RZEPAK JARY Doświadczenia z rzepakiem jarym prowadzono w Głubczycach na jednym poziomie agrotechniki. W 2013 roku badano 15 odmian (9 populacyjnych i 6 mieszańcowych). Warunki agrotechniczne prowadzenia doświadczenia w 2013 roku, pochodzenie odmian i zbiorcze wyniki przedstawiono w tabelach 89-91, a wyniki plonowania i ważniejszych właściwości rolniczych w tabelach 92 94. Średni plon nasion rzepaku jarego w Głubczycach w latach 2011-2013 wynosił 29,7 dt/ha, a w Polsce 27,6 dt/ha. W 2013 roku plony te wynosiły odpowiednio 27,8 i 28,2 dt/ha. Dla porównania średni plon nasion rzepaku ozimego w Głubczycach wynosił w 3-leciu 54,2 dt/ha i był o 24,5 dt/ha (82,5%) wyższy niż rzepaku jarego, co świadczy o absolutnej niecelowości uprawy tego ostatniego w warunkach najlepszych gleb w województwie. Do najwyżej plonujących odmian należały mieszańcowe Delight, Osorno, Kaliber i Mirakel oraz populacyjna Fenja. Najniższy plon nasion uzyskały Clipper i Feliks. W Polsce w tym okresie wyróżniały się również odmiany mieszańcowe Mirakel, Doktrin, Osorno, Kaliber i Delight oraz populacyjne Fenja, Markus, Lennon i Tamarin. Najsłabiej plonował Feliks (tabela 92, wykres 34). Przy średniej wysokości roślin 93 cm w 3-leciu i 102 cm w ostatnim roku wyższymi odmianami były Clipper, Larissa oraz Mirakel, Tamarin i Kaliber, a niższymi Belinda, Markus, Osorno i Proximo oraz Doktrin. Średnie wyleganie roślin w latach 2011-2013 wynosiło 34 %, a w 2013 roku 16 %. Do bardziej podatnych odmian należały Fenja, Feliks, Osorno, Markus i Mirakel, a bardziej odpornymi były Tamarin, Larissa, Kaliber i Gandalf. Większych różnic we wczesności odmian nie notowano. Nieco późniejszymi były Clipper i Fenja. Obsada roślin w fazie początku kwitnienia wynosiła średnio w 3- leciu 83 szt/m 2, a w ostatnim 69 szt/m 2, przy wysiewanej 100 szt/m 2. Wyższą miały odmiany Doktrin, Delight, Fenja i Mirakel, a niższą Markus, Osorno, Belinda, Larissa i Clipper (tabela 93). Porażenie roślin przez zgniliznę twardzikową wynosiło w 3-leciu 7,4%, a w 2013 roku 6,5 %. Bardziej podatnymi na tą chorobę były odmiany Kaliber, Markus, Osorno i Lennon, a do bardziej odpornych należały Clipper, Tamarin i Fenja. Większą podatnością na czerń krzyżowych cechowały się odmiany Belinda, Feliks i Markus, a mniejszą Tamarin i Clipper. Słodyszek rzepakowy stanowi w uprawie rzepaku jarego największy problem. Pomimo dziewięciu zabiegów jego zwalczania średnia liczba brakujących łuszczyn na pędzie głównym, wskutek jego żerowania wynosiła 4,8-5,8 szt. Większe uszkodzenia notowano na odmianach Osorno i Kaliber oraz Mirakel i Doktrin, a mniejsze na Proximo, Clipper, Tamarin, Markus i Delight (tabela 94).
Tab. 89. Rzepak jary. Warunki agrotechniczne doświadczeń. Rok zbioru 2013 Miejscowość Głubczyce Powiat Głubczyce Kompleks rolniczej przydatności gleby 1 Klasa bonitacyjna gleby II ph gleby w KCl 7,2 Przedplon Pszenica ozima Data siewu (dzień, m-c, rok) 24.04 Obsada roślin (szt./m 2 ) 100 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 20.08 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 127 P 2 O 5 (kg/ha) 75 K 2 O (kg/ha) 105 Nawożenie dolistne (l/ha) ADOB Mg -10 + ADOB B - 1,5 + ADOB Mo - 0,1 + Basfoliar 12-4-6+S - 8 ADOB Mg 10 + ADOB B 2,5 + Basfoliar 36 E - 8 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Cruiser OSR 322 FS Herbicydy (l/ha) Butisan Star 416 SC - 3 Insektycydy (l,kg/ha) 1/ Avaunt 150 EC - 0,17 + Karate Zeon 050 CS - 0,12 2/ Karate Zeon 050 CS - 0,15 3/ Bi 58 Nowy - 0,5 4/ Proteus 110 OD - 0,6 + Karate Zeon 050 CS - 0,12 5/ Avaunt 150 EC - 0,17 6/ Mospilan 20 SP - 0,12 + Mavrik 240 EW - 0,2 7/ Fastac 100 EC - 0,1 + Calypso 480 SC - 0,12 8/ Avaunt 150 EC - 0,17 + Decis 2,5 EC - 0,2 9/ Mospilan 20 SP - 0,12 + Calypso 480 SC - 0,12
Lp. Odmiana Tab. 90. Rzepak jary. Pochodzenie odmian Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Kod kraju pochodzenia Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - - pełnomocnika w Polsce 1 Fenja 2010 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 2 Markus 2010 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR 3 Clipper 2007 DE DSV Polska sp. z o. o. Wągrowiec 4 Feliks 2007 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o. o. Grupa IHAR 5 Larissa 2008 DE Bayer Crop Science Raps GmbH Grundhof 6 Lennon 2013 DE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Wrocław 7 Proximo 2010 DE Bayer Crop Science Raps GmbH Grundhof 8 Tamarin 2010 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Wrocław 9 Gandalf 2012 SE Lantmännen SW Seed sp. z o.o. Wrocław 10 Mirakel F 1 2012 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 11 Kaliber F 1 2009 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 12 Belinda F 1 2010 DE Bayer Crop Science Raps GmbH Grundhof 13 Delight F 1 2010 DE Bayer Crop Science Raps GmbH Grundhof 14 Osorno F 1 2011 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec 15 Doktrin F 1 2013 DE Saaten Union Polska sp. z o. o. Wągrowiec F 1 - odmiana mieszańcowa
Tab. 91. Rzepak jary. Zbiorcze wyniki doświadczenia. Rok zbioru 2013 L.p. Cecha Głubczyce 1 Termin kwitnienia (dzień, m-c) 21.06 2 Termin dojrzałości technicznej (dzień, m-c) 10.08 3 Wysokość roślin (cm) 102 4 Wyleganie (%) 16 5 Porażenie przez choroby Zgnilizna twardzikowa ( %) 6,5 Mączniak rzekomy (skala 9 0 ) 9,0 Czerń krzyżowych (skala 9 0 ) 8,1 6 Masa 1000 nasion (g) 3,1 7 Wilgotność nasion podczas zbioru (%) 10,1 8 Plon nasion (dt/ha) 27,8
Tab. 92. Rzepak jary. Plon nasion przy 9% wilgotności (%wzorca). Lata zbioru 2013, 2011-2013 L.p. Odmiana Głubczyce Polska 2013 2012 2011 2012-2013 2011-2013 2013 2011-2013 Wzorzec dt/ha 27,8 27,3 34,1 27,6 29,7 28,2 27,6 1 Fenja 106 100 110 103 105 105 105 2 Markus 87 103 104 95 98 103 105 3 Clipper 81 84 98 83 88 95 98 4 Feliks 92 94 89 93 92 93 95 5 Larissa 95 103 104 99 101 99 101 6 Lennon 94 - - - - 105 103 7 Proximo 94 109 104 102 102 93 98 8 Tamarin 104 96 96 100 99 105 103 9 Gandalf 102 102-102 - 103 102 10 Mirakel F 1 114 114-114 - 111 111 11 Kaliber F 1 113 105 102 109 107 107 105 12 Belinda F 1 96 104 110 100 103 101 104 13 Delight F 1 110 114 108 112 111 104 104 14 Osorno F 1 101 109 111 105 107 106 108 15 Doktrin F 1 111 - - - - 110 108 Liczba doświadczeń 1 1 1 2 3 12 36 Wzorzec-średnia dla wszystkich badanych odmian F 1 - odmiana mieszańcowa
Lp. Tab. 93. Rzepak jary. Ważniejsze właściwości rolnicze odmian (odchylenia od wzorca). Lata badań 2013,2011-2013 Odmiana Wysokość roślin (cm) Wyleganie (%) Dojrzałość techniczna (liczba dni od początku r-ku) Obsada roślin szt/m 2 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 Wzorzec 102 93 16 34 222 210 69 83 1 Fenja 4-3 19 9 2 2-5 9 2 Markus -5-4 12 6 0 0-9 -9 3 Clipper -1 5-6 2 1 3-10 0 4 Feliks 0 2 9 7-1 0-2 -2 5 Larissa 1 2-24 -8 0-1 -5-4 6 Lennon -3 - -7-0 - 5-7 Proximo -3-3 14 3-1 -1 9-2 8 Tamarin 6-1 -21-13 -1-1 -1-3 9 Gandalf -1 - -13-0 - 6-10 Mirakel F 1 7-9 - -1-14 - 11 Kaliber F 1 4 1-7 -3 0 1 3-6 12 Belinda F 1-4 -6 7 1 0-1 -4-7 13 Delight F 1 2-1 7 0 0 0 4 6 14 Osorno F 1-1 -5 4 7 0 1-7 -9 15 Doktrin F 1-5 - -1-0 - 6 6 Liczba doświadczeń 1 3 1 3 1 3 1 3
Lp. Tab. 94. Rzepak jary. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby i szkodniki (odchylenia od wzorca).lata badań 2013,2011-2013 Odmiana Zgnilizna twardzikowa % Czerń krzyżowych (skala 9 0 ) Słodyszek rzepakowy * 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 Wzorzec 6,5 7,4 8,1 8,2 4,8 5,8 1 Fenja -0,5-0,7-0,6 0,0-0,8 0,8 2 Markus 1,5 0,6-0,6-0,2-1,8-0,4 3 Clipper -0,5-2,5 0,4 0,3-1,3-0,9 4 Feliks 1,5-0,2-1,1-0,1-1,8 0,5 5 Larissa -0,5 1,5 0,9 0,3-0,3-0,6 6 Lennon 1,5 - -0,6 - -1,8-7 Proximo -1,5 2,1-0,6-0,3-1,8-2,3 8 Tamarin -1,5-0,9 0,9 0,4-1,8-0,5 9 Gandalf -0,5 - -0,1 - -0,3-10 Mirakel F 1-0,5-0,9-4,2-11 Kaliber F 1 0,5 2,6 0,9 0,2 0,7 1,2 12 Belinda F 1 2,5-0,7-1,1-0,4 2,2 0,0 13 Delight F 1-1,5 1,3 0,4-0,1-0,8-0,8 14 Osorno F 1 0,5 0,6-0,1 0,1 2,7 1,6 15 Doktrin F 1-0,5 - -0,1-2,2 - Liczba doświadczeń 1 3 1 3 1 3 * średnia liczba brakujących łuszczyn na pędzie głównym