KURATORIUM OŚWIATY W BYDGOSZCZY KUJAWSKO POMORSKIE CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Bydgoszczy, w Toruniu i we Włocławku

KURATORIUM OŚWIATY W BYDGOSZCZY KUJAWSKO POMORSKIE CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI w Bydgoszczy, w Toruniu i we Włocławku --------------------------------------------------------------------- ANALIZA ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- PORÓWNAWCZA GOTOWOŚCI SZKOLNEJ DZIECI SZEŚCIOLETNICH W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Z WYNIKAMI OGÓLNOPOLSKIMI Bydgoszcz 2009 1

Recenzent językowy: Anna Rupińska Autorzy raportu: Krystyna Karpińska Izabela Kaszubska-Tomaszewska Anna Łukaszewska Jolanta Michalska Barbara Szczepkowska Marzenna Wierzbicka Projekt graficzny okładki: Krystyna Karpińska Skład komputerowy: Marzenna Wierzbicka Kinga Kaszubska Ewa Pankanin Nakład: 25 egz. Egzemplarz bezpłatny 2

Spis treści Wstęp I. Charakterystyka badań ogólnopolskich przeprowadzonych Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie i badań wojewódzkich Diagnoza dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko-pomorskim II. Wyniki badań analiza porównawcza III. Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich w świetle porównanych IV. Zakończenie V. Bibliografia 3

Wstęp Znaczenie wychowania przedszkolnego dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym jest przedmiotem zainteresowania i badań wielu specjalistów. Badania ogólnopolskie przeprowadzone w Polsce w 2006 roku zespół pracowników Akademii Świętokrzyskiej (poddano im około 70 tys. dzieci sześcioletnich) oraz zespół pracowników Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie (objęto nimi 4 tysiące dzieci sześcioletnich) potwierdzają, Ŝe jest to waŝny okres w rozwoju małego dziecka, gdyŝ w tym wieku kształtuje się znaczna część moŝliwości intelektualnych. Jest to takŝe okres, w którym najłatwiej wyrównać szanse edukacyjne. Z przeprowadzonych badań wynika, Ŝe w wieku przedszkolnym najskuteczniej i najłatwiej moŝna niwelować róŝnice wynikające z wpływu środowiska rodzinnego u dzieci, które uczestniczą w dobrze zaprojektowanych programach edukacyjnych. W maju 2008 roku zespół pracowników Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy i Kujawsko-Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Bydgoszczy, w Toruniu i Włocławku we współpracy z dyrektorami i nauczycielami przedszkoli i szkół oraz wizytatorami kuratorium oświaty przeprowadził badania dotyczące dzieci sześcioletnich w województwie kujawskopomorskim. Celem badań było: - poznanie poziomu dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko-pomorskim, - określenie kompetencji dziecka sześcioletniego, które wymagają stymulacji nauczycieli i rodziców oraz inne podmioty odpowiedzialne za edukację przedszkolną, - wskazanie działań słuŝących podniesieniu jakości procesu wychowawczodydaktycznego i opiekuńczego w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych w zakresie przygotowania sześciolatków do rozpoczęcia nauki. W efekcie badań powstał raport Diagnoza dzieci sześcioletnich, który został opublikowany w styczniu 2009 roku. Na bazie otrzymanych jego autorzy podjęli próbę porównania wojewódzkich z wynikami badań ogólnopolskich Badanie Gotowości j Sześciolatków przeprowadzonych Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie. Zarówno w pierwszych jak i w drugich badaniach zastosowano tę samą metodę badawczą tj. Skalę Gotowości j autorstwa ElŜbiety Koźniewskiej. Niniejsza praca składa się ze wstępu, który wprowadza w problematykę omawianych zagadnień oraz z następujących części: 4

I. Charakterystyka badań ogólnopolskich Badanie Gotowości j Sześciolatków przeprowadzonych Centrum Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej w Warszawie i badań wojewódzkich Diagnoza dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko-pomorskim II. Wyniki badań analiza porównawcza III. Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich w świetle porównanych IV. Zakończenie V. Bibliografia W rozdziale I dokonano charakterystyki badań ogólnopolskich i wojewódzkich ze szczególnym uwzględnieniem celów, zastosowanych metod, organizacji i przebiegu badań. Treść rozdziału II stanowi analiza porównawcza badań. W rozdziale III w oparciu o wyniki uzyskane z analizy porównawczej wypracowane zostały uogólnienia i wnioski. Praca zawiera zakończenie i bibliografię. I. Charakterystyka badań ogólnopolskich Badanie Gotowości j Sześciolatków przeprowadzonych Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie i badań wojewódzkich Diagnoza dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko-pomorskim. BADANIA OGÓLNOPOLSKIE Standaryzacja metody obserwacyjnej Skala Gotowości j. Cele BADANIA W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Teoretyczno poznawcze: - poznanie poziomu dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko pomorskim, - twierdzenie, które kompetencje dziecka sześcioletniego wymagają stymulacji nauczycieli i rodziców oraz inne podmioty odpowiedzialne za edukację przedszkolną. Praktyczno wdroŝeniowy: - przekazanie, jakie działania naleŝy podejmować, by dobrze przygotować sześciolatki do rozpoczęcia nauki w szkole - i tym samym podnieść jakość procesu wychowawczo dydaktycznego w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych. 5

Dzieci z próby duŝej ( 4 tysiące): - obserwacyjna metoda Skala Gotowości j (SGS) dla nauczycieli sześciolatków o charakterze skali szacunkowej autorstwa E. Koźniewskiej, - Kwestionariusz dla Nauczycieli R. Michalak i E. Misiornej. - Dzieci z małej próby ( tysiąc dzieci losowo wybranych z duŝej próby) zostały poddane dodatkowo badaniom indywidualnym psychologów i logopedów z poradni psychologiczno pedagogicznych, którzy wykorzystali standaryzowane testy psychologiczne: - Skalę Dojrzałości Umysłowej Columbia, - Test Rozwoju Percepcji Wzrokowej - M. Frostig - Skalę Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych (SPK-DP) B. Szmigielskiej Ponadto wobec połowy dzieci zastosowano Próby do Oceny Czytania Dzieci Sześcioletnich G. Krasowicz-Kupis, a wobec drugiej połowy Próby do Oceny Matematycznych dzieci Sześcioletnich: Liczby, Przestrzeń, Czas U. Oszowy. Rodzice dzieci z małej próby udzielali wywiadu wg Kwestionariusza dla Rodziców Frydrychowicz, E. Koźniewskiej. Badania logopedyczne przeprowadzono za pomocą Prób do Oceny Stopnia Opanowania Językowych u Dzieci Sześcioletnich E. Kozłowskiej, M Kurowskiej. Badaniami objęto reprezentatywną próbę ogólnopolską dzieci sześcioletnich, realizujących roczne przygotowanie przedszkolne w równej proporcji w publicznych przedszkolach i w szkołach w roku szkolnym 2005/2006. Składała się ona z dwóch prób: duŝej i małej. DuŜą próbę stanowiło 4 tysiące dzieci dobranych losowo z wytypowanych oddziałów ( po 8 dzieci z kaŝdego oddziału). W badaniu wzięło udział 2016 dzieci ze szkół ( w tym 989 dziewcząt i 1027 chłopców) i 1984 z przedszkoli ( w tym 998 dziewcząt i 986 chłopców). Metoda badania Charakterystyka badanej populacji Standaryzowana obserwacyjna metoda Skala Gotowości j (SGS) dla nauczycieli sześciolatków o charakterze skali szacunkowej E. Koźniewskiej. Badaniami objęto 16633 dzieci sześcioletnich w 265 przedszkolach i w 431 szkołach podstawowych z oddziałami przedszkolnymi zlokalizowanymi na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w roku szkolnym 2007/2008. Gotowość szkolną sześciolatków w 6 podskalach rozpatrywano ze względu na: - płeć (dziewczęta i chłopcy), - wiek chłopców młodsi (<6 lat 6 miesięcy) i starsi (>6 lat 6 miesięcy), - rodzaj placówki (przedszkole i szkoła z oddziałami przedszkolnymi), - miejsce lokalizacji przedszkoli i szkół 6

Mała próba to 1000 dzieci losowo wybranych z duŝej próby z uwzględnieniem płci ( w tym w szkołach 242 dziewczynki i 258 chłopców, w przedszkolach 246 dziewczynek i 254 chłopców). Wyniki uzyskane od 20 dzieci nie były kompletne i nie zostały włączone do przeprowadzonych analiz statystycznych. Tak więc w rezultacie analiz dokonano na próbie 980 dzieci. Ogółem badania przeprowadzono w 252 szkołach i 248 przedszkolach na terenie całego kraju. Charakterystyka próby standaryzacyjnej została wykonana w oparciu o analizy danych zebranych w obydwu próbach dzieci sześcioletnich. Analizy dotyczyły 4 obszarów tematycznych i polegały na zbadaniu zaleŝności między ą szkolną a: właściwościami dzieci, parametrami zróŝnicowania terytorialnego i środowiska lokalnego, zmiennymi środowiska rodzinnego, zmiennymi środowiska edukacyjnego. Gotowość szkolną dzieci charakteryzowały wyniki uzyskane nie w 6 wyodrębnionych podskalach. z oddziałami przedszkolnymi ze zróŝnicowaniem na miasto i wieś oraz liczbę mieszkańców (do 10 tysięcy, od 10 50 i powyŝej 50 tysięcy mieszkańców), - czas oddziaływania przedszkolnego: pięć godzin i powyŝej pięciu godzin w przedszkolach, pięć godzin w szkołach, rok w przedszkolach i szkołach, dłuŝej niŝ rok w przedszkolach, posiadanie opinii poradni psychologicznopedagogicznej. Przedszkola, w których przeprowadzono badania z podziałem na lokalizację: w miastach (liczba mieszkańców) do 10 tys. - 39, 10-50 tys. - 34, ponad 50 tys.- 125, na wsi - 67. Szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi, w których przeprowadzono badania z podziałem na lokalizację: w miastach (liczba mieszkańców) do 10 tys. - 12, 10-50 tys. - 20, ponad 50 tys. - 36, na wsi - 363. Wśród badanych dzieci sześcioletnich było 7951 dziewczynek (47,80%) oraz 8682 chłopców (52,20 % ). Chłopcy starsi stanowili 38,43 % (6292), młodsi 13,77 % (2290) wśród badanych chłopców. Do pięciogodzinnych oddziałów przedszkolnych funkcjonujących w szkołach i w przedszkolach uczęszczało 11108 dzieci (66,78%). Natomiast do oddziałów pracujących dłuŝej niŝ pięć godzin dziennie i funkcjonujących w przedszkolach uczęszczało 5525 wychowanków (33,22%). Rocznym oddziaływaniem przedszkolnym (w przedszkolu i szkole) objętych było 9996 dzieci (60,10%), a oddziaływaniem przedszkolnym dłuŝej niŝ rok 6239 sześciolatków (37,51%). Wśród badanych było 866 dzieci (5,21%) z opiniami poradni psychologicznopedagogicznej. Dane wskazują, Ŝe większość stanowią dzieci uczęszczające do oddziałów pięciogodzinnych w przedszkolach i w szkołach (60, 10%) oraz dzieci objęte tylko rocznym oddziaływaniem przedszkolnym (66,78%). 7

Badania standaryzacyjne SGS zostały przeprowadzone między marcem a czerwcem 2006 roku. Dobór prób badawczych, organizacja badań i zebranie badań realizowała firma ARC Rynek i Opinia z Warszawy. Dobór próby duŝej ( 4000 dzieci) odbywał się w oparciu o trzystopniową procedurę: - z rejestru wszystkich placówek prowadzących oddziały sześciolatków ( informacja z MEN) wybrano 250 przedszkoli i tyle samo szkół, posługując się dwoma kryteriami: województwo ( uwzględniono 16 województw) i wielkość miejscowości ( 4 kategorie: wieś, miasto do 100 tysięcy mieszkańców, miasto od 100 do 200 tysięcy mieszkańców i miasto powyŝej 200 tysięcy mieszkańców), dobór placówek miał charakter warstwowolosowy i odbywał się osobno dla przedszkoli i szkół - gdy w wytypowanej placówce było kilka oddziałów, wybierano jeden z nich - z kaŝdego oddziału do badań SGS wytypowano w sposób losowy 8 dzieci i na tej samej zasadzie dwoje rezerwowych. Mała próba to 1000 dzieci losowo wybranych z duŝej próby z uwzględnieniem płci. Wyniki uzyskane od 20 dzieci nie były kompletne i nie zostały włączone do przeprowadzonych analiz statystycznych. Tak więc w rezultacie analiz dokonano na próbie 980 dzieci. Organizacja badań obejmowała następujące czynności: W wybranych 500 placówkach (szkołach i przedszkolach) dokonano rekrutacji 500 nauczycieli. KaŜdy z nich dostał pocztą 8 egzemplarzy obserwacyjnej SGS wraz ze szczegółową instrukcją postępowania. Zadaniem nauczycieli było obserwowanie wybranych 8 dzieci ze swojego oddziału w ciągu 2 tygodni w podanym terminie tak, aby móc po upływie tego czasu ocenić umiejętności i zachowania dzieci waŝne dla i wypełnić Skalę. Organizacja i przebieg badań Badanie dzieci sześcioletnich zakończone raportem było jednym z działań Kujawsko Pomorskiego Kuratora Oświaty podejmowanych w ramach Programu poprawy jakości kształcenia w szkołach podstawowych i gimnazjach. Do realizacji tego zadania Kujawsko Pomorski Kurator Oświaty powołał w styczniu 2008 roku zespół w składzie: Anna Łukaszewska, Jolanta Michalska, Barbara Szczepkowska wizytatorzy KO w Bydgoszczy oraz Krystyna Karpińska, Izabela Kaszubska-Tomaszewska, Marzenna Wierzbicka - konsultanci CEN w Bydgoszczy, we Włocławku i w Toruniu. Zespół zrealizował następujące zadania: 1. Dokonał wyboru narzędzia badawczego - Skali Gotowości j. 2. Przeprowadził konsultacje merytoryczne z autorką wybranego narzędzia badawczego. 3. Zorganizował i przeprowadził konferencje, narady dla przedstawicieli jednostek samorządów terytorialnych, organów prowadzących, wizytatorów, dyrektorów oraz nauczycieli przedszkoli i szkół z oddziałami przedszkolnymi dotyczące celów i sposobu przeprowadzenia badań. 4. Zorganizował i przeprowadził szkolenia, warsztaty oraz konsultacje dla nauczycieli. 5. Opracował arkusze zbiorcze badań dla dyrektora i wizytatora. 6. Dokonał analizy ilościowej i jakościowej przeprowadzonych badań. 7. Opracował raport pod tytułem Diagnoza dzieci sześcioletnich w województwie kujawsko-pomorskim. Badania w kwietniu i maju 2008 roku przeprowadzili nauczyciele w 265 przedszkolach i w 431 szkołach podstawowych z oddziałami przedszkolnymi zlokalizowanymi na terenie województwa kujawsko-pomorskiego w roku szkolnym 2007/2008. Obserwację sześciolatków przeprowadzili nauczyciele podczas realizacji zaplanowanych zajęć w środowisku przedszkola i szkoły (zlokalizowanymi na 8

Z oddziałów objętych badaniami wylosowano w rozmowie telefonicznej z nauczycielem po 8 dzieci z listy podstawowej i 2 z rezerwowej. Losowanie odbyło się za pomocą programu komputerowego na podstawie numeracji dzieci w dzienniku klasowym. Nauczyciele zostali równieŝ poinformowani, Ŝe dwoje pierwszych dzieci z listy podstawowej będzie objętych specjalistycznymi badaniami psychologów i logopedów. Do badań pozyskano po 88 psychologów i logopedów z poradni psychologiczno pedagogicznych leŝących moŝliwie najbliŝej wytypowanych placówek, które podzielono na wiązki po 5-6 placówek. Psychologowie, Ŝeby przeprowadzić indywidualne badania specjalistyczne, otrzymali pocztą komplet testów, arkuszy do badań i instrukcji, a takŝe arkusz do badań dla współpracujących z nimi logopedów. W materiałach był teŝ Kwestionariusz dla Rodziców, który przeprowadzali oni z jednym z rodziców badanych dzieci. Psychologowie odbyli szkolenie na temat celów i sposobu przeprowadzenia badań, które miało miejsce w Warszawie. Ankieterzy firmy badawczej osobiście udawali się do szkół i przedszkoli, w których były prowadzone badania. Odbierali od nauczycieli wypełnione Skale Gotowości j, sprawdzając jednocześnie prawidłowość tego wypełnienia. Dawali teŝ nauczycielom do wypełnienia II część Kwestionariusza dla Nauczycieli R. Michalak i E. Misiornej oraz przeprowadzali z nimi wywiad w oparciu o I i III część wyŝej wymienionego kwestionariusza. Ankieterzy odbierali równieŝ wyniki badań specjalistycznych ( psychologicznych i logopedycznych) od psychologów. Realizacja badań firmę badawczą zakończyła się sporządzeniem baz danych zawierających wyniki wszystkich badań wykonanych nauczycieli i specjalistów. Opracowanie, standaryzacja terenie województwa kujawsko-pomorskiego w roku szkolnym 2007/2008). Obserwowano jednorazowo nie więcej niŝ 10 dzieci, w ciągu dwóch tygodni. SpostrzeŜenia z obserwacji nauczyciele umieścili na arkuszach obserwacyjnych SGS z wykorzystaniem programu komputerowego do obliczania SGS ( załączony na płycie CD do materiałów metodycznych Doradca Nauczyciela Sześciolatków wydanym Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Warszawie). Dyrektorzy przedszkoli i szkół podstawowych przekazali arkusze zbiorcze badań dzieci sześcioletnich do wizytatorów Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy, którzy zebrane dane ze swoich rejonów złoŝyli zespołowi realizującemu zadanie. Na podstawie przekazanych danych zespół badawczy dokonał ich analizy. Pracę badawczą zakończono opracowaniem oraz sformułowaniem uogólnień, wniosków i rekomendacji. Wydano raport. Zadanie było realizowane powołany zespół (na etapie informacji o badaniach i podczas gromadzenia zbiorczych z poszczególnych szkół i przedszkoli we współpracy z wizytatorami rejonowymi) w ramach godzin pracy jako zadanie dodatkowe. Wydanie raportu sfinansowano ze środków Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. 9

i upowszechnienie metody Skala Gotowości j oraz przygotowanie i opublikowanie zeszytów metodycznych Doradca Nauczyciela Sześciolatków było zadaniem projektu Badanie Gotowości j Sześciolatków zrealizowanego w Centrum Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej w Warszawie w ramach rozstrzygnięcia konkursu 5/2.1a/2004 na temat: Badanie stopnia przygotowania sześciolatków do edukacji ogłoszonego Biuro WdraŜania Funduszu Europejskiego w MEN. Projekt był współfinansowany ze środków EFS. II. Wyniki badań analiza porównawcza W badaniach standaryzacyjnych przeprowadzonych w Warszawie wyniki dzieci w czterech wyróŝnionych w SGS podskalach uzyskały rozkłady normalne. Są to podskale: - - Samodzielność - Niekonfliktowość -. Przy określeniu charakteru rozkładu uwzględnia się średnią w grupie i odchylenie standardowe, które jest miarą rozproszenia wokół średniej. W rozkładzie normalnym najwięcej w grupie znajduje się pośrodku i jest oddalone o nie więcej niŝ 1 odchylenie standardowe od średniej. Dotyczy to około 70% dzieci. Wyniki 15% dzieci są niŝsze i oddalone o więcej niŝ 1 odchylenie standardowe od średniej, a wyniki 15% dzieci są wyŝsze i oddalone o więcej niŝ 1 odchylenie standardowe od średniej. Taki rozkład jest symetryczny. Formalna interpretacja w podskalach o rozkładzie normalnym opiera się na 3 stopniach : - 1 - niskim - 2 - średnim - 3 - wysokim. 10

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich w czterech podskalach w odniesieniu do rozkładów ch. Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 9 14 13 13 średni - 2 70 57 67 59 68 wysoki - 3 15 34 19 28 19 Wyniki dzieci w dwóch pozostałych podskalach uzyskały lewoskośne rozkłady. Są to podskale: - -. Skośne rozkłady nie są symetryczne. Wyniki zagęszczają się niejako po jednej ze stron rozkładu więcej dzieci uzyskuje wysokie lub więcej dzieci uzyskuje niskie. Przy lewoskośnym rozkładzie więcej dzieci niŝ w przypadku rozkładu normalnego uzyskuje wyniki wysokie. Trudno jest róŝnicować tę grupę i wyodrębnić dzieci, które uzyskują wyniki najwyŝsze. Przyjęto, aby niski stopień obejmował wyniki dzieci oddalone od średniej o więcej niŝ jedno odchylenie standardowe w lewą stronę rozkładu, a więc w stronę niskich, zaś wysoki stopień wyniki oddalone od średniej o więcej niŝ jedno odchylenie standardowe w prawą stronę rozkładu. Przyjmujemy, Ŝe wyniki zgodne z oczekiwaniami uzyskuje 75% dzieci, a poniŝej nich 25%. 11

Formalna interpretacja w podskalach o rozkładzie normalnym opiera się na dwóch stopniach : oczekiwanego stopień N zgodny z oczekiwanym stopień Z. W badaniach przeprowadzonych w województwie kujawsko- pomorskim posłuŝono się takimi samymi stopniami. Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich w dwóch podskalach w odniesieniu do rozkładów ch. oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 26 19 75 74 81 12

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola tylko rok i zamieszkałych na wsi w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 1.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 15 18 11 16 średni - 2 70 60 68 59 70 wysoki - 3 15 25 14 30 14 Tabela 1.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 38 23 75 62 77 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola tylko rok zamieszkałe na wsi najwięcej wysokich uzyskały w zakresie niekonfliktowości (30%) w stosunku do rozkładów ch (15%), zaś niskich w zakresie samodzielności (18% w stosunku do 15%). Ponadto stwierdzić moŝna, iŝ większość badanych (77% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. Natomiast w zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa dzieci (38% w stosunku do 25% ) osiągnęła oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,, są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 13

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałych na wsi w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 2.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 7 10 14 10 średni - 2 70 57 75 63 59 wysoki - 3 15 36 15 23 31 Tabela 2.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 13 16 75 87 84 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola dłuŝej niŝ rok zamieszkałe na wsi najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (36%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Stwierdzić moŝna, iŝ większość dzieci (84% w stosunku do 75% ) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwaną i duŝa grupa (87% w stosunku do 75%) umiejętności szkolne zgodne z oczekiwanym stopniem. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie aŝ sześciu kompetencji :, S.A.,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. 14

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałych na wsi w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 3.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 13 21 12 12 średni - 2 70 59 64 59 59 wysoki - 3 15 28 15 29 29 Tabela 3.b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 25 21 75 75 79 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałe na wsi najwięcej wysokich uzyskały w zakresie niekonfliktowości (29%), aktywności społecznej (29%) i kompetencji poznawczych (28%) w stosunku do rozkładów ch (15%), a najwięcej niskich w zakresie samodzielności (21%w stosunku do 15%). Ponadto zaobserwowano, iŝ większość dzieci (79% w stosunku do75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem, w zakresie umiejętności szkolnych. Dość liczna grupa (75%) uzyskała wyŝszy od oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 15

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałych na wsi w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 4.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 10 14 13 13 średni - 2 70 56 70 64 69 wysoki - 3 15 34 16 23 18 Tabela 4.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 27 20 75 73 80 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałe na wsi najwięcej wysokich zdobyły w zakresie kompetencji poznawczych ( 34%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość badanych (80% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. Spora grupa dzieci (27% w stosunku do 25% ) osiągnęła oczekiwanego stopień w zakresie umiejętności szkolnych. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 16

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałych na wsi w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 5.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 12 14 16 16 średni - 2 70 57 64 59 66 wysoki - 3 15 31 22 25 18 Tabela 5. b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 31 24 75 69 76 Sześciolatki uczęszczające do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole zamieszkałe na wsi najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (31%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość dzieci (76% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem W zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa dzieci (31% w stosunku do 25%) osiągnęła niŝszy od oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 17

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola tylko rok i zamieszkałych w miastach do 10 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 6.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 19 26 23 19 średni - 2 70 59 63 51 65 wysoki - 3 15 22 11 26 16 Tabela 6.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 33 24 75 67 76 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola tylko rok i zamieszkałe w miastach do 10 tysięcy najwięcej niskich osiągnęły w zakresie samodzielności (26%).%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Ponadto stwierdzić moŝna, iŝ większość badanych (76%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. Natomiast w zakresie umiejętności szkolnych dość duŝa grupa dzieci (33% w stosunku do 25% ) osiągnęła oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są zbliŝone od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są wyraźnie niŝsze od rozkładów normalnych ch. 18

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałych w miastach do 10 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 7.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 13 14 14 13 średni - 2 70 51 68 58 65 wysoki - 3 15 36 18 28 22 Tabela 7.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 14 12 75 86 88 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałe w miastach do 10 tysięcy najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (36%) i niekonfliktowości (28%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Stwierdzić moŝna, iŝ większość dzieci (88% w stosunku do 75%)) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwaną i duŝa liczba (86% w stosunku do 75%)) umiejętności szkolne zgodne z oczekiwanym stopniem. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie wszystkich badanych kompetencji:,,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. 19

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałych w miastach do 10 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 8.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 16 21 20 17 średni - 2 70 56 65 58 68 wysoki - 3 15 28 14 22 15 Tabela 8.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 30 22 75 70 78 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałe w miastach do 10 tysięcy najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (28%), niskich zaś w zakresie samodzielności (21%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość dzieci (78% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych 30 % dzieci w stosunku do 25%, osiągnęło niŝszy od oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 20

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałych w miastach do 10 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 9.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 13 12 13 13 średni - 2 70 54 73 55 60 wysoki - 3 15 33 15 32 27 Tabela 9.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 15 14 75 85 86 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałe w miastach do 10 tysięcy najwięcej wysokich zdobyły w zakresie kompetencji poznawczych ( 33%) i niekonfliktowości (32%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Okazało się, iŝ większość (86% w stosunku do75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem, w zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa dzieci (85% w stosunku do 75%) uzyskała zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. 21

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałych w miastach do 10 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 10. a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 20 14 8 20 średni - 2 70 58 76 62 68 wysoki - 3 15 22 10 30 12 Tabela 10.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 28 24 75 72 76 Sześciolatki uczęszczające do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałe w miastach do 10 tysięcy najwięcej wysokich uzyskały w zakresie niekonfliktowości (30%) w stosunku do rozkładów ch (15%), a niskich w zakresie aktywności społecznej (20%). Zaobserwowano, iŝ dzieci 76% w stosunku do 75% osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa dzieci (28% w stosunku do 25%) osiągnęła oczekiwanego stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są wyraźnie wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 22

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola tylko rok i zamieszkałych w miastach od 10 do 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 11.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 15 15 9 13 średni - 2 70 60 60 61 69 wysoki - 3 15 25 25 30 18 Tabela 11.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 22 20 75 78 80 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola tylko rok i zamieszkałe w miastach od 10 do 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie niekonfliktowości (30%) i w zakresie kompetencji poznawczych (28%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość badanych (80% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych dość duŝa grupa dzieci (78% stosunku do 75%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie sześciu kompetencji,,,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. 23

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałych w miastach od 10 do 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 12.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 5 12 13 9 średni - 2 70 57 71 65 74 wysoki - 3 15 38 17 22 17 Tabela 12.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 20 16 75 80 84 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałe w miastach od 10 do 50 tysięcy najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (38%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Stwierdzić moŝna, iŝ znaczna większość dzieci (84% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwaną i duŝa liczba (80% w stosunku do 75%) umiejętności szkolne zgodne z oczekiwanym stopniem. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie sześciu badanych kompetencji:,,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. 24

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałych w miastach od 10 do 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 13.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 12 18 7 11 średni - 2 70 61 67 62 73 wysoki - 3 15 27 15 31 16 Tabela 13.b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 17 17 75 83 83 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałe w miastach od 10 do 50 tysięcy najwięcej wysokich uzyskały w zakresie niekonfliktowości (31%), a niskich w zakresie samodzielności (18%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Ponadto zaobserwowano, iŝ większość dzieci (83% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych taka sama grupa badanych (83% w stosunku do 75%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są nieco niŝsze od rozkładów normalnych ch. 25

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałych w miastach od 10 do 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 14.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 7 8 10 8 średni - 2 70 58 77 68 77 wysoki - 3 15 35 15 22 15 Tabela 14.b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 15 12 75 85 88 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałe w miastach od 10 do 50 tysięcy najwięcej wysokich zdobyły w zakresie kompetencji poznawczych (35%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ znaczna większość dzieci (88% w stosunku do75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem oraz w zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa (85% w stosunku do 75%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień : Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,, są wyraźnie wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są zbliŝone od rozkładów normalnych ch. 26

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałych w miastach do 10 do 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch Tabela 15.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 12 13 13 14 średni - 2 70 59 71 62 68 wysoki - 3 15 29 16 25 18 Tabela 15.b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 28 29 75 72 71 Sześciolatki uczęszczające do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałe w miastach od 10 do 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (29%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Większość dzieci (71%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. Dość liczna grupa (72%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień w zakresie umiejętności szkolnych. Jednak pozostaje sporo dzieci (28% w stosunku do25%), które osiągnęły oczekiwanego stopień w zakresie umiejętności szkolnych i dzieci (29% w stosunku do 25%), które osiągnęły oczekiwanego stopień w zakresie sprawności motorycznej. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie, są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 27

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola tylko rok i zamieszkałych w miastach powyŝej 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch Tabela 16.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 12 14 10 13 średni - 2 70 56 69 59 66 wysoki - 3 15 32 17 31 21 Tabela 16. b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 25 20 75 75 80 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola tylko rok i zamieszkałe w miastach powyŝej 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (32%) i niekonfliktowości (31%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość dzieci (80% w stosunku do75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem, w zakresie umiejętności szkolnych liczna grupa dzieci (75%) osiągnęła wynik zgodny z oczekiwanym. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie,,,, są wyŝsze od rozkładów normalnych ch. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są podobne od rozkładów normalnych ch. 28

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałych w miastach powyŝej 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch Tabela 17. a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 5 7 10 9 średni - 2 70 55 63 60 70 wysoki - 3 15 40 30 30 21 Tabela 17. b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 17 14 75 83 86 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola dłuŝej niŝ rok i zamieszkałe w miastach powyŝej 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych ( 40%), niekonfliktowości (30%) i samodzielności (30%). w stosunku do rozkładów ch (15%). Stwierdzić moŝna, iŝ większość dzieci (86% w stosunku do75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwaną i duŝa liczba (83% stosunku do75%) umiejętności szkolne zgodne z oczekiwanym stopniem. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie wszystkich badanych kompetencji :,,,,, są znacznie wyŝsze od rozkładów normalnych ch.. 29

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałych w miastach powyŝej 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch Tabela 18. a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 11 25 12 11 średni - 2 70 54 56 58 68 wysoki - 3 15 35 19 30 21 Tabela 18. b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 22 22 75 78 78 Sześciolatki uczęszczające do przedszkola pięciogodzinnego i zamieszkałe w miastach powyŝej 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych (35%), a niskich w zakresie samodzielności (25%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość badanych (78% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwaną. Tyle samo dzieci (78% stosunku do 75%) w zakresie umiejętności szkolnych osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie normalnych ch.,,,, są wyŝsze od rozkładów Wyniki badań wojewódzkich w zakresie są niŝsze od rozkładów normalnych ch. 30

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałych w miastach powyŝej 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 19.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 5 9 12 10 średni - 2 70 62 68 63 72 wysoki - 3 15 33 23 25 18 Tabela 19.b oczekiwanego N zgodny z oczekiwanym - Z 25 14 12 75 86 88 Dzieci sześcioletnie uczęszczające do przedszkola powyŝej pięciu godzin i zamieszkałe w miastach powyŝej 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich zdobyły w zakresie kompetencji poznawczych (33%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość dzieci (88% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych liczna grupa badanych (86% w stosunku do 75%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie wszystkich badanych kompetencji :,,,,, są znacznie wyŝsze od rozkładów normalnych ch 31

Zestawienie procentowe badań wojewódzkich dzieci sześcioletnich uczęszczających do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałych w miastach powyŝej 50 tysięcy w odniesieniu do rozkładów ch. Tabela 20.a Samodzielność Niekonfliktowość niski - 1 15 12 11 14 11 średni - 2 70 56 67 60 66 wysoki - 3 15 32 22 26 23 Tabela 20.b oczekiwanego - N zgodny z oczekiwanym - Z 25 24 23 75 76 77 Sześciolatki uczęszczające do pięciogodzinnego oddziału przedszkolnego w szkole i zamieszkałe w miastach powyŝej 50 tysięcy mieszkańców najwięcej wysokich uzyskały w zakresie kompetencji poznawczych ( 32%) w stosunku do rozkładów ch (15%). Zaobserwowano, iŝ większość badanych (77% w stosunku do 75%) osiągnęła sprawność motoryczną zgodną z oczekiwanym stopniem. W zakresie umiejętności szkolnych dość liczna grupa dzieci (76% w stosunku do 75%) osiągnęła zgodny z oczekiwanym stopień. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie:,,,,, są od rozkładów normalnych ch wyŝsze 32

III Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich w świetle porównanych Uogólnienia i wnioski. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej w Warszawie nie upowszechniło ogólnopolskich badań dzieci sześcioletnich. W związku z tym wyniki badań wojewódzkich odniesiono wyłącznie do rozkładów ch w Warszawie: - rozkładów normalnych w czterech podskalach (kompetencja poznawcza, samodzielność, niekonfliktowość, aktywność społeczna) - rozkładów lewoskośnych w podskalach: umiejętności szkolne i sprawność motoryczna. Analiza porównawcza wskazuje, Ŝe wyniki badań wojewódzkich w czterech kompetencjach (poznawczej, samodzielności, niekonfliktowości, aktywności społecznej) róŝnią się od rozkładu normalnego. Grupa wojewódzka uzyskała znacznie powyŝej 15% wysokich i poniŝej 15 % niskich. Znaczące róŝnice w zakresie kompetencji poznawczych na korzyść grupy wojewódzkiej zauwaŝono u dzieci z miast powyŝej 50 tysięcy i od 10 do 50 tysięcy mieszkańców uczęszczających do przedszkola dłuŝej niŝ rok i powyŝej pięciu godzin. Poziom samodzielności badanej grupy wojewódzkiej mieści się w rozkładzie normalnym. Wyjątek stanowią dzieci objęte rocznym oddziaływaniem z miast do 10 tysięcy mieszkańców oraz z przedszkolnych oddziałów pięciogodzinnych z miast powyŝej 50 tysięcy mieszkańców. Ich wyniki odbiegają od rozkładów normalnych. Uzyskują znacznie powyŝej 15 % niskich. Wyraźne róŝnice na korzyść grupy wojewódzkiej dostrzeŝono w poziomie niekonfliktowości. Warto podkreślić, Ŝe najkorzystniej analiza porównawcza wypadła w odniesieniu do dzieci z przedszkoli w miastach od 10 do 50 tysięcy mieszkańców i z pięciogodzinnych oddziałów w szkołach z miast do 10 tysięcy mieszkańców. Wyniki badań wojewódzkich w zakresie aktywności społecznej mieszczą się w rozkładzie normalnym. Poziom umiejętności szkolnych badanej w województwie populacji jest zbliŝony do rozkładu normalnego. Zaznaczyć jednak naleŝy, Ŝe w grupie wojewódzkiej dostrzeŝono duŝy rozrzut. Dzieci z miast powyŝej 50 tysięcy mieszkańców z województwa uzyskały znacznie wyŝszy poziom umiejętności szkolnych w porównaniu do rozkładów lewoskośnych. Natomiast dzieci zamieszkałe na wsi osiągnęły niŝszy poziom w wyŝej określonej kompetencji. W porównaniu z rozkładem lewoskośnym m sprawniejsze motorycznie są dzieci objęte badaniem wojewódzkim. ZauwaŜyć naleŝy, Ŝe w rozkładzie normalnym m grupy brzegowe, a więc te z wynikami niskimi i wysokimi stanowią te same wielkości (15 %). Natomiast wśród badanych z województwa większą grupę stanowią dzieci z wynikami mieszczącymi się z prawej strony rozkładu (wyniki wysokie) niŝ z lewej. 33

Pamiętać naleŝy, Ŝe badani z obu grup brzegowych to dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Obie grupy szczególnie wymagają dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb, moŝliwości i zainteresowań. Niezbędna jest więc indywidualizacja procesu edukacyjnego w przedszkolu i w oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej. Wnioski: Analizę porównawczą udostępnić szkołom przedszkolom i innym podmiotom odpowiedzialnym za edukację. Kontynuować działania związane z upowszechnianiem wojewódzkich badań sześciolatków. Doskonalić umiejętności nauczycieli w zakresie analizy i interpretacji badań. Określić działania z uwzględnieniem wniosków podjętych po dokonaniu szczegółowych analiz w zaleŝności od czasu prowadzonych badań: - zaprojektować kierunki działań pedagogicznych w odniesieniu do konkretnego dziecka, - dokonać analizy organizacji, warunków i przebiegu procesu edukacyjnego w przedszkolu w kontekście badań, - wspierać rodzinę dziecka sześcioletniego w podjęciu decyzji o terminie rozpoczęcia obowiązku szkolnego. W związku z zaobserwowanym duŝym rozrzutem w zakresie samodzielności i umiejętności szkolnych warto znaleźć przyczyny takiego stanu rzeczy po dokonaniu pogłębionej analizy. Doskonalić umiejętności nauczycieli w zakresie prowadzenia diagnozy przed sposobu przekazywania informacji o jej wynikach rodzicom. Zakończenie Od niedawna edukacja dzieci w wieku przedszkolnym stała się istotnym obszarem w systemie oświaty. DostrzeŜono znaczenie wychowania przedszkolnego dla rozwoju dzieci, podjęto w związku z tym równieŝ prace legislacyjne. W 2004 roku do systemu oświaty wprowadzono zapis obowiązkowego przygotowania przedszkolnego dla dzieci sześcioletnich oraz w 2008 roku moŝliwość tworzenia dla dzieci w wieku 3-5 lat innych form wychowania przedszkolnego. Obecnie trwają przygotowania do wdroŝenia reformy systemu oświaty skoncentrowanej między innymi na upowszechnianiu wychowania przedszkolnego, wdroŝeniu nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego i obniŝeniu wieku obowiązku szkolnego do sześciu lat. Przed nami kolejny waŝny etap reforma systemu oświaty: w roku szkolnym 2009/2010 prawo pięciolatka do edukacji przed (od 2011 roku obowiązek) i prawo (od 2012 roku obowiązek) do nauki dla sześciolatka. PowyŜsze zmiany są szansą na wyrównanie szans edukacyjnych najmłodszych, na zindywidualizowany rozwój dzieci. 34

Wyniki badań ogólnopolskich są cennym źródłem porównawczym dla badań wojewódzkich, poniewaŝ pozwalają ocenić efekty pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, ukierunkować dalsze działania, co w rezultacie ma przyczynić się do zwiększenia efektów kształcenia. NaleŜy podkreślić, Ŝe porównanie badań wojewódzkich z ogólnopolskimi nie jest łatwe ze względu na róŝnice w ich przebiegu. Jednak w ogólnym porównaniu zdecydowanie zauwaŝa się więcej wyŝszych w badaniach wojewódzkich. Najwięcej niskich w porównaniu z wynikami badań ogólnopolskich zauwaŝa się w zakresie umiejętności szkolnych. Wyniki ogólnopolskich badań naleŝy wykorzystać, gdyŝ są to jedyne badania (w 2006 roku prowadzone były takŝe badania Akademię Świętokrzyską) prowadzone w ostatnich latach w zakresie oceny dzieci sześcioletnich, a zdecydowanie mogą być pomocne w określeniu kierunków zmian. Analiza powinna słuŝyć wszystkim podmiotom odpowiedzialnym za edukację, a w szczególności nauczycielom i dyrektorom przedszkoli i szkół podstawowych. Bibliografia 1. Frydrychowicz A, Koźniewska E., Matuszewski A., Zwierzyńska E. Skala Gotowości j. Podręcznik, w: Doradca Nauczyciela Sześciolatków, Warszawa 2006 2. Sześciolatki w Polsce. Raport 2006. Diagnoza badanych sfer rozwoju, red. Kopik A. Kielce 2007 3. Wilgocka - Okoń B., Gotowość szkolna dzieci sześcioletnich, Warszawa 2003 4. Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczną naukę w szkole, Warszawa 2009 5. Krystyna Karpińska, Izabela Kaszubska-Tomaszewska, Anna Łukaszewska, Jolanta Michalska, Barbara Szczepkowska, Marzenna Wierzbicka, Diagnoza dzieci sześcioletnich. Raport, Bydgoszcz 2008 35