Plan wynikowy z wymaganiami edukacyjnymi przedmiotu historia i społeczeństwo dla klasy IV szkoły podstawowej, do programu nauczania DKOS 4014-35/02 Dział programu Rozdział I: W kręgu mojej rodziny Cele ogólne Ukazanie roli dziecka. w rodzinie i środowisku Proponowany temat jednostki metodycznej i treści programowe 1. Narodziny początkiem mojej historii - Istota i znaczenie narodzin dziecka - Kim jestem moje miejsce w rodzinie, w grupie rówieśniczej, w szkole, w społeczeństwie - Moje zainteresowania kierują mnie ku innym i ku przyszłości - Moje zachowania i postawy Wymagania podstawowe konieczne (K) i podstawowe (P) Uczeń: - określa datę i miejsce swoich urodzin - definiuje pojęcie: grupa społeczna - określa swoją przynależność do grup społecznych i dokonuje samoidentyfikacji - wymienia swoje zainteresowania, podaje dziedzinę wiedzy lub umiejętności, które rozwijają się pod ich wpływem - określa na podanych przykładach pozytywne i negatywne zachowania Poziom wymagań edukacyjnych K P Wymagania ponadpodstawowe rozszerzające (R) i dopełniające (D) Uczeń: - uzasadnia konieczność przestrzegania przyjętych norm współżycia w najbliższym otoczeniu - charakteryzuje zainteresowania jako płaszczyznę kontaktów i wymiany doświadczeń z rówieśnikami Poziom wymagań edukacyjnych R D
Ukazanie więzi rodzinnych i stopni pokrewieństwa w rodzinie Ukazanie roli tradycji rodzinnej w tworzeniu więzi między członkami rodziny 2. Moja rodzina - Rodzina i jej członkowie - Więzi rodzinne stopnie pokrewieństwa w rodzinie. Ród - Drzewo genealogiczne graficznym przedstawieniem związków pokrewieństwa - Genealogia i jej zadania 3. Poznaję historię swojej rodziny - Źródła wiedzy o historii rodziny - Tradycje rodzinne i ich wpływ na tworzenie się więzi rodzinnych - Moja rodzina na tle ważnych wydarzeń historycznych - Prezentacja dziejów rodziny na podstawie zebranych pamiątek rodzinnych - definiuje pojęcia: rodzina, ród - wymienia stopnie pokrewieństwa - wymienia swych przodków do pradziadków włącznie - wskazuje, na przykładzie swojej rodziny lub dowolnie innej, stopnie pokrewieństwa - rysuje schemat drzewa genealogicznego swojej rodziny i na podstawie tego rysunku wymienia jej członków - definiuje pojęcia: pamiątki rodzinne, tradycja rodzinna - zbiera i przedstawia informacje na temat historii własnej rodziny - opowiada o tradycjach swojej rodziny - definiuje pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne - charakteryzuje więzi łączące rodzinę - przedstawia znaczenie drzewa genealogicznego jako ważnego źródła informacji o rodzinie - na podstawie informacji zawartych w tekście rysuje drzewo genealogiczne - wyjaśnia znaczenie tradycji dla budowania więzi rodzinnych - wyjaśnia znaczenie pamiątek rodzinnych jako źródeł informacji o rodziny - charakteryzuje wydarzenia historyczne, które miały wpływ na dzieje jego rodziny - uzasadnia potrzebę kultywowania tradycji w swojej rodzinie
Przedstawienie okoliczności wykształcenia się w Polsce rodów szlacheckich i ukazanie zasług najwybitniejszych spośród nich dla rozwoju kultury polskiej Ukazanie sytuacji społecznej dzieci współcześnie i w 4. Rodziny i rody w służbie narodu - Wybitne rody i ich wpływ na rozwój kultury i sztuki - Herby symbole rodów - Edward Raczyński i jego działalność jako przykład postawy patriotycznej 5. Dziecko w świecie dorosłych - Prawa i obowiązki dziecka - Prawa dziecka dawniej i dziś - Instytucje stojące na straży praw dziecka - definiuje pojęcie: herb - charakteryzuje postać Edwarda Raczyńskiego - wymienia kilka znanych polskich rodów - wskazuje na mapie Poznań i Rogalin - wymienia swoje prawa i obowiązki w szkole i w rodzinie - uzasadnia potrzebę ochrony praw dziecka - wymienia przykłady łamania praw dziecka - charakteryzuje sytuację dzieci w - definiuje pojęcia: szlachta, patriotyzm - wyjaśnia, w jaki sposób doszło w Polsce do wykształcenia się wielkich rodów - wymienia zasługi wybranych rodów dla rozwoju kultury polskiej - opowiada krótko o Edwardzie Raczyńskim i jego działalności (ufundowanie Złotej Kaplicy, utworzenie biblioteki publicznej, finansowe wsparcie dla Adama Mickiewicza, wodociągi dla Poznania) - wymienia instytucje stojące na straży praw dziecka - na podstawie podanych przykładów porównuje sytuację prawną dzieci dawniej i dzisiaj Rozdział II: Jestem częścią społeczeństwa Ukazanie zespołu klasowego jako formalnej grupy społecznej oraz omówienie zasad obowiązujących w zespole klasowym 1. Ananasy z mojej klasy - Społeczność klasowa i zasady jej funkcjonowania - Tradycje klasy - Poszanowanie godności i odmienności kolegów oraz umów obowiązujących w klasie - Zagrożenia dla dzieci i młodzieży - definiuje pojęcia: kodeks, postawa koleżeńska - uzasadnia konieczność przestrzegania zasad koleżeństwa i przyjaźni dla prawidłowego funkcjonowania klasy - charakteryzuje własny zespół klasowy i wskazuje elementy go łączące (np. wiek, wspólne lekcje, wychowawca) - przedstawia tradycje klasy (np. kronikę, wycieczki, uroczystości szkolne) - wskazuje zagrożenia dla dzieci i młodzieży (np. papierosy, alkohol, narkotyki, sekty) - definiuje pojęcie: tolerancja - wyjaśnia, na czym polega istota odmienności wszystkich członków zespołu klasowego (np. rasy, wyznania, wyglądu zewnętrznego) - wskazuje różnice między koleżeństwem a przyjaźnią - uzasadnia w krótkiej wypowiedzi konieczność poszanowania godności i odmienności innych ludzi
Zapoznanie z celem oraz metodami edukacji dzieci i młodzieży dawniej i współcześnie oraz ukazanie funkcjonowania współczesnej szkoły Przedstawienie zasad funkcjonowania społeczeństwa w państwie demokratycznym 2. W mojej klasie - Cele edukacji szkolnej - Szkoła dawniej i dzisiaj - Moja szkoła i jej tradycje - Samorząd szkolny szkołą demokracji 3. Ja w społeczeństwie - Społeczeństwo - Konstytucja dokumentem określającym prawa i obowiązki obywateli - Polska krajem demokratycznym - Przykłady postaw prospołecznych - omawia cele edukacji szkolnej - charakteryzuje zasady nauczania w - wymienia elementy tradycji własnej szkoły - charakteryzuje metody nauczania w - definiuje pojęcie: społeczeństwo - wymienia organizacje działające na rzecz ludzi potrzebujących pomocy (np. Polski Czerwony Krzyż, Polska Akcja Humanitarna, fundacje) i wskazuje cel ich działalności - opowiada krótko historię swojej szkoły na podstawie samodzielnie zgromadzonego materiału - uzasadnia potrzebę istnienia i kultywowania tradycji szkoły - porównuje edukację w ze współczesną szkołą (np. dyscyplinę, kary, metody nauczania, pomoce naukowe, strój szkolny) - wyjaśnia zasady funkcjonowania samorządu szkolnego - charakteryzuje pracę samorządu szkolnego w swojej szkole i wskazuje obszary jego aktywności - definiuje pojęcia: konstytucja, demokracja - uzasadnia konieczność istnienia konstytucji jako najważniejszej w państwie ustawy - wyjaśnia podstawowe zasady funkcjonowania demokracji - wskazuje, w czym przejawia się wpływ obywateli na funkcjonowanie państwa (np. wybór władz w wolnych wyborach) - zbiera informacje na temat wybranych organizacji dobroczynnych i prezentuje je na lekcji
Rozdział III: Polska moja ojczyzna Ukazanie polskich symboli narodowych i omówienie roli, jaką odgrywają w życiu narodu Ukazanie legendarnych początków państwa polskiego Ukazanie zróżnicowania geograficznego i kulturowego Polski 1. Polska naszą ojczyzną - Pochodzenie nazwy Polska - Polskie symbole narodowe i państwowe: godło państwowe, flaga, hymn - Poszanowanie symboli narodowych 2. Legendarne początki państwa polskiego - Legenda O Lednie lub O orlim gnieździe - Symbolika godła polskiego - Polska i państwa z nią sąsiadujące 3. Piękna nasza Polska cała - Położenie geograficzne Polski - Podział administracyjny Polski - Najważniejsze regiony geograficznohistoryczne Polski - Zróżnicowanie regionalne - Odmienność kulturowa regionów - wymienia pełną nazwę państwa polskiego - recytuje słowa hymnu państwowego - uzasadnia konieczność poszanowania symboli narodowych i państwowych wszystkich państw - wyjaśnia rolę, jaką symbole narodowe pełnią w życiu narodów - wyjaśnia pochodzenie nazwy Polska - wymienia i nazywa polskie symbole narodowe - definiuje pojęcie Polanie - wymienia dawne nazwy określające Polaków - opowiada legendę O Lednie lub O orlim gnieździe - wymienia miejsca, w których umieszczane jest godło państwowe - określa podział administracyjny Polski - wymienia przykłady określeń gwarowych ze swojego regionu - wskazuje na mapie Europy Polskę i omawia jej położenie geograficzne - nazywa i pokazuje na mapie region i województwo, w którym mieszka - definiuje pojęcie: naród - charakteryzuje więzi łączące naród - wyjaśnia symbolikę polskich barw narodowych - wyjaśnia pochodzenie hymnu państwowego - wyjaśnia związek legendy z historią państwa polskiego - wskazuje na mapie współczesnych sąsiadów Polski - definiuje pojęcie: gwara - wyjaśnia, na czym polega wkład kultury regionalnej w rozwój kultury polskiej - wyjaśnia, na czym polega zróżnicowanie regionalne Polski - nazywa i pokazuje na mapie: główne rzeki Polski (Wisłę, Odrę, Bug), Morze Bałtyckie, najważniejsze góry, wyżyny i niziny - nazywa i pokazuje na mapie krainy geograficzno-historyczne Polski - charakteryzuje elementy kultury regionalnej stanowiące o jej odrębności, np. strój, gwara, potrawy
Ukazanie położenia Polski w Europie i jej roli w tworzeniu kultury europejskiej Ukazanie zasad funkcjonowania Unii Europejskiej 4. Polska w Europie - Położenie Polski w Europie. Obszar i granice - Sąsiedzi Polski - Wielcy Polacy i ich wkład w rozwój kultury oraz nauki europejskiej 5. Unia Europejska organizacją państw Europy - Cele i zadania Unii Europejskiej - Państwa członkowskie Unii Europejskiej - Symbolika Unii Europejskiej - Polska członkiem Unii Europejskiej - wskazuje na mapie Europy Polskę oraz jej sąsiadów - wymienia sąsiadów Polski - definiuje pojęcia: Unia Europejska, euro - określa daty: powstania UE (1993 rok), przyjęcia Polski do UE (2004 rok) - nazywa i wskazuje symbole Unii Europejskiej (flagę, hymn) - na podstawie mapy wymienia państwa członkowskie Unii Europejskiej - wyjaśnia, na czym polega wkład kultury polskiej w rozwój kultury europejskiej - charakteryzuje dokonania Polaków, które przyczyniły się do rozwoju europejskiej kultury i nauki - wyjaśnia, na czym polegają cele i zadania istnienia Unii Europejskiej - charakteryzuje Unię Europejską jako organizację państw europejskich Rozdział IV: Z historią za pan brat Przedstawienie historii jako nauki badającej życie w 1. Czym zajmuje się historia - Historia nauką o dziejach () - Historia nauką badającą przyczyny i skutki wydarzeń - Ważne wydarzenia, wybitne jednostki i praca pokoleń elementami kształtującymi historię - definiuje pojęcia: historia, historycy - wyjaśnia, czym zajmuje się historia - wyjaśnia znaczenie nauki historycznej dla poznania - wyjaśnia, kto tworzy historię - wskazuje osiągnięcia współczesnej cywilizacji jako efekt pracy minionych pokoleń - przedstawia elementy kształtujące historię: ważne wydarzenia, wynalazki i odkrycia, działalność wybitnych jednostek, praca minionych pokoleń
Przedstawienie źródeł historycznych i ich znaczenia dla poznania historii Ukazanie różnorodnych form ochrony zabytków oraz ich roli i znaczenia dla poznania historii Przedstawienie zadań stojących przed muzealnictwem 2. W poszukiwaniu informacji - Źródło historyczne - Podział źródeł historycznych - Znaczenie źródeł historycznych dla poznania 3. Zabytki świadectwem naszej kultury - Rola i znaczenie zabytków - Sposoby ochrony zabytków - Znane zabytki Polski 4. Z wizytą w muzeum - Zadania muzealnictwa - Rodzaje muzeów - Pracownicy muzeum i ich zadania - Zasady zachowania się w muzeum - definiuje pojęcia: źródła historyczne, źródła materialne, źródła pisane - wymienia różnorodne źródła historyczne (np. kroniki, roczniki, dokumenty, listy, mapy, architektura) - charakteryzuje źródła materialne i pisane oraz podaje ich przykłady - definiuje pojęcia: zabytek, muzeum, biblioteka - uzasadnia konieczność ochrony zabytków - wymienia podstawowe formy ochrony zabytków (muzea, biblioteki) - wskazuje na ilustracji cenne polskie zabytki - definiuje pojęcia: kustosz, konserwator, przewodnik - charakteryzuje zadania stojące przed muzealnictwem (gromadzenie i przechowywanie eksponatów, konserwacja zabytków, organizacja wystaw) - wymienia funkcje pracowników muzeum kustosza, przewodnika, konserwatora - omawia podstawowe zasady zachowania się w muzeum - wyjaśnia znaczenie źródeł dla poznania - uzasadnia konieczność dotarcia do wszelkich dostępnych źródeł historycznych w celu poznania jak najbardziej obiektywnej wizji - definiuje pojęcia: skansen, archiwum, pomnik przyrody - uzasadnia konieczność istnienia instytucji powołanych do ochrony zabytków - wymienia różne formy ochrony zabytków (archiwa, skanseny, zabytki na wolnym powietrzu, np. piramidy) - wyjaśnia, w formie krótkiej wypowiedzi, rolę i znaczenie zabytków dla poznania historii (np. ślady ważnych wydarzeń, świadectwo wszelkich dokonań człowieka w danej epoce) - sporządza własną listę najpiękniejszych zabytków - wymienia przykłady cennych regionalnych zabytków - wymienia różne typy muzeów (np. archeologiczne, wojskowe) i wskazuje zasady podziału ze względu na eksponowane zbiory oraz zasięg oddziaływania (np. muzeum regionalne) - uzasadnia potrzebę istnienia muzeów, różnych ich typów - charakteryzuje zadania pracowników muzeum kustosza, przewodnika, konserwatora
Rozdział V: Czas płynie Omówienie sposobów mierzenia czasu dawniej i współcześnie Przedstawienie sposobów określania czasu minionych wydarzeń 1. W poszukiwaniu minionego czasu - Sposoby mierzenia czasu - Jednostki pomiaru czasu - Dawne i współczesne przyrządy służące do mierzenia czasu 2. Ile lat? Określenie czasu minionych wydarzeń - Zasady określania czasu minionych wydarzeń (przed naszą erą, nasza era) według kalendarza chrześcijańskiego - era, wiek, tysiąclecie ( milenium ) pojęcia i ich zakres - Obliczanie upływu czasu z wykorzystaniem taśmy czasu - Chronologiczne porządkowanie wydarzeń - definiuje pojęcia: kalendarz, klepsydra, zegar słoneczny, zegar mechaniczny - wymienia sposoby mierzenia czasu dawniej i dzisiaj - wymienia jednostki podziału czasu zegarowego i kalendarzowego - nazywa i wskazuje przyrządy służące do określania upływającego czasu dawniej i dzisiaj - definiuje pojęcia: wiek, era, tysiąclecie (milenium), taśma chronologiczna (oś czasu) - wyjaśnia znaczenie skrótów: p.n.e. oraz n.e. - określa wieku podanego wydarzenia - zapisuje określony wiek za pomocą cyfr rzymskich - podaje narodziny Chrystusa jako wydarzenie będące początkiem naszej ery (cezurą czasową) - określa wiek na podstawie daty wydarzenia - sporządza taśmę czasu i umieszcza na niej podane daty - definiuje pojęcie: chronologia - wyjaśnia, na czym polega związek między obserwacją przyrody a powstaniem kalendarzy i czasomierzy - charakteryzuje sposoby określania czasu minionych wydarzeń w dalekiej (przed wynalezieniem kalendarza i zegara) - definiuje pojęcie: chronologia - charakteryzuje różne (umowne) zasady podziału czasu - oblicza upływ czasu od podanych wydarzeń historycznych do czasów współczesnych (w zakresie naszej ery) - porządkuje podane daty według chronologii