podatkową księgę przychodów i rozchodów

BIBLIOTEKA Jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów Forma opodatkowania Obowiązkowe prowadzenie dodatkowych ewidencji Niezbędna dokumentacja Remanent i zamknięcie księgi Prowadzenie księgi przez rolnika Fiskus - kary za popełnione błędy Ewa Matyszewska

Autor Ewa Matyszewska Redaktor prowadzący Renata Krasowska-Kłos Redakcja Urszula Wróblewska Projekt graficzny Kinga Pisarczyk Korekta Mirosława Jasińska-Nowacka Skład i łamanie Joanna Archacka Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o. Wydanie I/2012, sierpień 2012 r. ISBN 978-83-63360-54-2 Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72 www.dziennik.pl, www.gazetaprawna.pl, www.forsal.pl Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40 tel. 22 761 30 30, 801 626 666, e-mail: bok@infor.pl Druk: Totem

SPIS TREŚCI Wstęp...7 ROZDZIAŁ 1. Opodatkowanie działalności gospodarczej... 9 Wybór formy opodatkowania... 11 Przychody z najmu...12 Ważny termin...13 Konieczne pismo...15 Zmiana zdania...15 Sposoby obliczania podatku...19 Zeznania podatkowe... 22 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...23 Rodzaj działalności determinuje formę rozliczeń...23 PIT będzie zależał od przyjmowanych gości...23 Nie ma obowiązku corocznego składania oświadczenia... 24 Kontrakt menedżerski wpływa na sposób opodatkowania... 25 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY... 26 Kontynuacja wybranej formy... 26 Brak dokumentacji pozwala na szacunki...27 Fiskus nie sprawdzi wspólników...27 Oświadczenie jest wiążące dla skarbówki...27 Uprawnienie do danej formy trzeba nabyć... 28 Decyzję podejmuje przedsiębiorca... 28 Korekta oświadczenia jest niedopuszczalna... 28 Strata musi dotyczyć tego samego dochodu... 28 Opodatkowanie obejmuje prawie wszystko... 28 ROZDZIAŁ 2. Dla kogo księga podatkowa... 29 Obowiązek prowadzenia księgi... 30 Zawiadomienie o prowadzeniu księgi...31 Zwolnienie z księgi...32 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...32 Towary z darowizny znajdą się w remanencie...32 Komputer znajdzie się w ewidencji wyposażenia... 36 Wycena składników majątku firmy ma wpływ na dochód...37 Dofinansowanie nie wyklucza zaliczenia wydatków do kosztów...37 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY... 39 Podatnik musi zadbać o doręczenie pisma... 39 ROZDZIAŁ 3. Zasady prowadzenia księgi...41 Spis z natury... 42 Ewidencja środków trwałych... 43 Prawidłowość księgi... 43 Kluczowa rzetelność... 43 Obowiązki przy prowadzeniu księgi... 45 Odrębna ewidencja dla celów VAT... 46 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS... 46 Nie istnieją zasady numerowania dowodów księgowych... 46 Nie można zwolnić podatnika z dokumentowania zdarzeń gospodarczych... 47 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY... 48

Urząd skarbowy nie będzie szukał dokumentacji... 48 Przedsiębiorca musi zadbać o rzetelność dokumentów... 49 Szacunki fiskusa nie potwierdzą rzetelności... 49 Pusta faktura nie jest podstawą zapisów w księdze... 49 Brak wpisu to brak rzetelności... 50 Kontrahent z faktury też może zostać prześwietlony... 50 ROZDZIAŁ 4. Dodatkowe ewidencje...51 Ewidencja sprzedaży...51 Środki trwałe... 52 Ewidencja przychodów przy ryczałcie... 52 Podsumowanie w ewidencji przychodów... 56 Posiadane wyposażenie... 58 Karty przychodów... 58 Pracownicy u ryczałtowców... 59 Samochody w działalności...61 Dodatkowe obowiązki w kantorach i lombardach...61 Inne ewidencje... 64 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS... 64 Wcześniejszy wpis do ewidencji nie jest błędem... 64 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY... 65 Księga i inne ewidencje muszą być spójne... 65 Urząd skarbowy może skontrolować każdą ewidencję... 65 Błąd w ewidencji nie przesądza o jej wadliwości... 65 Szacowanie dochodu musi być uzasadnione... 66 ROZDZIAŁ 5. Dowody księgowe... 67 Wzór dowodu księgowego... 67 Faktura VAT... 69 Faktury korygujące...73 Poprawki za pomocą noty... 74 Wartość opakowania... 74 Jak nie faktura, to rachunek...77 Wewnętrzne dowody księgowe... 78 Opis towaru...80 Dowody sprzedaży...80 Zestawienia i raporty...81 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS... 82 Moment wystawienia dokumentów wpływa na zapisy w księdze... 82 Zakup odpadów może być udokumentowany dowodem wewnętrznym... 83 Opóźnienia można wyjaśnić w Uwagach księgi... 84 Wartość z aktu notarialnego znajdzie się w księdze podatkowej... 85 Nieruchomość może być towarem handlowym...86 Towaru spoza ewidencji nie ujmuje się w remanencie... 87 Refaktura może być podstawą zapisów w księdze...88 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY...89 Nie każda faktura udokumentuje koszt...89 Rachunek musi zawierać prawdziwe dane...90 ROZDZIAŁ 6. Niezbędne umowy i dokumenty...91 Samoistne dowody księgowe... 92 Stosowne dowody księgowe... 93

NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS... 94 Błąd w dokumentacji zawsze można poprawić... 94 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY... 95 Przedsiębiorca może anulować błędne dokumenty... 95 Wydruk z księgi podatkowej nie zastąpi faktury... 96 Ksero faktury nie jest jej duplikatem... 96 Nie tylko faktura jest podstawą ujęcia wydatku w kosztach... 97 Fiskus nie będzie szukał zgubionych dokumentów podatnika... 97 ROZDZIAŁ 7. Zapisy w księdze... 99 Specjalne ewidencje... 102 ROZDZIAŁ 8. Wzór księgi... 105 Strona tytułowa... 105 Wygląd księgi... 106 Księga prowadzona nietradycyjnie...107 ROZDZIAŁ 9. Wypełniamy księgę... 109 Kolumna 1. księgi...110 Kolumna 2. księgi...110 Kolumna 3. księgi... 111 Kolumny 4. i 5. księgi... 111 Pozostałe kolumny księgi... 111 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...112 Dotacja zwolniona z PIT nie znajdzie się w księdze...112 Dla przedsiębiorców z księgą podatkową liczy się wystawienie faktury... 113 Prac na zlecenie sądu nie ujmuje się w księdze...114 Nie można dwa razy opodatkować jednej sprzedaży...115 Ukrainka nie może prowadzić księgi podatkowej...116 Do wpisania wydatków służą kolumny 10 i 13... 117 Właściciel lombardu musi zadbać o dodatkowe ewidencje...118 ROZDZIAŁ 10. Księgowanie przychodów i kosztów...121 Kiedy powstaje przychód...122 Księgowanie pozostałych przychodów...124 Koszty muszą być udokumentowane... 126 Koszty tylko w odpowiednich kolumnach... 128 Koszty zakupu towarów handlowych... 128 Koszty uboczne zakupu... 129 Księgowanie wynagrodzeń... 129 Pozostałe wydatki... 130 Koszty w walutach obcych... 131 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...133 Zestawienie dowodów wewnętrznych nie jest podstawą zapisów w księdze...133 Kluczowy jest moment wystawienia faktury...134 Błąd w przychodzie można skorygować...135 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY...136 Pojęcie kwoty należne przy określaniu przychodów jest szerokie...136 Świadczenie nieodpłatne ma swoją wartość...137 Korzyści płyną także z darmowych usług...137

Ciągłość działania wpływa na charakter działalności...137 Wydatek musi być poniesiony i udokumentowany...137 Sam dowód nie wystarczy na ujęcie wydatku w kosztach...138 Wydatek musi mieć związek z przychodem...138 Nierzetelny dowód może być zastąpiony innym...138 Podatnik musi udowodnić przeprowadzenie operacji gospodarczej...138 Transakcję może potwierdzić kontrahent przedsiębiorcy...138 W księdze podatkowej możliwy jest wpis zastępczy...139 ROZDZIAŁ 11. Remanent i zamknięcie księgi...141 Remanent na 31 grudnia...142 Zakres podsumowania... 144 Wycena remanentu...145 Likwidacja błędów...147 Ważne dowody... 150 Podsumowanie księgi...151 Wysokość dochodu...152 Zeznanie roczne...153 Rozliczenie ryczałtowców...154 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...156 Pozostałe koszty księgujemy w kolumnie 13...156 Instrumenty finansowe będą towarem handlowym... 158 Objaśnienia do podatkowej księgi przychodów i rozchodów dla przedsiębiorcy prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów... 162 ROZDZIAŁ 12. Podatkowa księga przychodów i rozchodów rolników...167 Objaśnienia do podatkowej księgi przychodów i rozchodów przeznaczonej dla rolników prowadzących działalność gospodarczą... 169 NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS...170 Kwoty dotacji nie trzeba wpisywać do księgi...170 ROZDZIAŁ 13. Sankcje karne skarbowe...173 Wysokość kar...175 NA CO ZWRACAJĄ UWAGĘ SĄDY...176 Za nierzetelną fakturę grozi kara...176 Wysokość grzywny zależy od szkodliwości czynu...176 ROZDZIAŁ 14. Limity przychodów i odliczeń w 2012 r.... 179 ROZDZIAŁ 15. Wyciąg z przepisów USTAWA z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych wyciąg... 189 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów... 243 Załączniki do rozporządzenia...262 Słownik...268

Wstęp Każdy przynajmniej raz w życiu marzył o własnej firmie. Brak szefa nad głową, realizacja własnych pomysłów i gotówka na koncie. To idealna wizja własnego biznesu, problem w tym, że w rzeczywistości prowadzenie firmy wiąże się z szeregiem obowiązków. Pierwszym jest konieczność zarejestrowania przedsiębiorstwa. Potem trzeba wybrać najkorzystniejszą formę opodatkowania. Gdy biznes ruszy, dojdzie szara codzienność w postaci m.in. rozliczeń ze skarbówką czy ZUS. Aby choć w części ułatwić dopełnianie tych obowiązków, oddajemy w Państwa ręce przewodnik po podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Mam nadzieję, że pozwoli on rozwiązywać codzienne problemy i ewidencja podatkowa będzie łatwa, miła i przyjemna. (...)

ROZDZIAŁ 2 Dla kogo księga podatkowa Opodatkowanie na zasadach ogólnych oznacza dla podatnika opłacanie podatku od dochodów faktycznie osiągniętych, a więc od przychodów pomniejszonych o koszty ich uzyskania. Osoby, które osiągają dochody z działalności gospodarczej, opodatkowane są na zasadach ogólnych, na podstawie prowadzonej przez nie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Podstawę prawną prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów stanowi ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.). Akt ten określa podmioty, które są zobowiązane do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, oraz upoważnia ministra finansów do określenia w drodze rozporządzenie sposobu prowadzenia takiej księgi i ustalenia szczególnych warunków, jakie powinna spełniać księga. WAŻNE Prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów pozwala na minimalizację opłacanego podatku dochodowego, gdyż umożliwia m.in. odliczanie poniesionych kosztów uzyskania przychodów. Na wysokość podatku dochodowego opłacanego na zasadach ogólnych, w tym również na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, wpływa przede wszystkim wysokość osiągniętego przychodu oraz poniesionych kosztów jego uzyskania. Nie ma znaczenia w tym przypadku liczba zatrudnionych pracowników ani liczba mieszkańców miejscowości, w której wykonywana jest działalność, ani też rodzaj wykonywanej działalności. I właśnie w celu prawidłowego zaewidencjonowania osiąganych przychodów i związanych z tymi przychodami kosztów podatnik prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Warto więc wyjaśnić, że przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wartość pieniężną świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.

Rozdział 2. Dla kogo księga podatkowa 9 WAŻNE Przy prowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów na wysokość podatku dochodowego wpływa przede wszystkim wysokość osiągniętego przychodu oraz poniesionych kosztów jego uzyskania. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się: 1) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia według cen stosowanych wobec innych odbiorców; 2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione według cen zakupu; 3) jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku; 4) w pozostałych przypadkach na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według określonych zasad, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika. Z kolei kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Pomniejszenie przychodów o wydatki zaliczone do kosztów da nam dochód. Dochód będzie podstawą opodatkowania przy prowadzeniu firmy rozliczanej według skali podatkowej ze stawkami 18 i 32 proc. Obowiązek prowadzenia księgi Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, mają obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowej, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych. Podatnicy będący armatorami w rozumieniu ustawy o podatku tonażowym prowadzący działalność opodatkowaną podatkiem tonażowym oraz inną

10 Jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów działalność opodatkowaną podatkiem dochodowym muszą w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych wyodrębnić przychody i związane z nimi koszty na poszczególne rodzaje działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem tonażowym i podatkiem dochodowym. Obowiązek prowadzenia księgi dotyczy również: wykonujących działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów; prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg; osób duchownych, które zrzekły się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego. Warto wiedzieć, że obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które opłacają podatek dochodowy w formach zryczałtowanych, wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym, wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim, dokonują odpłatnego zbycia składników majątku. Księgi nie prowadzi się również w przypadku likwidacji działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, a także w przypadku osób zajmujących się sprzedażą środków trwałych po zlikwidowaniu spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniu z takiej spółki. Zawiadomienie o prowadzeniu księgi Podatnicy, którzy rozpoczynają prowadzenie działalności gospodarczej albo w poprzednim roku podatkowym korzystali ze zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym lub prowadzili księgi rachunkowe, mają obowiązek zawiadomić w formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika o prowadzeniu księgi w terminie 20 dni od dnia jej założenia, czyli do 21 stycznia roku podatkowego w przypadku prowadzenia księgi przed końcem roku, lub najpóźniej w 21. dniu (licząc również dzień, w którym księgę zaprowadzono) w przypadku zaprowadzenia księgi w ciągu roku. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej lub spółki partnerskiej, zawiadomienie o prowadzeniu księgi muszą złożyć wszyscy wspólnicy do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania każdego nich. Podatnik zmieniający formę opodatkowania z ryczałtu na opodatkowanie według zasad ogólnych może złożyć zawiadomienie o zaprowadzeniu podatkowej księgi przychodów i rozchodów w tym samym oświadczeniu, w którym zrzeka się ryczałtu lub karty podatkowej.

Rozdział 2. Dla kogo księga podatkowa 11 Pewne obowiązki będą mieć też przedsiębiorcy, którzy zlecą prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów wyspecjalizowanym podmiotom, np. biuru rachunkowemu. Jeżeli na zlecenie podatnika prowadzenie księgi zostało powierzone biuru rachunkowemu, podatnik jest zobowiązany w terminie siedmiu dni od dnia zawarcia umowy z biurem rachunkowym zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego, któremu zostało złożone zawiadomienie o prowadzeniu księgi, wskazując nazwę i adres biura, miejsce (adres) prowadzenia oraz przechowywania księgi i dowodów związanych z jej prowadzeniem. Ponadto podatnik musi prowadzić w miejscu wykonywania działalności ewidencję sprzedaży, a w razie wykonywania działalności kantorowej lub w zakresie lombardów także ewidencje właściwe dla tego biznesu. Obowiązek ten nie dotyczy podatników, którzy ewidencjonują obrót przy zastosowaniu kas rejestrujących w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Zwolnienie z księgi Podatnik ma możliwość uzyskania zwolnienia z prowadzenia księgi podatkowej na podstawie indywidualnej decyzji urzędu skarbowego. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zwłaszcza takich, jak: rodzaj i rozmiar wykonywanej działalności, wiek oraz stan zdrowia, naczelnik właściwego ze względu na miejsce zamieszkania podatnika urzędu skarbowego na wniosek podatnika może zwolnić go z obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, jak również z poszczególnych czynności z zakresu prowadzenia księgi. Podatnik musi złożyć taki wniosek co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem miesiąca, od którego zwolnienie miałoby być zastosowane. W przypadku rozpoczęcia wykonywania działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi w ciągu roku podatkowego wniosek taki należy złożyć w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi. NA CO ZWRACA UWAGĘ FISKUS (interpretacje) Towary z darowizny znajdą się w remanencie Matka podatniczki prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. W skład jej przedsiębiorstwa, oprócz innych elementów składających się funkcjonalnie na przedsiębiorstwo, wchodzą towary, wyposażenie i środ-

12 Jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów ki trwałe, w tym m.in. część budynku trzykondygnacyjnego (pierwsza i druga kondygnacja), który z cywilistycznego punktu widzenia stanowi część składową nieruchomości gruntowej, będącej przedmiotem majątkowej współwłasności ustawowej rodziców podatniczki. Z uwagi na to, że ojciec podatniczki nie prowadzi działalności gospodarczej, część budynku wykorzystywana przez matkę na cele działalności gospodarczej, z podatkowego punktu widzenia, stanowi majątek środek trwały jej przedsiębiorstwa. Rodzice zamierzają przekazać tę zabudowaną nieruchomość, a matka całe prowadzone przedsiębiorstwo, w darowiźnie podatniczce, co zostanie potwierdzone aktem notarialnym. Córka nie wie, jakie wartości powinna przyjąć: wartość początkową i umorzenie środków trwałych, wartość wyposażenia oraz wartość remanentu początkowego. Według szefa Izby Skarbowej w Łodzi określenie towary oznacza towary handlowe, materiały podstawowe i pomocnicze, półwyroby (półfabrykaty), wyroby gotowe, braki i odpady oraz materiały przyjęte od zamawiających do przerobu lub obróbki, z tym że: a) towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, b) materiałami (surowcami) podstawowymi są materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu; do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi, c) materiałami pomocniczymi są materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości, d) wyrobami gotowymi są wyroby własnej produkcji, których proces przerobu został całkowicie zakończony, wykonane usługi, prace naukowo-badawcze, prace projektowe, geodezyjno-kartograficzne, zakończone roboty, w tym także budowlane, e) produkcją niezakończoną jest produkcja w toku oraz półwyroby (półfabrykaty), to jest niegotowe jeszcze produkty własnej produkcji, a także wykonywane roboty, usługi przed ich ukończeniem, f) brakami są nieodpowiadające wymaganiom technicznym wyroby własnej produkcji, całkowicie wykończone bądź też doprowadzone do określonej fazy produkcji; brakami są również towary handlowe, które na sku-

Rozdział 2. Dla kogo księga podatkowa 13 tek uszkodzenia lub zniszczenia w czasie transportu bądź magazynowania utraciły częściowo swą pierwotną wartość, g) odpadami są materiały, które na skutek procesów technologicznych lub na skutek zniszczenia albo uszkodzenia utraciły całkowicie swą pierwotną wartość użytkową. Podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów na 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. Podatnik musi wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia; spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. Zatem towary handlowe i materiały objęte spisem z natury powinny być wycenione według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Z kolei wyposażenie oznacza rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niezaliczone, zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym, do środków trwałych. Podatnicy, którzy w ciągu roku podatkowego utracili lub zrzekli się prawa do zryczałtowanego opodatkowania podatkiem dochodowym w formie karty podatkowej albo zakładają po raz pierwszy ewidencję wyposażenia, dokonują wyceny wyposażenia według cen zakupu lub według wartości rynkowej z dnia założenia ewidencji. Należy przy tym mieć na uwadze, że użyty termin cena zakupu oznacza cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty, opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika. W konsekwencji ustalenie wartości wyposażenia może nastąpić według cen zakupu lub według cen rynkowych.

14 Jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów Kwestię ustalania wartości początkowej środków trwałych regulują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości. W razie nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze spadku lub darowizny, łączną wartość początkową nabytych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowi suma ich wartości rynkowej, nie wyższa jednak od różnicy między wartością tego przedsiębiorstwa albo jego zorganizowaną częścią a wartością składników mienia, niebędących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi, określoną dla celów podatku od spadków i darowizn. Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. WAŻNE Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie odpłatnego zbycia znacznie odbiega od wartości rynkowej nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 proc. od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający. Podatniczka po przyjęciu darowizny przedsiębiorstwa i kontynuowaniu prowadzenia działalności gospodarczej będzie miała prawo ustalić wartość początkową nabytych w tej formie środków trwałych w wysokości wartości rynkowej z dnia dokonania darowizny, chyba że umowa darowizny określi tę wartość w niższej wysokości. Wartość nabytego w drodze darowizny wyposażenia powinna ustalić według cen zakupu lub według cen rynkowych,

Rozdział 2. Dla kogo księga podatkowa 15 natomiast wartość towarów handlowych według cen zakupu lub nabycia, albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 9 grudnia 2011 r. (nr IPTPB1/415-168/11-2/AG). Komputer znajdzie się w ewidencji wyposażenia Od 15 października 2009 r. podatniczka rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej. Na jej uruchomienie otrzymała środki z powiatowego urzędu pracy. W ramach tej działalności zamierza kupić zestaw komputerowy o wartości: netto 3278,69 zł, VAT 721,31 zł, brutto 4000 zł. Ponieważ jest czynnym podatnikiem VAT i zestaw ten będzie służył sprzedaży opodatkowanej, odliczy VAT naliczony. W wyniku tego wartość początkowa tego zestawu komputerowego będzie wynosić 3278,69 zł. Podatek dochodowy od osób fizycznych opłaca według zasad ogólnych i prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. Podatniczka nie jest pewna, czy ma prawo zaliczyć zestaw komputerowy do wyposażenia. Odpowiedzi w tym zakresie udzielił dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach. Jego zdaniem, w przypadku gdy jednostkowa wartość składnika majątku wykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej powyżej 1 roku jest wyższa niż 3500 zł, podatnik ma obowiązek wprowadzić go do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od jego wartości początkowej. Natomiast gdy wartość jednostkowa składnika majątku nie przekracza 3500 zł, podatniczka może wybrać jedną z następujących możliwości: zaliczyć składniki do środków trwałych i dokonywać odpisów amortyzacyjnych na zasadach ogólnych albo zamortyzować jednorazowo w miesiącu oddania do używania lub w miesiącu następnym, nie zaliczyć składników do środków trwałych (lecz potraktować je jako wyposażenie), a wydatki poniesione na ich nabycie zaliczyć bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Jeżeli w istocie (zgodnie z odrębnymi przepisami) podatek od towarów i usług, wynikający z dokumentu potwierdzającego nabycie przedmiotowego składnika majątku, stanowił dla podatniczki podatek naliczony, albo przysługiwało jej prawo do obniżenia kwoty należnego podatku o podatek naliczony, bądź też zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, i przez to wartość zakupionego składnika majątku nie będzie przekraczać 3500 zł, to podatniczka nie będzie miała obowiązku ujmować go w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych

16 Jak prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów i prawnych. Jednak ze względu na fakt, że wartość opisanego składnika majątku przekracza 1500 zł, jako wyposażenie powinien on zostać ujęty w ewidencji wyposażenia. Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 1 lutego 2010 r. (nr IBPBI/1/415-913/09/ESZ). (...)

Ewa Matyszewska Absolwentka Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie następnie odbyła studia podyplomowe na kierunku prawo Unii Europejskiej. Autorka licznych publikacji z zakresu prawa podatkowego. Specjalizuje się m.in. w tematyce rozliczeń dochodów zagranicznych, PIT, procedury podatkowej. Własna firma to spełnienie marzeń dla wielu osób. Po latach wahań, w końcu decydujemy się na otworzenie biznesu. Na początku zazwyczaj widzimy więcej obaw niż korzyści, ale adrenalina daje siłę do działania. Jednak gdy poziom ekscytacji opadnie, pojawiają się obowiązki, zaczynamy wątpić, czy podjęliśmy słuszną decyzję. Wątpliwości potęgują problemy, które pojawiają się przy rozliczeniach z fiskusem. Prowadzenie ewidencji, płacenie podatków czy składanie deklaracji powodują, że krew zaczyna nam szybciej krążyć z obawy przed popełnieniem błędu. Aby konflikt ze skarbówką z czarnego snu nie przerodził się w rzeczywistość, oddajemy w Państwa ręce książkę poświęconą podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Dowiecie się z niej Państwo m.in., która forma opodatkowania będzie dla danej firmy najkorzystniejsza, jakie obowiązki się z każdą łączą, jak prowadzić księgę podatkową i dodatkową ewidencję. Każdy rozdział wzbogacamy stanowiskiem sądów i organów podatkowych. Mam nadzieję, że ułatwi ona choć po części prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Gdy poznacie Państwo rozwiązanie pojawiających się problemów, własna firma będzie sprawiać tylko dużo radości i satysfakcji. ISBN 978-83-63360-54-2