MULTIMEDIA ORAZ INNE MATERIAŁY ZWIĘKSZAJĄCE MOTYWACJĘ W NAUCZANIU JĘZYKA ANGIELSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ



Podobne dokumenty
Realizacja nowej podstawy programowej i przykłady ćwiczeń przygotowujących do sprawdzianu szóstoklasisty w serii Welcome Friends.

Szkoła Podstawowa nr 16 im. Powstańców Wielkopolskich w Kaliszu

Koło z języka angielskiego dla klas I, II i III Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi w Janowszczyźnie na rok 2017/2018

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO I ANGIELSKIEGO. Klasy IV-VIII. Szkoła Podstawowa w Zdunach

JĘZYK ANGIELSKI KL. IV. Wymagania edukacyjne obowiązujące ucznia

Dopuszczający Dostateczny Dobry Bardzo dobry Celujący. Osiągnięcie uczeń rozumie wszystkie komunikaty i wypowiedzi nauczyciela ;

Język francuski Przedmiotowe zasady oceniania

Przedmiotowy System Oceniania z języka angielskiego w gimnazjum rok szkolny 2009/2010

Program zajęć językowych

Język obcy nowożytny - KLASY IV-VI. Cele kształcenia wymagania ogólne

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA z JĘZYKA ANGIELSKIEGO. w kl. IV-VI Szkoły Podstawowej Nr 1 w Ząbkach

Wymagania edukacyjne z języka angielskiego dla klas czwartych I. Program nauczania: II. Podręcznik: III.Tematyka realizowanych modułów :

3. Nauczyciel wyraża ocenę w skali od 1 do 6 (oceny na bieżąco wstawiane są do dziennika lekcyjnego).

PROGRAM ZAJĘĆ DYDAKTYCZNO- WYRÓWNAWCZYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO I JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KL. V I VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

MP-8 KARTA MONITOROWANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO. j. angielski klasa PRZEDMIOT. czwarta r.szk... Imię i nazwisko n-la przedmiotu

Przedmiotowy System Oceniania- Język angielski klasa IV-VI. zgodny ze STATUTEM SZKOŁY

WYMAGANIA EDUKACYJNE i PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA ZGODNE Z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ DLA KLAS 1 3 GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH IV-VIII w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II

PSO z języka niemieckiego w klasach IV-VI

Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Wiechlicach z oddziałami gimnazjalnymi

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA JĘZYKI OBCE

Klasa I- książka My World 1 + ćwiczenia, zeszyt, ołówek, kredki, pisaki, Klasa III- książka My World 3 + ćwiczenia, zeszyt, ołówek, kredki, pisaki.

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO w Szkole Podstawowej im. J. Brzechwy w Paprotni

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 W LUBINIE

Czym jest nauczanie dwujęzyczne?

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASY 1-3

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO I ANGIELSKIEGO. Klasy IV-VIII. Szkoła Podstawowa w Zdunach

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO W TRZYLETNIM CYKLU KSZTAŁCENIA

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA NA LEKCJACH JĘZYKA NIEMIECKIEGO Rok szkolny 2018 / 2019

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA UCZNIÓW UPOŚLEDZONYCH W STOPNIU LEKKIM KLASA I

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASA VI

Przedmiotowy System Oceniania z Języka Hiszpańskiego w V LO

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO W KLASACH IV- VI W SZKOLE PODSTAWOWEJ

Elementy literatury i wiedzy o krajach anglosaskich w nauczaniu języka angielskiego

KOŁO JĘZYKA ANGIELSKIEGO w Zespole Szkół w Michałówce. Anna Osiak Edyta Witak

Kryteria oceniania z j. angielskiego. Klasy I-III. Klasa I

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego Klasy IV-VI Szkoła Podstawowa w Młodzawach

WYMAGANIA EDUKACYJNE i PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZGODNY Z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ DLA KLAS 1 3 GIMNAZJUM

Wymogi edukacyjne na poszczególne oceny z języka hiszpańskiego w klasie 7A, 7B- w klasach dwujęzycznych z językiem hiszpańskim

WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK FRANCUSKI

PRZEDMIOTOWE OCENIANIE Z JĘZYKÓW OBCYCH

Przedmiotowe Zasady Oceniania z języka niemieckiego dla klas IV VI

Wymogi edukacyjne na poszczególne oceny z języka hiszpańskiego w klasie 7A, 7bw klasach ogólnych z językiem hiszpańskim

Przedmiotowy system oceniania

Realizacja nowej podstawy programowej i przykłady ćwiczeń przygotowujących do sprawdzianu szóstoklasisty w serii Fairyland.

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego na rok szkolny 2016/2017

Program zajęć językowych Poznaję świat - język angielski prowadzonych w ramach projektu MKK - Moje Kluczowe Kompetencje

Przedmiotowe Zasady Oceniania z języka obcego w szkole podstawowej

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

PLAN PRACY DYDAKTYCZNEJ DO ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH z języka angielskiego dla uczniów klasy V SP na rok szkolny 2014/2015

utrwalenie i usystematyzowanie wiedzy z zakresu słownictwa oraz gramatyki przewidzianych do realizacji w kl. IV SP

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO

Formy organizacji zajęć: Praca jednolita z całą klasą, praca w parach, praca indywidualna.

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO KLASY IV-VI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 43 w BIAŁYMSTOKU

Jestem turystą, znam język angielski i nie zawaham się go użyć

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego w klasach I-III gimnazjum

INNOWACJA PEDAGOGICZNA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO Ice breakers and IT play with it

INNOWACJA PEDAGOGICZNA PRZEDSZKOLA MIEJSKIEGO NR 24 W OLSZTYNIE

WYMAGANIA EDUKACYJNE ORAZ SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ EDUKACYJNYCH UCZNIÓW Z J. FRANCUSKIEGO KLASA II

INNOWACJA PEDAGOGICZNA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO Rok szkolny 2018/2019

Przedmiotowy system oceniania z języka niemieckiego

Szkoła Podstawowa w Mycielinie. Język rosyjski. Klasy: 5 6

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA ZAJĘCIA KOMPUTEROWE, KL Przewiduje się następujące formy sprawdzania wiedzy:

Przedmiotowy system oceniania z języka hiszpańskiego w klasach 7 szkoły podstawowej

AUTORSKI PROGRAM ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLAS I-II GIMNAZJUM W STRONĘ NOWOCZESNEJ PRACY DYDAKTYCZNEJ

KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH IV-VI W ROKU SZKOLNYM 2015/2016

Przedmiotowy system oceniania z języka hiszpańskiego w klasach 8 szkoły podstawowej

W klasie II i III rozwijane są intensywnie wszystkie cztery sprawności językowe.

Kryteria oceniania z języka angielskiego w klasie 4 szkoły podstawowej

KRYTERIA OCENIANIA JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH 4-8

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO DLA KLASY VII NA ROK 2017/2018

1. Ustawa z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz innych ustaw(dz. U. z 2015r.poz.357)

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASACH I-III SP. I. Organizacja oceniania. A. Elementy podlegające ocenianiu:

KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA KLASY VI

BANK DOBRYCH PRAKTYK. Ilona Fulianty. Program Koła Miłośników Języka Francuskiego GIMNAZJUM NR 1 IM. JANA III SOBIESKIEGO W CZĘSTOCHOWIE

Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. lektoraty 12 zaliczenie z oceną

Przedmiotowy System Oceniania

KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA KASZUBSKIEGO W KL. IV-VI rok szkolny 2017/2018

Kryteria oceniania z języka rosyjskiego Opracowała Barbara Piątkowska

Przedmiotowy System Oceniania z języka angielskiego klasy IV VI Szkoła Podstawowa nr 21 W Zielonej Górze

Analiza egzaminu gimnazjalnego w klasie III z języka angielskiego w roku szkolnym 2014/2015

Przedmiotowy System Oceniania z Języka Hiszpańskiego w V LO PODSTAWA PRAWNA FORMUŁOWANIE I SPRAWDZANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH

ZAJĘCIA INNOWACYJNE Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO 2018/2019

JĘZYK OBCY NOWOŻYTNY PIERWSZY PODSTAWA PROGRAMOWA. Bronisława Niespor

PRZEDMIOTOWE OCENIANIE

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO w Szkole Podstawowej w Zespole Szkół im. Marszałka J. Piłsudskiego w Zamieniu

Przedmiotowy System Oceniania z języka angielskiego. Gimnazjum Integracyjne w Lubinie

Przedmiotowy system oceniania z języka angielskiego w Gimnazjum nr 2 w Gostyniu

The world around us. przygotowany w ramach projektu Coaching i tutoring- w stronę nowoczesnej pracy dydaktycznej.

Kryteria Oceniania z języka niemieckiego w Gimnazjum Klasa I. Ocena niedostateczna

Słowo wstępne. 3

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA W ZSO W BIELAWIE

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH. w kl. IV-VIII Szkoły Podstawowej nr 1 w Ząbkach

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA JĘZYK ANGIELSKI KLASY IV-VI

JĘZYK ANGIELSKI, rok szkolny 2015/16 nauczyciele: Dominika Chmielarczyk, Urszula Pacholka, Michael Pacholka

ZASADY WEWNĄTRZSZKOLNEGO OCENIANIA Z JĘZYKA WŁOSKIEGO W VII KLASIE SZKOŁY PODSTAWOWEJ

WYMAGANIA Z JĘZYKA ANGIELSKIEGO W KLASIE 1 ZGODNIE Z NOWĄ PODSTAWĄ ROGRAMOWĄ Z 14 LUTEGO 2017

Dostosowanie programu nauczania języka angielskiego do indywidualnych potrzeb

KRYTERIA WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z JĘZYKA FRANCUSKIEGO

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA

Transkrypt:

MULTIMEDIA ORAZ INNE MATERIAŁY ZWIĘKSZAJĄCE MOTYWACJĘ W NAUCZANIU JĘZYKA ANGIELSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ Program własny nauczania języka angielskiego szkoły podstawowej dla klas IV-VI Opracowany przez mgr Jolantę Burghardt -OPOLE 2002

SPIS TREŚCI: WSTĘP...3 I. CELE NAUCZANIA...4 II. TREŚCI NAUCZANIA...4 III. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW...8 IV. SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW...8 V. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU...9 2

WSTĘP Długo zastanawiałam się jak podnieść motywację moich uczniów do nauki języka angielskiego. Mówienie im, że kiedy wyjadą za granicę i będą musieli się porozumiewać nie trafiała im do przekonania szczególnie, że wielu z nich nie wyjeżdża na wakacje a co dopiero za granicę. Uzmysławianie dzieciom, że znajomość języków obcych niezbędna będzie w ich przyszłej pracy mija się z celem. Dla nich przyszłość to co najwyżej następny rok szkolny. Te kilkanaście lat, które dzieli ich od dorosłości to dla moich uczniów zupełna abstrakcja. Od pewnego czasu zauważyłam natomiast, że coraz częściej uczniowie prosili mnie o tłumaczenie instrukcji gier komputerowych. Potem chwalili się, żedużo czasu spędzają w sieci, czyli Internecie odwiedzająctakże strony anglojęzyczne a nawet prowadząc rozmowy. Żalili się, że czasem brak im słówek albo odwrotnie byli dumni, że sobie poradzili językowo. To wszystko stanowiło dla mnie motywację do opracowania poniższego programu. Mam nadzieję, że spełnię tym oczekiwania moich uczniów a to z kolei zaowocuje dobrym poziomem opanowania przez nich języka angielskiego. 3

Cele i treści niniejszego programu są zgodne z programami nauczania języka angielskiego dla klas IV VI wydawnictw Oxford i Longman, zatwierdzonymi przez MENiS. Stanowi on ich uzupełnienie i wzbogacenie. I. CELE NAUCZANIA Podstawowym celem nauczania języka obcego jest oczywiście wykształcenie u uczącego się umiejętności posługiwania się językiem obcym. Jest to proces długotrwały, niemożliwy do całkowitego osiągnięcia w ciągu trzech czy nawet sześciu lat nauki w szkole podstawowej. Celem tego programu jest opanowanie przez uczniów takich umiejętności, które pozwolą na porozumiewanie się w bardzo prostych sytuacjach. Drugim celem jest poznanie kultury i spraw życia codziennego mieszkańców krajów anglojęzycznych. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec ich odmiennych od naszych poglądów i obyczajów. Trzeci cel to rozwijanie w uczniach poczucia własnej wartości oraz wiary we własne możliwości językowe, miedzy innymi poprzez pozytywna informację zwrotną. Kolejnym ważnym celem jest wdrażanie uczniów do samodzielności w procesie uczenia się języka obcego i traktowania go jako narzędzia zdobywania wiedzy z innych dziedzin. Ważnymaspektemjesttakże zapewnienie uczniom dostępu do materiałów autentycznych, jaki daje między innymi Internet. II. TREŚCI NAUCZANIA Treści nauczania obejmują słownictwo, struktury gramatyczne i funkcje komunikacyjne, które pozwalają na osiągnięcie poziomu opanowania języka zapewniającego minimum komunikacji językowej. Multimedia zastosowane w tym programie służą lepszemu przyswajaniu poszczególnych treści nauczania. Kasety wideo, towgłównejmierzeźródło wiedzy o krajach anglojęzycznych i ich mieszkańcach. Gry komputerowe w ciekawy sposób zapoznają ze słownictwem, skutecznie pomagają utrwalić poznany materiał leksykalny. Internet jest doskonałą formą kontaktu z realnym językiem. Korespondencja z kolegami z innych krajów łączy w sobie prawie wszystkie funkcje komunikacyjne. Oprócz multimediów zastosowano w tym programie projekty, które sprawdziły się jako świetna forma konsolidacji poznanego materiału. Poza tym, wykonywanie projektów jest bardzo lubianą przez uczniów formą zajęć. 4

SŁOWNICTWO Kategorie leksykalne wideo Gry komputerowe* 1. dane personalne 2. We re Kids in (cz.i Home and Family) Internet listdokolegi(epals) (zakładanie konta internetowego) projekty Superheroes and Villans 3. kraje i kontynenty;narodowo ści: alfabet: Wordgames - Travel in the Moonbus) Get the Letters, Robot School) www.nationalgeogra phic.com/maps www.billybear4kids. com/games/online/al phabet Projekty o wybranych krajach anglojęzyczny ch Szkoła, klasa; przedmioty i plany zajęć: dom i rodzaje pomieszczeń: liczebniki: żywność, nazwy posiłków: We re Kids in (cz.iii A School Day), Top Songs cz.2 Robot School) Bedrooms and Bathrooms, Design a Room) The Birthday Tree, From Sad to Happy, Everything for a Trip) Wordgames - Feed the T-Rex, Lunch in the Space Cafe ) List do kolegi (epals) List do kolegi (epals) www.interiordec.abo ut.com (urządzanie pokoju) www.funbrain.com/ numbers www.theaa.com/geta way/restaurants/resta urant_home (wyszukiwanie restauracji, zamawianie posiłków) My School, My Classroom ; My Timetable My House Menu 5

dni tygodnia, nazwy miesięcy i pór roku kolory We re Kids in (cz.v A Week in February) Wordgames - The Birthday Tree) www.republika.pl/m._marczak/tests/gra matyka/beginers/tim e g.uk/kid_frame członkowie rodziny: Wordgames - The Birthday Tree) (list do kolegi) My Family ubrania:: hobby i zainteresowania Ghosts and their Clothes) Our Hobbies) www.dpam.fr (wybieranie odzieżyze sklepu internetowego) List do kolegi (epals) Fashion My Hobby nazwy zwierząt: części ciała: pogoda: Top Songs cz.2 Animals in the Jungle, From Sad to Happy) A Brain without a Body) Weather Mountain) www.englishlearner. com (tests) www.animal.discove ry.com www.innerbody.com Jaka dzisiaj pogoda w..? g.uk My Pet Weather in Poland and miasto, nazwy budynków Wirtualna podróż po Londynie www.a-londonguide.co.uk/interacti ve My Town nazwy zawodów: Wordgames The Robot Job Shop) g.uk 6

wygląd zewnętrzny i cechy charakteru: From Sad to Happy) g.uk My Best Friend sport, formy wypoczynku codzienne czynności: określanie czasu: podróżowanie, wakacje: święta i tradycje: W.Brytania i inne kraje anglojęzyczne: We re Kids in (cz.vii The Summer Holidays) We re Kids in (cz.ii Guy Fawkes Day) (cz. IV Christmas) (cz. VI An Easter Outing) Top Songs cz.2 London Great A Day in the Life of a Wizard) A Day in the Life of a Wizard) g.uk List do kolegi (epals) www.primarygames. com/time/start www.bargainholiday s.com (rezerwujemy zagraniczną wycieczkę) e-cards www.hallmark.com www.britcoun.org.pl (festivals) www.republika.pl/m._marczak/tests/kult ura/britain www.britcoun.org.pl www.whitehouse.go v Sports and Sports Stars My Daily Routine My Daily Routine My holidays Celebrations, Valentine s cards and poems; X-mas tradition Easter Chick Tourist attractions of USA and G. *wszystkie pomoce na CD-romach są zalecane przez MENiS do użytku szkolnego 7

III. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Osiągnięcia uczniów dotyczą czterech podstawowych sprawności językowych. 1. Sprawność rozumienia ze słuchu: Polecenia nauczyciela związane z lekcją, Pytania i stwierdzenia dotyczące prostych sytuacji życia codziennego, Krótki tekst wypowiedziany w nieco wolniejszym niż normalnie tempie. 2. Sprawność mówienia: Prowadzenie prostej, krótkiej rozmowy w znanych mu sytuacjach, Formułowanie krótkich wypowiedzi na znany wcześniej temat. 3. Sprawność czytania: Rozumienie ogólnego sensu czytanego tekstu, Wyszukiwanie w nim informacji szczegółowych, Uczeń potrafi domyślić się znaczenia nieznanych słów na podstawie kontekstu. 4. Sprawność pisania: Krótki tekst z pamięci na znany temat przy pomocy słownika, Uczeń potrafi wypełnić prosty formularz. IV. SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW System oceniania jest zgodny z przyjętym Wewnątrzszkolnym Systemem Oceniania zatwierdzonym przez Radę Pedagogiczną PSP nr 2 w Opolu. Formy sprawdzania osiągnięć uczniów 1. wypowiedź ustna 2. scenki i dialogi 3. wypracowania 4. listy do kolegów z innych krajów 5. projekty 6. testy 7. gry komputerowe ocenianie kontrola bieżąca: - rozmowa z nauczycielem na tematy z ostatnich lekcji - krótkie sprawdziany pisemne z ostatniej lekcji. kontrola okresowa: -testysprawności językowych 8

V. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Ponieważ nadrzędnym celem nauki języka jest wdrożenie uczniów do skutecznego posługiwania się językiem w praktyce, duży nacisk położony jest w tym programie na autentyczną komunikację językową. W tym celu uczniowie będą często korzystali z Internetu. Każdy z nich będzie posiadał monitorowane przez nauczyciela konto internetowe za pośrednictwem którego będzie prowadzić korespondencję z kolegami z innych krajów. Co więcej, będą mogli prowadzić rozmowy w realnym czasie poprzez monitorowany tzw. chat.ta strategia pozwoli zwiększyć motywację uczniów do nauki języka. Ponadto, Internet jest niezrównanym źródłem informacji, które mogą być wykorzystywane na innych przedmiotach. Uczniowie będą uczestniczyć w realizacji międzynarodowych projektów dotyczących różnych dziedzin nauki i kultury. W ten sposób realizowany jest postulat nauczania interdyscyplinarnego. Ponieważ uczniowie będą kontaktować się z kolegami z wielu krajów anglojęzycznych istotnym wydaje się bliższe poznanie tychżekrajów.będzie temu służył cykl lekcji z wykorzystaniem wideo, Internetu oraz metody projektowej. Z uwagi na wiek uczniów (10-13 lat) nauka powinna jak najczęściej mieć formę zabawy. W obecnych czasach dla dzieci najlepszą rozrywką jest komputer. To właśnie uwzględnia ten program. Wspaniałe gry językowe na CD-romach oraz inne pomoce służące do nauki języka z wykorzystaniem komputera dają bardzo dobre wyniki i niezaprzeczalnie uatrakcyjniają lekcje. Aby móc realizować zajęcia w takiej formie muszą one odbywać się w pracowni komputerowej i/lub kawiarence internetowej. Ponieważ technologia informatyczna rozwija się niezwykle szybko przedstawione w tym programie tytuły gier komputerowych i adresy stron internetowych należy traktować jako przykłady gdyż będą ulegały zmianom na nowsze i ciekawsze. 9