KRAJOBRAZ nauczyciela, uczeń: - zna elementy przyrody i krajobrazu, - wyznacza podstawowe kierunki, - wskazuje w terenie lub na schematach elementy przyrody ożywionej i nieożywionej, - potrafi wyróżnić naturalne składniki krajobrazu od wytworzonego przez człowieka, - wie jak człowiek wpływa na krajobraz, - wymienia elementy lasu. łąki pola uprawnego jako składników krajobrazu, - podaje zmiany zachodzące w przyrodzie związane z porami roku, - rozpoznaje podstawowe rośliny lasu, łąki i terenów zagospodarowanych przez człowieka, - wymienia podstawowe rośliny uprawne i podaje ich zastosowanie, - wskazuje na mapie i planie legendę, skalę i podstawowe znaki topograficzne, rozróżnia szkic, plan, mapę, - zna podstawowe pojęcia, - posługuje się podstawowymi przyrządami do obserwacji przyrody, - podaje sposób wyznaczania kierunków w terenie, - opisuje krajobraz - podaje sposoby wyznaczania kierunku północnego, - stosuje polskie i międzynarodowe skróty kierunków świata, - przelicza skalę na wymiar rzeczywisty, - potrafi przeliczać skalę na wymiar rzeczywisty, - posługuje się szkicem i skalą, - rozpoznaje drzewa po kształcie liścia, - rozpoznaje drzewa, krzewy, rośliny zielne, - rozpoznaje zmiany w krajobrazie spowodowane działalnością człowieka, - wyznacza za pomocą kompasu kierunki główne i pośrednie, - zna elementy ukształtowania terenu, - potrafi sporządzić notatkę z obserwacji, - potrafi wyjaśnić zależność między długością cienia a wysokością Słońca nad horyzontem, - wie od czego zależy widoczność na widnokręgu, - potrafi przedstawić skalę w różnych postaciach, - potrafi stosować skalę w sytuacjach typowych, - odczytuje plan miasta,legendę, skalę, - porównuje cechy zewnętrzne roślin zielnych krzewów i drzew, - potrafi wskazać korzyści z upraw roślin i hodowli - wskazuje pozytywne i negatywne skutki działalności człowieka w - przedstawia walory przyrodnicze najbliższej okolicy, - zapisuje wyniki obserwacji i wyciąga wnioski, - korzystając z planu planuję trasę wycieczki, - za pomocą kompasu i obserwacji słońca wyznacza kierunki, - wykonuje szkice terenu, rysuje plany stosuje skalę, - potrafi dowieść związki między następstwem pór roku a zmianami wysokości słońca nad horyzontem, - rozpoznaje formy terenu w - stosuję skalę w sytuacjach nietypowych, - potrafi wskazać i ocenić korzyści wynikające z upraw roślin i hodowli - rozpoznaje rośliny Wymagania wykraczające - wyjaśnia pochodzenie regionalnych nazw obiektów przyrodniczych, przedstawia i ocenia walory krajobrazu - planuje i prowadzi obserwację i badania, zapisuje ich wyniki oraz wyciąga wnioski, - potrafi zaplanować wycieczkę po najbliższej okolicy z uwzględnieniem najciekawszych obiektów, - proponuje sposoby ochrony przed dewastacją naturalnych składników przyrody,
POWIETRZE - podaje skład powietrza, podstawowe właściwości powietrza, - rozpoznaje stany skupienia substancji, - podaje przykłady parowania, - wyjaśnia, co to jest gaz i mieszanina, - rozpoznaje podstawowe zjawiska atmosferyczne, - odczytuje wskazania termometru, - rozpoznaje zwierzęta latające, - odczytuje wskazania termometru, - podaje źródła powietrza, - wymienia urządzenia pomiarowe, - zna podstawowe pojęcia, - udowadnia istnienie tlenu w powietrzu, - na podstawie schematu omawia skład powietrza, - wyjaśnia pojęcia gazu i mieszaniny, - rozpoznaje trzy stany skupienia ciał, - potrafi odróżnić składniki pogody, które można zmierzyć, od tych, które można obserwować, - prowadzi dziennik pogody, - rozpoznaje chmury, rodzaje opadów, określa kierunek wiatru, - posługuje się termometrem, barometrem deszczomierzem, wiatromierzem, - wyjaśnia jak wpływają zjawiska pogodowe na życie codzienne, - potrafi rozróżnić lot bierny od aktywnego, - potrafi podać sposoby ochrony powietrza przed zanieczyszczeniami w najbliższej okolicy, - wskazuje źródła powietrza w - potrafi przeprowadzić proste doświadczenia dotyczące spalania i parowania, - wyjaśnia, jakie jest znaczenie tlenu dla procesu spalania i procesów życiowych organizmów, - przedstawia doświadczenia dotyczące procesu spalania, - potrafi na podstawie schematu wyjaśnić mechanizm powstawania chmur, - odczytuje prognozę pogody, - potrafi zinterpretować mapę pogody, - rozpoznaje siłę i kierunek wiatru, - wyjaśnia,w których zawodach prognoza pogody jest ważna, - wyjaśnia jak pogoda wpływa na niektóre organizmy, - rozpoznaje ptaki i owady w - rozpoznaje rodzaje powietrza, - wie co to są mieszaniny, - odczytuje mapy pogody, - samodzielnie zapisuje wyniki badań, prowadzi doświadczenia wskazujące obecność tlenu, dwutlenku węgla i pary wodnej, - wyjaśnia różnicę między substancją czystą a mieszaniną, - ocenia przydatność obserwacji i map meteorologicznych, - przewiduje skutki załamań pogody: suszy, nadmiernych opadów, silnych wiatrów i zbyt niskich i wysokich temperatur, - porównuje budowę zewnętrzną owadów i ptaków, - ocenia wpływ na przyrodę ożywioną i nieożywioną, - wyjaśnia zjawiska meteorologiczne oraz zależności między nimi, - przeprowadza proste doświadczenia dotyczące mieszanin, powietrza i dowodzących występowanie w powietrzu jego składników, - wyjaśni zjawiska atmosferyczne oraz ich zależności, - przewiduję pogodę na najbliższy czas, - samodzielnie prowadzi monitoring powietrza, przewiduje skutki wzrostu powietrza,
WODA nauczyciela, uczeń: - zna pojęcia : woda, rozpuszczalnik, roztwór zawiesina, - rozpoznaje stany skupienia wody, - rozpoznaje opady i osady, - wyjaśnia w jakich warunkach woda zmienia stany skupiania, - rozpoznaje przykłady zawiesin i roztworów, - zna rodzaje wód powierzchniowych, - rozróżnia naturalne i sztuczne zbiorniki wód, - wskazuje i nazywa wody powierzchniowe okolicy, - potrafi wskazać na planie i mapie oraz nazwać wody powierzchniowe w najbliższej okolicy, - rozpoznaje na schemacie rośliny i zwierzęta wodne, - rozpoznaje rośliny wodne oraz zwierzęta ( ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki), - podaje źródła wód powierzchniowych, - zna podstawowe definicje, - podaje przykłady roztworów i zawiesin, - określa warunki konieczne do zmian stanów skupienia, - rozumie jakie są przyrodnicze następstwa skraplania, topnienia i parowania, - rozróżnia naturalne i sztuczne cieki i zbiorniki wodne, - rozpoznaje wybrane gatunki roślin i - potrafi przyporządkować rośliny i zwierzęta do środowisk, w którym żyją, - potrafi podać cechy przystosowania płazów do życia w środowisku wodnym i lądowym, - rozpoznaje płazy, - wskazuje źródła wody w - potrafi rozpoznać cechy wody zdatnej do picia, - podaje cechy przystosowania zwierząt do życia w wodzie - potrafi sporządzić roztwory, - wskazuje różnicę pomiędzy stanami skupienia, - porównuje środowisko wodne z lądowym, - prowadzi proste doświadczenia, potwierdzające wpływ różnych czynników na przebieg procesu rozpuszczania, - wyjaśnia mechanizm i powstawanie opadów i osadów, - porównuje środowisko wodne i lądowe, - wyjaśnia rolę zbiorników wodnych w przyrodzie, - posługuje się kluczami w rozpoznawaniu roślin i zwierząt wodnych, - proponuje sposoby ochrony wody przed zanieczyszczeniami, - określa stan czystości wody po występujących organizmach, - uzasadnia potrzebę ochrony organizmów wodnych, - potrafi określić podstawowe właściwości cieczy, gazów i ciał stałych, - samodzielnie prowadzi doświadczenia i udowadnia, że niektóre artykuły spożywcze zawierają wodę, - potrafi wyhodować kryształy soli, - ocenia znaczenie roślin dla organizmów żyjących w wodzie, - sporządza katalog wód powierzchniowych, - potrafi wyjaśnić jakie organizmy są wskaźnikami czystości wody, - przewiduje skutki nadmiernego zanieczyszczenia wód - potrafi sporządzić katalog okolicznych wód powierzchniowych i określić stan ich czystości oraz źródła, - określa cechy cieczy, gazów i ciał stałych przeprowadzając własne doświadczenia, - przeprowadza doświadczenia mające na celu uzyskać roztwory, zawiesiny i odzyskać ich pojedyncze substancje, - określa stan czystości wód, - proponuje sposoby ochrony wody przed zanieczyszczeniami,
SKAŁY I GLEBA - wyjaśnia pojęcia krystalizacja, krzepnięcie, skała, minerał i gleba, - podaje przykłady skał, minerałów i rodzajów gleb w - odróżnia ciała stałe od cieczy i gazy, - wskazuje próchnice jako warstwę najbogatszą w składniki odżywcze dla rośli i - podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów skał, - zna organizmy żyjące w glebie, - podaje źródła gleby, - podaje definicję i je wyjaśnia - potrafi rozróżnić skały, - potrafi wyjaśnić i podać cechy ciał stałych, - wyróżnia skały na postawie ich spoistości, - opisać proces powstawania gleby, - zna główne warstwy gleby, - zna budowę i funkcję korzenia, - wskazuje na podstawie kret dżdżownicy i turkucia podjadka przystosowanie organizmów do życia w glebie, - wskazuje źródła gleby oraz jej ochrony, - dokonuje podziału skał i podaje ich zastosowanie, - podaje przykłady krystalizacji i krzepnięcia z życia codziennego oraz prowadzi doświadczenia, - gromadzi kolekcję skał, - charakteryzuje procesy glebotwórcze, zna profil gleby oraz zależność skały macierzystej z typem gleby, - zna warunki panujące w glebie, - zna żyzność gleby i planuje działania w celu poprawienia jej żyzności, - wyjaśnia znaczenie gleby dla życia roślin, - wskazuje skutki i przyczyny niszczenia gleby, - posługuje się kluczem do oznakowania roślin i zwierząt żyjących w glebie, - rozumie jaką rolę odgrywają organizmy żyjące w glebie, - potrafi wskazać minerały obecne w skałach, - ocenia żyzność gleby na podstawie profilu, - rozpoznaje gleby - porównuje cechy zewnętrzne organizmów żyjących w glebie i oceniają ich rolę, - wskazuje przyczyny i skutki niszczenia gleby, - podają różne rodzaje rekultywacji gleb, Wymagania wykraczające - ocenia wpływ podłoża skalnego i gleby na rozwój korzeni, - rozpoznaje na podstawie cech zewnętrznych skały, - usystematyzowaną i podpisaną kolekcję skał prezentuje i przedstawia ich zastosowanie, - przewiduje skutki gleb i prowadzi monitoring,
ROŚLINY I ZWIERZĘTA - wymienia cechy organizmów żywych, - podaje różnice między samożywnością i cudzożywnością, - zna budowę rośliny, - wyjaśnia do czego służą nasiona, kwiaty, liście i łodygi, - wymienia sposoby rozsiewania nasion i samodzielnie je wysiewa, - wyjaśnia znaczenie roślin leczniczych, - rozpoznaje pospolite rośliny zielne i lecznicze, drzewa i krzewy, - rozpoznaje kręgowce i podaje przykłady, - podje przykłady zwierząt hodowlanych i wymienia zasady opieki nad nimi, - zna definicje i je wyjaśnia, - wskazuje różnicę pomiędzy organizmami roślinnymi a zwierzęcymi, - wyjaśnia na czym polega samożywność i cudzożywność, podaje przykłady organizmów, - wyjaśnia jakie znaczenie dla roślin mają nasiona, kwiaty i liście i jaką pełnią funkcję, - wyjaśnia na czym polega proces zapylenia kwiatów i jaką rolę odgrywają owady, - podaje główną funkcje liścia i podaje przykłady liści przekształconych, - potrafi posłużyć się kluczem do oznakowani roślin, - rozpoznaje kręgowce, opisuje i podaje grupy, - rozumie znaczenie hodowli - wyjaśnia, dlaczego nie wolno pozyskiwać do hodowli dziko żyjących - wyróżnia i opisuje cechy - wyjaśnia proces rozmnażania się roślin, - analizuje cykl rozwoju roślin, wspólne roślin nasiennych, - wyjaśnia, dlaczego rośliny należą do rozpoznaje rośliny nasienne, - opisuje cechy organizmów organizmów samożywnych, samodzielnie gromadzi żywych wskazując - określa czynniki niezbędne do kolekcje nasion, zakłada podobieństwa i różnice przebiegu fotosyntezy, zielnik, zgromadzone okazy między roślinami a - samo0dzielnie przeprowadza roślin, nasion, kwiatostanów i zwierzętami, doświadczenia ilustrujące znaczenie liści opisuje - rozpoznaje elementy budowy liści dla roślin, - samodzielnie przeprowadza kwiatu i rozmieszczenia liści, - wyjaśnia w jaki sposób rośliny wytwarzają doświadczenia pokazujące - rozpoznaje typy kwiatostanu i substancje odżywcze, w jaki sposób rośliny owocu, - potrafi wskazać miejsce tworzenia się owocu, wytwarzają substancje - rozróżnia i opisuje drzewa - rozpoznaje różne typy owocu i odżywcze, najbliższej okolicy przyporządkowuje je właściwym roślinom, - rozpoznaje rośliny lecznicze i rozpoznając po liściach, - wskazuje zależności między roślinami i potrafi wskazać ich korze koronie i owocach, zwierzętami, zastosowanie, - wymienia różne typy owoców, - wyjaśnia czym się różnią od siebie ryby, - porządkuje świat kręgowców - zbiera i opisuje rośliny, płazy, gady, ptaki, ssaki, zgodnie z systematyką zakłada zielnik, - opisuje budowę zewnętrzną kręgowców opisując budowę - opisuje i przeprowadza oraz wskazuje ich podobieństwa i różnice zewnętrzną kręgowców obserwację kręgowców w okolicy, podając ich cechy zachowań, i wskazując na - ocenia znaczenie kręgowców - uzasadnia konieczność ochrony gatunkowej podobieństwa i różnice, w hodowli dla człowieka, kręgowców, przewiduje skutki - potrafi określić w jakim - korzysta z kluczy do rozpoznawania roślin i zmniejszania się przestrzeni środowisku żyją wybrane życiowej kręgowców i kręgowce, uzasadnia konieczność ich ochrony
CZŁOWIEK - określa położenie miejsca zamieszkania, - podaje nazwę regionu w którym mieszka starając się ocenić jego atrakcyjność, - podaje etapy rozwoju człowieka, - potrafi wyjaśnić na czym polega okres dojrzewania, - rozumie potrzebę utrzymania higieny osobistej, - potrafi wymienić zachowania, które zapobiegają wadom postawy ciała, - wyjaśnia zagrożenia wynikające z uzależnień, - wyjaśnia na czym polega prawidłowe odżywianie, - odróżnia produkty roślinne i zwierzęce, - potrafi estetycznie nakryć stół i kulturalnie się zachować - posiada podstawowe informacje o swojej miejscowości i regionie, - wskazuje na mapie swój region i uzupełnia o nim informacje, - potrafi wymienić podstawowe funkcje rodziny, - potrafi podać cechy charakterystyczne dla szkolnego okresu rozwojowego, - rozumie konieczność dbania o własną sylwetkę we trakcie zabawy i nauki, - rozumie na czym polega prawidłowe i estetyczne odżywianie, - potrafi wskazać zmiany biologiczne i psychiczne zachodzące w okresie dojrzewania, - wie w jaki sposób przechowywać żywność - wyjaśnia funkcję rodzinne, - podaje przykłady dziedzictwa kulturowego swojego regionu - potrafi określić czym jest tradycja i dziedzictwo kulturowe wymieniając tradycje i obyczaje swojego regionu, - potrafi wyjaśnić, na czym polega dojrzewanie i jakie zmiany zachodzą w tym okresie, - wyjaśnia na czym polega higiena nauki i pracy planując czas odpoczynku i nauki, - potrafi scharakteryzować podstawowe składniki pokarmowe ich funkcje wyróżniając produkty pokarmowe bogate w wybrane składniki, - wyjaśnia znaczenie prowadzenia zdrowego trybu życia, - potrafi zaplanować różnego rodzaju diety, - ocenia region pod względem walorów przyrodniczych i historycznych, - ocenia funkcje członków rodziny sporządza drzewo genealogiczne swojej rodziny, - wskazuje różnice między dojrzałością biologiczną, psychiczną i społeczną, - potrafi uzasadnić konieczność troski o higienę dla zachowania zdrowia fizycznego i psychicznego, - określa znaczenie składników odżywczych dla organizmów człowieka, - planuje jadłospis, - przygotowuje prostą potrawę, - planuje wycieczkę po regionie, - organizuje wystawę na temat ciekawych okazów kultur materialnej swojego regionu, - potrafi scharakteryzować kulturę, tradycję, i obyczaje regionu w którym mieszka - wskazuje na przykładach znaczenie zachowań asertywnych, - potrafi udowodnić na czym polega higiena nauki i pracy - udowadnia szkodliwość używek,
OCHRONA ŚRODOWISKA - podaje przykłady chronionych roślin i - potrafi wymienić formy ochrony przyrody, - podaje zasady zachowania się na obszarach chronionych, - podaje obiekty i obszary chronione w - wyjaśnia zasady segregowania odpadów, - podaje źródła w swoim regionie, - rozpoznaje chronione gatunki roślin i - wyjaśnia znaczenie pomnika przyrody, parku narodowego, rezerwaty przyrody, - wyjaśnia potrzebę ścisłej ochrony przyrody dla organizmów i rezerwatów, - rozumie, jakie działania są dozwolone na terenach chronionych, - opisuje sposoby oszczędzania energii, - podaje przykłady odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody, - odróżnia surowce wtórne od pierwotnych oraz od odpadów bezużytecznych, - rozróżnia symbole ekologiczne, - rozróżnia formy ochrony przyrody, - klasyfikuje rośliny i zwierzęta chronione i sporządza ich spis, - potrafi rozpoznać chronione gatunki roślin i zwierząt w swoim regionie, - zbiera informacje na temat objętych ochronom obszarów regionu, - wskazuje i charakteryzuje pomniki przyrody, parki narodowe i rezerwaty w najbliższym regionie, - wyjaśnia powody objęcia ochroną wybranych gatunków roślin i - podaje przykłady działań człowieka z oszczędzaniem wody i energii (Bardzo dobry) - ocenia stan środowiska w którym żyje, - udowadnia jakie znaczenie mają obszary chronione na zachowanie ciągłości gatunków oraz ocenia ich skuteczność, - prezentuje informacje na temat najbliższego parku narodowego, rezerwatu przyrody i pomnika przyrody, - potrafi wyjaśnić jaki wpływ wywiera człowiek na przyrodę - udowadnia zasadność oszczędzania surowców energetycznych, wody energii i surowców naturalnych proponując różne formy oszczędzania - projektuje własny rezerwat, park narodowy lub pomnik przyrody w najbliższej okolicy i uzasadnia swój wybór - przygotowuje własną prezentacje dotyczącą ochrony gatunkowej organizmów lub innej formy ochrony - proponuje działania na celu poprawy stanu środowiska, - wskazuje różnorodność walorów środowiska umożliwiający wypoczynek, Uczniowie dyslektyczni są oceniani za poprawność wykonania zadania a nie za staranność. Powinni rozumieć pojęcia a nie udzielać definicji. Dokładnie i poprawnie przepisują notatki, rysują schematy, wykresy, tabele.