Marek Wilczyński Zespół Ekspertów Bolońskich Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń Warszawa 25 i 26. 02. 2010 r. 1
PROCES BOLOŃSKI Dziesięć lat minęło. 1998 Deklaracja Sorbońska Francja, Niemcy, Włochy, Wielka Brytania 1999 Deklaracja Bolońska 29 krajów w tym Polska Obecnie 46 krajów 2
Proces Boloński -mity Narzucony został przez Unię Europejską aby zniszczyć krajowe struktury kształcenia, często duŝo lepsze Ma ułatwić wprowadzenie studiów odpłatnych Zamyka drogę do dalszego wykształcenia części studentów, którzy zakończą studia licencjackie. ObniŜa poziom kształcenia MoŜna bez problemu studiować co się chce MoŜliwe są przeskoki z najbardziej odległych dyscyplin naukowych do innych. Bez wysiłku moŝna studiować w uczelniach całej Europy
Główne cele Procesu Bolońskiego Stworzenie Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego EOSW (European Higher Education Area EHEA). Szerokie upowszechnienie studiów trójstopniowych. Ciągłość kształcenia przez całe życie LLP Uczenie się zamiast nauczania 4
Główne cele Procesu Bolońskiego cd Programy studiów tworzone w oparciu o punkty (European Credit Transfer System) i wyniki kształcenia LO (learning outcomes). Kształtowanie LO z uwzględnieniem przygotowania absolwenta do podejmowania różnorodnego zatrudnienia (employability). 5
Główne cele Procesu Bolońskiego cd Promocja mobilności nauczycieli akademickich, badaczy i studentów (mobility). Powstanie wspólnych mechanizmów zapewniania jakości kształcenia oraz europejskich (i krajowych) ram kwalifikacji - porównywalność i uznawalność kolejnych etapów kształcenia. 6
Główne cele Procesu Bolońskiego cd Zapewnienie wyŝszej atrakcyjności EOSW i zapobieganie umykaniu talentów z Europy UmoŜliwienie budowania społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy. 7
Społeczeństwo oparte na wiedzy praktycznej, organizacji i hierarchii 8
Społeczeństwo obywatelskie oparte na wspólnocie kultury i wiedzy. 9
Zamiary polskich maturzystów Według badań firmy Gemius w listopadzie 2008 r. licealiści zdający egzamin maturalny w 2009 r. deklarowali następujące plany na przyszłość: 80 % maturzystów jednoznacznie deklaruje zamiar podjęcia studiów I stopnia lub jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich Jedynie 5% respondentów deklaruje, że zakończy edukację na poziomie licencjackim, lub inżynierskim, a blisko 75 % chce studiować na studiach II stopnia. 10
Czynniki socjalne i ekonomiczne Studia bardziej dostępne - na miarę możliwości finansowych zainteresowanych studia dla dojeżdżających na rowerze zamiast bezpłatnych studiów w wielkich ośrodkach akademickich. Stały się możliwe dzięki powstającym licznie szkołom lokalnym, które jeszcze przed 2005 r. kształciły w zakresie podobnym jak bolońskie studia I stopnia. Możliwość kontynuacji kształcenia bezpośrednio lub po przerwie na pracę. Tym razem preferowane są ośrodki o dobrej renomie, dysponujące silną kadrą naukową i dydaktyczną. Do roku 2005 szansę taką dawały SUM y proponujące uzupełnienie wykształcenia wyższego i uzyskanie dyplomu magisterskiego. Po wprowadzeniu reformy jest to jedna z możliwości gwarantowanych przez studia II stopnia. Jak widać odpowiedzią na oczekiwania maturzystów i zapotrzebowanie lokalnych społeczności obywatelskich było powstanie rozwiązań o charakterze protobolońskim. 11
Różne możliwości kształcenia i pracy Studia III stopnia Studia podyplomowe Praca 3 Studia II stopnia Praca 2 Praca 1 Studia I stopnia Kursy, kolegia, szkoły policealne Matura 12
System punktów Punkty mają stanowić miernik osiągniętych efektów kształcenia i czasu jaki przeciętny student poświęca, by je osiągnąć (LO + WL). Przyjmowano, że jeden punkt powinien odpowiadać 25 30 godzinom pracy studenta (w ramach zajęć i własnej). Zakłada się, ze w semestrze student powinien zdobyć 30, a w toku studiów I i II stopnia 300 13
Możliwości przejścia przez kolejne etapy studiów. Studia III stopnia (bez ) Studia II stopnia 60 120 Studia II stopnia 60 120 Studia II stopnia 60 120 Studia II stopnia 60 120 Studia 1 stopnia 180-240 Studia 1 stopnia 180-240 Studia 1 stopnia 180-240 Studia 1 stopnia 180-240 14
Filary ziemi czyli jak budować Transla - toria Przedmioty podstawowe Grupa II Praktyka kierunkowa Standard kierunku Języki obce
Zbieranie punktów i tworzenie własnego, oryginalnego planu studiów planu semestr 1 1. Archeologia ziem polskich 4 2. Historia staroŝytna 7 3. Historia średniowieczna Polski 5 4. Historia średniowieczna powszechna 5 5. Historia XIX w. 5 6. Historia najnowsza Polski 5 7. Historia najnowsza powszechna 5 8. Dydaktyka historii 7 1. Statystyka i demografia historyczna 3 2. System organizacji archiwów 2 3. Historia gospodarcza 3 ETCS 4. Podstawy marketingu 2 5. Zarządzanie zasobami ludzkimi 2 6. Administracja i rachunkowość 3 1. Język i kultura łacińska 1. 5 2. Język i kultura łacińska 2 5 3. Język obcy nowoŝytny 1 5 4. Język węgierski 5 5. Język łemkowski 5 1. Teoria kulturoznawstwa 3 ETCS 2. Filmoznawstwo film historyczny 2 ETCS 3. Rachunek prawdopodobieństwa 2 4. Literatura polska XX w. 2 16
Zbieranie punktów i tworzenie własnego, oryginalnego planu studiów planu semestr 2 1. Archeologia ziem polskich 4 2. Historia staroŝytna 7 3. Historia średniowieczna Polski 5 4. Historia średniowieczna powszechna 5 5. Historia XIX w. 5 6. Historia najnowsza Polski 5 7. Historia najnowsza powszechna 5 8. Dydaktyka historii 7 1. Statystyka i demografia historyczna 3 2. System organizacji archiwów 2 3. Historia gospodarcza 3 ETCS 4. Podstawy marketingu 2 5. Zarządzanie zasobami ludzkimi 2 6. Administracja i rachunkowość 3 1. Język i kultura łacińska 1. 5 2. Język i kultura łacińska 2 5 3. Język obcy nowoŝytny 1 5 4. Język węgierski 5 5. Język łemkowski 5 1. Teoria kulturoznawstwa 3 ETCS 2. Filmoznawstwo film historyczny 2 ETCS 3. Rachunek prawdopodobieństwa 2 4. Literatura polska XX w. 2 17
Suplement do dyplomu W suplemencie do dyplomu wymienione są wszystkie osiągnięcia absolwenta w dziedzinie nauki i innych form aktywności podczas studiów. Suplement do dyplomu ułatwia mobilność pionową stanowiąc podstawę do uznawania kwalifikacji absolwenta w dalszym toku kształcenia Suplement do dyplomu jest dla przyszłego pracodawcy pierwszym źródłem wiadomości o kompetencjach absolwenta. 18
Licząsiękompetencje. Czyli o konieczności LLP Zmienność wymogów rynku pracy zmusza do ciągłego pozyskiwania i doskonalenia kompetencji. Konieczne jest nauczanie przez całe życie (LLP) Kompetencje ogólne (generyczne) stanowią punkty wyjścia do rozwijania różnorodnych umiejętności na wielu polach aktywności zawodowej kompetencje specyficznie dla kierunku studiów i zawodowe nie są oczywiście przez pracodawców lekceważone, lecz bardziej niż ich posiadanie w wąskim zakresie ceniona jest gotowość i zdolność do ich nabywania w zależności od aktualnych potrzeb. 19
Jakość, jakośći jeszcze raz jakość! Dla poprawnego działania PB konieczny jest nieustanny monitoring jakości Struktury zapewniania jakości powinny być możliwie stabilne i niezależne od kadencyjności władz QA jest procesem ciągłym, którego nie można zakończyć triumfalnie w określonym momencie W zakres QA wchodzą różnorodne elementy, nie tylko kompetencje merytoryczne kadry 20
Studenci jako eksperci w oparciu o doświadczenie Mogą oceniać: 1. Program 2. Proces nauczania 3. Nauczycieli 4. Organizację 5. Instytucję 6. Ogólną satysfakcję Z Gazety Wyborczej Unter Talaren Muff von tausend Jahren??? 21
Sprzeczności i konieczne wybory MoŜliwie najwyŝszy poziom wykształcenia indywidualnego Solidne przygotowanie do konkretnego zawodu Hierarchizacja społeczeństwa wg klucza wykształcenia Zdobycie najszerszego jaki jest moŝliwy zakresu wiedzy merytorycznej Ściśle ustalone reguły np. ustawa, przepisy, zarządzenia MoŜliwie największa liczba osób wykształconych Przygotowanie do funkcjonowania w realiach zmian MoŜliwośćwyboru drogi i czasu kształcenia. Świadomy wybór drogi awansu Wykształcenie umiejętności szybkiego wyszukiwania potrzebnych elementów wiedzy merytorycznej Rzeczywista autonomia uczelni w ramach ogólnych PB Czy kompromis jest moŝliwy? 22
Przydatne linki: Oficjalna strrona bolońska 2007-2009: http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/ Strona bolońska MNSzW: http://www.nauka.gov.pl/mn/index.jsp?place=menu06&news _cat_id=953&layout=2 Strona Zespołu Ekspertów Bolońskich: http://erasmus.org.pl/index.php/ida/169/ Dziękuję za uwagę! 23