Ruch naturalny. (natural movement of population)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ruch naturalny. (natural movement of population)"

Konrad Klimek
9 lat temu
Przeglądów:

1 Ruch naturalny (natural movement of population)

2 Ruch naturalny Podstawowymi komponentami ruchu naturalnego są urodzenia i zgony. Ruch naturalny ludności to tradycyjnie również zdarzenia powodujące zmiany stanu cywilnego: małżeństwo, rozwód, separacja (ew. unieważnienie związku małżeńskiego).

Ruch naturalny ludności to tradycyjnie również zdarzenia

3 Urodzenia i zgony czynniki determinujące ich poziom Urodzenia Liczba i struktura kobiet w wieku rozrodczym Liczba zawieranych małżeństw i struktura nowożeńców wg wieku Liczba oraz struktura wg wieku migrantek ze wsi do miasta Wzorzec płodności Wzorzec umieralności, zwłaszcza dziecięcej i niemowlęcej Polityka zatrudnienia, zwłaszcza stopień aktywizacji zawodowej kobiet Czynniki wymierne Czynniki niewymierne Zgony Liczba i struktura ludności wg płci i wieku Wzorzec umieralności w płci i wieku Wzorzec umieralności wg przyczyn zgonów Zmiany w poziomie życia ludności (m.in. dieta, warunki zdrowotne, mieszkaniowe, pracy, stopień degeneracji środowiska naturalnego) Poziom wykształcenia społeczeństwa Perspektywy wychowania i wykształcenia potomstwa w powiązaniu z warunkami życia ludności Zasięg oddziaływania służby zdrowia Postęp medycyny w zwalczaniu przedwczesnej umieralności System płac, dodatków rodzinnych i innych bodźców ekonomicznych Warunki mieszkaniowe Dostępność środków antykoncepcyjnych Działanie przepisów prawnych dopuszczających przerywanie ciąży Wierzenia religijne

niewymierne Zgony Liczba i struktura ludności wg płci i wieku Wzorzec umieralności w płci i wieku Wzorzec umieralności wg przyczyn zgonów Zmiany w poziomie życia ludności (m.in.

4 Rejestracja zdarzeń ruchu naturalnego Zdarzenia ruchu naturalnego w większości podlegają ciągłej rejestracji, którą zajmują się urzędy stanu cywilnego. W powojennej Polsce powszechna, cywilna (świecka) rejestracja ruchu naturalnego ludności obowiązuje od 1946 roku.

5 Małżeńskość

6 Małżeństwo Oznacza zawarcie związku pomiędzy dwiema osobami płci odmiennej, pociągającego za sobą pewne wzajemne prawa i obowiązki współmałżonków, ustalone w przepisach prawnych i zwyczajach. Małżeństwo konkordatowe W 1993 roku pomiędzy Rządem RP a Watykanem podpisana zostaje umowa, na mocy której związki zawarte w kościele rzymskokatolickim są równoprawne ze związkami zawartymi w USC. Powinny być zarejestrowany w USC w ciągu 5 dni po zawarciu. Konkordat wprowadził nową kategorię separacji.

Małżeństwo konkordatowe W 1993 roku pomiędzy Rządem RP a Watykanem podpisana zostaje umowa, na mocy której związki zawarte

7 Małżeństwa na wsi i w mieście Uwzględniający kryterium miejsca zamieszkania (miasto/wieś) podział zawartych związków małżeńskich ma charakter umowny, przy czym jako kryterium przyjęto miejsce stałego zamieszkania męża.

związków małżeńskich ma charakter umowny, przy czym

8 Związki konkubinackie Inaczej związki kohabitacyjne, noszące znamiona małżeństwa lecz, nie objęte sprawozdawczością bieżącą. Sprawozdawczość bieżąca rejestruje związki formalne natomiast konkubinaty rejestruje wyłącznie spis powszechny.

9 Rozwody Rozwiązanie związku małżeńskiego przez odpowiedni sąd w formie przypisanej prawem. W polskiej praktyce statystycznej informacje o rozwodach rozpatrywane są co najmniej w trzech ujęciach: według wieku małżonków w momencie zawarcia małżeństwa według wieku małżonków w momencie rozpoczęcia oddzielnego zamieszkiwania według stażu małżeńskiego

W polskiej praktyce statystycznej informacje o rozwodach rozpatrywane są co najmniej w

10 Współczynniki małżeństw Natężenie (inaczej częstość) zawierania związków małżeńskich jest oceniana wstępnie na podstawie ogólnego współczynnika zawierania małżeństw (W m ) Gdzie: M t ogólna liczba małżeństw zawartych w okresie t L t liczba ludności w połowie badanego okresu lub średnia liczba ludności w badanym okresie C constans (100 lub 1000)

Gdzie: M t ogólna liczba małżeństw zawartych w okresie t L t liczba ludności w połowie

11 Współczynniki małżeństw (2) W celu ograniczenia wpływu zmian w strukturze ludności według wieku na poziom tego zjawiska oblicza się jeszcze inne współczynniki, lepiej charakteryzujące proces zawierania małżeństw umieszczając w mianowniku ogólną liczbę ludności uprawnionej do zawierania małżeństw, a mianowicie osoby w wieku 20 lat i więcej.

charakteryzujące proces zawierania małżeństw umieszczając w mianowniku ogólną liczbę

12 Współczynniki rozwodów Analogicznie obliczane są współczynniki rozwodów (W r ). Ze względu na niskie wartości współczynniki te, wyrażane są często w przeliczeniu na 10 tys. ludności. Do oceny tego zjawiska stosuje się też inny wzór ukazujący wzajemne relacje liczby rozwodów w stosunku do liczby zawartych w tym samym roku małżeństw. Gdzie: R t liczba udzielonych rozwodów w okresie t. M t liczba zawartych małżeństw w okresie t. C constans (1000 lub 10000)

Do oceny tego zjawiska stosuje się też inny wzór ukazujący wzajemne relacje liczby rozwodów w stosunku do liczby

13 Cząstkowe współczynniki małżeństw i rozwodów Z uwagi na ograniczoną wartość poznawczą współczynników o charakterze ogólnym, podstawą analiz szczegółowych (zawierania małżeństw i udzielania rozwodów) są zazwyczaj współczynniki cząstkowe. Są to współczynniki liczone oddzielnie dla różnych grup wieku.

szczegółowych (zawierania małżeństw i udzielania rozwodów) są zazwyczaj

14 Małżeństwa i rozwody w Polsce (w tys.) ,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0, Małżeństrwa Rozwody

1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979

15 210 Małżeństwa i rozwody w Polsce (w tys.) miasta i wieś Małżeństwa Miasta Rozwody Miasta Małżeństwa Wieś Rozowdy Wieś

60 50 40 30 20 10 0 46 48 1950 52 54 56 58 1960 62 64 66 68 1970 72 74 76 78

16 14 12 Małżeństwa i rozwody w Polsce (na 1000 osób) Małżeństrwa Rozwody

62 64 66 68 1970 72 74 76 78 1980 82 84 86 88 1990

17 16,0 14,0 Małżeństwa i rozwody w Polsce (na 1000 osób) miasta i wieś 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Małżeństwa Miasta Rozwody Miasta Małżeństwa Wieś Rozowdy Wieś

72 73 74 75 76 77 78 79 1980 81 82 83 84 85 86 87 88 89 1990 91 92 93 94 95 96 97 98 99 2000 01

18 Małżeństwa zawarte w Polsce w latach Ogółem Miasta Miasta Wieś Wieś

1997 1998 1999 2000 2001 2002 1970 1975 1980 1985 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

19 Małżeństwa rozwiązane w Polsce w latach % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% przez śmierć męża przez śmierć żony przez rozwód

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

20 Małżeństwa istniejące w Polsce w latach ogółem miasta wieś

1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

21 Małżeństwa zawarte i rozwiązane w Polsce w latach Zawarte Rozwiązane

22 Nadwyżka małżeństw zawartych nad rozwiązanymi w Polsce w latach Ogółem Miasta Wieś

23 Nowożeńcy mężczyźni wg wieku w latach lat i mniej lat i więcej

24 Nowożeńcy kobiety wg wieku w latach lat i mniej lat i więcej

25 120,0 Nowożeńcy mężczyźni wg wieku w latach (na 1000 osób) 100,0 80, , , ,0 0,0 19 lat i mniej lat i więcej

26 120,0 Nowożeńcy kobiety wg wieku w latach (na 1000 osób) 100,0 80, , , ,0 0,0 19 lat i mniej lat i więcej

27 Nowożeńcy wg wieku w Polsce w roku 2013

29 Crude marriage and divorce rates, EU-27, (per inhabitants) 9,0 8,07,9 7,0 6,8 6,3 6,0 5,0 5,2 4,5 Crude marriage rate Crude divorce rate (1) 4,0 3,0 2,0 1,0 1,0 1,5 1,6 1,8 2,0 (1) 1971 instead of 1970; 2008 instead of Source: Eurostat (online data codes: demo_nind and demo_ndivind) 0,

30 8,0 Crude Mariage and Divorce Rates in 2010 (per 1000 ihabitants) 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Turkey Cyprus FYR of Macedonia Malta Poland Montenegro Lithuania Denmark Finland Switzerland Romania Sweden Greece Liechtenstein Iceland Croatia Norway Slovakia Germany Ireland EU-27 Austria Czech Republic Netherlands United Kingdom Belgium Latvia France Estonia Portugal Spain Italy Hungary Luxembourg Bulgaria Slovenia Crude Marriage Rate Crude Divorce Rate

31 Przeciętny staż małżeński rozwodzących się w Europie w 2008 roku (Eurostat)

32 Ogólny współczynnik małżeństw i rozwodów w Europie w 2010 roku (Eurostat)

33 Struktura ludności wg stanu cywilnego

34 Stan cywilny Wolny Małżeński Wdowi Rozwiedziony Separowany

35 Stan cywilny Struktura ludności wg stanu cywilnego musi być rozpatrywana zawsze w ścisłym związku z wiekiem i płcią ludności Przy porównaniach międzynarodowych warto zwrócić uwagę na często odmienne przepisy prawne dopuszczające zawarcie i rozwiązanie małżeństwa

36 Stan cywilny wg płci w Polsce w roku 2002 roku

38 Stan cywilny wg płci w Polsce w roku 2002 roku

39 Ludność w wieku 15 lat i więcej wg stanu cywilnego prawnego, wieku i płci (NSP 2011)

40 Odsetek kawalerów/panien w grupach wieku (NSP 2011) Mężczyźni Kobiety lat i więcej

41 Odsetek żonatych/zamężnych w grupach wieku (NSP 2011) Mężczyźni Kobiety lat i więcej

42 Kawalerowie, panny wg wieku (NSP 2011) Mężczyźni Kobiety lat i więcej

43 Zagadnienia na egzamin 1. Wymień elementy ruchu naturalnego. 2. Skąd pochodzą dane o ruchu naturalnym? 3. Jak przyporządkowuje się małżeństwa do populacji wsi i miast? 4. Związki nieformalne: skąd pochodzą dane? 5. Współczynniki małżeństw i rozwodów. Budowa. 6. Warość współczynnik małżeństw i rozwodów w 2014 roku. 7. W jaki sposób rozwiązywane są małżeństwa? 8. Procent małżeństw rozwiązywanych przez śmierć męża, żony i przez rozwód w 2014 roku. 9. Małżeństwa zawarte i rozwiązane w 2014 roku: czego jest więcej? 10. Małżeństwa zawarte i rozwody w 2014 roku: czego jest więcej? 11. Objaśnij wykres nr 25 lub Dlaczego wśród mężczyzn jest większy odsetek kawalerów niż wśród kobiet panien? 13. Dlaczego wśród kobiet jest większy odsetek wdów niż wsród mężczyzn wdowców?

Podobne dokumenty

System opieki zdrowotnej na tle innych krajów

System opieki zdrowotnej na tle innych krajów Dr Szczepan Cofta, Dr Rafał Staszewski Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego im. K. Marcinkowskiego