Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru

Transkrypt

1 Centralne Laboratorium Badawcze (CLB) Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru Praca nr Warszawa, grudzien 2008

2 Opracowanie wyników uzyskanych w międzylaboratoryjnych badaniach porównawczych zawierające oszacowanie niepewności pomiaru Praca nr Słowa kluczowe: kompatybilność elektromagnetyczna, emisja promieniowana, GTEM, korelacja Kierownik pracy: Andrzej Chudzinski Wykonawcy pracy: Adam Borowski Justyn Połujan Jan Bogucki Kierownik Zakładu: Adam Borowski Copyright by Instytut Łączności, Warszawa

3 Spis treści 1. Wprowadzenie Zasady uczestnictwa w międzylaboratoryjnych badaniach porównaniach Realizacja międzylaboratoryjnych badań porównawczych w roku Wynik międzylaboratoryjnych badań porównawczych... 5 Załącznik Załącznik

4 1. Wprowadzenie Polskie Centrum Akredytacji (PCA) przykłada dużą wagę do uczestnictwa laboratoriów w porównaniach międzylaboratoryjnych. Wyniki uczestnictwa laboratoriów w takich programach są istotnym elementem ich oceny w procesach akredytacji i nadzoru. Porównania międzylaboratoryjne to jeden z podstawowych elementów wykazania kompetencji technicznych akredytowanych laboratoriów. Realizując zalecenia PCA oraz politykę zapewnienia wymaganej spójności pomiarowej zorganizowano w Laboratorium Kompatybilności Elektromagnetycznej CLB program porównań międzylaboratoryjnych w dziedzinie pomiaru emisji promieniowanej w komorze GTEM. Zorganizowano i przeprowadzono cztery programy porównań międzylaboratoryjnych w tym zakresie. 2. Zasady uczestnictwa w międzylaboratoryjnych badaniach porównaniach Organizatorem programu badań międzylaboratoryjnych w dziedzinie pomiaru emisji promieniowanej w komorze GTEM jest Instytut Łączności, który organizuje te badania z innymi laboratoriami we własnym zakresie; Obiektem porównań jest źródło promieniowanie izotropowego Schaffner KSQ 1000 o numerze seryjnym 18474, stanowiące własność Instytutu Łączności. Źródło KSQ 1000 jest zbliżone do obiektów, które laboratoria EMC mierzą w swojej normalnej praktyce; Wartości mierzonej cechy znajdują się w zakresie, który laboratoria mierzą w swojej normalnej praktyce; Szczegółowe zasady międzylaboratoryjnych badań porównawczych są przedstawione w procedurze pomiarowej: Porównania międzylaboratoryjne w zakresie pomiarów emisji promieniowanych w komorze GTEM, Instytut Łączności 2008, stanowiącej Załącznik 1 do niniejszego projektu badawczego. 3. Realizacja międzylaboratoryjnych badań porównawczych w roku 2008 Na propozycje CLB Instytutu Łączności przeprowadzenia pomiarów porównawczych emisji promieniowanej źródła KSQ 1000 odpowiedziały pozytywnie następujące Laboratoria: Laboratorium firmy PLUM Sp. z o.o Kleosin, ul. Ignatki 27a; UKE Gospodarstwo Pomocnicze Centralne Laboratorium Badań Technicznych, Warszawa, ul. Kasprzaka 18/20; Laboratorium Instytutu Łączności, Wrocław, ul Swojczyńska 38; Laboratorium OBR Predom, Warszawa, ul Krakowiaków 53. Ostatecznie udało się porównać wyniki badań między Laboratoriami IŁ Warszawa, PLUM i UKE Gospodarstwo Pomocnicze. Laboratorium Instytutu Łączności z Wrocławia nie przysłało wyników swoich pomiarów. Laboratorium OBR Predom nie ma możliwości odniesienia wyników swoich pomiarów do otwartego pola pomiarowego i 10 metrowej odległości pomiarowej. Porównanie wyników pomiarów zostanie przeprowadzone przyszłym roku. 4

5 4. Wyniki międzylaboratoryjnych badań porównawczych Wyniki międzylaboratoryjnych badań porównawczych w zakresie emisji promieniowanej zostały przedstawione w protokółach stanowiących Załącznik 2 do niniejszego Projektu Badawczego. 5

6 Załącznik 1 do projektu badawczego nr

7 INSTYTUT ŁĄCZNOŚCI Państwowy Instytut Badawczy CENTRALNE LABORATORIUM BADAWCZE Zespół Kompatybilności Elektromagnetycznej L1-5 Procedura CLB Nr IŁ - 01 Porównania międzylaboratoryjne w zakresie pomiarów emisji promieniowanych w komorze GTEM Egzemplarz nr 1. Wydanie

8 Spis treści 1. CEL PROCEDURY DOKUMENTY ODNIESIENIA ZAKRES STOSOWANIA INICJOWANIE BADAŃ KOORDYNACJA BADAŃ PORÓWNAWCZYCH PRZYGOTOWANIE PRÓBKI DO PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH ZASADY REALIZACJI BADAŃ PRZEBIEG POMIARU U OPRACOWANIE WYNIKU POMIARÓW

9 KARTA ZMIAN Zmiany są wprowadzane po zatwierdzeniu przez kierownika centralnego Laboratorium Badawczego. L.p. Strona Data Podpis 4

10 CEL PROCEDURY Celem procedury jest określenie zasad postępowania przy projektowaniu, organizowaniu i prowadzeniu porównań międzylaboratoryjnych dotyczących pomiarów emisji promieniowanych realizowanych przez różne laboratoria w komorach GTEM na podstawie dwustronnych porozumień z Laboratorium CLB Instytutu Łączności. DOKUMENTY ODNIESIENIA Klub Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB. Procedura KPLB Nr PT/ILC-1 Porównania międzylaboratoryjne. Wydanie 1. Przewodnik ISO/IEC 43-1 Proficiency testing by interlaboratory comparison Part 1: Development and operation of proficiency testing schemes, ISO/IEC, Genewa Tłumaczenie: Badanie biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne Część 1: Projektowanie i realizacja programów badania biegłości, PKN,Warszawa Polityka Polskiego Centrum Akredytacji dotycząca wykorzystywania badań biegłości/porównań międzylaboratoryjnych w procesach akredytacji i nadzoru laboratoriów, DA-05 (wydanie 2), PCA, Warszawa Porozumienie o współpracy pomiędzy Polskim Centrum Akredytacji i Klubem Polskich Laboratoriów Badawczych POLLAB z dnia r PN-EN :2007 Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC) Część 4-20: Metody badań i pomiarów. Badanie emisji i odporności w falowodach z poprzeczną falą elektromagnetyczną (TEM). ILAC-G13:2000 Wytyczne dotyczące wymagań wymagań odnośnie kompetencji organizatorów programów badania biegłości. ZAKRES STOSOWANIA Procedurę należy stosować przy pomiarach porównawczych emisji promieniowanych przez urządzenia elektryczne i elektroniczne, przeprowadzanych w komorach GTEM. INICJOWANIE BADAŃ Propozycje zakresu porównań międzylaboratoryjnych przedstawia zainteresowanym laboratoriom Laboratorium CLB Instytutu Łączności. KOORDYNACJA BADAŃ PORÓWNAWCZYCH Organizacją odpowiedzialną za koordynację badań jest Centralne Laboratorium Badawcze Instytutu Łączności. Zadania organizatora badań są opisanych w przewodniku ISO/IEC PRZYGOTOWANIE PRÓBKI DO PORÓWNAŃ MIĘDZYLABORATORYJNYCH W przypadku pomiarów emisji promieniowanej próbkę stanowi źródło promieniowania izotropowego Schaffner KSQ 1000 o nr fabrycznym 18474, IŁ Źródło KSQ 1000 jest własnością Instytutu Łączności w Warszawie. Instytut Łączności jest odpowiedzialny za jego konserwację i okresowe akalibracje. ZASADY REALIZACJI BADAŃ Koszty związane z organizacją badań są pokrywane przez Instytut Łączności, koszty przeprowadzania badań pokrywają uczestnicy. Koszt przesłania firmą kurierską źródła KSQ 1000 do uczestnika badań ponosi Instytut Łączności, koszt odesłania źródła uczestnik badania. 5

11 Termin przekazania wyników badań do Instytutu Łączności jest ustalany indywidualnie z każdym z uczestników badań. Forma sprawozdania z badań emisji promieniowanej KSQ 1000 jest ustalana indywidualnie z każdym z uczestników badań. PRZEBIEG POMIARU Warunki klimatyczne podczas pomiaru: temperatura otoczenia: od 15 C do 25 C; wilgotność względna: od 25 % do 75 %; ciśnienie atmosferyczne: od 86 kpa do 106 kpa; Pomiar emisji promieniowanej źródła KSQ 1000 w ekranowanej komorze bezodbiciowej należy wykonać zgodnie z PN-EN 55022:2006. Ostateczny pomiar powinien być wykonany z wykorzystaniem detektora quasi-peak. Pomiar emisji promieniowanej źródła KSQ 1000 w komorze GTEM należy wykonać zgodnie z PN-EN :2007; Wartość graniczną natężenia pola powinna być zgodna z Tablicą 6 przedstawioną w PN-EN 55022:2006, Rozdział 6. Ustawienie pomiarowe odbiornika pomiarowego powinno być następujące: Pomiar wstępny (detektor: MaxPeak) Tryb wybierania: ScanLin Pasmo rozdzielczości: 120 khz Skok częstotliwości: liniowy: 40 khz Czas pomiaru: 10 ms Pomiar finalny (deektor QPeak) Tryb wybierania: ScanLin Pasno rozdzielczości: 120 khz Skok częstotliwości: 40 khz Czas pomiaru: 1 s Wyniki pomiarów należy przedstawić skorelowane z metodą pomiarów w otwartym poligonie pomiarowym, dla 10 metrowej odległości pomiarowej. OPRACOWANIE WYNIKU POMIARÓW Wyniki pomiarów emisji promieniowanej E (dbμv/m) przez źródło KSQ 1000 należy przedstawić w funkcji częstotliwości f (MHz). na wykresie lub w tablicy. Jako kryterium oceny wyników porównania należy wyznaczyć współczynnik E, zdefiniowany jako: 6

12 E = ( X X ) U a 2 a b + U 2 b gdzie: X a wartość zmierzona w Laboratorium a; X b wartość zmierzona w Laboratorium b; U a niepewność rozszerzona pomiaru w Laboratorium a; U b niepewność rozszerzona pomiaru w Laboratorium b. Wskaźnik E powinien zawierać się w przedziale: - 1 E 1. Procedurę opracowali: Zatwierdził Kierownik CLB A.Chudzinski J.Połujan Adam Borowski 7

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30