- tytułu udziału w funduszach kapitałowych, - odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru akcji nowej

Transkrypt

1 Po raz kolejny, w związku z niezwykle istotnym dla podatników wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 grudnia 2009 r., powraca problem opodatkowania zysków kapitałowych. Po raz kolejny, w związku z wyrokiem wydanym 14 grudnia 2009 r. przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, sygnatura akt III SA/Wa 1147/09, powraca problem opodatkowania przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych zysków kapitałowych. Wyrok ten wzbudził duże zainteresowanie inwestorów, ponieważ jest on dla nich korzystny, a załamanie na rynku inwestycyjnym w 2008 r. powodowało, że podatnicy ponosili stratę z tytułu zarówno inwestycji na giełdzie, jak i w jednostki funduszy inwestycyjnych. Ponadto jest jeszcze czas na dokonanie rozliczenia podatkowego z tytułu dochodów uzyskanych przez podatników w 2009 r. i na ewentualne dokonanie korekty rozliczenia podatkowego za pechowy dla inwestorów rok W ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: upit) wskazano, iż jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne. Za przychody z kapitałów pieniężnych uznaje się między innymi przychody z: - tytułu udziału w funduszach kapitałowych, - odpłatnego zbycia prawa poboru, w tym również ze zbycia prawa poboru akcji nowej 1 / 5

2 emisji przez pracowniczy fundusz emerytalny w imieniu członka funduszu, - odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, - tytułu przeniesienia akcji złożonych na rachunkach ilościowych do aktywów tych funduszy - członków pracowniczych funduszy emerytalnych. Problem z opodatkowaniem przychodów z kapitałów pieniężnych nie występuje, jeśli podatnik rzeczywiście osiągnął przychód, który podlega opodatkowaniu. Natomiast co zrobić w sytuacji, gdy nastąpiła strata? Często występuje sytuacja, gdy podatnik osiąga zyski z inwestycji giełdowych", a jednocześnie ponosi stratę z inwestycji w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Zgodnie z zasadą ogólną, wysokość straty ze źródła przychodów poniesionej w roku podatkowym może obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Organy skarbowe zajmowały zgodnie z art. 9 ust. 3 upit stanowisko, iż ogólne przepisy dotyczące rozliczania straty ze źródła przychodu stanowią, że rozliczeniu podlegają straty m.in. ze zbycia papierów wartościowych, udziałów w spółkach mających osobowość prawną i pochodnych instrumentach finansowych, nie wymieniając strat z funduszy kapitałowych. Jak widać, przepisy o rozliczaniu strat w ramach dochodów kapitałowych w upit nie są sprecyzowane, co powoduje, że są niejasne dla podatnika, a organy skarbowe interpretują je na jego niekorzyść. Najwięcej wątpliwości podatników dotyczy możliwości pomniejszenia dochodu ze zbycia papierów wartościowych o stratę wynikającą z umorzenia jednostek w funduszu kapitałowym, a do tych zaliczają się fundusze inwestycyjne. 2 / 5

3 I właśnie w tej kwestii został wydany wyrok przez WSA w Warszawie. Przepisy art. 30a ust. 5 upit nie pozwalają podatnikom pomniejszać dochodu uzyskanego z udziału w funduszach kapitałowych o stratę z takich funduszy lub inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Analizując ten przepis należy stwierdzić, iż podatnik nie może rozliczyć straty osiągniętej np. z inwestowania w akcje na giełdzie z dochodami uzyskanymi z funduszu inwestycyjnego. Natomiast sytuacja odwrotna, to znaczy pozwalająca na uwzględnienie straty z udziału w jednostkach uczestnictwa funduszu inwestycyjnego w dochodzie osiągniętym na giełdzie wydaje się możliwa. Stanowisko takie podzielił Sąd wydając wyrok 14 grudnia 2009 r. i dając nadzieję podatnikom, że straty, które ponieśli inwestując w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych uwzględnią w swoim opodatkowaniu dochodu ze źródła, jakim jest zysk z inwestycji giełdowych. W wydanym wyroku Sąd wskazał właśnie, iż art. 30a ust. 5 upit należy interpretować ściśle i że wynikający z niego zakaz dotyczy odliczania od zysków z funduszy inwestycyjnych strat np. z inwestycji w akcje, ale nie odnosi się on już do sytuacji odwrotnej. Sąd wskazał również, iż w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych ustawodawca wprowadził katalog źródeł przychodów. W katalogu tym wskazano właśnie przychody z kapitałów pieniężnych, jako jedno ze źródeł przychodów podatnika. W ustawie określono również, co zawiera ten katalog przychodów. 3 / 5

4 Skoro więc zyski z inwestycji w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych i z inwestycji na giełdzie są tym samym źródłem przychodu, to nie ma przeszkód, aby podatnik w rozliczeniu rocznym mógł pomniejszyć dochód uzyskany z inwestycji na giełdzie o stratę z funduszy inwestycyjnych - ponieważ art. 30a ust 5 upit nie odnosi się do takiej sytuacji. Sąd w swoim uzasadnieniu wyroku odniósł się również do argumentu, którym posługiwały się organy skarbowe wydając niekorzystne dla podatników interpretacje prawa podatkowego. Powoływały się one na odrębne przepisy upit odnoszące się do sposobu realizacji przez podatnika jego obowiązku podatkowego z tytułu dochodów z inwestycji w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych oraz inwestycji w instrumenty finansowe, np. sprzedaż akcji za pośrednictwem giełdy. Przepisy te określają odrębnie w art. 30a upit w odniesieniu do dochodów z inwestycji w fundusze inwestycyjne, że podatek pobierany i odprowadzany jest przez płatnika, którym jest fundusz. Natomiast w przypadku dochodów uzyskiwanych z inwestycji giełdowych zgodnie z art. 30b upit obowiązek opodatkowania dochodu ciąży na podatniku. Jednak zdaniem Sądu (...) przywołane przepisy same w sobie nie mogą pozbawić podatnika prawa do pomniejszenia dochodu uzyskanego ze sprzedaży akcji o stratę z udziału w funduszach kapitałowych. Są to przepisy, które regulują jedynie sposób rozliczania się podatnika z fiskusem; z tego rodzaju przepisów nie można wywodzić zasad obliczania wysokości podatku (dochodu, straty). To, że ustawodawca przewidział dla jednego źródła przychodów, jakim są przychody z kapitałów pieniężnych różne sposoby opłacania podatków dla dwóch różnych źródeł dochodów z tego katalogu nie może wpływać na prawo podatnika do rozliczenia łącznie tych dochodów. 4 / 5

5 Również konstrukcja zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) druk PIT-38 nie może ograniczać podatnikowi tego prawa. To, że druk ten nie jest przystosowany do możliwości dokonania odliczenia przez podatnika od dochodu osiągniętego na giełdzie straty z udziału w funduszu inwestycyjnym nie może przesądzać o możliwości dokonania takiego odliczenia. Przecież przepisy upit nie zabraniają podatnikowi uwzględnić w PIT-38 dochodów z inwestycji w jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, w odniesieniu do których podatek pobierany i odprowadzany jest przez płatnika; co więcej - nakazują, aby podatnik wykazał i opodatkował dochody uzyskane z tego tytułu w sytuacji, gdy płatnik nie pobrał tego podatku. Jednakże inwestorzy nie mogą uznać, że na podstawie omawianego wyroku mogą dokonać korzystnych dla siebie odliczeń. Wyrok ten zapewne zostanie zaskarżony przez Ministra Finansów do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nawet jeśli NSA przychyli się do opinii WSA w Warszawie w tej kwestii, to należy pamiętać, że wyroki w Polsce wydawane są w konkretnej sprawie i są wiążące dla organów skarbowych w odniesieniu tylko do tej konkretnej sprawy i do określonego podatnika. Wyjściem z sytuacji wydaje się złożenie zeznania podatkowego PIT-38 i opodatkowanie dochodów osiągniętych na rynku giełdowym, a później wystąpienia przez podatnika z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu dochodów osiągniętych z tego tytułu, wskazując w uzasadnieniu, iż nie uwzględnił on w swoim rozliczeniu za dany rok podatkowy strat poniesionych z inwestycji w fundusze inwestycyjne. Co prawda nie gwarantuje to, że organ skarbowy uzna prawo do odliczenia tej straty, ale na podstawie wskazanego wyroku istnieje szansa, iż organy skarbowe zmienią swoje stanowisko, w którym arbitralnie odmawiały podatnikom prawa do dokonywania takiego odliczenia. 5 / 5