Departament Strategii i Analiz Międzynarodowych Grudzień 2018
Podsumowanie ŚWIAT Wielkość rynku Wartość rynku branży poligraficznej na świecie w 2017 r. obejmująca druk opakowań, druk wydawniczy oraz reklamowy i komercyjny wyniosła 389 mld USD. Prognozowany jest wzrost tej wartości do 421 mld USD w 2020 r. Według prognoz w 2020 r. największa część rynku o wartości 193 mld USD będzie skoncentrowana w regionie Azji i Pacyfiku. Eksport Wartość eksportu branży poligraficznej na świecie w 2017 r. wyniosła 32,7 mld EUR. Niemcy są światowym liderem w eksporcie produktów poligraficznych. W 2017 r. wyeksportowały produkty poligraficzne o wartości prawie 4,1 mld EUR, osiągając udział w rynku na poziomie 12,5%. Drugie miejsce zajęły Stany Zjednoczone z 12% udziałem w eksporcie globalnym, a trzecie Wielka Brytania, której udział w eksporcie wyniósł 10%. Import Wartość importu branży poligraficznej na świecie wyniosła 33,1 mld EUR w 2017 r. Światowym liderem w imporcie produktów poligraficznych są Stany Zjednoczone. W 2017 r. nabyły one produkty poligraficzne o wartości prawie 4,1 mld EUR, osiągając udział w rynku na poziomie 12,3%. Drugie miejsce zajęły Niemcy osiągając 7,8% udział w imporcie globalnym, a trzecie Wielka Brytania, której udział w imporcie wyniósł 6,4%. 2
UNIA EUROPEJSKA Wielkość rynku Wartość wytworzonych artykułów poligraficznych w krajach UE wyniosła w 2017 r. 77,7 mld EUR. Rynek ten charakteryzuje bardzo wysoki poziom koncentracji - 10 największych krajów odpowiada za ponad 86,8% rynku, a trzy czołowe kraje Niemcy, Wlk. Brytania i Włochy generują wspólnie ponad 52,6% produkcji. Liderem pod względem wartości produkcji branży poligraficznej są Niemcy, gdzie wartość produkcji branży w 2017 r. wyniosła blisko 18,3 mld EUR. POLSKA Wielkość rynku Wartość produkcji branży poligraficznej w Polsce w 2017 r. wyniosła 3,3 mld EUR i odnotowała od 2008 r. 18,8% wzrost, który jest napędzany głównie produkcją na eksport. Liczba zatrudnionych w branży poligraficznej stale rośnie od 2008 r. i w 2016 r. wyniosła 41,1 tys, co oznacza wzrost w stosunku do 2008 r. o 23,9%. Liczba firm w branży poligraficznej w latach 2008-2017 spadła o 17,5% z 10 798 do 8 907. Eksport Wartość eksportu branży poligraficznej w 2017 r. z UE wyniosła 17,7 mld EUR. Udział wszystkich krajów UE w eksporcie globalnym wyniósł ponad 54,0%. Największymi eksporterami branży w UE w 2017 r. były Niemcy, Wielka Brytania oraz Polska, które wyeksportowały produkty o wartości odpowiednio 4,1 mld EUR, 3,3 mld EUR oraz 1,5 mld EUR. Eksport W latach 2013-2017 eksport branży poligraficznej z Polski wzrósł o 124,3% z poziomu 670 mln EUR do 1,5 mld EUR. Polska jest 5. największym na świecie eksporterem produktów branży poligraficznej, z udziałem na poziomie 4,6%. Import Wartość importu branży poligraficznej do krajów UE w 2017 r. wyniosła 13,2 mld EUR. Udział wszystkich krajów UE w imporcie globalnym wyniósł ponad 39,8%. Największymi importerami w UE w 2017 r. były Niemcy, Wlk. Brytania i Francja, które nabyły produkty branży o wartości odpowiednio 2,6 mld EUR, 2,1 mld EUR oraz 1,7 mld EUR. Import W latach 2013-2017 import branży poligraficznej wzrósł o 151% z poziomu 222 mln EUR do 557 mln EUR Polska jest 17. największym importerem produktów branży poligraficznej na świecie z udziałem na poziomie 2,2%. 3
Świat Prognoza wartości rynku w 2020 r. Prognoza wartości rynku poligraficznego w 2020 r. (w mld USD) 115,7 Ameryka Północna 90,9 Europa Zachodnia 193,0 Azja i Pacyfik 19,4 14,4 11,2 90,1 24,8 13,8 52,3 5,5 Europa Centralna i Wschodnia 1,2 1,3 43,3 Druk reklamowy i komercyjny Druk wydawniczy Druk opakowań 3,1 13,5 Ameryka Łacińska 0,6 1,8 Afryka 0,2 1,0 0,3 1,8 Bliski Wschód 0,2 1,3 130,3 2,6 3,5 7,4 2017 2020 CAGR 2,7% 16% Druk reklamowy i komercyjny 17% 20% 389 mld USD 421 mld USD 15% Druk wydawniczy Druk opakowań 64% 68% Źródło: The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market. Europa Zachodnia została zdefiniowana jako: Francja, Niemcy, Włochy, Holandia, Wielka Brytania; Europa Centralna i Wschodnia została zdefiniowana jako: Polska, Rosja, Turcja; Azja i Pacyfik zostały zdefiniowane jako: Australia, Chiny, Indie, Indonezja, Japonia, Filipiny, Korea Płd, Wietnam; Afryka została zdefiniowana jako: Nigeria, RPA; Ameryka Płn. została zdefiniowana jako: Kanada, USA; Ameryka Płd. została zdefiniowana jako: Brazylia, Chile, Kolumbia, Meksyk. 4
Według analityków The Economist Intelligence Unit ( EIU ) wartość rynku definiowanego jako druk reklamowy i komercyjny, wydawniczy oraz opakowań obejmującego 26 najważniejszych rynków w branży poligraficznej, wyniosła 389 mld USD. Według prognoz w 2020 r. największa część rynku o wartości 193 mld USD będzie skoncentrowana w regionie Azji i Pacyfiku. Motorem wzrostu branży będzie produkcja opakowań z nadrukiem. Przychody z tytułu druku opakowań rosnąć będą w tempie 5,2% rocznie z poziomu 250 mld USD w 2017 r. do 286 mld USD w 2020 r. Rozwój mediów cyfrowych i spadek sprzedaży reklam drukowanych stwarzają trudne warunki dla segmentu druku wydawniczego. Według prognoz EIU wartość tego segmentu obniży się w latach 2017 2021 z poziomu 77,8 mld USD do 74 mld USD. Rynek druku marketingowego i komercyjnego będzie rozwijać się znacznie lepiej niż rynek druku wydawniczego dzięki wysokiemu popytowi na broszury i ulotki. W 2021 r. wartość rynku powinna osiągnąć poziom 62,6 mld USD, co będzie oznaczać nieznaczny wzrost z poziomu 62,2 mld USD w 2017 r. 5
Świat druk na opakowaniach Druk na opakowaniach tempo wzrostu w latach 2016-2020 (%) Indie Nigeria Indonezja Wietnam Iran Kolumbia Afryka Płd. Filipiny Turcja Meksyk Chiny Chile Brazylia Korea Płd. Arabia Saudyjska Australia Polska Kanada USA Niemcy Holandia Rosja Francja Włochy Japonia Wlk. Brytania 1,1% 1,1% 1,8% 1,7% 2,9% 2,8% 2,7% 2,7% 2,5% 2,4% 3,5% 4,0% 3,9% 4,6% 6,3% 6,0% 5,9% 5,7% 7,8% 7,6% 7,5% 7,1% 9,7% 10,3% 10,1% 12,0% Światowy rynek opakowań z nadrukiem jest mocno skoncentrowany, a pierwszych pięć krajów: Stany Zjednoczone, Chiny, Japonia, Niemcy i Indie posiada 80 procent całego rynku. Największy udział mają Stany Zjednoczone, których rynek w 2016 r. miał wartość 78 mld USD. Drugim największym rynkiem o wartości 69 mld USD były Chiny. Prognozuje się dalszy dynamiczny wzrost rynku chińskiego do 2020 r. Największą dynamikę wzrostu do 2020 r. odnotują Indie, które od 2011 r. awansowały z ósmej na piątą pozycję pod względem wielkości rynku, następnie Nigeria i Indonezja. Popyt na druk na opakowaniach będzie nadal odnotowywać solidne wzrosty wspierane przez wzrost gospodarczy oraz pozytywne zmiany demograficzne. Postęp w technologii, upowszechnienie aktywnych i inteligentnych opakowań, szczególnie w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym będą kształtować przemysł w nadchodzących latach. Według prognoz EIU, druk na opakowaniach na całym świecie będzie rosnąć w średnim rocznym tempie 5,2% w latach 2017-20, nieco poniżej 5,3% stopy osiągniętej w latach 2011-2015 i osiągnie poziom 286 mld USD do 2020 r. Druk na opakowaniach falistych posiada najwyższy udział w globalnym rynku druku na opakowaniach. Źródło: The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market 6
Prognoza wartości druku na opakowaniach (w mld USD) 300 290 280 270 260 250 240 230 220 210 200 286 260 271 249 245 236 250 241 242 231 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Segmentacja światowego rynku druku na opakowaniach w 2015 r. Inne 6,7% Druk na opakowaniach elastycznych 25,0% Druk na opakowaniach falistych 36,9% Etykiety i tagi 11,8% Druk na składanych opakowaniach z kartonu 20,3% Źródło: The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market 7
Świat druk wydawniczy oraz druk reklamowy i komercyjny Druk wydawniczy tempo wzrostu w latach 2017-2021 (w walutach lokalnych) Indie Wietnam Indonezja Filipiny Chiny Polska Nigeria Afryka Płd. Kolumbia Chile Arabia Saudyjska Rosja Meksyk Brazylia Turcja Iran* Korea Płd.* Holandia* Wlk. Brytania* Japonia* Francja* USA Kanada* Włochy* Australia* Niemcy* 8,1% 6,1% 4,2% 3,2% 1,2% 0,01% -0,1% -0,9% -1,0% -1,0% -1,7% -1,8% -2,3% -2,4% -2,5% -2,5% -3,5% -4,7% -4,9% -5,0% -5,1% -5,4% -5,8% -6,0% -6,2% -6,2% Źródło: The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market *Szacunki własne Dominującą rolę dla segmentu wydawniczego będzie odgrywać region Azji i Pacyfiku, na który w 2021 r. będzie przypadać ponad 58,5% produkcji, przy udziale Europy Zachodniej na poziomie18,6%, i Ameryki Północnej na poziomie 15,2%. Indie będą najlepszym miejscem do rozwoju rynku druku wydawniczego. Rynek ten będzie rósł średnio rocznie w tempie 8,1%, zwiększając w okresie 2017-2020 dochody o 1,2 mld USD. Do 2020 r. rynek Indii będzie przewyższać zarówno rynek Francji jak i Wielkiej Brytanii. 8
Druk marketingowy i komercyjny tempo wzrostu w latach 2017-2021 (w walutach lokalnych) Indonezja Indie Wietnam Turcja Filipiny Kolumbia Nigeria Chiny Afryka Płd. Australia Arabia Saudyjska Iran Polska Meksyk Korea Płd. Rosja Niemcy Francja Chile Brazylia Wlk. Brytania Kanada Holandia Japonia Włochy USA 8,2% 7,7% 6,1% 3,6% 3,5% 3,0% 2,3% 2,2% 1,4% 1,3% 1,0% 0,8% 0,8% 0,8% 0,7% 0,4% 0,2% 0,2% -0,1% -0,1% -0,3% -0,5% -0,8% -1,3% -1,4% -1,4% Źródło: The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market Wartość rynku druku marketingowego i komercyjnego w USA spadnie z 13,7 mld USD w 2017 r. do 12,7 mld USD w 2021 r. W 2021 r. liderem tego segmentu będzie Europa Zachodnia z udziałem na poziomie 39,6%, wyprzedzając region Azji i Pacyfiku z udziałem na poziomie 30,9% oraz Amerykę Północną z udziałem na poziomie 23,1%. Najwyższe dynamiki według prognoz w perspektywie 2021 r. odnotują 3 azjatyckie kraje: Indonezja, Indie oraz Wietnam. Na rozwój segmentów druku wydawniczego oraz reklamowego i komercyjnego na świecie mają wpływ następujące czynniki: dostęp do telekomunikacji i technologii dynamiczny wzrost dostępu do internetu, a następnie zwiększenie dostępu do szybkiego internetu mobilnego, mają istotny wpływ na zmianę przyzwyczajeń klientów, którzy coraz częściej korzystają z elektronicznych odpowiedników tradycyjnych książek, gazet i czasopism na nośnikach elektronicznych, podniesienie poziomu edukacji wzrost poziomu edukacji i umiejętności czytania powoduje zwiększenie popytu na słowo drukowane, wyższe przychody klientów wzrost liczby konsumentów o średnich dochodach na rynkach wschodzących ma duży wpływ na wzrost wydatków w sektorze edukacji i rekreacji, z którym branża poligraficzna jest mocno powiązana, luka pokoleniowa młodsze pokolenia charakteryzują się innymi zwyczajami a niżeli pokolenia starsze, które bardziej przywiązane są do czytania gazet, czasopism i książek. 9
Branża poligraficzna w Unii Europejskiej Wartość wytworzonych produktów branży poligraficznej w UE (mln EUR) 92 000 90 000 88 000 86 000 84 000 82 000 80 000 78 000 76 000 74 000 90 000 87 091 81 000 81 000 80 000 80 000 77 659 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Wartość wytworzonych produktów poligraficznych w UE w latach 2011-2017 zmalała o 13,7 % z poziomu 90,0 mld EUR do poziomu 77,7 mld EUR. Wartość wytworzonych produktów branży poligraficznej w UE (mln EUR) 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 18 284 11 646 10 907 7 935 5 431 3 330 3 276 2 640 2 110 1 882 Niemcy Wlk. Brytania Włochy Francja Hiszpania Holandia Polska Belgia Austria Szwecja 10 220 Pozostałe 2015 2016 2017 Wartość wytworzonych produktów poligraficznych w UE wyniosła w 2017 r. 77,7 mld EUR. Rynek ten charakteryzuje bardzo wysoki poziom koncentracji 10 największych krajów odpowiada za ponad 86,8% rynku, a trzy czołowe kraje Niemcy, Wlk. Brytania i Włochy generują wspólnie ponad 52,6% produkcji. Polska jest jednym z czołowych producentów, w 2017 r. wartość wyprodukowanych przez Polskę wyrobów poligraficznych wyniosła ponad 3,3 mld EUR, co pozwoliło jej osiągnąć 7. pozycję i udział w rynku unijnym na poziomie 4,2%. Źródło: Eurostat wg. klasyfikacji (NACE Rev. 2 C18) Drukowanie i działalność usługowa związana z poligrafią 10
Liczba osób zatrudnionych w branży poligraficznej w UE (2016) Niemcy 139 769 Wlk. Brytania 110 665 Włochy Francja Hiszpania Polska 65 968 54 227 50 967 41 082 Holandia Czechy Rumunia Węgry Pozostałe 19 362 17 038 15 477 14 883 111 897 0 20 0 00 40 0 00 60 0 00 80 0 00 10 0 000 12 0 000 Według stanu na 2016 r. w UE ponad 641 tys. osób zatrudnionych było w firmach wytwarzających produkty poligraficzne. 10 największych krajów producenckich zatrudniało ponad 529 tys. pracow- ników 82,6% zatrudnionych w branży poligraficznej w UE. Polska była 6. największym pracodawcą w UE pod względem liczby osób pracujących w branży, zatrudniając 41,1 tys. pracowników. Liczba firm branży poligraficznej w UE (2017) Włochy 15 286 Francja Hiszpania Wlk. Brytania Niemcy Czechy Polska 15 007 12 954 11 789 10 235 9 235 8 907 Belgia Holandia Węgry 4 083 3 775 3 135 Pozostałe 21 049 0 5 000 10 000 15 000 20 000 Według stanu na 2017 r. w UE zarejestrowano ponad 115 tys. firm zajmujących się wytwarzaniem produktów poligraficznych. Polska zajmowała 7. pozycję pod względem liczby firm wytwarzających produkty poligraficzne z liczbą 8 907 firm. Źródło: Eurostat wg. klasyfikacji (NACE Rev. 2 C18) Drukowanie i działalność usługowa związana z poligrafią 11
Obrót handlowy branży poligraficznej w Unii Europejskiej w 2016 r. Powyżej 10 mld EUR Od 2,5 do 10 mld EUR Od 1 do 2,5 mld EUR Od 0 do 1 mld EUR Brak danych Źródło: Eurostat wg. klasyfikacji (NACE Rev. 2 C18) - Drukowanie i działalność usługowa związana z poligrafią 12
Według danych Eurostat za 2016 r. przedsiębiorstwa branży poligraficznej wygenerowały roczny obrót w wysokości około 79,2 mld EUR z tytułu druku na papierze, tworzywach sztucznych lub tekstyliach. Liderem rynku są Niemcy, których obrót branży w 2016 r. wyniósł 19,2 mld EUR. Od 2011 r. obrót branży poligraficznej w UE zmniejszył się o 13,9% z poziomu 92 mld EUR do 79,2 mld EUR w 2016 r. Tylko 6 krajów UE zanotowało w tym okresie wzrosty: Polska, Rumunia, Bułgaria, Litwa, Łotwa i Estonia. Największy wartościowy wzrost obrotów branży przypadł na Polskę, gdzie obrót branży zwiększył się z poziomu 2,7 mld EUR do 3,3 mld EUR. Zmiany w przyzwyczajeniach czytelników i przechodzenie w stronę internetowych mediów i e-rozwiązań znacznie zmniejszyły popyt na druk i przychody z reklam papierowych. Wzrost produkcji druku ogranicza się głównie do druku na opakowaniach i druku cyfrowego. Konkurencja z krajów o niskich kosztach produkcji, zwłaszcza z Azji, jest w stanie spełnić europejskie standardy konsumenckie i wywiera silną presję na ceny. Kryzys gospodarczy pogłębił spadek popytu na produkty drukowane, a rosnące koszty energii, surowców i pracy w UE jeszcze bardziej zmniejszyły marże. Sektor drukarski UE działa pod ścisłymi wymogami środowiskowymi i podejmuje inicjatywy, aby wykazać swoje zaangażowanie w zrównoważony rozwój. Nowoczesne technologie zwiększyły wydajność sektora w UE i jego zdolność do świadczenia pełnego zakresu usług, a także szybkie dostosowanie do lokalnych i niszowych potrzeb. Nowe usługi i produkty - pojawienie się nowych technologii zachęca do budowania bliższych relacji z klientami i tworzenia większej wartości dodanej dzięki zróżnicowanym usługom. Nowe usługi mogą obejmować drukowanie z zarządzaniem bazami danych, a innowacyjne procesy, takie jak drukowanie 3D, inteligentne etykiety i druk fleksograficzny oferują potencjał dla nowych usług. 13
Branża poligraficzna w Polsce Wartość produkcji branży poligraficznej w Polsce (mln EUR) 3 400,0 3 200,0 3 205 3 276 3 000,0 2 800,0 2 600,0 2 400,0 2 200,0 2 000,0 3 124 2 970 2 756 2 772 2 583 2 537 2 437 2 057 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Liczba firm w branży poligraficznej 11 000 10 798 10 500 10 000 9 500 9 000 8 500 8 000 8 922 8 995 9 144 8 732 8 907 8 430 8 621 8 482 8 596 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Liczba pracowników w branży poligraficznej 42 000 41 000 40 641 40 000 41 082 39 000 38 000 37 497 37 000 36 376 36 000 36 739 35 313 35 000 34 048 34 000 34 783 33 000 33 151 32 000 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Według Eurostat wartość produkcji branży poligraficznej w Polsce w 2017 r. wyniosła 3,3 mld EUR i odnotowała od 2008 r. 18,9% wzrost, który jest napędzany głównie produkcją na eksport. Polski rynek jako jeden z niewielu w UE odnotowuje stały stabilny wzrost. Wg danych Eurostat liczba zatrudnionych w branży poligraficznej stale rośnie od 2008 r. i w 2016 r. wyniosła 41 082, co oznacza wzrost w stosunku do 2008 r. o 23,9%. Polska branża poligraficzna jest zdominowana przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Liczba firm w branży poligraficznej w latach 2008-2017 spadła o 17,5% z 10 798 do 8 907. Według stanu na koniec 2016 r. średni stan zatrudnienia w firmie poligraficznej wyniósł 4,5 pracownika. Źródło: Eurostat wg. klasyfikacji(nace Rev. 2 C18) Drukowanie i działalność usługowa związana z poligrafią 14
Światowy eksport branży poligraficznej (HS 49) Eksport branży poligraficznej na świecie (mln EUR) 36 000 35 000 34 000 34 309 34 591 34 765 33 000 33 631 32 729 32 000 31 000 30 000 2013 2014 2015 2016 2017 W latach 2013-2017 światowy eksport produktów poligraficznych odnotował 4,6% spadek z poziomu 34,3 mld EUR do 32,7 mld EUR. Źródło: International Trade Center (HS49) 15
Struktura światowego eksportu branży poligraficznej wg rodzaju w 2017 r. Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane 3,9% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., banknoty, czeki, akcje, obligacje itp. 4,5% Gazety, dzienniki i czasopisma, ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe 9,8% Artykuły drukowane, gdzie indziej nie wymienione, włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami 30,0% Kalkomanie 2,9% Pozostałe 5,9% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały drukowane, nawet w pojedynczych arkuszach 42,9% Struktura światowego eksportu produktów poligraficznych w 2017 r. Niemcy 12,5% Pozostałe kraje 32,2% USA 12,0% Czechy 3,1% 32,7 mld EUR Wlk. Brytania 10,0% Włochy 3,2% Francja 4,1% Polska jest 5. największym eksporterem branży poligraficznej, z udziałem na poziomie 4,6%. Holandia 4,2% Hongkong 4,4% Polska 4,6% Chiny 9,8% Światowym liderem w eksporcie produktów poligraficznych są Niemcy, które w 2017 r. wyeksportowały produkty poligraficzne o wartości prawie 4,1 mld EUR osiągając udział w rynku na poziomie 12,5%. 10 największych eksporterów branży odpowiadało za 67,8% światowego eksportu w 2017 r. Udział Polski w światowym eksporcie wzrósł w latach 2013 2017 z poziomu 2,0% do 4,6%. Źródło: International Trade Center (HS49) 16
Światowy import branży poligraficznej (HS 49) Import branży poligraficznej na świecie (mln EUR) 34 000 33 779 33 500 33 000 33 113 32 500 32 000 31 859 32 590 31 500 31 810 31 000 2013 2014 2015 2016 2017 W latach 2013-2017 światowy import produktów poligraficznych odnotował 3,9% wzrost z poziomu 31,9 mld EUR do 33,1 mld EUR. Źródło: International Trade Center (HS49) 17
Struktura światowego importu produktów poligraficznych wg rodzaju w 2017 r. Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 3% Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane 4% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., banknoty, czeki, akcje, obligacje itp. 7% Pozostałe 5,9% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały drukowane, nawet w pojedynczych arkuszach 42% Gazety, dzienniki i czasopisma, ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe 9% Artykuły drukowane, gdzie indziej nie wymienione, włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami 29% Struktura światowego importu produktów poligraficznych w 2017 r. Holandia 2,8% Hongkong 3,2% Polska 1,7% Austria 2,8% Szwajcaria 4,0% Chiny 4,6% Pozostałe kraje 43,3% 33,1 mld EUR Francja 5,2% Kanada 6,1% Wlk. Brytania 6,4% Niemcy 7,8% USA 12,3% Polska jest 17. największym importerem branży poligraficznej, z udziałem na poziomie 1,7%. Światowym liderem w imporcie produktów poligraficznych są Stany Zjednoczone, które w 2017 r. nabyły produkty poligraficzne o wartości prawie 4,1 mld EUR, osiągając udział w rynku na poziomie 12,3%. 10 największych importerów branży odpowiadało za 55,0% światowego importu w 2017 r. Udział Polski w światowym imporcie wzrósł w latach 2013 2017 z poziomu 0,7% do 1,7%. Źródło: International Trade Center (HS49) 18
Polska eksport branży poligraficznej (HS 49) Główni odbiorcy polskich produktów poligraficznych w 2017 r. 29 2,0% 27% Holandia 913 60,8% 310% Niemcy 21 1,4% 1% Dania 33 2,2% 11% Szwecja 38 2,5% -61% Rosja 81 5,4% 181% Wielka Brytania 71 4,7% 92% Francja 21 1,4% -3% Szwajcaria 78 5,2% 381% Austria 51 3,4% 18% Czechy Eksport do danego kraju w 2017 r. (mln EUR) Udział eksportu do danego kraju w całkowitym eksporcie branży z Polski Wzrost polskiego eksportu do danego kraju w latach 2013 2017 Źródło: International Trade Center (HS 49) 19
Eksport branży poligraficznej z Polski w latach 2013 2017 wzrósł o 124,3% z poziomu 670 mln EUR do 1,5 mld EUR, a import o 151% z poziomu 222 mln EUR do 557 mln EUR. Głównym kierunkiem eksportowym dla polskich producentów są kraje UE. Największym odbiorcą od wielu lat są Niemcy, do których w 2017 r. trafiło blisko 60,8% polskiego eksportu branży poligraficznej. Trzej kolejni odbiorcy to Wielka Brytania, Austria i Francja, które nabyły łącznie 15,4% eksportowanych przez Polskę produktów. 10 największych krajów importerów polskiej branży poligraficznej odpowiada za blisko 89,1% eksportu. Branża poligraficzna wymiana handlowa (mln EUR) 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 722 670 448 453 222 269 1 188 656 532 1 273 795 478 1 502 945 557 CAGR 2013-17 22,4% 25,9% 20,5% 0 2013 2014 2015 2016 2017 Eksport z Polski Import do Polski Bilans handlowy Struktura polskiego eksportu produktów poligraficznych wg rodzaju w 2017 r. Gazety, dzienniki i czasopisma, ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe 30% Artykuły drukowane, gdzie indziej nie wymienione, włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami 17% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1% Kalendarze wszelkich rodzajów, rukowane, włączając bloki kalendarzowe 1% Pozostałe 1% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały drukowane, nawet w pojedynczych arkuszach 50% Źródło: International Trade Center (HS49) 20
Struktura polskiego eksportu branży poligraficznej w 2017 r. (HS 49) 46,3% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane 32,0% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień 11,2% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 3,3% 2,2% Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 2,0% Obrazki, rysunki i fotografie 1,2% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1,2% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe Całkowity eksport branży 0,2% Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 1 652 757 456 EUR 0,1% Kalkomanie inne niż do wypalania 0,1% Nuty drukowane lub w rękopisie, nawet ilustrowane lub oprawione 0,1% 0,03% 0,03% Plany i rysunki architektoniczne, techniczne, przemysłowe, handlowe, topograficzne itp., narysowane ręcznie; teksty rękopiśm.; reprodukcje fotografii na papierze światłoczułym i kopie wykonane przez kalkę Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. Mapy i mapy hydrograficzne lub podobne mapy wszelkich rodzajów, włączając atlasy, mapy ścienne, plany topograficzne, drukowane, inne niż w postaci książek 0,02% Słowniki i encyklopedie oraz ich seryjne odcinki 0,02% Mapy i mapy hydrograficzne lub podobne mapy wszelkich rodzajów, włączając atlasy, mapy ścienne, plany topograficzne, drukowane, w postaci książek 0,01% Kalkomanie do wypalania 0,01% Globusy 0,003% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące co najmniej 4 razy na tydzień Źródło: GUS (HS 49), Według International Trade Center eksport branży poligraficznej wyniósł 1 502 217 tys. EUR 21
Eksport opakowań papierowych i kartonowych oraz etykiet Główni światowi eksporterzy etykiet z nadrukiem w 2017 r. (wg HS 482110) Polska 1,5% Belgia 2,9% Kanada 2,9% Francja 3,1% Wlk. Brytania 4,4% Pozostali 27,9% Chiny 15,3% Włochy 4,5% Hongkong 13,7% Holandia 5,6% USA 9,0% Niemcy 9,3% Eksport etykiet z nadrukiem na świecie (mln EUR) (wg HS 482110) 3600,0 3 538,2 3 452,8 3400,0 3 440,7 3200,0 3000,0 3 057,7 3 113,6 2800,0 2013 2014 2015 2016 2017 Polski eksport etykiet z nadrukiem (mln EUR) (wg HS 482110) 55,0 50,0 45,0 46,7 50,7 50,7 40,0 39,0 42,8 35,0 30,0 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center wg. HS 482119 22
Główni światowi eksporterzy opakowań w 2017 r. (wg HS 4819) Francja 2,6% Pozostali 32,8% Belgia 2,8% Austria 3,3% Kanada 3,7% Polska 3,9% Włochy 5,3% Holandia 6,1% USA 8,5% Niemcy 13,8% Chiny 17,1% Eksport opakowań na świecie (mln EUR) (wg HS 4819) 22000,0 20000,0 19 992,7 19 602,6 20 460,1 18000,0 17 165,1 17 560,6 16000,0 14000,0 2013 2014 2015 2016 2017 Polski eksport opakowań (mln EUR) (wg HS 4819) 900,0 800,0 801,6 700,0 600,0 500,0 544,3 592,0 656,6 701,3 400,0 2013 2014 2015 2016 2017 W latach 2013 2017 eksport etykiet z Polski wzrósł o 30,0% z poziomu 39 mln EUR do 50,7 mln EUR, a opakowań o 47,3% z poziomu 544,3 mln EUR do 801,6 mln EUR. Głównym eksporterem zarówno etykiet z nadrukiem jak i opakowań są Chiny, które w 2017 r. posiadały 15,3 % udział w światowym eksporcie etykiet z nadrukiem oraz 17,1% udział w światowym eksporcie opakowań. Polska z udziałem 1,5% zajmowała 16. miejsce w przypadku eksportu etykiet z nadrukiem oraz 6 miejsce w eksporcie opakowań. Światowy eksport etykiet z nadrukiem oraz eksport opakowań odnotowały wzrosty w latach 2013-2017 odpowiednio o 12,9% oraz o 19,2%. Największym odbiorcą polskiego eksportu od wielu lat są Niemcy, do których w 2017 r. trafiło blisko 42,7% etykiet z nadrukiem oraz 29,8% eksportu opakowań. Źródło: International Trade Center wg. HS 4819 23
Konkurenci Polski na rynkach największych światowych importerów
STANY ZJEDNOCZONE Import produktów poligraficznych do Stanów Zjednoczonych zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 23,3% z 3,3 mld EUR do 4,1 mld EUR. Top 10 Dostawców + Polska Kraj Udział mln EUR 1. Chiny 49,9% 2 036 W strukturze amerykańskiego importu dominującą pozycję zajmują Chiny z udziałem wynoszącym 49,9%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 10,2 mln EUR stanowiły w 2017 r. blisko 0,3% importu Stanów Zjednoczonych, co daje Polsce 22. miejsce wśród dostawców branży do Stanów Zjednoczonych. Według danych US Census Bureau, wartość przychodów branży poligraficznej w latach 2010-2017 wzrosła nieznacznie o 1% z poziomu 78,4 mld USD do 79,2 mld USD. Analitycy portalu Statista prognozują spadek przychodów do poziomu 78,6 mld USD w 2022 r. USA (4 081 mln EUR) 2. Kanada 11,7% 479 3. Wlk. Brytania 8,9% 363 4. Meksyk 6,0% 244 5. Niemcy 3,3% 133 6. Korea Płd. 2,0% 83 7. Włochy 2,0% 80 8. Francja 1,7% 71 9. Australia 1,5% 62 10. Hongkong 1,5% 62... 22. Polska 0,3% 10,2 Struktura importu poligrafii USA 38% 14% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Całkowity import USA 4 080 510 tys. EUR 11% Obrazki, rysunki i fotografie 10% Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 7% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 6% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 3% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 3% 2% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień 2% Kalkomanie inne niż do wypalania 3% Pozostałe Źródło: International Trade Center (HS 49) 25
Import produktów poligraficznych Stanów Zjednoczonych (mln EUR) 4 400 4 200 4 000 4 208 4 126 4 081 3 800 CAGR 5,4% 3 600 3 400 3 200 3 309 3 334 3 000 2013 2014 2015 2016 2017 Przychody spółek branży poligraficznej w USA (mld USD) 80 79,72 79,5 79,32 79 78,5 78,39 78,7 78,95 79,05 79,23 79,2 79,07 78,94 78,82 78,69 78,56 78 77,5 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017(P) 2017(P) 2017(P) 2017(P) 2017(P) 2017(P) Źródło: International Trade Center (HS 49), US Census Bureau, (NAICS, kod 32311), Statista 26
NIEMCY Top 10 Dostawców Import produktów poligraficznych do Niemiec zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 43,2% z 1,8 mld EUR do 2,6 mld EUR. Kraj Udział mln EUR 1. Polska 29,5% 757 Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 757 mln EUR stanowiły w 2017 r. blisko 29,5% importu Niemiec, co daje Polsce 1. miejsce wśród dostawców branży do Niemiec. Według danych Eurostat, niemiecka branża poligraficzna jest największa w UE. Wartość produkcji branży w Niemczech odnotowała w latach 2008-2017 spadek o 18,1% z 22,3 mld EUR do 18,32 mld EUR. Według stanu na koniec 2017 r. w Niemczech funkcjonowało 10,2 tys. firm. W 2016 r. niemieckie firmy poligraficzne zatrudniały blisko 140 tys. pracowników. W porównaniu do innych krajów, niemiecki przemysł poligraficzny cechuje wysokie zaawansowanie technologiczne. Niemcy (2 566 mln EUR) 2. Czechy 13,9% 356 3. Wlk. Brytania 9,5% 243 4. Holandia 6,2% 158 5. Chiny 6,0% 155 6. Austria 5,7% 146 7. Włochy 4,8% 124 8. Francja 4,3% 111 9. USA 3,9% 101 10. Szwajcaria 3,0% 77 Według sondy analityków portalu Statista w 2017 r. 64% firm branży poligraficznej w Niemczech wykorzystywało w pełni swoje moce produkcyjne i pracowało w nadgodzinach, a 93% uważało, że ich sytuacja jest dobra lub zadowalająca. Struktura importu poligrafii Niemiec 43% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków 14% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 10% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Całkowity import Niemiec 2 566 308 tys. EUR 7% 3% Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 3% Obrazki, rysunki i fotografie 2% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 2% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 2% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1% Kalkomanie inne niż do wypalania Źródło: International Trade Center 2017 r., (HS 49), Statista 13% Pozostałe 27
Import produktów poligraficznych Niemiec (mln EUR) 2 700 2 600 2 500 2 652 2 566 2 400 2 300 2 200 2 100 2 355 CAGR 9,4% 2 000 1 900 1 800 1 792 1 998 1 700 2013 2014 2015 2016 2017 Wartość produkcji branży poligraficznej w Niemczech (mln EUR) 23,0 22,0 21,0 22,3 21,2 21,4 21,8 21,0 20,0 19,0 19,7 18,8 19,0 18,0 17,0 18,0 18,3 16,0 15,0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49) Eurostat (NACE Rev. 2 C18), Statista 28
WIELKA BRYTANIA Top 10 Dostawców Import produktów poligraficznych do Wielkiej Brytanii zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 7,4% z 2,0 mld EUR do 2,1 mld EUR. Kraj Udział mln EUR 1. USA 26,8% 568 W strukturze brytyjskiego importu dominującą pozycję zajmują Stany Zjednoczone z udziałem wynoszącym 26,8%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 76 mln EUR stanowiły w 2017 r. blisko 3,6% importu Wielkiej Brytanii, co daje Polsce 7. miejsce wśród dostawców do Wielkiej Brytanii. Według danych Eurostat, brytyjska branża poligraficzna jest drugą największą po Niemczech w UE. Według danych Eurostat, wartość produkcji branży w Wlk. Brytanii odnotowała w latach 2008-2017 spadek o 27,4% z 16,1 mld EUR do 11,3 mld EUR. Według stanu na koniec 2017 r. w Wlk. Brytanii funkcjonowało 11,8 tys. firm. W 2016 r. brytyjskie firmy poligraficzne zatrudniały blisko 110,7 tys. pracowników. Wlk.Brytania (2 120 mln EUR) 2. Chiny 16,3% 346 3. Niemcy 10,1% 214 4. Hongkong 8,5% 180 5. Holandia 8,2% 175 6. Włochy 4,3% 91 7. Polska 3,6% 76 8. Hiszpania 2,7% 56 9. Francja 2,6% 55 10. Indie 2,1% 45 Według analityków Smithers Pira w 2016 r. brytyjska branża poligraficzna zajmowała 5. miejsce na świecie pod względem wartości wydrukowanych produktów po Stanach Zjednoczonych, Chinach, Japonii oraz Niemczech. Struktura importu poligrafii Wielkiej Brytanii 51% 11% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 7% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne Całkowity import Wlk. Brytanii 2 120 083 tys. EUR 7% 6% 5% Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień 4% Obrazki, rysunki i fotografie 2% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. 2% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 3% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18), Smithers Pira 29
Import produktów poligraficznych Wielkiej Brytanii (mln EUR) 2 400 2 350 2 300 2 250 2 200 2 150 2 100 2 050 2 000 1 950 1 900 2 371 2 120 2 082 2 055 1 974 2013 2014 2015 2016 2017 CAGR 1,8% Wartość produkcji branży poligraficznej w Wlk. Brytanii (mln EUR) 17,0 16,0 16,1 15,0 14,0 14,2 13,0 12,0 11,0 13,1 12,8 11,7 12,0 12,3 11,9 11,7 11,6 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 30
KANADA Import produktów poligraficznych do Kanady zanotował w latach 2013-2017 spadek o 10,4% z 2,2 mld EUR do 2,0 mld EUR. Top 10 Dostawców + Polska Kraj Udział mln EUR 1. USA 70,1% 1 412 W strukturze kanadyjskiego importu dominującą pozycję zajmują Stany Zjednoczone z udziałem wynoszącym 70,1%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 4 mln EUR stanowiły w 2017 r. blisko 0,2% importu Kanady, co daje Polsce 18. miejsce wśród dostawców branży do Kanady. Według danych StatCan, przychody kanadyjskiej branży poligraficznej odnotowały w latach 2008-2017 spadek o 37,9% z 10 mld USD do 6,2 mld USD. Według analityków portalu Statista prognozowany jest dalszy spadek przychodów branży do poziomu 5,5 mld USD w 2020 r. Kanada (2 015 mln EUR) 2. Chiny 15,0% 301 3. Francja 3,3% 67 4. Wlk. Brytania 2,7% 54 5. Kanada 1,7% 34 6. Niemcy 1,2% 23 7. Włochy 0,7% 14 8. Hongkong 0,6% 13 9. Meksyk 0,5% 11 10. Australia 0,5% 10... 18. Polska 0,2% 4 Struktura importu poligrafii Kanady 45% 20% 9% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione 7% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne Całkowity import Kanady 2 014 779 tys. EUR 6% Obrazki, rysunki i fotografie 6% Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 2% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 2% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 1% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 1% Kalkomanie inne niż do wypalania 1% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), StatCan(NAICS, kod 32311) 31
Import produktów poligraficznych Kanady (mln EUR) 2 300 2 250 2 200 2 249 2 204 2 150 2 100 CAGR -2,7% 2 050 2 056 2 049 2 015 2 000 2013 2014 2015 2016 2017 Przychody branży poligraficznej w Kanadzie (mld USD) 12,0 10,0 10,0 8,7 8,7 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 8,4 8,8 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 8,3 7,6 7,0 6,6 6,2 5,9 2017(P) 2018(P) 2019(P) 2020(P) 5,7 5,5 Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), StatCan(NAICS, kod 32311) 32
FRANCJA Top 10 Dostawców Import produktów poligraficznych do Francji zanotował w latach 2013-2017 spadek o 6,0% z 1,8 mld EUR do 1,7 mld EUR. Kraj Udział mln EUR 1. Niemcy 20,0% 342 W strukturze francuskiego importu dominującą pozycję zajmują Niemcy z udziałem wynoszącym 20,0%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 70 mln EUR stanowiły w 2017 r. 4,1% importu Francji, co daje Polsce 7. miejsce wśród dostawców branży do Francji. Według danych Eurostat, francuska branża poligraficzna jest trzecią największą po Niemczech i Wlk. Brytanii w UE. Wartość produkcji branży we Francji odnotowała w latach 2008-2017 spadek o 35,1% z 12,2 mld EUR do 7,9 mld EUR. Według stanu na koniec 2017 r. we Francji funkcjonowało 15,0 tys. firm. W 2016 r. francuskie firmy poligraficzne zatrudniały blisko 54,2 tys. pracowników. Francja (1 711 mln EUR) 2. Belgia 13,3% 227 3. Włochy 13,0% 223 4. Hiszpania 10,5% 179 5. Wlk. Brytania 8,5% 146 6. Chiny 7,0% 120 7. Polska 4,1% 70 8. Czechy 3,0% 52 9. USA 2,8% 47 10. Holandia 2,4% 41 Według analityków Smithers Pira w 2016 r. francuska branża poligraficzna zajmowała 6. miejsce na świecie pod względem wartości wydrukowanych produktów po Stanach Zjednoczonych, Chinach, Japonii, Niemczech oraz Wielkiej Brytanii. Struktura importu poligrafii Francji 33% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków 28% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne Całkowity import Francji 13% 9% 4% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 1 710 736 tys. EUR 3% Obrazki, rysunki i fotografie 3% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 2% Kalkomanie inne niż do wypalania 2% 1% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące co najmniej 4 razy na tydzień Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 3% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 33
Import produktów poligraficznych Francji (mln EUR) 1 830 1 819 1 810 1 790 1 770 CAGR -1,5% 1 750 1 730 1 710 1 690 1 722 1 731 1 711 1 670 1 650 1 677 2013 2014 2015 2016 2017 Wartość produkcji branży poligraficznej we Francji (mln EUR) 13,0 12,0 12,2 11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 10,5 10,6 10,5 9,5 8,8 8,7 8,9 8,7 7,9 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 34
CHINY Import produktów poligraficznych do Chin zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 6,2% z 1,4 mld EUR do 1,5 mld EUR. W strukturze chińskiego importu dominującą pozycję zajmują Stany Zjednoczone z udziałem wynoszącym 29,3%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 2,4 mln EUR stanowiły w 2017 r. 0,2% importu Chin, co daje Polsce 24. miejsce wśród dostawców branży do Chin. Według danych Macrobod, chińska branża poligraficzna rozwija się bardzo dynamicznie, jest motorem branży poligraficznej na świecie. Wartość przychodów branży w Chinach odnotowała w latach 2008-2017 wzrost o 295,0% z 31,5 mld USD do 124,4 mld USD. Rosnące płace i standard życia w Chinach zwiększyły wydatki konsumpcyjne, co miało główny wpływ na wzrost popytu na usługi drukowania. Druk na opakowaniach stanowi prawie połowę chińskiej sprzedaży poligraficznej, druk wydawniczy stanowi około 30% przychodów branży. W przeciwieństwie do krajów zachodnich, gdzie druk wydawniczy odnotowuje znaczący spadek na rzecz cyfrowych nośników czytania, sprzedaż drukowanych czasopism, książek i gazet znajduje się w trendzie wzrostowym w Chinach. Top 10 Dostawców + Polska Kraj Udział mln EUR 1. USA 29,3% 445 2. Singapur 17,3% 262 3. Wlk. Brytania 8,8% 134 Chiny (1 517 mln EUR) 4. Hongkong 7,1% 108 5. Irlandia 6,6% 100 6. Japonia 6,3% 96 7. Niemcy 6,2% 94 8. Tajwan 5,1% 77 9. Chiny 4,6% 69 10. Francja 1,3% 20... 24. Polska 0,2% 2,4 Struktura importu poligrafii Chin 38% 21% 13% 10% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Całkowity import Chin 1 517 476 tys. EUR 9% Kalkomanie inne niż do wypalania 4% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 1% Obrazki, rysunki i fotografie 1% 1% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące co najmniej 4 razy na tydzień Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 1% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Macrobond 1% Pozostałe 35
Import produktów poligraficznych Chin (mln EUR) 1 540 1 520 1 500 1 507 1 517 1 480 1 460 1 483 CAGR 1,5% 1 440 1 420 1 429 1 437 1 400 2013 2014 2015 2016 2017 Przychody spółek branży poligraficznej w Chinach (mld USD) 140,00 120,00 100,00 107,07 110,78 113,52 124,38 80,00 67,35 87,41 60,00 40,00 20,00 31,49 47,15 37,28 58,23 0,00 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Macrobond 36
SZWAJCARIA Top 10 Dostawców Import produktów poligraficznych do Szwajcarii zanotował w latach 2013-2017 spadek o 5,1% z 1,4 mld EUR do 1,3 mld EUR. Kraj Udział mln EUR 1. Niemcy 56,6% 748 W strukturze szwajcarskiego importu dominującą pozycję zajmują Niemcy z udziałem wynoszącym 56,6%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 12 mln EUR stanowiły w 2017 r. blisko 0,9% importu Szwajcarii, co daje Polsce 10. miejsce wśród dostawców do Szwajcarii. Według danych Eurostat wartość obrotów branży w Szwajcarii odnotowała w latach 2008-2016 spadek o 15,8% z 4,6 mld USD do 3,9 mld USD. Według stanu na koniec 2016 r. w Szwajcarii funkcjonowało w branży 1,3 tys. firm, które w większości są dużymi spółkami. Średni obrót na firmę w 2016 r. wyniósł 3 mln EUR i był prawie dwukrotnie wyższy niż w Niemczech. Szwajcaria (1 320 mln EUR) 2. Francja 15,0% 198 3. Włochy 6,6% 87 4. Austria 4,1% 54 5. Wlk. Brytania 3,3% 43 6. Chiny 2,6% 35 7. USA 2,3% 30 8. Czechy 2,2% 29 9. Holandia 1,7% 22 10. Polska 0,9% 12 Struktura importu poligrafii Szwajcarii 31% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków 29% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 17% 7% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Całkowity import Szwajcarii 1 320 493 tys. EUR 6% Obrazki, rysunki i fotografie 2% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 2% 2% Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące co najmniej 4 razy na tydzień Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 1% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 1% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. 2% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 37
Import produktów poligraficznych Szwajcarii (mln EUR) 1 440 1 420 1 420 1 400 1 392 CAGR -1,3% 1 380 1 383 1 360 1 372 1 340 1 320 1 300 2013 2014 2015 2016 2017 1 320 Przychody branży poligraficznej w Szwajcarii (mld USD) 5,5 5,1 5,0 4,6 4,8 4,5 4,7 4,7 4,7 4,0 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 3,9 3,5 3,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018(P) 2019(P) 2020(P) Źródło: International Trade Center 2017 r. (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18), Statista 38
HONGKONG Top 10 Dostawców + Polska Import produktów poligraficznych do Hongkongu zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 9,6% z 953 mln EUR do ponad 1 mld EUR. Kraj Udział mln EUR 1. Chiny 81,3% 849 W strukturze importu Hongkongu dominującą pozycję zajmują Chiny z udziałem wynoszącym 81,3%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 13 tys. EUR stanowiły w 2017 r. 0,001% importu Hongkongu, co daje Polsce 44. miejsce wśród dostawców branży do Hongkongu. Według danych Macrobond, przychody z handlu krajowego, produkcji, sprzedaży i innych wpływów produktów papierniczych, poligraficznych i reprodukcji nagrań w Hongkongu w latach 2005-2016 odnotowały spadek o 33,8% z 2,5 mld USD do 1,6 mld USD. Hongkong (1 044 mln EUR) 2. USA 4,8% 50 3. Japonia 4,2% 44 4. Tajwan 3,2% 33 5. Wlk. Brytania 2,2% 23 6. Singapur 0,9% 10 7. Korea Płd. 0,5% 5 8. Niemcy 0,4% 5 9. Francja 0,4% 4 10. Włochy 0,3% 3... 44. Polska 0,001% 0,01 Struktura importu poligrafii Hongkongu 44% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków 30% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 5% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne Całkowity import Hongkongu 1 044 041 tys. EUR 4% 4% 3% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 3% Kalkomanie inne niż do wypalania 2% Kalkomanie do wypalania 2% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 2% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 3% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Macrobond 39
Import produktów poligraficznych Hongkongu (mln EUR) 1 250 1 216 1 200 1 150 1 158 CAGR 2,3% 1 100 1 050 1 044 1 000 950 953 980 900 2013 2014 2015 2016 2017 Przychody handlu krajowego, produkcji, sprzedaży i innych wpływów produktów papierniczych, poligraficznych i reprodukcji nagrań w Hongkongu (mld USD) 2,7 2,5 2,3 2,5 2,4 2,4 2,3 2,5 2,4 2,1 2,1 2,1 2,2 1,9 1,9 1,7 1,7 1,6 1,5 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Macrobond 40
HOLANDIA Top 10 Dostawców Import produktów poligraficznych do Holandii w latach 2013-2017 wzrost o 6,1% z 878 mln EUR do 932 mln EUR. Kraj Udział mln EUR 1. Niemcy 26,6% 248 W strukturze holenderskiego importu dominującą pozycję zajmują Niemcy z udziałem wynoszącym 26,6%. Produkty poligraficzne importowane z Polski o wartości 22 mln EUR stanowiły w 2017 r. 2,4% importu Holandii, co daje Polsce 8. miejsce wśród dostawców branży do Holandii. Według danych Eurostat, wartość produkcji branży w Holandii odnotowała w latach 2008-2017 spadek o 38,3% z 5,4 mld EUR do 3,3 mld EUR. Według stanu na koniec 2017 r. w Holandii funkcjonowało 3,8 tys. firm. W 2016 r. holenderskie firmy poligraficzne zatrudniały blisko 19,4 tys. pracowników. Holandia (932 mln EUR) 2. Belgia 20,3% 189 3. Wlk. Brytania 10,5% 98 4. Chiny 7,9% 73 5. USA 6,8% 63 6. Francja 3,6% 34 7. Włochy 2,9% 27 8. Polska 2,4% 22 9. Hongkong 2,1% 20 10. Malezja 1,8% 17 Struktura importu poligrafii Holandii 25% 20% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione 15% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne Całkowity import Holandii 931 582 tys. EUR 14% 11% 3% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 3% Obrazki, rysunki i fotografie 3% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1% 1% Znaczki pocztowe nieskasowane i skarbowe itp., bieżącej lub nowej emisji z określoną wartością nominalną; znaczki w arkuszach; banknoty; czeki; akcje, obligacje, itp. Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące co najmniej 4 razy na tydzień 4% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 41
Import produktów poligraficznych Holandii (mln EUR) 950 922 932 900 878 916 850 800 CAGR 1,5% 750 700 744 2013 2014 2015 2016 2017 Wartość produkcji branży poligraficznej w Holandii (mln EUR) 6,0 5,5 5,4 5,0 4,5 4,9 4,6 4,5 4,2 4,0 3,5 3,0 4,0 3,8 3,5 3,6 3,3 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 42
AUSTRIA Import produktów poligraficznych do Austrii zanotował w latach 2013-2017 wzrost o 4,9% z 877 mln EUR do 920 mln EUR. Top 10 Dostawców Kraj Udział mln EUR 1. Niemcy 67,4% 620 W strukturze austriackiego importu dominującą pozycję zajmują Niemcy z udziałem wynoszącym 67,4%. Produkty poligraficzne z Polski o wartości 45 mln EUR stanowiły w 2017 r. 4,9% importu Austrii, co daje Polsce 3. miejsce wśród dostawców branży do Austrii. Według danych Eurostat, wartość produkcji branży w Austrii odnotowała w latach 2008-2017 spadek o 24,0% z 2,8 mld EUR do 2,1 mld EUR. Według stanu na koniec 2017 r. w Austrii funkcjonowało 871 firm. W 2016 r. austriackie firmy poligraficzne zatrudniały blisko 11,2 tys. pracowników. Austria (920 mln EUR) 2. Czechy 9,0% 83 3. Polska 4,9% 45 4. Słowenia 3,2% 29 5. Wlk. Brytania 2,7% 25 6. USA 1,8% 17 7. Szwajcaria 1,5% 14 8. Chorwacja 1,4% 13 9. Holandia 1,3% 12 10. Węgry 1,3% 12 Struktura importu poligrafii Austrii 39% 17% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, inne niż w pojedynczych arkuszach, z wyjątkiem słowników i encyklopedii oraz ich seryjnych odcinków Gazety, dzienniki i czasopisma, nawet ilustrowane lub zawierające materiały reklamowe, wychodzące mniej niż 4 razy na tydzień 13% Reklamy handlowe, katalogi handlowe i podobne 13% Artykuły drukowane włącznie z drukowanymi obrazkami i fotografiami, pozostałe, gdzie indziej nie wymienione Całkowity import Austrii 919 895 tys. EUR 5% Książki, broszury, ulotki i podobne materiały, drukowane, w pojedynczych arkuszach, nawet składane 5% Obrazki, rysunki i fotografie 2% Kalendarze wszelkich rodzajów, drukowane, włączając bloki kalendarzowe 2% Karty pocztowe drukowane lub ilustrowane; drukowane karty z pozdrowieniami, wiadomościami lub ogłoszeniami, nawet ilustrowane, z kopertami lub ozdobami lub bez nich 1% Książki obrazkowe dla dzieci, książki do rysowania lub kolorowania 1% Kalkomanie inne niż do wypalania 2% Pozostałe Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 43
Import produktów poligraficznych Austrii (mln EUR) 940 920 920 900 880 860 877 875 CAGR 1,2% 840 820 850 820 800 2013 2014 2015 2016 2017 Wartość produkcji branży poligraficznej w Austrii (mln EUR) 2,9 2,8 2,8 2,7 2,6 2,5 2,4 2,3 2,2 2,1 2,0 2,6 2,4 2,4 2,4 2,1 2,2 2,2 2,1 2,1 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Źródło: International Trade Center 2017 rok, (HS 49), Eurostat (NACE Rev. 2 C18) 44
Targi branżowe w 2018/19 USA San Diego, 12-15.01.2019 r., Color Conference Targi dla projektantów i producentów z branży poligraficznej. Turcja Stambuł, 20-24.02.2019 r., Printtek Targi technologii druku i papieru. Bengaluru, 10-13.04.2019 r., Print Fair Targi poświęcone drukowaniu i oznakowywaniu. Indie Czandigarh, 14-17.12.2018 r., Interprint Expo Targi poświęcone technikom drukarskim. Greater Noida, 01-06.02.2019 r., Printpack India Międzynarodowa wystawa poświęcona technologii druku i pakowania. Ćennaj, 14-16.06.2019 r., Print Expo 11. edycja międzynarodowych targów i konferencji dotycząca druku. Brazylia Sao Paulo, 20-23.02.2019 r., Fespa Brasil Jedno z najważniejszych wydarzeń w branży cyfrowego druku wielkoformatowego. Tajlandia Bangkok, 21-23.02.2019 r., Asia Print Expo Wydarzenie dla dostawców usług drukarskich dotyczące najnowszej technologii oraz materiałów eksploatacyjnych. Bangkok, 18-21.08.2019 r., Pac Print International Targi branży opakowań i technologii druku. Holandia Gorinchem, 26-28.03.2019 r., Sing & Print Expo Pierwsza edycja targów dotycząca przyszłości branży poligraficznej i oznakowań. 45
Wlk. Brytania Birmingham, 27-28.02.2019 r., Label&Print Targi branży etykiet i druku dotyczące najnowszych innowacji na rynku. Czechy Praga, 09-11.04.2019 r., Polygraf Międzynarodowe targi usług reklamowych, poligrafii oraz technologii papierniczej. Zjednoczone Emiraty Arabskie Dubaj, 15-18.04.2019 r., GULF PRINT & PACK 2019 Wiodące targi na Bliskim Wschodzie dotyczące druku reklamowego i opakowań. Chiny Hong Kong, 27-30.04.2019 r., HKI Printing & Packaging Fair Targi branży poligraficznej. Kanton, 20-23.02.2019 r., DPES Sing Expo Wiodąca wystawa technologii druku cyfrowego, grawerowania i oznakowania. Kanton, 04-06.03.2019 r., Printing South Największe targi branżowe w regionie poświęcone technologii druku. Kanton, 09-13.04.2019 r., Print China Targi branży poligraficznej. Kazachstan Ałmaty, 29-31.05. 2019 r., Central Asia Reklam Międzynarodowa wystawa poświęcona reklamie, drukowi, oznakowaniu, technologiom i materiałom. Niemcy Monachium, 14-17.05.2019 r., Fespa Global Printing Europejska edycja międzynarodowych targów poligraficznych. Dusseldorf, 29-30.10.2019 r., theijc.com Targi z branży poligraficznej, graficznej i wydawniczej. Chorwacja Zagrzeb, 29-31.05.2019 r., Intergrafika Międzynarodowe targi przemysłu papierniczego i technologii drukowania. Rosja Moskwa, 18-21.06.2019 r., Printech Międzynarodowa wystawa sprzętu, technologii i materiałów do produkcji poligraficznej i reklamowej. Singapur Singapur, 10-12.07.2019 r., Printpack + sign Międzynarodowe targi usług, urządzeń i technologii do druku i pakowania. 46
Słownik pojęć i źródeł Świat The Economist Intelligence Unit ( EIU ) w opracowaniu Trends and Opportunities in the Global Printing Market obejmujące 26 najważniejszych rynków w branży poligraficznej. Wartość rynku obejmuje druk reklamowy i komercyjny, wydawniczy oraz opakowań. Unia Europejska Dane dotyczące liczby pracowników w UE i Polsce, średni koszt zatrudnienia oraz wartość produkcji w UE i Polsce w cenach producenckich zostały podane według danych z Eurostat wg Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej we Wspólnocie Europejskiej, Rev. 2 (NACE Rev. 2): ec.europa.eu/eurostat/data/database. Eksport, Import Dane wg zharmonizowanego systemu klasyfikacji (ang. Harmonized System, HS) opracowanego przez Światową Organizację Celną pod numerami 49, 482110 oraz 4819 i publikowanego na stronie International Trade Center www.trademap.org. Informacje o sytuacji na rynkach w poszczególnych krajach Informacje dotyczące rynków: USA - przychody spółek branży poligraficznej w Stanach Zjednoczonych (mld USD) zostały opracowane na podstawie danych publikowanych przez US Census Bureau, prognozy na podstawie portalu Statista; Chiny przychody spółek branży poligraficznej w Chinach na podstawie danych publikowanych przez Macrobond; Niemcy, Wlk. Brytania, Francja, Szwajcaria, Holandia, Austria wartość obrotu branży poligraficznej w tych krajach na podstawie danych Eurostat, Kanada - przychody branży poligraficznej w Kanadzie na podstawie danych StatCan, prognozy na podstawie danych portalu Statista; Hongkong - przychody handlu krajowego, produkcji, sprzedaży i innych wpływów produktów papierniczych, poligraficznych i reprodukcji nagrań na podstawie danych publikowanych przez Macrobond. 47
DEPARTAMENT STRATEGII I ANALIZ MIĘDZYNARODOWYCH PKO Bank Polski S.A. ul. Puławska 15, 02-515 Warszawa wspieramy.eksport@pkobp.pl Robert Zmiejko Dyrektor Departamentu robert.zmiejko@pkobp.pl Jolanta Ostrowska Menedżer Zespołu jolanta.ostrowska.2@pkobp.pl Janusz Auleytner Ekspert janusz.auleytner@pkobp.pl Janusz Łukomski Ekspert janusz.lukomski@pkobp.pl Paweł Konopka Specjalista pawel.konopka.2@pkobp.pl Monika Kachniarz Starszy Specjalista monika.kachniarz@pkobp.pl Karolina Sędzimir Ekspert karolina.sedzimir@pkobp.pl NADZÓR Maks Kraczkowski Wiceprezes Zarządu PKO Banku Polskiego Więcej informacji na temat branży poligraficznej znajdziesz na stronie: www.wspieramyeksport.pl/analizy-branzowe/b30.1 Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000026438; NIP: 525-000-77-38 REGON: 016298263; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 250 000 000 zł.