Raport Instytutu Sobieskiego Nr 14/2005 2005 04 29 Nowoczesna Gospodarka - Wyzwania dla Polski Referat:Strategia podatkowa jako element międzynarodowej rywalizacji o inwestycje zagraniczne Ryszard Sowiński TWORZYMY IDEE DLA POLSKI Instytut Sobieskiego ul. Nowy Świat 27, 00-029 Warszawa tel./fax: (022) 826 67 47 tel.: (022) 211 12 75 fax: (022) 211 12 76 e-mail: sobieski@sobieski.org.pl Volkswagen Bank Polska S.A. 45 2130 0004 2001 0340 1999 0001
Mobilność kapitału Podstawowe kryterium wyboru kraju jako miejsca inwestycji: Stopa zwrotu z inwestycji. Niektóre zmiany w gospodarce światowej powodujące zwiększenie mobilności kapitału. Liberalizacja polityki celnej. Liberalizacja ograniczeń dewizowych. Rozwój instrumentów prawa podatkowego ograniczających np. zjawisko podwójnego opodatkowania. Informatyzacja. Przepływ informacji. Niektóre czynniki wpływające na wzrost stopy zwrotu z inwestycji Stopa wzrostu gospodarczego. Koszty produkcji. Obciążenia podatkowe. Dojrzałość sektorów. Mobilność kapitału a podatki Cel obniżanie kosztów podatkowych związanych z inwestowaniem i realizacją dochodów z inwestycji. Niektóre koszty podatkowe związane są m.in. z: Globalnymi obciążeniami podatkowymi zwiększającymi w efekcie koszty produkcji. Stawkami CIT od dochodów spółek kapitałowych. Obciążeniami podatkowymi i socjalnymi płac pracowników/menedżerów. Regulacjami dotyczącymi cen transferowych. Kosztami poboru podatków: Niepewność prawa zmienność, stopień skomplikowania. Księgowość podatkowa. 2
Elementy strategii podatkowej wpływające na wzrost atrakcyjności kraju Obniżanie globalnych obciążeń podatkowych. Obniżanie stawek CIT. Obniżanie publicznoprawnych obciążeń płac (PIT, ZUS). Zwiększenie pewności prawa. Czy specjalne przywileje (np. SSE, ulgi inwestycyjne) są właściwym rozwiązaniem? Szkodliwa konkurencja czy szkodliwa harmonizacja podatkowa? Warunek umożliwiający obniżanie obciążeń podatkowych Nie jest prawdą, że każde obniżanie stawek podatkowych wiąże się ze wzrostem wpływów budżetowych. wpływy budżetowe wysokość obciążeń podatkowych Warunek umożliwiający obniżanie obciążeń podatkowych Poziom deficytu budżetowego i długu publicznego jest obecnie jednym z największych problemów finansów publicznych. Wydatki na obsługę długu publicznego stanowią ponad 13% 3
wydatków budżetu centralnego. Nie należy przeceniać możliwości dokonania oszczędności w wydatkach publicznych. 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Japan Greece Belgium Italy Portugal Austria Hungary Turkey Denmark France Sweden Spain Netherlands Poland Finland United Kingdom Canada Iceland Germany Slovak Republic United States New Zealand Switzerland Ireland Mexico Korea Norway Czech Republic Australia Luxembourg 4
500 000,0 450 000,0 400 000,0 350 000,0 300 000,0 250 000,0 200 000,0 150 000,0 100 000,0 50 000,0 0,0 XII 1999 XII 2000 VI 2001 XII 2001 III 2002 VI 2002 IX 2002 XII 2002 III 2003 VI 2003 IX 2003 XII 2003 III 2004 VI 2004 2) Warunek umożliwiający obniżanie obciążeń podatkowych Dlatego należy przyjąć następujące założenia co do wydatków publicznych: Dokonanie możliwych oszczędności. Wzrost wydatków publicznych wolniejszy niż wzrost PKB aż do uzyskania nadwyżki budżetowej. Stopniowe ograniczanie wysokości obciążeń podatkowych. 5
Obniżanie globalnych obciążeń podatkowych 45 Podatki w relacji do PKB w krajach UE-15, UE-8, krajach bałkańskich oraz krajach WNP 40 35 30 25 20 15 10 5 0 UE-15 UE-8 Kraje bałkańskie WNP PIT CIT VAT Podatek akcyzowy Składki Cła Podatki m ajątkowe Pozostałe podatki 45 40 35 30 25 20 EU15 total Europe OECD Pacific America 15 10 5 0 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1996 1996 6
Stawki CIT w UE 7
Stawki VAT w UE Zwiększenie pewności prawa zbyt duża ilość aktów prawnych (prawo daniowe obejmuje ok. 700 aktów prawnych), używanie pojęć nieostrych (np. reprezentacja, prezenty), system odniesień uniemożliwiający interpretację niektórych ustaw, błędy konstrukcyjne i definicyjne, częste zmiany przepisów (np. ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nowelizowana była ok. 100 razy), nadmierne kompetencje organów podatkowych w zakresie interpretacji przepisów i zachowania podatników, 8
niekonstytucyjność niektórych przepisów (np. stawki podatku akcyzowego regulowane de facto w drodze rozporządzenia), nadmierna restrykcyjność niektórych przepisów. Złudzenia Przecenianie roli inwestycji zagranicznych. 7,8 mld dol./1500 miejsc pracy=520.000 na jedno miejsce. Duch przedsiębiorczości. Ulgi dla dużych inwestorów. Inwestycje są powodowane głównie niskimi kosztami produkcji (płac) a nie zachętami podatkowymi. Spotykają się ze słuszną reakcją negatywną innych państw. Powodują być może spektakularne inwestycje ale nie ożywiają ducha przedsiębiorczości. Powodują przerzucenie ciężaru podatkowego na innych podatników. Harmonizacja podatkowa. Może być szkodliwa jeżeli powoduje obniżenie konkurencyjności harmonizacja stawek, ograniczanie suwerenności. W pewnych przypadkach jest usprawiedliwiona podwójne opodatkowanie. Wątpliwe harmonizacja przedmiotu opodatkowania i podstawy opodatkowania. Strategia podatkowa Strategia podatkowa powinna być nakierowana na tworzenie stabilnego i prostego systemu podatkowego o niskim poziomie obciążeń. Rozwiązania podatkowe powinny być powszechne a nie różnicowane w zależności od typu inwestycji (duża/mała, krajowa/zagraniczna, obszarowo). 9
Ryszard Sowiński ryszard.sowinski@sobieski.org.pl Przy prostych podatkach i niskim poziomie obciążeń potanieją koszty produkcji, zwiększy się popyt wewnętrzny i żadne dodatkowe zachęty (wakacje podatkowe, ulgi inwestycyjne) nie będą potrzebne. 10