Rynek robotów na świecie i w Polsce

Rynek robotów na świecie i w Polsce Autor: Kamil Neczaj Na zlecenie firmy Roboty Przemysłowe

1 Spis treści 1 Spis treści... 2 2 Wstęp... 3 3 Wrażliwośd branży na koniunkturę gospodarczą na świecie... 3 4 Aspekty makroekonomiczne - Co charakteryzuje paostwa zrobotyzowane?... 5 4.1 Korelacja z wskaźnikami makroekonomicznymi... 5 4.2 Sytuacja robotyzacji w Polsce w kontekście makroekonomii... 7 5 Sektory przemysłu stosujące linie zrobotyzowane - trendy na świecie i w Polsce - porównanie. 8 5.1 Sektor metalurgiczny... 8 5.2 Sektor elektroniczny... 9 5.3 Przetwórstwo żywności... 1 6 Czynności wykonywane przez roboty... 1 7 Podsumowanie... 11 2

2 Wstęp Robotyka jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin przemysłu. Wykorzystywane w fabrykach roboty odciążają ludzi od prostych powtarzających się zadao. Poniżej przedstawię specyfikę światowego rynku robotów i rynek polski w kontekście rozwoju gospodarczego naszego kraju i procesu przejścia z grupy paostw rozwijających się do grupy paostw rozwiniętych. 3 Wrażliwość branży na koniunkturę gospodarczą na świecie Warto zacząd od specyfiki branży. Roboty są urządzeniami traktowanymi przez przedsiębiorstwa jako inwestycje w środki trwałe związane z działalnością operacyjną. Pogorszenie koniunktury w gospodarce powoduje spadek opłacalności produkcji, więc także ograniczenia inwestycji, co bezpośrednio odbija się na rynku robotów przemysłowych. Wspomnianą zależnośd pokazują poniższe wykresy. Sprzedaż robotów przemysłowych na świecie wg IFR International Federation of Robotics Indeks 1 największych spółek technologicznych NYSE Arca Tech 1 3

Sztuk Porównując powyższe wykresy widad wysoką korelację. Jedynym wyjątkiem jest wysoki wzrost indeksu w latach 1999-2, który był spowodowany boomem spółek internetowych. Indeks okazał się wskaźnikiem wyprzedzającym tylko w czasie gwałtownego kryzysu w roku 28. Kryzys gospodarki w 28r. przełożył się na dużo gorszy wynik sprzedaży robotów w 29r. Poza tym ruchy indeksu są zbieżne ze zmianami zamówieo na roboty. W Polsce rynek robotów dopiero się rozwija. W porównaniu do ilości istniejących instalacji szybkośd wzrostu jest imponująca. Warto zauważyd, że ta szybkośd nie rośnie w znaczącym stopniu, więc trend ogólnej ilości instalacji ma stosunkowo stałe nachylenie. Z drugiej strony ze względu na małe nasycenie rynku oparł się on kryzysowi w 29 i w przeciwieostwie do reszty świata ilośd nowych instalacji znacznie wzrosła. 6 Ilośd robotów w Polsce 5 4 3 2 1 2 22 23 24 25 26 27 28 29 rok ilośd robotów w polsce sztuk zmiana ilości robotów Źródło: Rocznik Statystyczny Przemysłu 29, wyd. GUS 4

robotów na mln mieszkaoców 4 Aspekty makroekonomiczne - Co charakteryzuje państwa zrobotyzowane? 4.1 Korelacja z wskaźnikami makroekonomicznymi Paostwa zrobotyzowane to przede wszystkim paostwa rozwinięte. Bardzo dobrze widad to na wykresie zależności ilości robotów na mln mieszkaoców od inflacji. 3 25 2 15 1 5 Robotyzacja w zależności od inflacji 2 4 6 8 1 inflacja [%] Chiny Indie Japonia Tajlandia Francja Niemcy Włochy Hiszpania Szwecja Wielka Brytania Dla inflacji poniżej 6% zależnośd jest malejąca, a powyżej tej wartości ilośd robotów na mln mieszkaoców jest bardzo mała. Paostwa o wyższej inflacji są paostwami rozwijającymi się, a ich gospodarka opiera się przeważnie na pracy ludzi w przemyśle niż robotów, a często także na rolnictwie. Wraz z rozwojem gospodarczym, czego wskaźnikiem jest między innymi wskaźnik inflacji, rośnie zasób wiedzy mieszkaoców danego kraju i zwiększa się robotyzacja przemysłu. Wysokośd inflacji pokazuje dojrzałośd gospodarki i w pewnym sensie odzwierciedla ryzyko inwestycyjne w danym kraju, a branża robotyki jest ściśle związana z inwestycjami. 5

robotów na mln mieszkaoców 3 25 2 15 1 5 Robotyzacja w zależności od mediany wieku 25 3 35 4 45 5 mediana wieku [lat] Chiny Indie Japonia Tajlandia Francja Niemcy Włochy Hiszpania Szwecja Warto zauważyd, że robotyzacja jest konieczna w starzejącym się społeczeostwie. Proces starzenia się społeczeostwa jest także charakterystyczny dla krajów rozwiniętych. Im starsi mieszkaocy tym mniej ludzi jest zdolnych pracowad w fabrykach, więc są oni zastępowani robotami. Nie ma oczywistych zależności między PKB/osobę, bezrobociem lub średnimi zarobkami, a robotyzacją. Oznacza to, że roboty nie wpływają bezpośrednio na zatrudnienie, a także nie są bezpośrednio związane z PKB paostwa. Te dwie wartości zależą w większym stopniu od regulacji prawno-podatkowych. Liczba robotów na mln mieszkaoców w zależności od PKB na osobę Liczba robotów na mln mieszkaoców w zależności od stopy bezrobocia 5 3 4 3 2 25 2 15 1 1 5 5 1 15 2 25 3 Chiny Indie 5 1 15 Chiny Indie Japonia Tajlandia Japonia Tajlandia Francja Niemcy Francja Niemcy Włochy Hiszpania Włochy Hiszpania Szwecja Wielka Brytania Szwecja Wielka Brytania 6

195 196 1966 1968 197 1972 1974 1976 1978 198 1982 1984 1986 1988 199 1992 1994 1996 1998 2 22 24 26 28 4.2 Sytuacja robotyzacji w Polsce w kontekście makroekonomii Polska jest zaliczana do krajów mało zrobotyzowanych, a jednocześnie krajów rozwijających się. Mimo to od czasu przemian ustrojowych na początku lat 9tych zaczynamy doganiad pod tym względem paostwa zachodniej Europy. Bardzo ważnym czynnikiem przyspieszającym ten rozwój są przeróżne dotacje z Unii Europejskiej. Gospodarka naszego kraju stabilizuje się, a inflacja spada. W ostatnich czasach obserwuje się także zjawisko starzenia się społeczeostwa. Jak widad te dwa aspekty są silnie skorelowane z robotyzacją, utrzymanie tych trendów powinno pokryd się z utrzymaniem trendu wzrostowego w robotyzacji przemysłu krajowego. 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Mediana wieku w Polsce, źródło GUS mężczyźni kobiety 7

Sztuk 5 Sektory przemysłu stosujące linie zrobotyzowane - trendy na świecie i w Polsce - porównanie Sprzedaż robotów w Polsce z podziałem na branże Sprzedaż robotów na świecie z podziałem na branże Ilośd robotów w Polsce w sektorach o największej dynamice robotyzacji 8 7 6 5 4 3 2 1 spożywczy chemiczny tworzywa metalowy elektroniczny sztuczne 28 48 26 548 22 451 29 94 37 778 39 73 5.1 Sektor metalurgiczny Porównując zamówienia z poszczególnych branż w Polsce i na świecie możemy zauważyd, że w 29r. w Polsce udział zamówieo dla sektora metalurgicznego był stosunkowo niski, co może 8

wskazywad na niezbyt rozwinięty przemysł metalowy w naszym kraju lub rozwój robotyzacji sektora w przyszłości. 5.2 Sektor elektroniczny Porównując światowe zamówienia robotów do powyższego wykresu przedstawiającego nasycenie przemysłu światowego możemy zauważyd, że najszybciej robotyzowana jest elektryka/elektronika, w której jednocześnie w tej chwili pracuje stosunkowo mało robotów. Trend ten jest widoczny także na wykresach zamówieo nowych robotów w Japonii, gdzie 21r. prawie połowa zamówieo na rynku robotyki pochodziła z branży elektronicznej. 6 Zamówienia robotów i manipulatorów w Japonii przez poszczególne branże (źródło JARA) 5 4 3 2 1 29 21 9

5.3 Przetwórstwo żywności Bardzo duży potencjał wzrostu ma także produkcja żywności. Na 1 tys. pracowników znajduje się tu mniej niż 5 robotów. Na przykładzie wykresu nowych instalacji robotów w Wielkiej Brytanii, a także ankiety Control Engineering Polska można wyciągnąd wnioski, że w krajach rozwiniętych proces automatyzacji produkcji żywności znacząco przyspieszył. Według powyższej ankiety 7% dostawców uważa, że przetwórstwo spożywcze należy do branż, które najchętniej kupują roboty. Patrząc na nowe instalacje na świecie wzrost nie jest tak imponujący z pewnością dlatego, że w biedniejszych paostwach wciąż bardziej opłaca się zatrudniad pracowników fizycznych. Zamówienia robotów w Wielkiej Brytanii 6 Czynności wykonywane przez roboty Porównując czynności wykonywane przez roboty w Wielkiej Brytanii i Polsce można zauważyd bardzo podobne zastosowania. Wniosek z tego taki, iż pomimo różnic w branżach w jakich roboty są wykorzystywane tak naprawdę czynności jakie wykonują są bardzo podobne. Automatyzacja w poszczególnych branżach nie zależy więc od możliwości wykorzystania robotów do poszczególnych czynności, ale opłacalności tego rozwiązania, które może się różnid w zależności od konkretnej gospodarki i ogólnego rozwoju danej gałęzi przemysłu. Pewien wpływ na pewno ma doświadczenie w integrowaniu robotów w produkcji danej branży przez krajowe przedsiębiorstwa. 1

Wykorzystanie zamówionych w 29 roku robotów w Wielkiej Brytanii 7 Podsumowanie Kierunkiem rozwoju światowego przemysłu jest automatyzacja i robotyzacja, nie ma co do tego, żadnych wątpliwości, a rosnąca sprzedaż robotów to potwierdza. Kraje rozwijające się, które oferują dobry klimat do inwestycji i początkowo tanią siłę roboczą z biegiem czasu także przechodzą na produkcję zautomatyzowaną. Odejściu od pracowników fizycznych sprzyja regulacja rynku pracy, dająca nowe prawa pracownikom, wzrost wykształcenia pozwalający na obsługę robotów przez kadrę inżynieryjną, starzenie się społeczeostwa i stabilizacja sytuacji ekonomicznej kraju, która sprzyja inwestycjom. Polska przechodzi przez identyczną drogę, a dotacje Unii Europejskiej wspierają ten trend. Robotyzacja na świecie obejmuje coraz bardziej rozległe obszary przemysłu. Kiedyś popularna głównie w branży motoryzacyjnej, dziś zdobywa przede wszystkim fabryki elektroniki, ale także przetwórstwo żywności i przemysł metalurgiczny. 11