Czy wykładnia, zgodnie z którą koszty związane z podwyższeniem kapitału i wprowadzeniem akcji do publicznego obrotu stanowią koszt uzyskania przychodów, będzie powszechnie stosowana przez organy podatkowe? Czy wydatki ponoszone przez podatników w związku z emisją akcji i wprowadzeniem ich do publicznego obrotu stanowią koszty podatkowe? Czy podatnikowi przysługuje prawo odliczenia VAT od poczynionych zakupów? Stanowiska organów i sądów orzekających w tym zakresie bywały niekorzystne dla podatników. Spółki emitujące akcje ponoszą szereg wydatków związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem oferty emisji akcji, sporządzeniem prospektu emisyjnego, zwołaniem i przeprowadzeniem walnego zgromadzenia akcjonariuszy oraz rejestracją podwyższenia kapitału zakładowego w Krajowym Rejestrze Sądowym. Spółki ponoszą koszty obsługi prawnej, doradztwa finansowego, koszty zakupu usług świadczonych przez dom maklerski. Ponadto ponoszą ciężar opłat notarialnych, sądowych, skarbowych, koszt ogłoszeń, których to wydatków uniknąć nie sposób, ponieważ wynikają z obowiązujących przepisów prawnych. Do tego doliczmy także koszty administracyjne, w tym druk, publikację i dystrybucję prospektu emisyjnego. Niekiedy decyzję o wejściu na giełdę poprzedza restrukturyzacja działalności, na przykład w formie przekształcenia formy prawnej, co oczywiście również powoduje konieczność poniesienia dodatkowych wydatków. Pojawia się pytanie, czy ponoszone wydatki stanowią koszt uzyskania przychodów? O kosztach ogólnie Generalnie, koszty uzyskania przychodów to koszty poniesione przez podatnika w celu osiągnięcia przychodów. Definicja kosztów podatkowych została rozszerzona od 1 stycznia 2007 r. i aktualnie przepis wyraźnie wskazuje, że kosztem uzyskania przychodów są również koszty poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Nie budzi 1 / 5
wątpliwości fakt, że także koszty związane pośrednio z uzyskiwaniem przychodu stanowią koszty uzyskania przychodów. Należy jednak ocenić, czy konkretny wydatek jest racjonalny, gospodarczo uzasadniony i związany z prowadzoną działalnością. Niekorzystne stanowiska organów i sądów w sprawach podatkowych W poprzednich latach przeważały interpretacje niekorzystne dla podatników, zgodnie z którymi wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego nie były uznawane za koszty uzyskania przychodów. Jako podstawę prawną przywoływano: - art. 15 ust. 1 ustawy pdop, który stanowi, że kosztem są tylko te koszty, które poniesiono w celu uzyskania przychodu i - art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy pdop, który wyłącza z przychodów podatkowych przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego oraz - art. 12 ust. 1 pkt 11 ustawy pdop, który wyłącza z przychodów podatkowych agio (nadwyżkę otrzymanego kapitału ponad wartość nominalną akcji). W konsekwencji uznawano, że wydatki związane z emisją akcji nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, gdyż są związane z przychodem nie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W szczególności organy podatkowe powoływały się na wyrok NSA z 1 marca 2000 r. (sygn. Akt I SA/2285/98) w którym sąd odmówił prawa odliczenia kosztów notarialnych, opłaty sądowej i opłaty skarbowej, poniesionych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego. Sąd ściśle interpretował pojęcie związku kosztów z przychodami, a w 2 / 5
szczególności przyjął, że poniesienie musi mieć wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Chodzi o konkretne przychody osiągane w danym roku podatkowym, które będą wielkością wyjściową w obliczeniu podatku, a nie bliżej nieokreślone przychody, które będą osiągnięte w niewiadomym czasie lub też nie będą osiągnięte nigdy". Taką linię orzeczniczą przyjęły organy podatkowe (interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 31 marca 2005 r., sygn. PD-005U-631/04/EJ, interpretacja wydana przez Naczelnika Pierwszego Śląskiego Urzędu Skarbowego w Sosnowcu z dnia 1 grudnia 2005 r., sygn. PSUS/PB-R-PDP/423/268/P/05/WS). Takie stanowisko to wyraz swoistej krótkowzroczności organów i sądów. Wprawdzie bezpośrednim skutkiem emisji akcji jest powiększenie kapitału, ale decyzja o dofinansowaniu przedsiębiorstwa poprzez podwyższenie kapitału zostaje podjęta w celu uzyskania środków finansowych na dalsze prowadzenie lub rozszerzenie działalności gospodarczej, a w konsekwencji działania te prowadzą (a przynajmniej można racjonalnie oczekiwać, że będą prowadziły) do zwiększenia przychodów podatnika w przyszłości. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku innych sposobów pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania, jak np. zaciągania kredytów i pożyczek. W takim przypadku nie kwestionuje się prawa do zaliczenia kosztów finansowania zewnętrznego (przykładowo odsetki od pożyczek i kredytów, prowizje bankowe) do kosztów uzyskania przychodów, z wyjątkiem ściśle określonych przypadków (np. naliczone, ale nie zapłacone odsetki). Oczekiwana zmiana interpretacji 3 / 5
W późniejszych orzeczeniach przyjęto bardziej liberalną wykładnię związku celowościowego pomiędzy kosztem i przychodem. Pozytywnie o zaliczeniu wydatków na obsługę radcy prawnego w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego wypowiedział się NSA w wyroku z 22 lutego 2006 r. (sygn. Akt II FSK 191/05). W sposób korzystny dla podatników wypowiedziały się także organy podatkowe, dla przykładu: Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji z 27 grudnia 2006 r. (sygn. III-3/4407int-75/VAT/06/TK), Naczelnik Łódzkiego Urzędu Skarbowego w interpretacji z 28 listopada 2006 r. (sygn. ŁUS-II-423/159/06/JB), Naczelnik Małopolskiego Urzędu Skarbowego w interpretacji z 25 października 2006 r. (sygn. PO1/423-70/06/82268), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 21 maja 2004 r. (nr PD-005U-365/04/BB), Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu w interpretacji z 1 czerwca 2005 r. (nr ZD/40645/CIT/05). Uznano, że koszty związane z podwyższeniem kapitału i wprowadzeniem akcji do publicznego obrotu stanowią koszt uzyskania przychodów, ponieważ służą one uzyskiwaniu przychodów w przyszłości poprzez zapewnienie finansowania prowadzonej działalności gospodarczej. Takie wydatki służą zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodu, ponieważ są ponoszone w celu zapewnienia finansowania, a zatem pośrednio w celu zwiększenia majątku spółki, umożliwiają dokonywanie inwestycji i prowadzenie działalności w większym rozmiarze, co z kolei generuje wzrost przychodów, w tym podatkowych. Dodatkowo wejście na giełdę powoduje wzrost pozycji przedsiębiorstwa na rynku, co także przyczynia się do wzrostu przychodów. Pozostaje mieć nadzieję, że taka korzystna wykładnia będzie stosowana powszechnie przez organy podatkowe. Tym bardziej, że nowe brzmienie definicji kosztów uzyskania przychodów obejmuje również koszty poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Także w czasie obowiązywania ustawy w poprzednim brzmieniu istniały w mojej ocenie podstawy do zaliczenia ponoszonych wydatków do kosztów uzyskania przychodów. 4 / 5
Czy odliczymy podatek VAT? Organy podatkowe nadal kwestionują prawo do odliczenia podatku VAT od zakupów usług związanych z emisją akcji; zazwyczaj dotyczy to zakupu usług doradczych, prawniczych oraz notarialnych (pismo Izby Skarbowej w Lublinie z 20 czerwca 2005 r., sygn. PP2/4407-92/05). Organy podatkowe przyjmują, że skoro emisja akcji nie jest czynnością opodatkowaną VAT, ani też nie jest bezpośrednio związana z czynnościami opodatkowanymi VAT, to brak jest podstaw do odliczenia VAT od zakupów usług związanych z przeprowadzeniem emisji. Takie interpretacje są jednak sprzeczne z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 26 maja 2005 r. stwierdzono, że wprawdzie emisja nowych akcji jest czynnością niepodlegającą VAT, jednakże jest to działanie z korzyścią dla ogólnie pojętej działalności gospodarczej, w ramach której podatnik dokonuje czynności opodatkowanych. W związku z tym artykuł 17(1) i (2) VI Dyrektywy VAT przyznaje prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego wynikającego z zakupionych usług związanych z emisją akcji zakładając, że wszystkie transakcje dokonywane przez Spółkę są transakcjami opodatkowanymi VAT (wyrok w sprawie Kretztechnik AG v. Finanzamt Linz, C-465/03). 5 / 5