek o 1%, co w liczbach wymiernych daje 3,5 tys. sztuk. Jednakże należy pamiętać, że w roku 2011 nastąpił wysoki przyrost w tej kategorii (+7%), w związku z tym tak niewielkiego zmniejszenia się nie należy postrzegać w negatywnie. Na tle rynku bałtyckiego polski rynek promowy w zakresie ruchu pasażerskiego wykazuje pozytywne trendy. W portach Trójmiasta przewozy promowe dokonywane są w ramach dwóch serwisów: Gdynia Karlskorona i Gdańsk Nynashamn. To pierwsze połączenie, utrzymywane przez szwedzkiego operatora Stena Line, odnotowuje największy na polskim rynku ruch pasażerski. Na linii Gdynia-Karlskrona w roku 2011 przewieziono 435 tys. osób, a w 2012 roku 469,5 tys. i jest to rekordowy poziom w historii linii. W stosunku do roku poprzedniego nastąpił wzrost o blisko 8%. Podobnie liczba przewiezionych samochodów osobowych osiągnęła najwyższą w ciągu lat działalności serwisu wielkość 86,2 tys. sztuk (wzrost o ponad 9%). Jednym z czynników determinujących tak dobre wyniki jest całkowita wymiana jednostek obsługujących połączenie. Pod koniec 2010 roku wprowadzono na linię prom Stena Vision, a pod koniec czerwca 2011 roku kolejny Stena Spirit. Nowe jednostki oferują znacznie większy standard dla pasażerów niż promy eksploatowane w latach poprzednich, dają możliwość świadczenia szerszych usług pozaprzewozowych (np. centrum SPA, co stanowiło nowość na polskim rynku). 1 Obliczenia własne na podstawie danych Unity Line, Stena Line i PŻB. Logistyka 6/2013 1020
Polska Żegluga Bałtycka na swych połączeniach łącznie przewiozła w 2011 roku ok. 279,7 tys. osób, a w roku 2012-284,1 tys. osób (wzrost 1,6%). Linia Gdańsk Nynashamn odnotowała spadek przewozów, który był spowodowany głównie ekspansją niskokosztowych przewoźników lotniczych poszerzających oferty połączeń z rejonem Sztokholmu. Serwis ten był obsługiwany przez dwa promy - prom typu cruise-trailer Scandinavia (1888 pasażerów) i ro-pax Baltivia (250 osób), natomiast od stycznia 2012 roku na linii pozostała Scandinavia. Tab. 2. Przewozy na liniach promowych do portów Trójmiasta w latach 2009 2012 Relacja Rok Pasażerowie [os.] Pojazdy osobowe [szt.] 2012 130 079 43 795 Gdańsk Nynashamn 2011 128 132 41 602 Polferries 2010 132 658 41 858 2009 125 542 41 348 2012 469 516 86 256 Gdynia Karlskrona 2011 435 000 79 000 Stena Line 2010 376 764 72 096 2009 350 762 64 940 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Polskiej Żeglugi Bałtyckiej i Stena Line. W portach Gdyni i Gdańska widoczny jest stały wzrost wielkości promowego ruchu pasażerskiego. W roku 2012 trójmiejskie terminale obsłużyły 599, 7 tys. osób i ok. 130 tys. pojazdów osobowych. Żegluga wycieczkowa Bałtyk stanowi największy segment północnoeuropejskiego rynku żeglugi wycieczkowej. W latach 2000 2011 średnie roczne tempo wzrostu liczby pasażerów w regionie wynosiło 12,8%. W roku 2011 przez porty bałtyckie przeszło łącznie 3,6 mln osób korzystających ze statków wycieczkowych 2. W roku 2012 wystąpił pasażerów 3. dalszy wzrost do poziomu 4,2 mln Bałtycki rynek wycieczkowców charakteryzuje się sezonowością. Warunki klimatyczne powodują, że okres wycieczkowy na tym akwenie trwa około pięciu miesięcy, tj. od maja do 2 European Cruise Industry, Contribution of Cruise Tourism to the Economies of Europe 2012, Cruise Baltic 2012, s. 15. 3 Press information News release 11-14 march 2013, Cruise Baltic. Logistyka 6/2013 1021
września. W tym okresie na Bałtyku są eksploatowane jednostki przychodzące na omawiany akwen z innych rejonów, przede wszystkim Karaibów. Głównymi portami, do których zawijają wycieczkowce są stolice państw Regionu Morza Bałtyckiego, np. Kopenhaga, Oslo, Sztokholm, Helsinki, Tallin oraz atrakcyjne z punktu widzenia turystycznego porty, jak Sankt Petersburg, Gdynia, Gdańsk, Rostok, Ryga, Kłajpeda. Tab. 3 Liczba pasażerów statków wycieczkowych obsłużonych w portach w Gdyni i w Gdańsku w latach 2003 2012 [tys. osób] Port/rok 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Gdynia 58 411 72 977 88 723 94 135 89 088 123 521 134 884 125 005 78 418 108 628 Gdańsk 3 367 7 359 8 353 9 703 12 193 13 276 16 753 8 378 6 787 8 294 Źródło: Materiały wewnętrzne Cruise Baltic 2013. Liczba zawinięć statków wycieczkowych do portu w Gdyni w pierwszej dekadzie XXI wieku ustabilizowała się na poziomie 82-96 zawinięć w skali sezonu. W roku 2011 nastąpił spadek liczby statków odwiedzających Gdynię do poziomu 56 jednostek. Jest to najgorszy wynik od 2002 roku, kiedy obsłużono 53 wycieczkowce. Odzwierciedleniem powyższego jest spadek liczby pasażerów przybywających na wycieczkowcach, w rekordowym roku 2009 przez Gdynię przeszło ponad 134 tys. osób, w roku 2011 zaledwie 78,4 tys. turystów. Na znaczny spadek zawinięć wpłynął fakt wycofania się dwóch armatorów: Princess Cruises (statek Star Princess) 12 zawinięć oraz Pulman Tour (statek Empress) 17 zawinięć. Z kolei w roku 2012 nastąpił ponowny przyrost ruchu do 108 tys. pasażerów wycieczkowych, wzrosła również liczba zawinięć. Gdańsk jako bezpośrednia destynacja statków wycieczkowych przyjmuje ich mniejszą liczbę. Są to jednocześnie znacznie mniejsze jednostki, co ma swoje odzwierciedlenie w liczbie pasażerów przechodzących przez port w Gdańsku. Rekordowy dla Gdańska, zarówno pod względem liczby zawinięć i liczby pasażerów, był podobnie jak w Gdyni rok 2009. Z kolei w roku 2011 przyjęto zaledwie 21 statków z ok. 6,7 tys. osób. Rok 2012 przyniósł poprawę wyników zarówno co do liczby zawinięć, jak i liczby obsłużonych pasażerów. Logistyka 6/2013 1022
Żegluga przybrzeżna Żegluga przybrzeżna polega na oferowaniu krótkich rejsów w pasie przybrzeżnym. W 2011 roku w tym segmencie na całym polskim wybrzeżu funkcjonowało 27 jednostek o łącznej zdolności przewozowej 4,8 tys. miejsc. Największym przewoźnikiem w tym segmencie na rynku polskim jest Żegluga Gdańska sp. z o.o. Biała flota utrzymuje regularne rejsy przybrzeżne w rejonie Zatoki Gdańskiej w okresie letnim. Oferta ta w aspekcie krajowym obejmuje dwa segmenty. Pierwszy to tradycyjne rejsy z Gdyni, Gdańska i Sopotu do Helu oraz wycieczki po portach gdyńskim i gdańskim, które świadczy Żegluga Gdańska sp. z o.o. Krótkie rejsy rekreacyjne po Zatoce Gdańskiej są oferowane także przez prywatnych przewoźników eksploatujących stylizowane na stare żaglowce jednostki. Drugi segment to oferta w ramach inicjatywy Tramwaje Wodne, która od 2006 roku jest oferowana przez Zarząd Komunikacji Miejskiej w Gdyni i obejmuje rejsy z Gdyni do Helu i Jastarni (z wykorzystaniem statków Żeglugi Gdańskiej). Ponadto Żegluga Gdańska oferuje rejsy wycieczkowe do Bałtijska. Z usług białej floty, jako formy spędzania wolnego czasu, korzystają przede wszystkim polscy turyści, mieszkańcy Trójmiasta i przebywający w okresie letnim w okolicach Gdyni i Gdańska, którzy tego typu rejsy traktują jako uzupełnienie oferty turystycznej. 2. Identyfikacja podmiotów obsługujących turystykę morską Turystyka morska kreuje popyt na usługi lądowe świadczone na rzecz turystów morskich. Do głównych podmiotów obsługujących pasażerów turystów należą przedsiębiorstwa szeroko pojętej branży turystycznej (np. biura podróży, hotele, sektor gastronomii). Ponadto zróżnicowany cel podejmowania podróży morskich powoduje zapotrzebowanie na usługi pozaturystyczne, np. medyczne, kulturalne, czy handlowe. Omówione wyżej segmenty cechuje odmienność zapotrzebowania na rodzaj i zakres usług, stąd różne jest zaangażowanie przedsiębiorstw współpracujących z branżą turystyki morskiej w obsługę poszczególnych grup pasażerów. Ruch promowy wymaga obsługi w dwóch obszarach. Pierwszy stanowi obsługa pasażerów przed i po wyokrętowaniu, która jest dokonywana w terminalach promowych. Drugi obszar to usługi świadczone w oparciu o infrastrukturę hotelową, gastronomiczną, handlową, kulturalną, sportową. Usługi te są świadczone zarówno wobec pasażerów pozostających w Gdańsku i Gdyni, jak również na rzecz osób przejeżdżających tranzytem przez miasta portowe. Wśród usługodawców największe znaczenie mają przedsiębiorstwa branży turystycznej, z której korzystają osoby przybywające do miasta portowego, jak tour- Logistyka 6/2013 1023
operatorzy, biura podróży, hotele, firmy oferujące usługi gastronomiczne, rozrywkowe, kulturalne. Ponadto turyści promowi dokonują zakupów towarów (często jest to główny cel podróży) oraz korzystają z usług pozaturystycznych (np. medycznych, transportu miejskiego, fryzjerskich itp.). Z punktu widzenia funkcjonowania przedsiębiorstw branż obsługujących ruch promowy istotne znaczenie ma struktura pasażerów promowych. Cel podróży (np. turystyczny, biznesowy, handlowy) bezpośrednio wpływa na kreację dochodów oraz zatrudnienie w poszczególnych sektorach. Pasażerowie korzystający z pakietów wycieczkowych z pobytem na lądzie, organizowanych przez Stena Line czy PŻB, nabywają również usługi hotelowe, gastronomiczne, kulturalne i rozrywkowe. Z kolei dla uczestników mini-wycieczek organizowanych w ramach rejsów okrężnych, zakres korzystania z tychże usług jest niewielki (brak noclegów na lądzie, często ograniczone wykorzystanie punktów gastronomicznych ze względu na krótki czas pobytu). Wspomniany cel turystyczny mogą także wskazać pasażerowie liniowi, którzy organizują pobyt indywidualnie lub przez niezależne biuro podróży. Zapotrzebowanie osób podróżujących w celu dokonania zakupów ogranicza się do korzystania głównie z usług handlowych, zaś w przypadku pobytu dłuższego niż jeden dzień dodatkowo również z obsługi hotelowej i gastronomicznej. Innego zakresu obsługi lądowej wymagają pasażerowie przybywający do Gdyni i Gdańska statkami wycieczkowym. Pasażerowie ci tworzą grupy zorganizowane, dla których jest przygotowywany program pobytu. Obejmuje on na ogół zwiedzanie gdańskiej starówki, Oliwy, Sopotu, wyjazd do Malborka oraz zwiedzanie ciekawych miejsc na Kaszubach. Oferta ta jest przygotowywana przez biura turystyczne współpracujące z armatorami lub ich agentami. Statki wycieczkowe przebywają w odwiedzanych portach (w tym w Gdańsku i Gdyni) dość krótko (od 4 do 12 godzin), stąd programy są dostosowane do czasu pobytu konkretnego statku. Cechą charakterystyczną polskiego rynku jest fakt, że większość grup wycieczkowych ze statków odwiedzających Gdynię jest przewożona do innych miejscowości. Z racji specyfiki i celu przyjazdu pasażerowie statków wycieczkowych nie korzystają z bazy hotelowej. Pakiety obejmują z reguły sferę turystyki (zwiedzanie interesujących z punktu widzenia turysty miejsc) oraz gastronomię i kulturę. Zakres ofert obejmuje indywidualne potrzeby i zainteresowania poszczególnych grup. Część osób, które nie korzystają ze zorganizowanego pobytu, indywidualnie spędza czas w Gdyni lub Gdańsku (zwiedzanie, zakupy). Popyt na rejsy przybrzeżne jest związany przede wszystkim z letnim wypoczynkiem i jest komplementarny w stosunku do usług świadczonych wobec turystów przebywających w tym Logistyka 6/2013 1024
okresie w Trójmieście. Atrakcyjna oferta przewoźników może być czynnikiem przyciągającym potencjalnych turystów i tym samym kreować dodatkowe zapotrzebowanie na świadczenie usług na rzecz turystów spędzających wolny czas w Trójmieście. Analiza poziomu i czasu występowania przewozów w omawianych segmentach turystyki morskiej w portach Gdańska i Gdyni uwidacznia dominujące znaczenie żeglugi promowej. Analiza liczby pasażerów obsługiwanych w portach, wielkości przewozów promowych ogółem i w poszczególnych segmentach rynku promowego, celów podróży, całorocznego ruchu statków, pozwala stwierdzić, że z punktu widzenia sfer obsługujących turystykę morską, właśnie pasażerowie promowi stanowią podstawowy segment kreujący popyt na obsługę turystów morskich. 3. Turystyka morska a rozwój regionu Trójmiasta Turystyka morska ma istotny wpływ na funkcjonowanie miast i regionów nadmorskich, tym samym jest czynnikiem w coraz większym stopniu decydującym o zachodzących w miastach przemianach funkcjonalnych i przestrzennych. Porty morskie i miasta portowe mają znaczący udział we wzroście ruchu turystycznego. Do nich zawijają liczne statki wycieczkowe, w tym również największe wycieczkowce na świecie oraz korzystają z nich pasażerowie promów pasażersko-samochodowych. Tereny stykowe port miasto należą do najbardziej newralgicznych pod względem ich zagospodarowania, jednak przykłady Kopenhagi, Sztokholmu czy Helsinek wskazują na pozytywne rozwiązania w zakresie dostosowania infrastruktury do potrzeb turystów morskich. W miastach tych terminale promowe i nabrzeża dedykowane statkom wycieczkowym są zlokalizowane w centrach miast lub w ich sąsiedztwie, w tym drugim przypadku są dobrze skomunikowane z centrami będącymi celem turystów. Wpływ turystyki morskiej na miasta portowe i region powinien być rozpatrywany w dwóch aspektach. Poprzez działalność transportową i turystyczną żegluga promowa i wycieczkowa oddziałują na rynek pracy, kreując zatrudnienie w branżach obsługujących turystów morskich. Odnosi się to zarówno do zatrudnienia bezpośrednio w usługach turystycznych, obejmujących m.in. organizatorów turystyki, hotele, gastronomię, ale także w innych sferach, jak kultura, handel, transport 4. Według raportu przygotowanego w projekcie Generation BALT, w województwie pomorskich w przemyśle turystycznym w roku 2010 4 I. Urbanyi-Popiołek, Wpływ pasażerskiego ruchu promowego na rozwój miasta na przykładzie linii promowej Gdynia-Karlskrona, Logistyka 6/2011. Logistyka 6/2013 1025
zatrudnionych było 19,9 tys. osób 5. Brak jest jednak dokładnych i jednoznacznych danych dotyczących zależności zatrudnienia w podmiotach obsługujących turystykę morską od liczby turystów sektora morskiego. Większość usługodawców obsługuje turystów różnych kategorii, a także mieszkańców miast, stąd trudność wyselekcjonowania precyzyjnych danych odnoszących się do turystyki morskiej w aspekcie zatrudnienia. Ważną funkcją turystyki morskiej jest kreacja dochodów do budżetu samorządów. Główne źródła dochodów to odprowadzany przez podmioty gospodarcze podatek dochodowy i podatek VAT. Podstawowe znaczenie mają tu podmioty branży turystycznej. Ponadto turyści przybywający do Gdyni i Gdańska dokonują zakupów i korzystają z usług pozaturystycznych (np. medycznych, SPA w przypadku turystów promowych). Podobnie jak w przypadku zatrudnienia, niemożliwe jest oszacowanie bezpośrednich wpływów przedsiębiorstw usługowych z tytułu obsługi tej kategorii osób, gdyż takie statystyki nie są prowadzone. Niemniej jednak przykład linii promowej Gdynia Karlskrona, na której ponad połowa Szwedów przypływających do Polski wskazuje Gdynię jako ostateczną destynację 6, pokazuje, że turyści stanowią dla trójmiejskich przedsiębiorstw znacząca grupę klientów. Wzrost ruchu turystycznego drogą morską powoduje konieczność rozbudowy infrastruktury miasta. Odnosi się to do sieci dróg, infrastruktury handlowej i usługowej, obiektów kulturalnych i rozrywkowych. Infrastruktura ta służy przede wszystkim mieszkańcom miasta i regionu. Jest też warunkiem decydującym o ich atrakcyjności. Występuje tu wzajemna zależność - dobra infrastruktura i bogata oferta turystyczna (obok walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego) są podstawowymi czynnikami wpływającym na atrakcyjność miasta i regionu, tym samym wpływają na możliwość zwiększenia ruchu turystycznego. Z drugiej strony, wzrost ten winien stać się czynnikiem rozwoju miasta portowego i regionu nadmorskiego. Wzrastająca rola miast Regionu Morza Bałtyckiego, jako ośrodków rozwoju usług turystycznych, spowodowała, że zagadnienia turystyczne zostały uwzględnione w lokalnych i regionalnych strategiach rozwoju. Przykładem są zapisy o turystyce morskiej, które znalazły się w dokumentach strategicznych odnoszących się do rozwoju Gdyni, w szczególności w Strategii Rozwoju Turystyki Miasta Gdyni. Działania dotyczące turystyki są narzędziem pozwalającym na: osiągnięcie trwałego, akceptowanego społecznie i bezpiecznego 5 Maritime sectors and labour market Pomeranian region, generation BALT working paper, Gdynia 2012, s. 38. 6 I. Urbanyi-Popiołek, M. Klopott, J. Hałaczkiewicz, K. Głuch, Foot passenger requirement. Analyses conducted by the City of Gdynia among ferry passengers travelling on Gdynia Karlskrona route, Interface Project, Gdynia 2011. Logistyka 6/2013 1026
ekologicznie rozwoju Gdyni, pozwalającego osiągnąć europejskie standardy, dzięki optymalnemu wykorzystaniu zasobów naturalnych, ludzkich i gospodarczych oraz walorów położenia miasta 7. Podsumowanie Przez wiele lat miasta były traktowane jako ośrodki turystyki wypoczynkowej oraz poznawczej. Obecnie wraz z rozwojem tzw. turystyki biznesowej odwiedzanie miast w celach handlowych, w związku z udziałem w kongresach, targach i wystawach staje się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym. Innym częstym motywem przyjazdu turystów do miasta są względy związane z rozrywką, gastronomią, wydarzeniami kulturalnymi itd. Rozwój turystyki morskiej w Trójmieście, wyrażający się wzrostem ruchu promowego i wzrostem liczby turystów przypływających na statkach wycieczkowych, może stać się ważnym czynnikiem miasto- i regionotwórczym. Jednakże warunkiem niezbędnym do wykorzystania zainteresowania turystów Trójmiastem jest poprawa infrastruktury w miastach regionu oraz promocja - wymiary wizerunku miejsca są bowiem funkcjonalne (architektura, infrastruktura, obsługa turystów) i emocjonalne (atmosfera miejsca, osobowość miejsca). Maritime tourism in Trojmiasto Region as a factor of regional development selected problems Summary Maritime tourism has been growing in Baltic Sea Region for last decade. The average annual growth rate for cruise sector is estimated at 12,8%. In 2012 over 4,2 million cruise passengers visited the Baltic ports. Apart from cruising an important segment of Baltic maritime tourism represents ferry shipping. More than 50 million passengers were transported by ferries last year in main international and domestic services. One can put an argument that cruise and ferry shipping determine the development of the cities in BSR. The purpose of the paper is to analyse and evaluate the impact of cruise industry on cities of Gdansk and Gdynia. Both cruise and ferry concentrate in these cities and demonstrate dynamic growth resulting in increasing demand for services for passengers tourists. Literatura 1. Cruise Baltic 2012 7 Strategia rozwoju turystyki miasta Gdyni, Gdynia 2011, s. 8. Logistyka 6/2013 1027
2. European Cruise Industry, Contribution of Cruise Tourism to the Economies of Europe 2012 4. Statistics, Shippax Information, Halmstad 2012 5. Statistics, Shippax Information, Halmstad 2011 6. Statistics, Shippax Information, Halmstad 2009 7. Statistics 06, the Yearbook for Passenger Shipping Traffic Figures, Halmstad 2006 8. Maritime sectors and labour market Pomeranian region, generation BALT working paper, Gdynia 2012 9. Press information News release 11-14 march 2013, Cruise Baltic 10. Strategia rozwoju turystyki miasta Gdyni, Gdynia 2007 11. Urbanyi-Popiołek I. Wpływ pasażerskiego ruchu promowego na rozwój miasta na przykładzie linii promowej Gdynia-Karlskrona, Logistyka 6/2011 12. Urbanyi-Popiołek I., Klopott M., Hałaczkiewicz J., Głuch K., Foot passenger requirement. Analyses conducted by the City of Gdynia among ferry passengers travelling on Gdynia Karlskrona route, Interface Project, Gdynia 2011 Logistyka 6/2013 1028