OPIS PRZEDMIOTU/MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim Źródłoznawstwo archeologiczne 2. Nazwa przedmiotu/modułu w języku angielskim 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Archeologii 4. Kod przedmiotu/modułu 22-AR-S1-ŹRódAr 5. Rodzaj przedmiotu/modułu (obowiązkowy lub fakultatywny) obowiązkowy 6. Kierunek studiów archeologia 7. Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie) I stopień 8. Rok studiów (jeśli obowiązuje) II rok 9. Semestr (zimowy lub letni) zimowy 10. Forma zajęć i liczba godzin konwersatorium 30 11. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia Paweł Rzeźnik, dr 12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu/modułu oraz zrealizowanych przedmiotów - w zakresie wiedzy: znajomość głównych pojęć i przedmiotu badań archeologii; - w zakresie umiejętności: umiejętność wyszukiwania, analizowania i użytkowania informacji z wykorzystaniem różnorodnych metod; umiejętność samodzielnego zdobywania wiedzy pod kierunkiem opiekuna naukowego; - ukończony kurs propedeutyki, metodyki badań terenowych oraz 1 kurs metodyki badań wykopaliskowych. 13. Cele przedmiotu Celem przedmiotu jest wprowadzenie w zagadnienie zróżnicowania źródeł archeologicznych oraz podstawowych zasad ich analizy, opisu, systematyzacji, dokumentacji i interpretacji. Zajęcia realizowane są na wybranych przykładach opracowań z literatury
przedmiotu, a także na materiałach wykopaliskowych. Zajęcia mają przyczynić się do poznania podstawowych kategorii znalezisk i obiektów oraz charakterystycznych dla nich cech diagnostycznych będących podstawą systematyzacji, określania chronologii i przynależności kulturowej oraz identyfikacji funkcji. 14. Zakładane efekty kształcenia Wiedza: student zapozna się z podstawowymi kategoriami artefaktów i obiektów nieruchomych student pozna zasady analizy zabytków ruchomych i obiektów nieruchomych oraz specyficzne dla nich cechy diagnostyczne o kluczowym znaczeniu dla prawidłowej systematyzacji, określenia chronologii, przynależności kulturowej i funkcji student pozna podstawowe zasady dokumentacji i publikacji zabytków i obiektów nieruchomych Umiejętności: student potrafi analizować i w sposób systematyczny opracować wybrane kategorie źródeł archeologicznych student będzie potrafił zorganizować i przygotować swój warsztat gabinetowy do opracowania różnorodnych kategorii źródeł wykopaliskowych Kompetencje: student jest świadomy wpływu jakości warsztatu źródłoznawczego na osiągane wyniki oraz potrzeby ciągłej pracy nad jego doskonaleniem Symbole kierunkowych efektów kształcenia, np.: K_W02 K_W07 K_W11 K_U01, K_U05 K_U11 K_K01, K_K03 15. Treści programowe Konwersatorium 1. Uwagi ogólne i informacje wstępne do przedmiotu: tematyka, cele, literatura, wymagania i zasady oceny, organizacja zajęć. 2. Teoria źródła archeologicznego. Kształtowanie się pojęcia źródła w archeologii. Definicje i koncepcje systematyzacji źródeł (2 spotkania). 3. Wartości poznawcze i analiza artefaktów. Określanie cech artefaktów odnośnie tworzywa, techniki wykonania, stanu zachowania, formy, ornamentyki, konstrukcji, śladów użytkowania i funkcji. Wskazywanie cech diagnostycznych przyjmowanych za kryteria klasyfikacji oraz podstawę oznaczania ram chronologicznych i przynależności kulturowej (5 spotkań). 4. Wartości poznawcze i analiza obiektów nieruchomych. Określanie cech obiektów będących podstawą identyfikacji budynków mieszkalnych, obiektów gospodarczych (piwniczek, studni), obiektów grobowych,
konstrukcji obronnych, obiektów i urządzeń przetwórczych oraz produkcyjnych (jam dziegciarskich, jam garbarskich, pracowni metalurgii kolorowej i żelaza, pracowni kowalskich, pieców wapienniczych, garncarskich) (5 spotkań). 5. Podstawowe zasady dokumentacji i publikacji źródłowych artefaktów i obiektów nieruchomych. 16. Zalecana literatura (wybór - literatura mocno rozproszona) Almgren O., Studien über nordeurpäischen Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte, Stockholm 1897. Bielenin K., Starożytne górnictwo i hutnictwo żelaza w Górach Świętokrzyskich, Kielce 1992. Biermann Felix, Teererzeugungsgruben als Quelle zur mittelalterlichen Technik- und Wirtschaftsgeschichte im westslawischen Siedlungsraum, Ethnografisch-Archäologische Zeitschrift, R. 39, 1998, s. 161-187. Buko A., Problemy analizy opisowej wyrobów garncarskich zachowanych fragmentarycznie, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 27, 1979, nr 2, s. 187-207. Buko A., Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1990. Chudziak W., Ślady skandynawskiej obrzędowości w Kałdusie na Pomorzu Wschodnim, Popiół i kość. Funeralia Lednickie 4, Sobótka-Wrocław 2002, s. 433-447. Dobrzańska H., Osada z późnego okresu rzymskiego w Igołomi, woj. Krakowskie, Cz. I-II, Kraków 1990. Felgenhauer-Schmiedt S., Die sachkultur des Mittelalters im Lichte archäologischer Funde, Frankfurt/Main 1993. Fogel J. Studia nad uzbrojeniem ludności kultury łużyckiej w epoce brązu w dorzeczu Odry i Wisły. Broń zaczepna, Poznań 1979. Gedl M., Die Nadeln In Polen. I. Prähistorische Bronzefunde, t. 13, 7, München 1983. Gedl M., Obiekty rowkowe na cmentarzyskach z okresu lateńskiego i wczesnego okresu wpływów rzymskich w południowej Polsce, cz. I i II, Przegląd Archeologiczny, t. 32, 1984, s. 157-186; t. 33, 1985, s. 159-180. Hensel W., Donato G., Tabaczyński S. (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych. I. Przesłanki metodologiczne, Wrocław-Warszawa- Kraków-Gdańsk-Łódź 1986. Haevernick Th. E., Die Glasarmringe und Ringperlen der Mittel- und Spätlatènezeit auf dem europäischen Festland, Bonn 1960. Hołubowicz W., Jak publikować źródła archeologiczne, Warszawa 1961. Jaworski K., Wyroby z kości i poroża w kulturze wczesnośredniowiecznego Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu, Wrocław 1990. Karwowski M., Latènezeitlicher Glasringschmuck aus Ostösterreich, Wien 2004.
Kadrow S., Iwanowice. Stanowisko Babia Góra, cz. 1. Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu, Kraków 1991. Kóčka-Krenz H., Esowate kabłączki skroniowe z terenu Polski północnozachodniej, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 22, 1971, s. 97-143. Kulczycka-Leciejewiczowa A. i in., Opis zabytków kamiennych. Propozycja standaryzacji, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria B., Warszawa 1996. Lasota C., Piekalski J., Produkcja wapna na placu budowy romańskiego opactwa benedyktynów na Ołbinie we Wrocławiu, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 36, nr 1, 1988, s. 27-41. Łosiński W., Groby typu Alt Käbelich w świetle badań przeprowadzonych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Świelubiu pod Kołobrzegiem, Przegląd Archeologiczny, t. 41, 1993, s. 17-34. Maj U., Stradów, stanowisko 1. Część I. Ceramika wczesnośredniowieczna, Kraków 1990. Nadolski A., Standaryzacja w publikowaniu źródeł archeologicznych, Archeologia Polski, t. 6, 1961, s. 119-126. Pietrzak S., Zastosowanie i technologie wytwarzania dziegciu przez społeczeństwa międzyrzecza Dniepru i Łaby od VI do II tysiąclecia B.C., Poznań 2010. Poleski J., Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca, Kraków 2004. Roś J., Rozmus D., 2000, Wczesnośredniowieczny piec do wytopu srebra i ołowiu w Dąbrowie Górniczej - Łośniu, st. 2, Sprawozdania Archeologiczne, t. 52, s. 389-403. Stawiarska T., Paciorki szklane z obszaru Polski północnej w okresie wpływów rzymskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1985. Vařeka P., Archeologie středověkeho domu I. Proměny vesnického oby dl v Europě v průběhu staletí. 6.-15. Století, Plzeň 2004. Wachowski K., Militaria z grodu na Ostrówku w Opolu, [w:] Studia nad kulturą wczesnopolskiego Opola. Militaria Wyroby bursztynowe, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1984, s. 11-112. Zoll-Adamikowa H., Wczesnośredniowieczne półziemianki z tzw. korytarzykami z grodziska w Stradowie, Archeologia Polski, t. 42, s. 161-173. 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu/modułu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia: konwersatorium: na zajęciach oceniany jest stopień przygotowania na podstawie zaleconej literatury, umiejętność krytycznej lektury publikacji źródłowych oraz samodzielność i poprawność wykonywania zadań na zabytkach. 18. Język wykładowy polski 19. Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności studenta Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem: - konwersatorium: 30 Praca własna studenta np.: - przygotowanie do zajęć: - czytanie wskazanej literatury: 60 Suma godzin 90 Liczba punktów ECTS 3 *objaśnienie symboli: K (przed podkreśleniem) - kierunkowe efekty kształcenia W - kategoria wiedzy U - kategoria umiejętności K (po podkreśleniu) - kategoria kompetencji społecznych 01, 02, 03 i kolejne - numer efektu kształcenia