12 Wymagania edukacyjne 2 Wymagania edukacyjne Rozdzia ten zawiera propozycje wymagaƒ edukacyjnych przygotowane przez doêwiadczonego nauczyciela historii. Stanowià one dok adny wykaz wiadomoêci i umiej tnoêci, jakie uczeƒ musi opanowaç po omówieniu poszczególnych dzia ów tematycznych w klasie czwartej. Zamieszczono w nim równie wybrane metody sprawdzania i oceniania osiàgni ç ucznia, które pozwolà efektywnie kierowaç procesem nauczania. Weryfikowanie post pów ucznia polega na rozpoznaniu poziomu opanowanych wiadomoêci i umiej tnoêci oraz na wystawieniu odpowiedniego stopnia szkolnego. Punktem odniesienia sà tu wymagania wynikajàce z podstawy programowej oraz realizowane w szkole programy nauczania. Wymagania edukacyjne (kryteria oceniania) mo na dostosowaç do poziomu uczniów. Sprawdzanie osiàgni ç ucznia W zale noêci od potrzeb rozwijania okreêlonych umiej tnoêci post py w nauce mogà byç sprawdzane w ró ny sposób. Obserwacja uczenia si Jednym z nich jest metoda obserwacji uczenia si, s u àca wdra aniu ucznia do pracy na lekcji oraz rozwijaniu zdolnoêci komunikacji i wspó dzia ania. Polega ona na nauczaniu z wykorzystaniem podr cznika, çwiczeƒ lub innych Êrodków dydaktycznych. Stosowanie tej metody umo liwia mi dzy innymi sprawdzenie, na ile uczeƒ opanowa umiej tnoêci czytania ze zrozumieniem, wyszukiwania informacji w tekêcie i wyciàgania wniosków. Na przyk ad: uczeƒ analizuje tekst o osiàgni ciach T. Edisona, znajdujàcy si w podr czniku na s. 112. Nast pnie na jego podstawie wykonuje zadanie w zeszycie ucznia na s. 66. Odpowiedê ustna Z kolei podnoszenie dyscypliny uczenia si mo na osiàgnàç dzi ki odpowiedzi ustnej (odpytywaniu). Jej celem wychowawczym jest przede wszystkim kszta towanie umiej tnoêci syntetyzowania zdobytej wiedzy i formu owania spójnych wypowiedzi. Praca pisemna Rozwijanie zdolnoêci udzielania d u szych oraz przemyêlanych wypowiedzi umo liwia metoda prac pisemnych. Wymaga ona zaj cia okreêlonego stanowiska lub wyra enia opinii na dany temat, na przyk ad: Jakie korzyêci i zagro enia wynikajà z upowszechnienia si takich wynalazków, jak: maszyna parowa, kolej, telefon?. Jej celem jest przede wszystkim kszta towanie umiej tnoêci analizowania zarówno zdobytej wiedzy, jak i w asnych poglàdów i uczuç. Praktyczna praca sprawdzajàca Mobilizowanie ucznia do aktywnej pracy, rozwijanie w nim inwencji twórczej oraz wyobraêni i estetycznej wra liwoêci uzyskuje si dzi ki praktycznym pracom sprawdzajàcym. Polegajà one przede wszystkim na samodzielnym wyszukaniu wiadomoêci, na przyk ad na temat swojego regionu lub kraju nale àcego do Unii Europejskiej. Nast pnie zaê na opracowaniu zebranych materia ów w postaci plakatu, portfolio lub innej. Pomiar dydaktyczny Metoda pomiaru dydaktycznego umo liwia jednoczesne sprawdzanie osiàgni ç wielu uczniów wed ug dajàcych si potwierdziç regu. Jej cel wychowawczy to przede wszystkim pobudzenie uczniów do myêlenia i dzia ania. Wa ne przy tym jest, aby zarówno nauczyciele, jak i uczniowie mieli ÊwiadomoÊç, co podlega pomiarowi i dlaczego. Ocenianie Oceniajàc, nauczyciel uwzgl dnia, co uczeƒ wie i ile potrafi, a nie tylko to, czego jeszcze nie umie. Proces oceniania powinien byç tak zaplanowany, aby dawa ka demu uczniowi pe en obraz jego wiedzy i umiej tnoêci. ZdolnoÊci i osiàgni cia ucznia ocenia si wed ug okreêlonych wymagaƒ oraz wk adu pracy. Doceniany winien byç ka dy, nawet najmniejszy post p. Przy ocenianiu ucznia bierzemy pod uwag : typ osobowoêci, mo liwoêci intelektualne, indywidualne potrzeby edukacyjne. Ocena powinna pe niç funkcj informacyjnà, diagnozujàcà i prognozujàcà, wspierajàc rozwój ka dego ucznia. Na podstawie uzyskiwanych przez ucznia stopni szkolnych planujemy, co nale y zrobiç, aby podwy szyç poziom jego wiedzy i umiej tnoêci.
Wymagania edukacyjne 13 Stopnie szkolne Stopieƒ dopuszczajàcy Przyswojenie przez ucznia elementarnych wiadomoêci i umiej tnoêci, okreêlonych w minimum programowym, pozwala na wystawienie mu stopnia dopuszczajàcego. Uczeƒ powinien wykonywaç przy pomocy nauczyciela proste çwiczenia i polecenia, prowadziç zeszyt przedmiotowy oraz wspó pracowaç przy wykonywaniu pracy zespo owej. Stopieƒ dostateczny Na stopieƒ dostateczny uczeƒ musi opanowaç najwa niejsze wiadomoêci i umiej tnoêci. Powinien on zauwa aç zwiàzki mi dzy wydarzeniami, analizowaç z niewielkà pomocà nauczyciela proste zjawiska oraz aktywnie uczestniczyç w pracach grupy. Stopieƒ dobry Przyswojenie wa nych wiadomoêci oraz rozumienie omawianych treêci i praktyczne ich stosowanie pozwala wystawiç uczniowi stopieƒ dobry. Uczeƒ w aêciwie pos uguje si terminologià przedmiotowà i samodzielnie rozwiàzuje typowe problemy. Poza tym aktywnie uczestniczy w zaj ciach i wykazuje zainteresowanie tematem lekcji. Stopieƒ bardzo dobry Stopieƒ bardzo dobry mo e otrzymaç uczeƒ, który opanowa wszystkie przewidziane programem wiadomoêci i umiej tnoêci. Potrafi on samodzielnie interpretowaç fakty i uzasadniaç swoje poglàdy. Dostrzega równie zwiàzki przyczynowo-skutkowe i rozwiàzuje skomplikowane problemy. Ponadto powinien przejawiaç zainteresowanie omawianymi zagadnieniami oraz samodzielnie wyszukiwaç informacje na okreêlony temat. Stopieƒ celujàcy JeÊli uczeƒ wykazuje du à znajomoêç treêci pozaprogramowych, mo e uzyskaç stopieƒ celujàcy. Powinien przy tym uczestniczyç w konkursach i olimpiadach przedmiotowych oraz samodzielnie wykonywaç dodatkowe zadania. Istotne jest równie zaanga owanie i twórcza inicjatywa w dzia aniach grupowych. Hierarchia poziomów wymagaƒ i odpowiadajàce im stopnie szkolne TreÊci konieczne 2 TreÊci podstawowe 3 TreÊci rozszerzajàce 4 TreÊci dope niajàce 5 TreÊci wykraczajàce 6 Tabela wymagaƒ Wymagania konieczne i podstawowe obejmujà: znajomoêç elementarnych treêci przedmiotowych niezb dnych w dalszej nauce wykorzystywanie nieskomplikowanych umiej tnoêci, umo liwiajàcych przyswajanie i systematyzowanie wiedzy historycznej rozszerzajàce i dope niajàce obejmujà: znajomoêç z o onych treêci przedmiotowych, wymagajàcych korzystania z ró nych êróde informacji, przydatnych w dalszej nauce wykorzystywanie umiej tnoêci pozwalajàcych àczyç wiedz z ró nych dziedzin nauki
Wymagania edukacyjne Wymagania edukacyjne Temat lekcji 1. Co to jest historia? poj cie historia przy pomocy nauczyciela opowiedzieç, czym zajmuje si historia jako dziedzina naukowa odró niç przesz oêç od teraêniejszoêci i przysz oêci 2. Jak poznajemy histori? poj cia: alfabet, pismo przy pomocy nauczyciela wyjaêniç, w jaki sposób poznajemy przesz oêç samodzielnie odpowiedzieç, do czego s u y pismo 3. Sposoby mierzenia czasu poj cia: zegar, zegar s oneczny, kalendarz opowiedzieç, w jaki sposób mierzy si czas przy pomocy nauczyciela lub korzystajàc z podr cznika, wymieniç ró ne rodzaje zegarów wyjaêniç, w jakim celu tworzy si kalendarze 4. Ery, wieki i epoki poj cia: tysiàclecie, wiek powiedzieç, ile lat liczy wiek i tysiàclecie przy pomocy nauczyciela wskazaç kolejnoêç okreêlonych wydarzeƒ Rozdzia I: POZNAJEMY HISTORI wyjaêniç, czym zajmuje si historia odró niç przyczyn od skutku poj cia: historyk, wydarzenie historyczne wyjaêniç, na czym polega praca historyka porównaç ilustracje przedstawiajàce dawne i wspó czesne miasto oraz samodzielnie wyciàgnàç wnioski okreêliç, na czym polega zwiàzek przyczynowo-skutkowy przedstawiç znaczenie edukacji historycznej opisaç stanowisko archeologiczne archeologa wyjaêniç, na czym polega praca sko, pismo obrazkowe, pismo klinowe poj cia: êród o historyczne, wykopalisko, oraz podzieliç je na pisane i materialne wyjaêniç, czym sà êród a historyczne poj cia: archeologia, archeolog wymieniç ró ne rodzaje pisma odró niç histori od archeologii i materialnych wskazaç przyk ady êróde pisanych pos ugiwaç si poznanymi poj ciami wymieniç i porównaç ró ne rodzaje pisma rol êród a historycznego w poznawaniu i rekonstrukcji przesz oêci znaczenie wynalezienia pisma dla procesu poznawania przesz oêci poj cia: klepsydra, chronologia, oê czasu zaznaczyç prawid owo wydarzenia na osi czasu wymieniç ró ne rodzaje zegarów samodzielnie opisaç zasady dzia ania wyjaêniç zasad dzia ania zegara ró nych rodzajów zegarów s onecznego porównaç ró ne przyrzàdy do mierzenia czasu pod wzgl dem dok adnoêci uporzàdkowaç wydarzenia chronologicznie i zaznaczyç je na osi czasu pomiaru opisaç samodzielnie ró ne rodzaje wyjaêniç, czym si charakteryzuje zegarów wspó czesny kalendarz skonstruowaç (wed ug instrukcji z podr cznika) prosty zegar s oneczny poj cia: era, epoka okreêliç, jaki wynalazek zapoczàtkowa histori podaç, jakie wydarzenie oddziela czasy przed naszà erà od naszej ery pos ugiwaç si poj ciami i skrótami okresów historycznych wymieniç i chronologicznie uporzàdkowaç epoki historyczne prawid owo zaznaczaç wydarzenia wyt umaczyç potrzeb podzia u historii na ery, epoki i wieki podaç prze omowe wydarzenia wyznaczajàce poczàtek staro ytnoêci, Êredniowiecza i nowo ytnoêci
Temat lekcji 1. Rodzina i jej historia 2. Pamiàtki rodzinne 3. Miasto dawniej i dziê poj cie rodzina przy pomocy nauczyciela wyt umaczyç, czym jest rodzina i ma eƒstwo opowiedzieç o swojej rodzinie poj cia: dokument, akt urodzenia, legitymacja szkolna przy pomocy nauczyciela podaç przyk ady ró nych dokumentów wymieniç informacje podane w legitymacji uczniowskiej, którà posiada okreêliç wiek, w którym mia o miejsce dane wydarzenie wymieniç epoki: prehistori, staro ytnoêç, Êredniowiecze, nowo ytnoêç, wspó czesnoêç na osi czasu i odczytywaç z niej wiadomoêci wymieniç charakterystyczne cechy i wydarzenia poszczególnych epok Rozdzia II: HISTORIA MOJEJ RODZINY swojej rodziny narysowaç drzewo genealogiczne pokoleniowà i wielopokoleniowà wyjaêniç ró nic mi dzy rodzinà dwupokoleniowà genealogia, drzewo genealogiczne leniowa, przodek, pokrewieƒstwo, ród, poj cia: pokolenie, rodzina wielopokoleniowa, pos ugiwaç si poznanymi poj ciami poj cia: herb, dynastia wyjaêniç ró nic mi dzy przodkami po mieczu i po kàdzieli na podstawie ilustracji i tekstu z podr cznika wymieniç ró nice mi dzy dawnym i wspó czesnym modelem rodziny êród a wiadomoêci o dziejach rodziny paszport podaç przyk ady pamiàtek rodzinnych znaczenie pamiàtek rodzinnych jako poj cia: pamiàtka rodzinna, tradycja, ycia wyjaêniç, do czego s u à okreêlone dokumenty poj cie historii w kontekêcie w asnego przedstawiç histori swojej rodziny pos ugiwaç si poznanymi poj ciami rodziny opowiedzieç o tradycjach swojej na podstawie pamiàtek rodzinnych odtworzyç histori swojej rodziny poj cia: miasto, rynek poj cia: starówka, handel, ratusz, poj cia: gród, wa obronny, mury miejskie wieków opisaç rozwój miasta na przestrzeni przy pomocy nauczyciela opowiedzieç kamienica o wyglàdzie swojej miejscowoêci oraz opowiedzieç, czym dawniej zajmowali samodzielnie poszukaç informacji o wspó czesnych zaj ciach jej mieszkaƒców porównaç wyglàd dawnego miasta miasta (miejscowoêci) si mieszkaƒcy miast wyjaêniç, gdzie zak adano pierwsze na temat historii w asnego miasta korzystajàc z ilustracji, opisaç wyglàd ze wspó czesnym wymieniç zabytkowe budowle w miejscowoêci, w której mieszka dawnego miasta wskazaç swoje miasto na mapie Polski
Wymagania edukacyjne Temat lekcji 4. Krótka historia wsi poj cia: wieê, chata, izba przy pomocy nauczyciela wymieniç typowe zaj cia mieszkaƒców wsi opisaç wyglàd dawnego gospodarstwa ch opskiego wskazaç na mapie regionu miejscowoêç, w której mieszka 5. Polskie tradycje regionalne poj cia: kraina historyczna, region korzystajàc z ilustracji, opisaç jeden ze strojów regionalnych podaç nazw krainy historycznej, w której mieszka i wskazaç jà na mapie * Mój region nazw swojego regionu i najwa niejsze poj cia z nim zwiàzane 6. Polska mój kraj poj cia: god o, hymn, flaga wymieniç i opisaç polskie symbole narodowe podaç dok adnà nazw paƒstwa polskiego 7. Polskie zabytki poj cia: zabytek, muzeum przy pomocy nauczyciela omówiç funkcje muzeów przy pomocy nauczyciela wyt umaczyç, poj cia: plon, p ug, kol dnik, do ynki wymieniç narz dzia i maszyny rolnicze opisaç zwyczaje zwiàzane z yciem wskazaç ró nice mi dzy miastem na wsi a wsià przedstawiç ró nice w wyglàdzie dawnych i wspó czesnych gospodarstw porównaç dawne i wspó czesne ycie na wsi podaç inne ni przedstawione w podr czniku przyk ady zwyczajów ludowych poj cia: gwara, strój regionalny nazwy polskich krain historycznych wskazaç na mapie polskie krainy historyczne wymieniç cechy, którymi regiony ró nià si od siebie wskazaç elementy kszta tujàce odr bnoêç regionalnà samodzielnie scharakteryzowaç wybrany region o regionie, w którym mieszka przedstawiç podstawowe wiadomoêci z dziejami swojego regionu nazwy, poj cia i wydarzenia zwiàzane mieszka wskazaç na mapie region, w którym kultury ludowej swojego regionu wymieniç charakterystyczne przyk ady spoêród innych swojego regionu, wyró niajàce go wymieniç charakterystyczne cechy i przedstawiç je na forum klasy na temat regionu, w którym mieszka samodzielnie wyszukaç informacje poj cia: obywatel, parlament, rzàd, prezydent, naród wskazaç na mapie Europy terytorium paƒstwa polskiego podaç nazw województwa, w którym mieszka i wskazaç je na mapie poj cia: patriotyzm, spo eczeƒstwo, konstytucja, sejm, senat, pose, senator wymieniç najwa niejsze organy w adzy paƒstwowej podaç imi i nazwisko prezydenta RP postaç Józefa Wybickiego odró niç naród od spo eczeƒstwa podaç nazwiska premiera i marsza ka sejmu wskazaç województwa na mapie administracyjnej Polski podaç ró ne sposoby wyra ania patriotyzmu poj cia: skansen, eksponat, konserwator wymieniç najcenniejsze zabytki w okolicy zasady, których nale y przestrzegaç w muzeach wielkà wartoêç dla narodu wyjaêniç, dlaczego zabytki majà wymieniç najwa niejsze polskie zabytki pos ugiwaç si poznanymi poj ciami niejsze zabytki w Polsce wymieniç i wskazaç na mapie najwa niejsze Kultury UNESCO wyjaêniç, czym jest Lista Dziedzictwa
Temat lekcji 8. Polska le y w Europie 1. ycie w epoce kamienia 2. Cz owiek staje si rolnikiem czym sà zabytki wyjaêniç skrót UE opisaç flag UE sàsiadujàce z Polskà korzystajàc z mapy, wymieniç paƒstwa poj cie Unia Europejska powiedzieç, czy Polska nale y do UE przedstawiç g ówne zadanie UE poj cia: waluta, euro poj cia: cz owiek pierwotny, gromada przy pomocy nauczyciela wymieniç narz dzia, którymi pos ugiwali si ludzie pierwotni opisaç wyglàd i zaj cia ludzi pierwotnych poj cia: rolnictwo, hodowla podaç przyk ady udomowionych zwierzàt przy pomocy nauczyciela wyjaêniç, co to jest rolnictwo wyt umaczyç, czym zajmuje si konserwator sztuki podaç przyk ady muzeów znajdujàcych si w okolicy lub opowiedzieç o tych, które zwiedzi wyjaêniç rol muzeów w gromadzeniu i prezentacji dóbr kultury samodzielnie zdobyç i przedstawiç wiadomoêci dotyczàce kilku wybranych zabytków poj cie kultura wymieniç najwa niejsze elementy wspólne dla kultury europejskiej wyjaêniç, jakie zagro enia i korzyêci wià à si z cz onkostwem w UE podaç liczb krajów, które obecnie nale à do UE wymieniç i wskazaç na mapie kraje wchodzàce w sk ad UE wyjaêniç, dlaczego Polacy sà tak e Europejczykami samodzielnie zdobyç i zaprezentowaç wiadomoêci na temat wybranego kraju UE wskazaç siedziby najwa niejszych instytucji zarzàdzajàcych UE Rozdzia III: ZANIM POJAWI O SI PISMO poj cia: koczowniczy tryb ycia, jaskinia, sza as, ziemianka podaç, skàd wywodzi si cz owiek wyjaêniç, na czym polega koczowniczy tryb ycia wymieniç nazwy pierwszych narz dzi i broni oraz materia y, z których przedmioty te by y wykonywane opowiedzieç, gdzie mieszkali i czym si ywili ludzie pierwotni poj cia: prehistoria, epoka kamienia wyjaêniç, w jaki sposób umiej tnoêç rozpalania ognia zmieni a ycie ludzi wyjaêniç, dlaczego ludzie pierwotni organizowali si w wi ksze spo ecznoêci opisaç ycie gromady oraz scharakteryzowaç typowe zaj cia m czyzn i kobiet wyjaêniç, dlaczego ludzie pierwotni prowadzili koczowniczy tryb ycia poj cia: osiad y tryb ycia, bràz, kowal, poj cia: epoka bràzu, epoka elaza wytop metali wyt umaczyç, co umo liwi o cz owiekowi wyjaêniç, skàd wywodzà si nazwy zmian trybu ycia z koczowniczego najstarszych epok na osiad y wyjaêniç ró nic mi dzy koczowniczym a osiad ym trybem ycia wyjaêniç, dlaczego narz dzia wykonane z bràzu zastàpiono elaznymi opisaç, jak zmieni o si ycie ludzi po przejêciu na osiad y tryb ycia
Wymagania edukacyjne Temat lekcji 3. Najdawniejsze osady na ziemiach polskich poj cia: osada, Biskupin opisaç wyglàd Biskupina oraz zaj cia jego mieszkaƒców 1. Zanim powsta a Polska poj cie S owianie opisaç dawnà osad s owiaƒskà s owiaƒski rodowód Polaków 2. Legendy o poczàtkach paƒstwa polskiego postacie: Lecha, Popiela, Piasta, Siemowita przy pomocy nauczyciela opowiedzieç wybranà przez siebie legend na podstawie legend zamieszczonych wpodr czniku wyjaêniç, skàd pochodzi nazwa Gniezno oraz dlaczego god o polskie przedstawia bia ego or a 3. Paƒstwo pierwszych Piastów poj cia: wojownik, ksià postaç Mieszka I opisaç uzbrojenie wojów Mieszka I przy pomocy nauczyciela okreêliç, w którym wieku powsta o paƒstwo polskie poj cia: ko o garncarskie, szlak bursztynowy opisaç wyglàd osady na przyk adzie Biskupina wyjaêniç, dlaczego osady budowano w trudno dost pnych miejscach poj cia: arna, rad o, socha, krosno, wrzeciono, kupiec opisaç ycie codzienne mieszkaƒców Biskupina pokazaç na mapie Biskupin i Kalisz oraz wskazaç, któr dy przebiega szlak bursztynowy powiedzieç, w którym wieku zosta zbudowany Biskupin wyjaêniç, na czym polega handel wymienny Rozdzia IV: W DAWNEJ POLSCE poj cia: plemi, gród, poganin, Polanie, WiÊlanie, Âwiatowid wymieniç najwa niejsze plemiona polskie scharakteryzowaç wierzenia religijne dawnych S owian opisaç, jak przedstawiano najwa niejszego boga S owian okreêliç, kiedy S owianie pojawili si na ziemiach polskich wyjaêniç, dlaczego S owianie osiedlali si w pobli u rzek okreêliç, kiedy WiÊlanie i Polanie stali si najpot niejszymi plemionami na ziemiach polskich poj cia: legenda, kronikarz opowiedzieç poznane legendy wyjaêniç, skàd pochodzi nazwa pierwszej polskiej dynastii postaç Galla Anonima wymieniç znane mu narody s owiaƒskie wyszukaç i zaprezentowaç inne wyjaêniç sens legendy o Lechu, Czechu i Rusie ze swoim miejscem zamieszkania) legendy (na przyk ad zwiàzane przedstawiç legendarne poczàtki paƒstwa zwiàzek legend z historià polskiego poj cia: Polanie, Piastowie, wiec, dru yna ksià ca, danina, osada s u ebna, chrzest dat chrztu Polski (966 r.) omówiç organizacj paƒstwa Mieszka I pokazaç na mapie terytorium paƒstwa (dru yna, ch opi, osady s u ebne, pierwszych Piastów, Gniezno i Poznaƒ grody) opisaç uzbrojenie wojów Mieszka I wyjaêniç, jak powsta o paƒstwo polskie wskazaç korzyêci, jakie przynios o Polsce przyj cie chrzeêcijaƒstwa
Temat lekcji 4. Ch opi i mieszczanie w Êredniowieczu 5. Na zamku rycerskim 6. KoÊció w Êredniowieczu 7. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego przedstawiç ró nice mi dzy zaj ciami ch opów i mieszczan dostrzec ró nice pomi dzy wyglàdem wspó czesnych i Êredniowiecznych wsi oraz miast poj cia: zamek, rycerz, giermek, paê, zbroja opisaç wyglàd zamku opisaç wyglàd rycerza oraz wyjaêniç, czym si zajmowa poj cia: duchowieƒstwo, zakonnik odpowiedzieç, czym si zajmowa o duchowieƒstwo w Êredniowieczu przydomek Wielki dlaczego niektórym królom nadawano przy pomocy nauczyciela wyjaêniç, postaç Kazimierza Wielkiego drewnianà, a zostawi murowanà wyjaêniç powiedzenie: Zasta Polsk korzenie poj cia: Szlak Orlich Gniazd, przywilej, poj cia: ugór, p ug, rada miejska, poj cia: barbakan, baszta, patrycjusz, brama wjazdowa, targ, rzemieêlnik, pospólstwo, plebs kupiec wskazaç ró nice mi dzy wsià a miastem wynikajàce z rodzaju pracy wyko- miasta na grupy spo eczne przedstawiç podzia mieszkaƒców nywanej przez mieszkaƒców samodzielnie opisaç wyglàd Êredniowiecznego miasta wyjaêniç, w jaki sposób w Êredniowieczu uprawiano ziemi wymieniç niebezpieczeƒstwa, jakie dawniej zagra a y miastom wymieniç elementy uzbrojenia rycerza samodzielnie opisaç wyglàd zamku poj cie gród podaç ró nice mi dzy grodem a zamkiem poszczególnych stanów wymieniç ró nice w trybie ycia omówiç cele turniejów rycerskich scharakteryzowaç ycie rycerza wymieniç rycerskie normy post powania pos ugiwaç si poznanymi poj ciami postaç Zawiszy Czarnego poj cia: dziedziniec, fosa, czynsz o okolicznych zamkach poszukaç i przedstawiç wiadomoêci w Êredniowieczu wyjaêniç zasad w asnoêci ziemi opisaç, jak ukszta towa o si rycerstwo poj cia: klasztor, kaznodzieja, acina, pielgrzymka, post przedstawiç ró norodne funkcje KoÊcio a w Êredniowieczu znaczenie chrzeêcijaƒstwa w Êredniowiecznej Europie wyjaêniç, w jakim celu tworzono biblie dla ubogich opisaç wp yw religii na ycie ludzi w Êredniowieczu wyjaêniç, dlaczego w Êredniowieczu KoÊció odgrywa wa niejszà rol ni obecnie poszukaç i przedstawiç wiadomoêci o Êredniowiecznych zabytkach sztuki sakralnej znajdujàcych si w regionie, w którym mieszka wymieniç zas ugi Kazimierza Wielkiego dla Polski wyjaêniç, dlaczego król Kazimierz otrzyma przydomek Wielki znaczenie pokoju i bezpieczeƒstwa dla rozwoju handlu i gospodarki odpowiedzieç, kto by ostatnim w adcà z rodu Piastów wyjaêniç znaczenie handlu dla rozwoju paƒstwa pokazaç na mapie krainy, które wchodzi y w sk ad paƒstwa Kazimierza Wielkiego porównaç ówczesny kszta t terytorialny Polski z obecnym
Wymagania edukacyjne Temat lekcji 1. Akademia Krakowska postaç Miko aja Kopernika korzystajàc z ilustracji w podr czniku i pomocy nauczyciela, wyt umaczyç, co to jest uniwersytet wyjaêniç, dlaczego edukacja jest wa na w yciu cz owieka 2. Rzeczpospolita szlachecka poj cia: szlachta, szabla przedstawiç najbardziej charakterystyczne elementy stroju szlacheckiego przy pomocy nauczyciela powiedzieç, jakà rol pe ni a szlachta w paƒstwie polskim 3. Z oty wiek Rzeczpospolitej przy pomocy nauczyciela porównaç obszar dawnej Rzeczpospolitej i Polski wspó czesnej przy pomocy nauczyciela wyjaêniç sformu owanie z oty wiek 4. Warszawa nowa stolica Polski poj cie stolica obecnà stolic Polski wskazaç Warszaw na mapie Polski Rozdzia V: KU WSPÓ CZESNOÂCI poj cia: uniwersytet, ak, astronom poj cia: rektor, wyk ad porównaç dawne szkolnictwo postacie: Jadwigi, W adys awa Jagie y ze wspó czesnym odkrycie, którego dokona Miko aj opisaç dawny uniwersytet scharakteryzowaç postaç Miko aja Kopernik wyjaêniç, dlaczego Akademia Krakowska przyj a nazw Uniwersytetu samodzielnie poszukaç i przedstawiç Kopernika Jagielloƒskiego wiadomoêci na temat Uniwersytetu wskazaç na mapie Kraków, Toruƒ Jagielloƒskiego i Olsztyn przedstawiç rol KoÊcio a w Êredniowiecznym szkolnictwie poj cia: dworek szlachecki, sejm opisaç ycie i zaj cia szlachty poj cia: unia, szlachta zagrodowa, szlachta go ota, magnat wyjaêniç, w jaki sposób rycerstwo przekszta ci o si w szlacht wymieniç ró ne grupy szlachty polskiej i scharakteryzowaç jednà z nich porównaç ró ne grupy szlachty polskiej, bioràc pod uwag stan majàtkowy, wyglàd i tryb ycia okreêliç znaczenie szlachty w dawnym paƒstwie polskim wyjaêniç, na czym polega zwiàzek Polski i Litwy wymieniç przywileje szlachty poj cia: handel, z oty wiek postacie: Miko aja Reja, Jana Kochanowskiego czas powstania pierwszych utworów w j zyku polskim wymieniç narody, które zamieszkiwa y dawnà Rzeczpospolità Êci i znaczenia Polski w XVI w. wyjaêniç przyczyny wzrostu zamo no- wspó czesnej dawnej Rzeczpospolitej i Polski korzystajàc z mapy, porównaç obszar pos ugiwaç si poznanymi poj ciami poj cia: architekt, ratusz, tolerancja pospolita by a krajem wielonarodowym jego ró ne aspekty wyt umaczyç stwierdzenie, e Rzeczpospolita wyjaêniç poj cie tolerancja i podaç handel zbo em w Rzeczpospolitej opisaç sposób, w jaki zorganizowano Kraków, Lwów, ZamoÊç i Sandomierz wskazaç na mapie Wis, Gdaƒsk, paƒstwa a rozwojem sztuki wyjaêniç zwiàzek mi dzy dobrobytem poj cia: Zamek Królewski, azienki poj cia: pa ac w Wilanowie, Teatr Narodowy, biblioteka publiczna Królewskie, kolumna Zygmunta, pa ac, czasopismo postaç Canaletta postacie: Zygmunta III Wazy, wskazaç ostatniego króla Polski Stanis awa Augusta Poniatowskiego wyjaêniç znaczenie obrazów jako êród a historycznego opowiedzieç, jakà rol pe ni stolica w funkcjonowaniu paƒstwa samodzielnie przygotowaç krótki plan
Temat lekcji 5. Wiek wielkich wynalazków 6. Jak yli ludzie w XIX wieku? 7. Wiek XX poj cia: kolej, maszyna parowa przy pomocy nauczyciela wymieniç najwa niejsze wynalazki XIX w. opisaç pierwszy pociàg i wskazaç, czym ró ni si od wspó czesnego poj cia: robotnik, fabryka, maszyna opisaç wyglàd miasta w XIX w. przy pomocy nauczyciela wskazaç przyk ady fabryk lub zak adów pracy znajdujàcych si w najbli szej okolicy poj cia: komputer, Internet przy pomocy nauczyciela wyjaêniç, do czego s u y komputer opisaç urzàdzenia, które uwa a za najbardziej przydatne w yciu codziennym powiedzieç, który król przeniós stolic z Krakowa do Warszawy wymieniç najwa niejsze zabytki Warszawy opisaç zmiany, jakie nastàpi y w Warszawie, gdy zosta a stolicà wycieczki po Warszawie wyjaêniç, co zadecydowa o o przeniesieniu stolicy do Warszawy porównaç tematyk i wyglàd (szat graficznà) gazety XVIII-wiecznej i wspó czesnej poj cia: pràd elektryczny, arówka, telefon opisaç zmiany, jakie nastàpi y w yciu ludzi w XIX w. poj cia: alfabet Morse a, telegraf postacie: Jamesa Watta, George a Stephensona, Tomasza Edisona przedstawiç postaç oraz dokonania T. Edisona opisaç wp yw rozwoju nauki i techniki na ycie codzienne ludzi i Êrodowisko naturalne w XIX w. samodzielnie poszukaç i przedstawiç wiadomoêci na temat odkryç i wynalazków XIX w. daty najwa niejszych odkryç i wynalazków poj cia: reklama prasowa, parlamentarzysta taty rzemieêlnicze zosta y zastàpio- poj cia: oficyna, apartament wyt umaczyç, dlaczego ma e warsz- scharakteryzowaç po o enie robotników w XIX w. w XIX w. opisaç wp yw rozwoju cywilizacyjnego wymieniç przyczyny rozwoju miast ne fabrykami opisaç zmiany w zabudowie miasta na wyglàd miasta oraz na Êrodowisko w XIX w. przedstawiç histori roweru i opowiedzieç, w jakim kierunku zmierza niem edukacji a rozwojem nauki i techniki wyjaêniç zwiàzek mi dzy upowszechnie- wskazaç ódê na mapie Polski zamys jego udoskonalania opisaç przemiany, jakie nastàpi y w XIX w. w zakresie praw politycznych, edukacji, a tak e sposobów sp dzania wolnego czasu poj cie kosmos wymieniç najwa niejsze wynalazki XX w. wyjaêniç, dzi ki czemu wzros a liczba ludnoêci i wyd u y si okres ycia ludzkiego opisaç wp yw, jaki na ycie cz owieka mia o wynalezienie radia, telewizji, komputera, Internetu poj cia: transport, antybiotyk opisaç zmiany, jakie zasz y w stylu ycia cz owieka w XX w. dzi ki postacie: braci Wright, Jurija Gagarina odkryciom i wynalazkom dat pierwszego lotu samolotem samodzielnie poszukaç i przedstawiç wiadomoêci na temat podboju (1903 r.) kosmosu przez cz owieka przedstawiç histori samolotu i opowiedzieç, w jakim kierunku zmierza zamys jego udoskonalania Wymagania edukacyjne opracowa doêwiadczony nauczyciel historii: dr Tomasz Maçkowski