KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 22.VI.2006 K(2006)2322 wersja ostateczna Dotyczy: Pomoc państwa nr N 258/2006 - Polska Tramwaje Śląskie S.A. (pomoc w celu ratowania przedsiębiorstwa) Szanowna Pani Minister, I. PROCEDURA 1. Zgodnie z art. 88 ust. 3 traktatu WE Rzeczpospolita Polska notyfikowała Komisji pismem z dnia 21 kwietnia 2006 r., zarejestrowanym w dniu 21 kwietnia 2006 r. pod numerem referencyjnym SANI 81, decyzję władz polskich w sprawie wszczęcia procedury dotyczącej przyznania spółce Tramwaje Śląskie S.A. pomocy w celu ratowania tego przedsiębiorstwa. Sprawa została zarejestrowana pod numerem N 258/2006. II. Sytuacja spółki Tramwaje Śląskie S.A. 2. Firma Tramwaje Śląskie S.A. jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, z siedzibą w Katowicach w Polsce. Firma nie wchodzi w skład dużej grupy przedsiębiorstw. 3. W 1894 r. firma Allgemeine Deutsche Kleinbahn A.G., mająca siedzibę w Berlinie utworzyła firmę o nazwie Oberschlesische Dampfstrassenbahn Jej Ekscelencja Pani Anna FOTYGA Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL-00-580 Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique/Europese Commissie, B-1049 Brussel - België Telefon: 00-32-(0)2-299.11.11.
Gesellschaft mit beschränkter Haftung (Górnośląskie Tramwaje Parowe Sp. z o.o.). Od tamtego czasu forma prawna firmy kilkakrotnie się zmieniała. Po II wojnie światowej firma zostało upaństwowiona. W dniu 15 grudnia 2002 r., zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o komercjalizacji, firma państwowa Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej zostało przekształcona w obecną spółkę Tramwaje Śląskie S.A.. Zgodnie z art. 1 polskiej Ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji z dnia 30 sierpnia 1996 r. 1, spółka Tramwaje Śląskie S.A. jest następcą prawnym Przedsiębiorstwa Komunikacji Tramwajowej. 4. Podstawowym przedmiotem działalności spółki Tramwaje Śląskie S.A. jest transport lądowy - przewozy tramwajowe. 5. Firma Tramwaje Śląskie S.A. jest spółką, która w ostatnich latach stale odnotowywała straty netto (PLN 4 155 446,94 w 2001 r., PLN 15 251 476,81 w 2002 r., PLN 15 467 085,24 w 2003 r., PLN 16 460 048,72 w 2004 r., PLN 13 134 825,22 w 2005 r.), spadek wartości aktywów (PLN 58 207 353,91 w 2001 r., PLN 56 546 414,03 w 2002 r., PLN 28 873 243,18 w 2003 r., PLN 24 873 539,98 w 2004 r. oraz PLN 13 854 046,64 w 2005 r.), oraz wzrost zadłużenia krótkoterminowego (PLN 40 891 994,46 w 2001 r., PLN 43 300 458,50 w 2002 r., PLN 38 105 566,42 w 2003 r., PLN 42 892 988,98 w 2004 r., PLN 56 947 986,08 w 2005 r.). Ponadto spółka Tramwaje Śląskie S.A. została zobowiązana do zwrotu około 24 milionów złotych, na mocy prawomocnego orzeczenia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie w sprawie z powództwa spółki Tramwaje Śląskie S.A. przeciwko firmom Alstom Transport S.A. i Alstom Konstabl S.A. III. Notyfikowany środek 6. Pomoc zostanie udzielona, jako pomoc indywidualna w postaci pożyczki w wysokości PLN 2 394 520,00, w celu zapewnienia finansowego wsparcia wymienionemu przedsiębiorstwu. Krajową podstawą prawną jest ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z dnia 30 sierpnia 1996 r. art. 56 ust. 1 pkt 2 oraz art. 56 ust. 5 powołanej ustawy. 7. Kwota PLN 2 394 520,00 zostanie przyznana przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A., (zwaną dalej ARP) w ramach Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców (zwanego dalej FRP), który jest funduszem publicznym. 8. ARP jest spółką stanowiącą własność państwa i wszystkie jej akcje należą do polskiego Skarbu Państwa. Jej działalność polega na świadczeniu pomocy finansowej i technicznej na rzecz restrukturyzowanych przedsiębiorstw (innych niż małe i średnie przedsiębiorstwa). Na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy Skarb Państwa jest reprezentowany przez Ministra Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, Minister Skarbu Państwa corocznie podnosi kapitał zakładowy ARP o kwotę stanowiącą 1/3 przychodów Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców. Środki te są przeznaczone na udzielanie pomocy publicznej na ratowanie i na restrukturyzację przedsiębiorców innych niż przedsiębiorcy mali i średni w rozumieniu Załącznika 1 Polska Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z dnia 30 sierpnia 1996 r (polski Dziennik Ustaw z 1996 r., nr 118, poz.561, ze zmianami). 2
do rozporządzenia Komisji (WE) nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw 2, zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 364/2004 3. 9. FRP jest funduszem publicznym, którego środkami zarządza Minister Skarbu Państwa. W każdym roku budżetowym 15 % przychodów uzyskanych z prywatyzacji, łącznie z odsetkami od tych środków, zatrzymuje się dla FRP i przeznacza na pomoc na ratowanie i na restrukturyzację dla przedsiębiorców. IV. Pożyczka 10. Jak wynika z notyfikacji, władze polskie uznały, że zasadne jest, aby ARP S.A. udzieliła krótkoterminowej pożyczki tytułem finansowego wsparcia dla omawianego przedsiębiorstwa, przed opracowaniem planu restrukturyzacji (zob. pkt. 5). 11. Spółka Tramwaje Śląskie S.A. zobowiązana jest płacić roczne odsetki zgodnie ze stopą procentową, która jest równa stopie referencyjnej ustalonej przez Komisję dla Polski (od dnia 1 stycznia 2006 r. - 5,56%). Odsetki z tytułu pożyczki powinny być uiszczane do końca każdego miesiąca po udzieleniu pożyczki. Pożyczka zostanie zwrócona w terminie 6 miesięcy od jej wypłaty. 12. Ponadto zwrot pożyczki łącznie z należnymi odsetkami i pozostałymi pokrewnymi zobowiązaniami jest zabezpieczony: 1) hipoteką zwykłą w kwocie PLN 2 394 520,00 (dwa miliony trzysta dziewięćdziesiąt cztery tysiące pięćset dwadzieścia złotych) na nieruchomości należącej do spółki, położonej przy ul. 1 Maja 152, w Katowicach, posiadającej księgę wieczystą o numerze KA1K/00071954/2 oraz KA1K/00071955/9, w wydziale ksiąg wieczystych Sądu Okręgowego w Katowicach, która zabezpiecza zwrot kapitału pożyczki; 2) gwarancją na kwotę PLN 500 000,00 (pięćset tysięcy złotych), zabezpieczającą spłatę odsetek; 3) oświadczeniem, że przedsiębiorstwo podda się egzekucji w trybie art.777 1 ust. 5 kodeksu postępowania cywilnego, co do zwrotu pełnej kwoty kapitału pożyczki, odsetek z tytułu pożyczki, odsetek za zwlokę i pozostałych kosztów poniesionych przez pożyczkodawcę w związku z pożyczką, do łącznej kwoty PLN 3 500 000,00 (trzy miliony pięćset tysięcy złotych); 4) prawidłowo opłaconym wekslem własnym in blanco. 13. Zakres udzielanej pomocy mieści się w kwocie wyliczonej przy pomocy poniższego wzoru służącego do obliczania maksymalnej kwoty pomocy w celu ratowania przedsiębiorstwa, która może być przyznana w ramach procedury uproszczonej, podanego w Załączniku do Wytycznych wspólnotowych w sprawie 2 Dz.U. L 10 z 13.1.2001 r. 3 Dz.U. L 63 z 28.2..2004 r. 3
pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw: EBIT t + amortyzacja t + (kapitał obrotowy t kapitał obrotowy t-1 ) 4 = {-13,2 + 17,2 + {-18,0 (-9.2)}} : 2= (4,0 8,8) : 2 = -4,8 :2 = -2,4* *(w milionach złotych) 2 14. Kwota pożyczki, jaka ma zostać przyznana spółce Tramwaje Śląskie S.A. (PLN 2 394 520,00), a co za tym idzie kwota pomocy, mieści się w maksymalnej kwocie obliczonej przy pomocy powyższego wzoru (2,4 miliona złotych). [LUB ZASTOSOWAĆ TO SAMO SFORMUŁOWANIE ZGODNIE Z OSTATNIĄ DECYZJĄ] 15. Władze polskie zobowiązały się do przekazania Komisji planu restrukturyzacji spółki Tramwaje Śląskie S.A. w terminie sześciu miesięcy od wydania zezwolenia na zastosowanie omawianego środka. Władze wskazały również, że pożyczka zostanie spłacona w terminie sześciu miesięcy. V. Ocena pomocy Istnienie pomocy w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE 16. Jak stanowi art. 87 ust. 1 traktatu WE, wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. 17. Pojęcie pomocy państwa ma zastosowanie w odniesieniu do każdej korzyści przyznanej bezpośrednio lub pośrednio, finansowanej ze środków państwowych, przyznanej przez samo państwo lub przez dowolny organ pośredniczący działający na podstawie nadanych mu uprawnień. 18. Po pierwsze, środek musi posiadać cechy umożliwiające uznanie go za korzyść przeniesioną na przedsiębiorstwo beneficjenta. Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że aby środek mógł być uznany za korzyść przeniesioną na przedsiębiorstwo beneficjenta, musi zachodzić prawdopodobieństwo, że pośrednio lub bezpośrednio sprzyja on niektórym przedsiębiorstwom lub stanowi korzyść ekonomiczną, która nie zostałaby uzyskana w normalnych warunkach rynkowych 5. 4 (gdzie w niniejszym przypadku: t oznacza rok 2004, podczas gdy t-1 oznacza rok 2003). 5 ETS C-280/00 z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans GmbH przeciwko Regierungspräsidium Magdeburg, nr 84; ETS C-39/94 z, SFEI i inni, nr. 60; C-342/96, Hiszpania przeciwko Komisji, nr 41. 4
19. Ze względu na trudną sytuację finansową spółki Tramwaje Śląskie S.A., Komisja uważa, że mało prawdopodobne byłoby udzielenie spółce pożyczki przez jakikolwiek bank komercyjny. Notyfikowany środek przenosi więc korzyść na spółkę Tramwaje Śląskie S.A. w takim sensie, że spółka ta uzyskuje pożyczkę, której nie byłaby w stanie otrzymać na rynku kapitałowym. 20. Ponadto w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, aby korzyści można było zakwalifikować jako pomoc w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE, muszą one być przyznane bezpośrednio lub pośrednio przy użyciu zasobów państwowych, a po drugie, muszą być przypisywalne państwu 6. W tym kontekście decyzję władz polskich o przyznaniu pożyczki w wysokości PLN 2 394 520,00 zagrożonemu przedsiębiorstwo należy postrzegać jako pomoc państwa sprzyjającą spółce Tramwaje Śląskie S.A. Po pierwsze, w niniejszym przypadku przychody przeznaczone na pomoc w celu ratowania przedsiębiorstw pochodzą z FRP, będącego funduszem publicznym i tym samym należy je uznać za zasoby państwowe w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE. Ponadto w celu zakwalifikowania jako pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE, środek musi dodatkowo być przypisywalny państwu. W ocenie ETS, przypisywalność środka państwu należy weryfikować, m.in., uwzględniając zaangażowanie władz publicznych w przyjęcie środka lub znikome prawdopodobieństwo braku ich zaangażowania. W prawie polskim pomoc w celu ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw przyznawana jest przez ARP ze środków FRP na podstawie decyzji podejmowanej przez jej organy statutowe. Z uwagi na to, że ARP stanowi wyłączną własność Ministerstwa Skarbu Państwa, proces podejmowania decyzji przez ARP należy uznać za przypisywalny temu ministerstwu. Tym samym, w niniejszym przypadku, pomoc w celu ratowania przedsiębiorstwa należy uznać za przypisywalną państwu. 21. W celu zakwalifikowania pomocy jako pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE, musi ponadto zachodzić prawdopodobieństwo, że środek wpłynie na handel między państwami członkowskimi i zakłóci konkurencję. 22. Władze polskie utrzymują, że omawiany środek nie grozi zakłóceniem konkurencji i na pewno nie wpłynie na handel pomiędzy państwami członkowskimi, a zatem nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE. Władze polskie notyfikowały ten środek jedynie w celu uzyskania pewności prawnej, że środek nie stanowi pomocy państwa. 23. Na poparcie swojego stanowiska władze polskie argumentują, że po pierwsze, działalność gospodarcza tej spółki obejmuje wyłącznie działalność lokalną, a mianowicie - świadczenie usług w zakresie miejskich przewozów tramwajowych w regionie górnośląskim. Jednocześnie spółka jest właścicielem całej infrastruktury niezbędnej do świadczenia usług w zakresie przewozów pasażerskich tramwajowych (tabor liniowy, torowiska i sieć) w tym regionie. 24. Po drugie, władze polskie uważają, że żadne inne przedsiębiorstwo nie byłoby zainteresowane świadczeniem usług w zakresie przewozów tramwajowych w tym regionie. 6 ETS C-482/99 z dnia 16 maja 2002 r., Republika Francuska przeciwko Komisji, nr 24. 5
25. Jeżeli chodzi o wyłącznie lokalny charakter działalności spółki Tramwaje Śląskie S.A., Komisja przywołuje orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, gdzie Trybunał w swojej decyzji w sprawie Altmark 7 wskazał, co następuje: Niemożliwe jest, aby dotacja publiczna przyznana przedsiębiorstwu, które świadczy jedynie lokalne lub regionalne usługi transportowe i nie świadczy żadnych usług transportowych poza swoim krajem pochodzenia, pozostawała bez wpływu na handel pomiędzy państwami członkowskimi. 8 W przypadku, gdy państwo członkowskie przyznaje publiczną dotację dowolnemu przedsiębiorstwu, podaż usług transportowych może z tego powodu zostać utrzymana na dotychczasowym poziomie lub być zwiększona i w efekcie przedsiębiorstwa istniejące w innych państwach członkowskich mają mniejsze szanse na rynku w danym państwie członkowskim (zob. w tym kontekście Sprawa 102/87 Francja przeciwko Komisji [1988] Zb.Orz. 4067, pkt 19; Sprawa C-305/89 Wlochy przeciwko Komisji [1991] Zb.Orz. I-1603, pkt 26; oraz Hiszpania przeciwko Komisji, pkt 40). W niniejszej sprawie, stanowisko to nie ma jedynie charakteru hipotetycznego, ponieważ jak wynika w szczególności z uwag Komisji od 1995 r. kilka państw członkowskich zaczęło otwierać niektóre rynki transportowe dla konkurencji ze strony przedsiębiorstw istniejących w innych państwach członkowskich, tak więc szereg przedsiębiorstw oferuje już swoje usługi w zakresie transportu miejskiego, podmiejskiego czy regionalnego w państwach członkowskich innych, niż ich kraj pochodzenia. Następnie, informacja Komisji z dnia 6 marca 1996 r. w sprawie stosowania zasady de minimis w odniesieniu do pomocy państwa (Dz.U. 1996 C 68, str. 9) nie dotyczy transportu, co jest wskazane w akapicie czwartym tego dokumentu. Podobnie rozporządzenie Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz.U. 2001 L 10, str. 30), zgodnie z trzecim motywem w preambule i art. 1 lit. a), nie ma zastosowania do tego sektora. Wreszcie, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, nie istnieje próg czy udział procentowy, poniżej którego można uznać, że handel pomiędzy państwami członkowskimi nie doznał uszczerbku. Stosunkowo mała kwota pomocy lub stosunkowo mała wielkość przedsiębiorstwa, które daną pomoc otrzymuje, nie wykluczają same przez się możliwości, że handel pomiędzy państwami członkowskimi mógłby ucierpieć (zob. Tubemeuse, pkt 43, oraz Hiszpania przeciwko Komisji, pkt 42). 7 ETS C-280/00 z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans GmbH przeciwko Regierungspräsidium Magdeburg, nr 82. 8 ETS C-280/00 z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans GmbH przeciwko Regierungspräsidium Magdeburg, nr 77 i następne. 6
Dlatego drugi warunek dotyczący zastosowania art. 92 ust. 1 traktatu, a mianowicie, że pomoc musi być w stanie wpływać na handel pomiędzy państwami członkowskimi, nie zależy od lokalnego czy regionalnego charakteru świadczonych usług transportowych lub od skali właściwej dla rodzaju danej działalności. 26. W niniejszym przypadku, władze polskie nie wykazały, że rynek świadczenia usług w zakresie przewozów tramwajowych w regionie śląskim jest rynkiem zamkniętym. 27. Jeżeli chodzi o argument drugi, Komisja zwraca uwagę, że władze polskie nie wykazały, iż ich stwierdzenie, że żadne inne przedsiębiorstwo nie byłoby zainteresowane prowadzeniem działalności spółki Tramwaje Śląskie S.A., opiera się na faktach. Wobec braku dowodów przeciwnych oraz biorąc pod uwagę ostatni wzrost liczby przejęć i nowych podmiotów na rynku transportu miejskiego i podmiejskiego, Komisja uważa, że istnieje prawdopodobieństwo, iż inne przedsiębiorstwa byłyby zainteresowane wejściem na rynek usług w zakresie przewozów tramwajowych, świadczonych w regionie śląskim. 28. Ponadto Komisja zwraca uwagę na fakt, że w niektórych państwach członkowskich istnieje konkurencja na rynku oferującym usługi w zakresie przewozów tramwajowych. Prowadzi to do obecności kilku przedsiębiorstw prywatnych świadczących efektywnie usługi w zakresie przewozów tramwajowych w kilku państwach członkowskich. 29. Biorąc pod uwagę również stanowisko Trybunału zawarte w pkt. 80 orzeczenia Altmark, Komisja wnioskuje więc, że proponowana pomoc może wpłynąć na handel pomiędzy państwami członkowskimi. 30. Jeżeli chodzi o zakłócenie konkurencji, Trybunał ostatnio wyjaśnił, że kwestia, czy dany środek zakłóca konkurencję bądź grozi zakłóceniem konkurencji, musi być analizowana przez Komisję w oderwaniu od ewentualnego wpływu danego środka na handel 9. 31. Władze polskie argumentują, że groźba zakłócenia konkurencji nie istnieje, ponieważ zarówno koszty świadczenia usług w zakresie przewozów tramwajowych, jak i koszty eksploatacji infrastruktury, są znacznie wyższe niż koszty transportu drogowego, który jest konkurencyjnym rodzajem transportu. 32. Przeciwnie niż władze polskie, Komisja uważa, że środek może zakłócić konkurencję, z następującego powodu: 33. Komisja nie może wykluczyć, że wskutek udzielenia pożyczki, pozostałe środki transportu (samochody, taksówki lub autobusy) mogą stracić udział w rynku, który miałyby, gdyby pomocy nie przyznano. 34. Dlatego Komisja uznaje badany środek za mogący zakłócić konkurencję. 9 ETS T-34/02 z dnia 22 lutego 2006 r., 7
35. W tych okolicznościach Komisja stwierdza, że przyznanie pożyczki przez władze polskie stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 traktatu WE. Podstawa prawna oceny 36. Konieczne jest zatem zbadanie tego środka w świetle art. 87 ust. 3 lit. a) i lit. c) traktatu WE, na podstawie którego dopuszczalne byłyby wyłączenia od ogólnej zasady niezgodności określonej w art. 87 ust. 1. 37. Wyłączenie wymienione w art. 87 ust. 3 lit. a) nie ma w tym przypadku zastosowania. Jakkolwiek spółka Tramwaje Śląskie S.A. ma swoją siedzibę w regionie Śląska, który spełnia kryteria art. 87 ust. 3 lit. a) z punktu widzenia Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej 10, środek pomocy nie wspiera rozwoju gospodarczego omawianego regionu. Celem omawianego środka jest zapewnienie wsparcia finansowego spółce Tramwaje Śląskie S.A., do czasu opracowania planu restrukturyzacji. 38. Dlatego jedynie wyłączenie przewidziane w art. 87 ust. 3 lit. c) może mieć zastosowanie. Artykuł 87 ust. 3 lit. c) stanowi, że może być wydana zgoda na pomoc państwa w przypadku, gdy jest ona przyznawana na ułatwianie rozwoju niektórych sektorów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem. 39. W tym względzie, mającymi zastosowanie wspólnotowymi ramami dla podejmowania decyzji w sprawie zgodności są Wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw z 2004 r. 11 Stosowalność Wytycznych 40. Pkt 9 wytycznych stwierdza, że nie istnieje definicja wspólnotowa przedsiębiorstwa zagrożonego i dodaje, że Komisja uważa przedsiębiorstwo za zagrożone, jeżeli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli/akcjonariuszy lub wierzycieli, nie jest ono w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą to przedsiębiorstwo do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. 41. Następnie w pkt 10 wytycznych znajduje się wyjaśnienie, że z zasady i niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa jest ono w szczególności uznane za zagrożone w następujących okolicznościach: a) w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli ponad połowa jej zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym jedna czwarta w okresie poprzedzających 12 miesięcy; c) niezależnie od rodzaju spółki, jeżeli spełnia ona kryteria w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej. 10 Dz.U. C 74 z 10.3.1998 11 Stosuje się w odniesieniu do środków notyfikowanych począwszy od 10 października 2004 r. (pkt 102) 8
42. Komisja zwraca uwagę na fakt, że Tramwaje Śląskie S.A. są spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, której kapitał podstawowy, zarówno w 2004 r. jak i w 2005 r. wynosił 95 000 000,00 złotych. 43. Władze polskie przedstawiły jednak informację, że firma Tramwaje Śląskie S.A. nie jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, w której ponad połowa zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym jedna czwarta w okresie poprzedzających 12 miesięcy. Spółka Tramwaje Śląskie S.A. nie spełnia również kryteriów określonych w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej. 44. Tak więc w niniejszym przypadku pkt 10 lit.a) i lit. c) wytycznych nie mają zastosowania. 45. Dlatego Komisja uważa, że spółkę Tramwaje Śląskie S.A. można byłoby uznać za przedsiębiorstwo zagrożone w rozumieniu wytycznych jedynie wówczas, gdyby zostały spełnione warunki określone w pkt 11 wytycznych. 46. W pkt 11 stwierdza się, że Nawet gdy nie zachodzi żadna z okoliczności wymienionych w pkt 10 (wskazanym wcześniej), przedsiębiorstwo nadal może być uznane za zagrożone, w szczególności, gdy występują typowe oznaki, takie jak rosnące straty, malejący zysk, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. 47. Komisja Europejska zwraca uwagę na fakt, że firma Tramwaje Śląskie S.A. jest spółką, która w ostatnich latach stale odnotowywała straty netto (PLN 4 155 446,94 w 2001 r., PLN 15 251 476,81 w 2002 r., PLN 15 467 085,24 w 2003 r., PLN 16 460 048,72 w 2004 r., PLN 13 134 825,22 w 2005 r.), spadek wartości aktywów (PLN 58 207 353,91 w 2001 r., PLN 56 546 414,03 w 2002 r., PLN 28 873 243,18 w 2003 r., PLN 24 873 539,98 w 2004 r. oraz PLN 13 854 046,64 w 2005 r.), oraz wzrost zadłużenia krótkoterminowego (PLN 40 891 994,46 w 2001 r., PLN 43 300 458,50 w 2002 r., PLN 38 105 566,42 w 2003 r., PLN 42 892 988,98 w 2004 r., PLN 56 947 986,08 w 2005 r.). Ponadto spółka Tramwaje Śląskie S.A. została zobowiązana do zwrotu około 24 milionów złotych, na mocy prawomocnego orzeczenia Sądu Arbitrażowego przy Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie w sprawie z powództwa spółki Tramwaje Śląskie S.A. przeciwko firmom Alstom Transport S.A. i Alstom Konstabl S.A. 48. Na podstawie dostarczonych danych Komisja stwierdza, że Tramwaje Śląskie S.A. należy uznać za przedsiębiorstwo zagrożone w rozumieniu pkt. 11 Wytycznych z 2004 r. Warunki ogólne dotyczące zezwolenia na przyznanie pomocy w celu ratowania przedsiębiorstw 49. Wytyczne wspólnotowe dotyczące pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw ustanawiają pięć warunków 12, od 12 pkt 25 9
których zależy przyznanie pomocy w celu ich ratowania. Dlatego Komisja musi upewnić się, że w niniejszym przypadku warunki te zostały spełnione. 50. Po pierwsze, pomoc w celu ratowania musi polegać na wsparciu płynności finansowej w postaci gwarancji kredytowych lub pożyczek; w obu przypadkach, pożyczka musi zostać przyznana przy zastosowaniu stopy procentowej co najmniej porównywalnej do stop procentowych stosowanych przy pożyczkach dla przedsiębiorstw w dobrej sytuacji finansowej i w szczególności zgodnie ze stawkami referencyjnymi przyjętymi przez Komisję; każda pożyczka musi zostać zwrócona i każda gwarancja musi się zakończyć w okresie nie dłuższym niż sześć miesięcy po wypłacie przedsiębiorstwu pierwszej raty. 51. W niniejszym przypadku pomoc w celu ratowania przedsiębiorstwa przybiera postać pożyczki udzielanej przez ARP ze środków publicznego Funduszu Restrukturyzacji Przedsiębiorców. Roczna stopa oprocentowania tej pożyczki ma być równa stopie referencyjnej ustalonej przez Komisję dla Polski (5,56% od dnia 1 stycznia 2006 r.). Zgodnie z umową w sprawie pożyczki, pożyczka powinna być zwrócona w terminie sześciu miesięcy od jej przekazania na konto spółki Tramwaje Śląskie S.A. Warunek pierwszy jest w związku z tym spełniony. 52. Po drugie, pożyczka musi być uzasadniona przez poważne trudności społeczne i nie może powodować efektów ubocznych wpływających na pozostałe państwa członkowskie. Władze polskie przedstawiły informację, że aktualna sytuacja ekonomiczna spółki Tramwaje Śląskie S.A. stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zatrudnienia około 2200 osób, które pracują w tym przedsiębiorstwie. Jest to liczba znacząca, zważywszy fakt. iż przedsiębiorstwo znajduje się w regionie, w którym stopa bezrobocia jest wysoka (15.7%). Ponadto Komisja zwraca uwagę na fakt, że likwidacja lub ograniczenie działalności przedsiębiorstwa utrudniłoby dostęp do miejskich usług transportowych w 15 gminach regionu śląskiego, zamieszkałych łącznie przez około 2 miliony osób. Częściowe lub całkowite zastąpienie przyjaznego dla środowiska transportu tramwajowego innymi rodzajami transportu prowadziłoby dodatkowo do wzrostu poziomu zanieczyszczeń w regionie, w którym zanieczyszczenie już jest bardzo wysokie. 53. Skutki uboczne powinny być ograniczone do minimum. Jak już wcześniej wspomniano, działalność spółki Tramwaje Śląskie S.A. ogranicza się wyłącznie do regionu śląskiego. Ponadto spółka jest jedynym podmiotem świadczącym usługi w zakresie przewozów tramwajowych w regionie i jednocześnie jest właścicielem całej infrastruktury niezbędnej do świadczenia tego rodzaju usług transportowych. Dodatkowo, wysokość pożyczki, a co za tym idzie rozmiary udzielanej pomocy, mieszczą się w granicach kwoty maksymalnej, wyliczonej zgodnie ze wzorem służącym do obliczenia maksymalnej wysokości pomocy w celu ratowania przedsiębiorstwa. Dlatego Komisja uważa, że omawiany środek nie powinien mieć żadnych nadmiernych skutków ubocznych dla pozostałych państw członkowskich. 54. Po trzecie, pomoc w celu ratowania przedsiębiorstwa musi zawierać plan restrukturyzacji lub plan likwidacji lub dowód, że pożyczka została całkowicie zwrócona i/lub gwarancja zakończona, w postaci notyfikacji od przedsiębiorstwa poprzez dane państwo członkowskie do Komisji, w terminie nie dłuższym niż sześć miesięcy po zezwoleniu na zastosowanie środka pomocy w celu ratowania. 10
55. W niniejszym przypadku, warunek ten został spełniony, ponieważ w notyfikacji dotyczącej omawianego środka władze polskie zobowiązały się do przekazania planu restrukturyzacji lub planu likwidacji nie później niż w terminie sześciu miesięcy od wydania zezwolenia na zastosowanie środka pomocy w celu ratowania przedsiębiorstwa, przeznaczonego dla spółki Tramwaje Śląskie S.A. Władze polskie wskazały również, że ich intencją jest, aby pożyczka została zwrócona w terminie sześciu miesięcy. 56. Po czwarte, pomoc musi być ograniczona do kwoty potrzebnej, aby utrzymać działalność przedsiębiorstwa w okresie, w którym pomoc jest dozwolona; taka kwota może zawierać pomoc na pilne środki strukturalne, pod pewnymi warunkami. Wytyczne stanowią, że kwota konieczna powinna być obliczona na podstawie potrzeb płynności przedsiębiorstwa wynikających ze strat. 57. Jak wcześniej wspomniano, władze polskie potwierdziły, że poziom pożyczki, a co za tym idzie - kwota planowanej pomocy, powinna się mieścić w maksymalnej kwocie pomocy, wyliczonej zgodnie ze wzorem podanym w Załączniku do Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw. 58. Wreszcie, pomoc musi spełniać warunek określany jako pierwszy i ostatni raz. Pkt. 72 wytycznych stanowi, że Pomoc w celu ratowania jest jednorazową operacją zasadniczo przeznaczoną na utrzymanie działania przedsiębiorstwa w określonym czasie, w którym oceniona zostanie jego przyszłość. Nie powinno być możliwym wielokrotne przyznawanie pomocy w celu ratowania, co utrzymywałoby status quo, odsunęło tylko nieuniknione konsekwencje, a w tym czasie przerzuciło problemy gospodarcze i społeczne na innych, bardziej efektywnych producentów lub inne państwa członkowskie. Dlatego pomoc na ratowanie powinna być przyznawana tylko jeden raz. Zgodnie z tą samą zasadą, aby zapobiec niesprawiedliwemu udzielaniu pomocy przedsiębiorstwom, które mogą się utrzymać wyłącznie dzięki wielokrotnie udzielanej pomocy państwa, pomoc w celu ratowania powinna być udzielana tylko jeden raz. 59. Pkt. 73 wskazuje, że jeżeli planowana pomoc w celu ratowania lub w celu restrukturyzacji jest zgłoszona Komisji, państwo członkowskie musi określić, czy zainteresowane przedsiębiorstwo otrzymało już w przeszłości pomoc w celu ratowania lub w celu restrukturyzacji, włącznie z wszelką tego typu pomocą otrzymaną przed datą stosowania niniejszych Wytycznych lub wszelką niegłoszoną pomocą. 60. W niniejszym przypadku Komisja zwraca uwagę na fakt, że władze polskie wskazały, iż spółka Tramwaje Śląskie S.A. nie otrzymała w przeszłości pomocy w celu jej ratowania lub restrukturyzacji. 61. Komisja zwraca uwagę na fakt, że władze polskie zobowiązały się również dostarczyć Komisji plan restrukturyzacji lub likwidacji dotyczący spółki Tramwaje Śląskie S.A. w terminie 6 miesięcy od wydania przez Komisję zezwolenia na udzielenie pomocy w celu jej ratowania. Jeżeli chodzi o to, jak i kiedy wydawane jest przez Komisję zezwolenie na udzielenie pomocy na cele restrukturyzacji, z Wytycznych wynika, że Komisja normalnie nie przyzna dalszej pomocy w celu ratowania lub restrukturyzacji dla przedsiębiorstwa (lub w przypadku grupy - dla żadnego przedsiębiorstwa wchodzącego w skład grupy) 11
przed upływem 10 lat od czasu, w którym pomoc w celu ratowania go została przyznana lub w którym zakończył się okres restrukturyzacji lub został wstrzymany plan restrukturyzacji, w zależności od tego, który termin jest późniejszy. VI. Decyzja 62. W związku z powyższym Komisja Europejska postanowiła nie wnosić sprzeciwu wobec zastosowania omawianego środka, uznając, że pomoc w celu ratowania przedsiębiorstwa jest zgodna z zasadami wspólnego rynku. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje poufne, które nie powinny być ujawniane osobom trzecim, proszę poinformować o tym Komisję w ciągu piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie umotywowanej prośby, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie pełnej treści niniejszego pisma osobom trzecim oraz na jego zamieszczenie w oryginalnej wersji językowej na stronie internetowej http://ec.europa.eu/community_law/state_aids/index.htm. Prośbę taką należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres : Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Energii i Transportu, Dyrektoriat A, Jednostka A4, DM 28 6/100 B-1049 Bruksela Faks: + 32.2.296.41.04 Proszę przyjąć wyrazy szacunku, W imieniu Komisji Jacques Barrot Wiceprzewodniczący Komisji 12