I. Przejścia dla pieszych 1. Przed przejściami dla pieszych należy instalować powierzchnie wypukłe o szerokości 0,6 m koloru żółtego, równolegle do osi jezdni. 2. Jeśli przejście dla pieszych znajduje się na odcinku prostym, powierzchnia wypukła powinna być zainstalowana na całej szerokości przejścia i umieszczona w odległości 0,5 0,8 m od krawędzi krawężnika. Zwiększanie odległości od krawężnika powinno wynikać z warunków ruchu na drodze, np. duże natężenie ruchu, podwyższona dopuszczalna prędkość, duża liczba pasów ruchu, zwiększona liczba pojazdów ciężkich itp. 3. Jeżeli ze względów lokalnych umieszczenie powierzchni wypukłej na całej szerokości przejścia nie jest możliwe, należy stosować krótszą powierzchnię wypukłą o długości minimum 1,5 m. 4. Jeżeli przejście dla pieszych znajduje się na łuku drogi, w części bądź w całości, należy zainstalować powierzchnię wypukłą o długości minimum 1,5 m równolegle do osi jezdni. Powierzchnia wypukła powinna znajdować się w odległości minimum 0,5 m od krawężnika. Dodatkowo należy zastosować pasy naprowadzające, które należy lokalizować tak, by znajdowały się jak najbliżej środka przejścia dla pieszych. 5. Długość pasów naprowadzających powinna wynosić minimum 0,6 m. 6. Jeżeli z uwagi na warunki lokalne nie można zastosować przed przejściem dla pieszych powierzchni wypukłej o minimalnej długości (1,5 m) oraz w przypadku, gdy nie można zainstalować pasów naprowadzających o minimalnych wymiarach 0,6 m przy przejściach zlokalizowanych na łuku drogi wówczas nie umieszcza się powierzchni wypukłych. Zalecane jest jednak pomalowanie na żółto obniżonego krawężnika. 7. Krawężnik chodnika, na szerokości przejścia dla pieszych, powinien być obniżony do 0,02 m. 8. Nowe przejścia dla pieszych należy bezwzględnie wyznaczać prostopadle do osi jezdni. Przy remoncie i modernizacji zastanych przejść, należy wykonać projekt i przesłać go do zaopiniowania Miejskiej Społecznej Radzie ds. Osób Niepełnosprawnych. 9. Na szerokości przejścia dla pieszych krawężnikach jak i na samych przejściach przez jezdnię nie należy montować kratek ściekowych, włazów do studzienek itp.
10. Jeżeli sygnalizacja świetlna jest wyposażona w przycisk przywołujący zielone światło, zaleca się aby był on umieszczony na wysokości 0,9 m.. 11. Przyciski uruchamiające sygnalizację świetlną powinny być w kolorze kontrastującym z kolorem słupa, na którym się znajdują. 12. Przy budowie sygnalizacji świetlnej przy przejściach dla pieszych, powinna być zainstalowana sygnalizacja dźwiękowa dla potrzeb osób niewidomych. 13. W przypadku istniejącej sygnalizacji świetlnej sygnalizacja dźwiękowa winna być zainstalowana przy rozbudowie, przebudowie albo remoncie sygnalizacji świetlnej. 14. Zaleca się, aby sygnalizatory akustyczne dla pieszych, zgodnie z rekomendacjami Instytutu Akustyki UAM 1, spełniały następujące warunki techniczne: sygnalizatory akustyczne dla pieszych powinny jednoznacznie informować pieszych czy na przejściu w danym momencie wyświetlane jest światło zielone (podstawowy sygnał dźwiękowy) czy światło czerwone (pomocniczy sygnał dźwiękowy), sygnalizatory akustyczne dla pieszych powinny zapewnić nadawanie sygnałów podstawowych, zezwalających na przechodzenie przez jezdnię lub torowisko tramwajowe, wyłącznie podczas nadawania zielonego sygnału świetlnego dla pieszych, przy czym sygnał dźwiękowy odpowiadający ciągłemu zielonemu sygnałowi świetlnemu dla pieszych ( przechodź ) powinien różnić się od sygnału dźwiękowego odpowiadającego migającemu zielonemu sygnałowi świetlnemu dla pieszych ( kończ przechodzenie ) oraz sygnał dźwiękowy zezwalający na przejście przez jezdnię powinien być różny od sygnału dźwiękowego zezwalającego na przejście przez torowisko tramwajowe, pomocnicze sygnały dźwiękowe, nadawane podczas wyświetlania czerwonego sygnału dla pieszych ( nie przechodź ), powinny różnić się w zasadniczy sposób od sygnałów podstawowych będących odpowiednikiem zielonego sygnału świetlnego dla pieszych, ze względu na bezpieczeństwo osób niewidomych nie dopuszcza się na przejściach dla pieszych stosowania tylko sygnału pomocniczego, jeżeli przejście dla pieszych jest rozdzielone pasem dzielącym lub wyspą dzielącą i obsługiwane jest w niezależnych fazach (w niezależnym czasie, 1 Wytyczne w sprawie sygnalizacji dźwiękowej stosowanej na przejściach dla pieszych z sygnalizacją świetlną. Instytut Akustyki, Wydział Fizyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
w niezależnych momentach), sygnały dźwiękowe odpowiadające zielonemu sygnałowi świetlnemu dla pieszych powinny być różne dla każdej części przejścia. 15. Parametry sygnału dźwiękowego: sygnał dźwiękowy stosowany na przejściach dla pieszych powinien być krótkoczasowym (nie przekraczającym 20 m/s) okresowo powtarzającym się sygnałem o prostokątnej obwiedni czasowej (paczka czasowa) wypełnionej falą prostokątną (złożenie częstotliwości podstawowej z jej nieparzystymi harmonicznymi). Częstotliwość podstawowa fali prostokątnej powinna wynosić: na przejściach przez jezdnię 880 Hz (w wyjątkowych sytuacjach, przy złożonych przejściach z pasami dzielącymi lub wyspami dzielącymi można zastosować jako dodatkowy dźwięk o częstotliwości podstawowej 550 Hz, w celu rozróżnienia poszczególnych części przejścia), a na przejściach przez torowisko tramwajowe 1580 Hz. Sygnały te różnią się barwą dźwięku, podstawowy sygnał dźwiękowy ( przechodź ), równoważny ciągłemu zielonemu sygnałowi świetlnemu dla pieszych, powinien być sygnałem powtarzanym co 200 m/s. Podstawowy sygnał dźwiękowy ( kończ przechodzenie, równoważny migającemu zielonemu sygnałowi świetlnemu dla pieszych, powinien być takim samym sygnałem jak sygnał przechodź, nadawanym w przyspieszonym tempie to znaczy powtarzanym co 100 m/s, dwukrotnie częściej niż powtarzalność sygnału dźwiękowego przechodź, sygnalizator dźwiękowy powinien umożliwiać regulację poziomu głośności nadawanego sygnału dźwiękowego w granicach co najmniej 50 90 db(a), poziom sygnału podstawowego powinien być dostosowany do hałasu ulicznego. W żadnym punkcie przejścia dla pieszych stosunek sygnału dźwiękowego nadawanego z sygnalizatora do hałasu ulicznego nie może być mniejszy niż (-20) db [minus 20 decybeli]. Wskazane jest stosowanie sygnalizatorów adaptacyjnych, sygnalizatory dźwiękowe umieszcza się po obu stronach jezdni, przy czym sygnały podstawowe muszą być nadawane z urządzeń umieszczonych na wysokości co najmniej 2,2 m nad powierzchnią terenu (drogi), natomiast sygnał pomocniczy powinien być nadawany z przycisku. Podstawowy sygnał
dźwiękowy powinien być słyszalny w strefie oczekiwania przed jezdnią oraz na przejściu przez jezdnię do co najmniej 2/3 jej szerokości, sygnał pomocniczy powinien być dźwiękiem tego samego rodzaju, co sygnał podstawowy, stosowany na danym przejściu, z tą różnicą, że czas jego powtarzania powinien wynosić 1 s, a jego słyszalność musi być ograniczona do 4 ± 1 metrów od źródła dźwięku. Sygnały pomocnicze powinny być nadawane na poziomie co najmniej o 10 db(a) niższym od poziomu sygnałów podstawowych, zaleca się, aby ostrzegać niepełnosprawnych pieszych o awarii sygnalizacji w postaci stosownego słownego komunikatu: np. sygnalizacja wyłączona, sygnalizacja uszkodzona, awaria sygnalizacji. 16. W przypadku, gdy linie przejścia dla pieszych przebiegają przez torowisko, zaleca się instalowanie powierzchni wypukłych przed i za torami, z wyjątkiem jezdni. 17. Jeśli odległość między pasami ostrzegawczymi jest mniejsza niż 1,0 m, na przykład na wysepkach, zaleca się położenie pośrodku jednej maty o podwójnej szerokości. 18. W przypadku, gdy przejście dla pieszych znajduje się przy łuku drogi, gdzie wysokość krawężnika została obniżona do poziomu jezdni powinny na tym łuku zostać zainstalowane słupki blokujące, których zalecana wysokość powinna wynosić 0,8 m lub 0,9 m. Słupki należy instalować w odległości 0,5 m. 19. Zaleca się, aby na nowo budowanych chodnikach, na ich środku nie stawiać słupów trakcji tramwajowej, nie sadzić drzew, stawiać oświetlenia, znaków drogowych, itd. Jeżeli nie ma innej możliwości, elementy usytuowane na środku chodnika należy oznaczyć poprzez zmianę faktury. 20. Powierzchnie wypukłe niespełniające wytycznych zawartych w niniejszym zarządzeniu należy sukcesywnie modernizować, przy czym w pierwszej kolejności należy dążyć do zmiany zużytej białej powierzchni wypukłej na żółtą rezygnując z wyznaczania żółtych krawężników. 21. Nawierzchnia prowadząca do słupów posiadających przycisk uruchamiający sygnalizację powinna być równa (bez spadów) i umożliwiać łatwy dojazd wózkiem inwalidzkim w celu uruchomienia przycisku. V. Ciągi piesze, chodniki i mała architektura 1. Znajdujące się na szerokości chodnika lub ciągów pieszych wszelkie elementy stałe, obiekty komunalne czy elementy małej architektury należy umieszczać poza
chodnikiem lub ciągiem komunikacyjnym zapewniając do nich nieograniczony dostęp. Zalecenie to dotyczy wszystkich chodników i ciągów pieszych w przestrzeni publicznej, w tym również na terenach rekreacyjnych, plażach oraz kąpieliskach. 2. Znaki drogowe należy instalować na wysokości 2,2 m od podłoża do dolnej krawędzi znaku. Znaki drogowe zainstalowane na niewłaściwej wysokości należy sukcesywnie poprawiać. 3. Dolna krawędź małej architektury powinna być co najmniej równa górnej krawędzi. Wszystkie elementy małej architektury powinny mieć zaokrąglone krawędzie. 4. Kosze na śmieci powinny być przytwierdzone do podłoża, zamontowane na słupach lub na tyle ciężkie, aby uniemożliwić ich przypadkowe przesunięcie. 5. W przypadku budowy, rozbudowy, przebudowy albo remontu chodnika należy stosować materiały antypoślizgowe. 6. Należy dążyć do minimalizowania ilości przeszkód na chodniku lub ciągu komunikacyjnego, na przykład poprzez zebranie kilku informacji na jednym słupku lub montaż znaków w szeregu na drążku poprzecznym. 7. Zaleca się stosowanie oznakowania przeszkody, na przykład wokół drzew, słupów itd., w formie powierzchni wypukłej lub na przykład podwyższonego krawężnika. 8. 50 % ławek montowanych na danym terenie powinno być wyposażonych w oparcie i podłokietnik. Na terenach leśnych dopuszcza się stosowanie ławek o uproszczonej konstrukcji tj. nogi i siedzisko. Ławki powinny umożliwiać boczne przesiadanie się osoby z niepełnosprawnością z wózka na ławkę. Preferowane wysokości siedzisk od podłoża: ławka 0,45 0,5 m, ławka przystankowa 0,45 m przysiadnik 0,7 m, miejsce dla dzieci 0,3 m. Pozostałe wymiary ławek: głębokość siedziska 0,45 m (dla osób dorosłych) i 0,3 m (dla dzieci), wysokość podłokietnika 0,2 m od siedziska. Zaleca się, aby ławki przystankowe wyposażone były w oparcie i podłokietnik. 9. Kosz powinien być zainstalowany po drugiej stronie ławki (zalecana odległość 3 m) to znaczy nie po tej samej stronie, co miejsce na wózek lub rower. 10. Mała architektura powinna zostać oznaczona w sposób kontrastowy do podłoża.
Kontrast powinien wynosić 70%. 11. Tablice informacyjne, w tym znaki z informacją dotykową, powinny być umieszczone na wysokości 1,4 m 1,6 m od podłoża. 12. Na nawierzchni ciągów pieszych, w tym spacerowych należy stosować: fakturę nawierzchni (wyczuwalną pod stopami): o kierunkową, o ostrzegawczą, o informacji (uwagi); minimalną szerokość ciągu pieszego wolnego od przeszkód, wynoszącą minimum 2,0,, dopuszczenie miejscowego przewężenia do szerokości 1,5 m na długości maksymalnie 10 m, 1,2 m na długości maksymalnie 3 m oraz 1 m na długości maksymalnie 0,5 m. 13. Wyposażenie ciągów pieszych: na ciągach pieszych o szerokości powyżej 3 m należy wydzielić strefy, w których usytuowane będą elementy małej architektury, szerokość strefy powinna wynosić minimum 0,5 m po obu stronach ciągu spacerowego, pozostawiając wolną strefę chodnika o minimalnej szerokości 2 m. VI. Platforma przystankowa 1. Wysokość platformy nad poziom jezdni/główek szyn powinna wynosić: 0,18 m na przystankach autobusowych, 0,22 m na przystankach tramwajowych. 2. Oznakowanie krawędzi peronu: kolorem preferowanym do oznaczeń i zaznaczeń jest kolor żółty, wzdłuż całej krawędzi peronu, w odległości 0,8 m od jej krawędzi, należy umieszczać fakturę ostrzegawczą z barwionego na żółto betonu o szerokości 0,3 0,4 m, wzdłuż faktury ostrzegawczej, na całej jej długości, należy umieścić fakturę kierunkową z punktami uwagi, od których będą biegły faktury kierunkowe do punktów informacyjnych: infokiosku, przycisku systemu ITS itp.,
między fakturą kierunkową a przestrzenią przystanku powinien być zachowany ciąg komunikacyjny dla pieszych, osób poruszających się z wózkami dziecięcymi lub aktywnymi/inwalidzkimi o szerokości minimum 0,8 m. 3. Miejsce oczekiwania osoby z niepełnosprawnościami: należy wyznaczyć miejsce oczekiwania o wymiarach 1,5 m x 1,5 m wykonane z materiału identycznego jak platforma przystankowa. Po przekątnej miejsca oczekiwania należy wyznaczyć przerywaną, białą linię. Ponadto w miejsce oczekiwania należy wtopić biały symbol wózka dziecięcego i wózka inwalidzkiego. miejsce oczekiwania powinno być umieszczone w okolicy miejsca, w którym znajduje się wejście do pojazdu przystosowane dla osób z niepełnosprawnościami. Jego położenie jest zależne od użytkowanego taboru. Dla przystanków autobusowych powinien być stosowany jeden punkt w miejscu około 5,5 m od wymaganego punktu zatrzymania się pojazdu na przystanku. A dla przystanków tramwajowych, w tym przystanków podwójnych punkt ten powinien być oddalony o 10 m od punktu zatrzymania się pojazdu na przystanku miejsce oczekiwania powinno przylegać do faktury kierunkowej, o której mowa w punkcie 2, podpunkt 3, na której należy umieścić fakturę uwagi, miejsca oczekiwania powinny być tak wyznaczone, aby w bezpośrednim sąsiedztwie nie występowały słupy trakcji, oświetleniowe lub inne elementy mogące ograniczać manewry wózka, 4. Elementy infrastruktury przystankowej Wyposażenie wiaty W każdej wiacie należy przewidzieć gablotę informacyjną ZTM Poznań na rozkład jazdy i informację pasażerską, która winna być mocowana do ramy wiaty na wysokości 1,10 m od powierzchni peronu. Rozkłady jazdy powinny być zamieszczone przy dolnej krawędzi gabloty z zapewnionym do niej swobodnym dostępem dla osób poruszających się na wózkach. Gablota informacyjna powinna być podświetlona. W gablotach nad rozkładami jazdy zaleca się umieścić tabliczki z numerami linii tramwajów/autobusów jadących z danego przystanku. Zalecane jest zachowanie 70% kontrastu między tłem a cyfrą. Zalecane wymiary liczby wynoszą 15 cm x 15 cm.
Ławka umieszczona na wysokość 0,45 m od podłoża, o głębokości siedziska 0,45 m, z podłokietnikami o wysokości 0,2 m od siedziska. Przycisk systemu ITS montowany na wysokości 0,9 m, zlokalizowany w miarę możliwości na zewnątrz zewnętrznego słupka wiaty od strony czoła pojazdu. Przycisk dotykowy w kolorze żółtym. Sugerowane jest zastosowanie systemu transmitującego informacje z systemu na urządzenie mobilne użytkownika przez aplikację napisaną na popularne platformy sprzętowe. Podświetlenie nazw przystanków umieszczonych na attyce bądź wyklejenie ich folią odblaskową Dla oznakowania kolorów linii tramwajowych należy stosować kontrast 70% pomiędzy cyfrą a tłem. 5. Pozostała infrastruktura Powinna być montowana każdorazowo w tym samym miejscu na platformie w stosunku do położenia wiaty i umiejscowiona poza ciągami komunikacyjnymi od strony najazdowej w kolejności: przysiadnik, kosz na śmieci (górna krawędź 1 m), znaki D-15, D17, wiata, słup systemu ITS. 6. Elektroniczne tablice informacyjne systemu ITS czasu rzeczywistego Dolna krawędź tablicy powinna zostać zamontowana na wysokości minimalnej 2,5 m od powierzchni peronu. Maksymalna wysokość dolnej krawędzi może wynosić 2,8 m. Treści wyświetlane na tablicy przy wykorzystaniu oświetlenia LED w kolorze pomarańczowym na czarnym tle. Zamieszczenie informacji w postaci piktogramu o obsłudze kursu pojazdami niskopodłogowymi. Należy zadbać, by kosze na śmieci oraz inne elementy infrastruktury okołoprzystankowej nie blokowały dostępu do słupka systemu ITS. Zalecany jest montaż na słupkach systemu ITS małych głośników na wysokości 1,6 1,7 m. Stosunek głośności mowy do hałasu (16 decybeli w miejscu odsłuchu). 7. Infokioski
Wysokość najwyższego interaktywnego przycisku na ekranie nie powinna przekraczać 1,2 m od poziomu chodnika. Sugeruje się, by główne menu infokiosku znajdowało się u dołu ekranu. W menu aplikacji powinna znajdować się możliwość wyboru ścieżki informacji dla osób z trudnościami w poruszaniu się, osób niewidomych i niedowidzących czy głuchych i słabosłyszących. Informacje wyświetlane na ekranie powinny umożliwiać powiększenie czcionki oraz zmianę kontrastu. Infokiosk powinien być wyposażony w system odczytywania treści wyświetlanych na ekranie oraz piktogramy i proste komunikaty dla osób głuchych. Urządzenie winno być wyposażone w wejście na słuchawki dla osób niewidomych (wejście na słuchawki powinno być montowane od dołu) lub powinna być umożliwiona obsługa w technologii Bluetooth. Ekran z powłoką antyrefleksyjną (zaleca się stosowanie niewielkiego zadaszenia chroniącego przed nadmiernym oświetleniem). Zadaszenie powinno wynikać z całościowego projektu infokiosku, a nie być jego dodatkowym elementem. Przyciski na klawiaturze powinny zostać opisane pismem Braille'a. Obudowa urządzenia powinna umożliwiać podjechanie osobie na wózku. W tym celu należy pozostawić przestrzeń wolną o wymiarach: 0,7 m wysokości, 0,9 m szerokości, 0,45 m głębokości. Sugerowane parametry ekranu, ułatwiające odczyt informacji osobom z perspektywy wózka czy osobom słabowidzącym: jasność ekranu powyżej 800 kandeli; dynamiczna regulacja jasności, przekątna ekranu minimum 12 cali. 8. Biletomaty Położenie biletomatów na platformie przystankowej od strony wejściowej przystanku, poza ciągiem komunikacyjnym. Biletomaty stacjonarne, jeśli istnieje taka możliwość, należy usytuować na konstrukcji umożliwiającej podnoszenie i opuszczanie elektryczne urządzenia z przycisku góra dół. Ekran z powłoką antyrefleksyjną (zaleca się stosowanie niewielkiego zadaszenia chroniącego przed nadmiernym oświetleniem).zadaszenie powinno wynikać z całościowego projektu infokiosku, a nie być jego dodatkowym elementem.
Sugerowane parametry ekranu, ułatwiające odczyt informacji osobom z perspektywy wózka czy osobom słabowidzącym: jasność ekranu powyżej 800 kandeli; dynamiczna regulacja jasności, przekątna ekranu minimum 12 cali. Najwyższy interaktywny punkt biletomatu nie może znajdować się powyżej 1,2 m. Zaleca się, aby obudowa biletomatu umożliwiała podjechanie do urządzenia osobom na wózkach inwalidzkich. W tym celu należy pozostawić przestrzeń wolną o wymiarach: 0,7 m wysokości, 0,9 m szerokości, 0,45 m głębokości. Informacje wyświetlane na ekranie biletomatu powinny umożliwiać powiększenie czcionki oraz zmianę kontrastu. Biletomat powinien być wyposażony w system odczytywania treści wyświetlanych na ekranie oraz piktogramy i proste komunikaty dla osób głuchych. 9. Mapki i tablice wskazujące punkty przesiadkowe Zaleca się stosowanie mapek przedstawiających schemat linii, a ponadto umieszczanie uproszczonych schematów linii z kontrastowymi kolorowymi oznaczeniami tras pojazdów i punktów przesiadkowych. Zaleca się również zaznaczenie na tych mapkach punktów przesiadkowych dogodnych dla osób na wózkach.