Raport V PMzA NTL-2010-1-B2 V Porównania Midzylaboratoryjne z Akustyki NTL-2010-1-B2 Bronisławów 23.04.2010r. Opracował: mgr Mikołaj Kirpluk Warszawa, maj 2010 Uwaga: niniejszy raport moe by kopiowany jedynie w całoci!
Spis treci: str. 1. Informacje ogólne...3 2. Dokumenty odniesienia...4 3. Program porówna midzylaboratoryjnych...4 3.1 Program B2 - wyznaczony punkt pomiarowy - ródło hałasu przy obecnoci istotnego tła akustycznego....5 4. Kryteria oceny...7 4.1 Badanie biegłoci...7 4.2 Porównanie midzylaboratoryjne...7 4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score)...8 4.2.2 Wskanik E n...8 5. Wyniki porówna midzylaboratoryjnych...9 6. Podsumowanie...10 Załczniki Załcznik A Badanie stabilnoci sygnału - wyniki rejestracji w punkcie referencyjnym Zestawienie wyników uzyskane przez dane uczestniczce laboratorium - przesłane indywidualnie kademu uczestniczcego laboratorium mgr Mikołaj Kirpluk str. 2 z 12
1. Informacje ogólne Celem badania była weryfikacj i podnoszenie umiejtnoci uczestników bada oraz spełnienie wymaga jednostki akredytujcej w zakresie uczestnictwa w badaniach biegłoci i porównaniach midzylaboratoryjnych. Wyniki programu mog by wykorzystane dla okrelania wskaników statystycznych zwizanych z niepewnoci wyników bada oraz w celu doskonalenia warsztatu i metod badawczych. Porównania midzylaboratoryjne zorganizowała firma NTL-M.Kirpluk, posiadajca laboratorium akredytowane przez Polskiego Centrum Akredytacji numer AB 838 w zakresie bada akustycznych (szczegółowy zakres jest okrelony w dokumencie dostpnym na stronie internetowej PCA: www.pca.gov.pl). Zakres dotychczas udzielonej akredytacji nie obejmuje organizowania porówna midzylaboratoryjnych jako działalnoci akredytowanej. W porównaniach w programie B2 wziło udział łcznie 12 laboratoriów (11 laboratoriów uczestniczcych oraz laboratorium firmy NTL-M.Kirpluk jako Laboratorium Odniesienia). Uczestnicy bada przyjechali z własnym sprztem pomiarowym. Koordynatorem Bada (i te obserwatorem) jest Kierownik Laboratorium Badawczego firmy NTL-M.Kirpluk i zarazem jej właciciel - mgr Mikołaj Kirpluk (tel.k.0-502216620). Ocen prowadził zaproszony obserwator-ekspert techniczny - mgr in. Katarzyna Król. Wszyscy organizatorzy bada w osobach: Koordynatora, personelu pomocniczego i ekspertów technicznych, zostali zobowizani do zachowania poufnoci tosamoci i wyników bada poszczególnych uczestników, bezstronnoci w ocenie działa uczestników i wyników ich bada. Kady uczestnik bada został zobowizany do zachowania poufnoci uzyskanych przez siebie wyników pomiarów wzgldem pozostałych uczestników porówna midzylaboratoryjnych. Reklamacje s przyjmowane przez sze miesicy od daty przekazania raportu z wynikami badania. Reklamacje naley złoy do laboratorium badawczego na pimie. mgr Mikołaj Kirpluk str. 3 z 12
2. Dokumenty odniesienia W badaniach oparto si na nastpujcych dokumentrach: Przewodnik ISO/IEC 43-1:1997 Badanie biegłoci poprzez porównania miedzylaboratoryjne. Cz 1: Projektowanie i realizacja programów badania biegłoci. Metodyka referencyjna oraz czstotliwo prowadzenia okresowych pomiarów hałasu (z wyjtkiem hałasu impulsowego) w rodowisku, pochodzcego od instalacji lub urzdze - załcznik nr 6 do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymaga w zakresie prowadzenia pomiarów wielkoci emisji oraz pomiarów iloci pobieranej wody (Dz. U. Nr 206, poz. 1291), mgr Mikołaj Kirpluk "Statystyka w pomiarach akustycznych - podstawy" - referat opublikowany w Materiałach IV Zimowej Szkoły Zagroe Wibroakustycz-nych (luty 2006). 3. Program porówna midzylaboratoryjnych Badania biegłoci polegały na wykonaniu pomiarów w ramach programu B2 opracowanego przez Laboratorium Odniesienia firmy NTL-M.Kirpluk. W czasie realizacji zada laboratoria wypełniały raporty z pomiarów na przekazanych formularzach NTL-PT/ILC-F04-B2 dla kadego z zada, które po zakoczeniu pomiarów były podpisywane przez obserwatora, a nastpnie po wykonaniu niezbdnych oblicze przekazywane Koordynatorowi Bada. W czasie wykonywania pomiarów była prowadzona przez obserwatora ocena biegłoci na formularzu NTL-PT/ILC-F07-Z2 wg ustalonych kryteriów oceny biegłoci - poprzez przyznawanie punktów w skali od 0 do 2 wg zasady: 2-poprawnie, 1-akceptowalnie, 0-niepoprawnie lub brak. Ocenie - jako ocenie biegłoci - podlega te prawidłowe okrelenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. Ocena ta ma za zadanie selekcjonowanie laboratoriów, których wyniki bd uwzgldniane w kwalifikowanej redniej odniesienia dla wskanika oceny Z (patrz dalej). mgr Mikołaj Kirpluk str. 4 z 12
3.1 Program B2 - wyznaczony punkt pomiarowy - ródło hałasu przy obecnoci istotnego tła akustycznego. Punkt pomiarowy byłwyznaczony w miejscu oznaczonym krzyem (z tamy samoprzylepnej) na podłodze sali w odległoci ok. 5 m od kolumny głonikowej (stanowicej badane ródło hałasu - po lewej) oraz ok. 6 m od kolumny głonikowej (stanowicej tło akustyczne podczas pomiaru - umieszczonej po lewej stronie wzgldem osi wyznaczonej przez badane ródło hałasu a punkt pomiarowy) - patrz szkic poniej: ródło badanego hałasu kierunek wymaganej obserwacji wyznaczony punkt pomiarowy pomiar referencyjny ródło hałasu tła akustycznego ródło emitujce badany hałas stanowił wygenerowany cyfrowo zapis na płycie kompaktowej CD składajcy si z cyklicznie (ok. 42 sekund) powtarzajcego si dwiku - nagrania pracy kompresora. Tło akustyczne stanowiłszum róowy. Stabilno ródła była weryfikowana pomiarem cigłym (z rejestracj 1-sekundowego poziomu RMS) w punkcie referencyjnym - wyniki badania stabilnoci ródła w Załczniku A. mgr Mikołaj Kirpluk str. 5 z 12
Badana wielko: równowany poziom dwiku A. Kryteria oceny biegłoci: sprawdzenie toru pomiarowego (przy wykorzystaniu kalibratora), ustawienie miernika/mikrofonu na statywie, ukierunkowanie mikrofonu (pomiar hałasu - na ródło hałasu), ukierunkowanie mikrofonu (pomiar tła - na wyłczone ródło hałasu), sprawno wykonania pomiaru (zanotowa czas wykonywania badania) Procedura badawcza: pomiar wykonuje laboratorium odniesienia bez obecnoci uczestników, - równolegle odbywa si pomiar w punkcie referencyjnym. pomiar wykonuje laboratorium uczestnika bez obecnoci innych uczestników, - równolegle odbywa si pomiar w punkcie referencyjnym, - obserwator wypełnia formularz NTL-PT/ILC-F07-Z2 Dodatkowo - jako punkt kontrolny - kady miernik został sprawdzony tym samym kalibratorem SV-30A nr 17526 (własno NTL-M.Kirpluk). Badanymi wielkociami były wyniki pomiarów wymaganych do oceny emisji hałasu w rodowisku (ta sama procedura obowizuje przy pomiarze hałasu instalacyjnego wewntrz pomieszcze przeznaczonych do przebywania ludzi): równowany poziom dwiku A badanego hałasu razem z tłem akustycznym, równowany poziom dwiku A samego tła akustycznego. W wyniku badania naleało okreli poziom emisji badanego hałasu - jako rónic logarytmiczn zmierzonego poziomu imisji (badany hałas i tło akustyczne) i zmierzonego poziomu tła akustycznego. mgr Mikołaj Kirpluk str. 6 z 12
4. Kryteria oceny 4.1 Badanie biegłoci Ocena na podstawie punktów przyznawanych przez obserwatorów podczas wykonywania pomiarów przez uczestnika bada biegłoci. Wynik bdzie podany jako warto procentowa Bb maksymalnej liczby punktów: Bb = uzyskana liczba punktów liczba prawidlowych wyników 100% maks. liczba punktów liczba wynikow w zadaniu Kryteria punktacji s utajnione wzgldem uczestników programu w czasie trwania bada - zostali oni zapoznani z nimi dopiero po zakoczeniu bada! Ocenie - jako ocenie biegłoci - podlega te prawidłowe okrelenie wyników badania na podstawie pomiarów wykonanych przez dane laboratorium. Ocena ta ma za zadanie selekcjonowanie laboratoriów, których wyniki bd uwzgldniane w redniej odniesienia dla wskanika oceny Z (patrz dalej) - informacja w raporcie (kody uczestników). Kryteria oceny: wskanik Bb Bb 50% Bb<50% ocena zadowalajca niezadowalajca 4.2 Porównanie midzylaboratoryjne UWAGA: wszelkie obliczenia statystyczne s wykonywane dla ekspozycji wzgldnej ( odlogarytmowany poziom dwiku) - jako prawidłowej wielkoci fizycznej - okrelonej zalenoci: E = p p 2 2 0 = 10 0,1 L mgr Mikołaj Kirpluk str. 7 z 12
4.2.1 Reszta standaryzowana Z (ang. z -score) Wskanik Z dla i-tego laboratorium jest okrelony wzorem: Z i = i s ref gdzie: i - wynik i -tego laboratorium - rednia arytmetyczna z uzyskanych wyników - wynik umownie dokładny s - estymata odchylenia standardowego populacji wyników ref Kryteria oceny: parametr Z z 2 2 < z < 3 3 z ocena zadowalajca wtpliwa niezadowalajca Ocen wskanika Z przeprowadzono dla redniej kwalifikowanej, tj. po odrzuceniu wyników odstajcych. 4.2.2 Wskanik E n Ocena na podstawie wskanika E n, stosowanego do oceny wyników ILC z laboratorium odniesienia*, okrelona jest wzorem: gdzie: E n = U lab 2 lab + U ref 2 ref lab - wynik laboratorium - przeliczony na ekspozycje wzgldn ref U lab - wynik laboratorium odniesienia - przeliczony na ekspozycje wzgldn - niepewno wyniku laboratorium** U - niepewno wyniku laboratorium odniesienia** ref Kryteria oceny: wskanik E n E n 1 E n >1 ocena zadowalajca niezadowalajca *) laboratorium odniesienia jest laboratorium badawcze firmy NTL-M.Kirpluk, akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji, nr akredytacji AB 838. **) uwzgldniane te zakresy niepewnoci wyraonych w ekspozycji wzgldnej, które posiadaj niepusty zbiór czci wspólnej danego przedziału niepewnoci (powyej lub poniej wartoci redniej) i przedziału wyznaczonego przez wyniki lab i ref. mgr Mikołaj Kirpluk str. 8 z 12
5. Wyniki porówna midzylaboratoryjnych Wyniki porówna midzylaboratoryjnych zestawiono poniej. UWAGA: brak kwalifikacji wyniku do redniej oznacza, e laboratorium zostało ocenione wg wskanika Bb<70% lub byłbłd gruby. Program B2 - uczestniczyło łcznie 12 laboratoriów: równowany poziom dwiku A emitowanego hałasu: Program B2 L A eq em. Lem Lp.dod. Lem wynik kwalifikowany rednie 79,4 93,9 79,5 kod laboratorium +σ 0,13 +σ 0,11 σ -0,13 σ -0,11 +σ pop. 0,34 σ pop. -0,37 emisja pop. 1,1 punkt kontrolny kwalifikacja reszta standaryzowana Z kwalifikowana wskanik i En wzgldem laboratorium odniesienia L em +U R,95+ -U R,95- L p.dod. 1-tak / 0-nie Z kwal. ocena E n ocena REF 79,1 0,9-1,1 93,9 1 1,06 zadowalajca - - REF 621 79,8 0,8-0,9 93,9 1 0,92 zadowalajca 0,7 0,55 zadowalajca 682 79,4 0,9-1,2 94,0 1 0,25 zadowalajca 0,3 0,21 zadowalajca 782 78,4 0,9-0,9 94,6 0 2,74 wtpliwa -0,7-0,50 zadowalajca 468 972 79,9 0,9-1,0 94,0 1 1,23 zadowalajca 0,8 0,60 zadowalajca 871 79,7 0,7-0,9 94,1 1 0,62 zadowalajca 0,6 0,47 zadowalajca 842 79,7 1,3-1,3 94,3 1 0,62 zadowalajca 0,6 0,39 zadowalajca 302 79,6 1,1-1,1 94,1 1 0,32 zadowalajca 0,5 0,36 zadowalajca 847 78,9 1,1-1,4 94,0 1 1,56 zadowalajca -0,2-0,13 zadowalajca 892 78,8 1,4-1,4 94,0 1 1,81 zadowalajca -0,3-0,16 zadowalajca 409 79,8 1,4-1,4 94,5 1 0,92 zadowalajca 0,7 0,44 zadowalajca 934 78,8 0,9-1,2 94,2 0 1,81 zadowalajca -0,3-0,22 zadowalajca REF-2 79,5 1,3-1,8 93,8 1 0,04 zadowalajca 0,4 0,22 zadowalajca +σ pop. 0,43 +σ pop. 0,23 σ pop. -0,48 σ pop. -0,24 pop. 1,5 pop. 0,8 Komentarz do wyników: laboratorium 782 uzyskało wtpliwy wynik wskanika Z przy zadowalajcym wyniku En - uzyskanym w granicach oszacowanej niepewnoci. Uwaga: uzyskane wyniki dotycz wyłcznie zakresu prowadzonych porówna midzylaboratoryjnych. koniec raportu z badania mgr Mikołaj Kirpluk str. 9 z 12
6. Podsumowanie W badaniach porównawczych w programie B2 uczestniczyło łcznie 12 laboratoriów. Wyniki uczestników porówna midzylaboratoryjnych dla wskanika reszty standaryzo-wanej Z dla redniej kwalifikowanej, poza 1 wynikiem wtpliwym, były zadowalajce. Wskanik E n oceny wzgldem laboratorium odniesienia w Zadaniu był zadowalajcy dla wszystkich uczestników. Wszystkie laboratoria, które uzyskały wyniki wtpliwe lub niezadowalajce powinny samodzielnie zanalizowa przyczyny takich rezultatów. Wszystkie laboratoria, które uzyskały cho jeden wynik niezadowalajcy lub 20% wyników wtpliwych, powinny, zgodnie z zaleceniami Polskiego Centrum Akredytacji (dokument DA-05, wyd.4), powtórzy swój udział w badaniach biegłoci jeszcze w biecym cyklu akredytacji. Warszawa, 2010-05-05 podpis Koordynatora Bada mgr Mikołaj Kirpluk str. 10 z 12
Załcznik A Badanie stabilnoci sygnału Program B2 Zapis przebiegów 1-sekundowych w punkcie referencyjnym (L A eq imisja, L A eq tło akustyczne ) - fragment: mgr Mikołaj Kirpluk str. 11 z 12
Zmierzone wartoci w punkcie referencyjnym: Badanie stabilnoci sygnału Program B2 kod lab. od godz. do godz. imisja tło akustyczne data tło 08:50 37,5 tło w sali REF 09:27 09:40 81,5 77,6 871 09:46 10:03 81,6 77,7 682 10:10 10:24 81,5 77,5 621 10:45 11:04 81,6 77,7 892 11:12 11:29 81,4 77,5 782 12:00 12:16 81,6 77,6 934 12:20 12:40 81,4 77,4 972 12:50 13:05 81,7 77,6 842 15:23 15:40 81,6 77,5 302 15:45 16:01 81,7 77,6 847 16:10 16:25 81,7 77,6 409 16:55 17:10 81,7 77,7 rednia 81,6 77,6 2010-04-23 +σ pop +0,10 +0,09 σ pop -0,11-0,09 82 81,5 81 80,5 80 79,5 imisja tło akustyczne 79 78,5 78 77,5 77 REF 871 682 621 892 782 934 972 842 302 847 409 mgr Mikołaj Kirpluk str. 12 z 12