KSZTAŁCENIE PIELĘGNIAR ĘGNIAREK CO DALEJ? Luty 2008 rok

Transkrypt

1 KSZTAŁCENIE PIELĘGNIAR ĘGNIAREK CO DALEJ? Luty 2008 rok 1

2 HISTORIA Kształcenie pielęgniarek w systemie szkolnictwa średniego 5-letnie licea pielęgniarskie (ostatni nabór w roku 1991), 2 letnie szkoły policealne/pomaturalne (do roku 1991), 2,5 letnie szkoły policealne/pomaturalne (ostatni nabór 2002/2003), 10 szkół pielęgniarskich pomaturalnych realizujących w latach pilotażowy program kształcenia pielęgniarek w systemie 4600 godzin przez 6 semestrów spełniający wymogi Unii Europejskiej. 2

3 Przebudowa medycznego szkolnictwa zawodowego związana z wprowadzeniem reformy oświaty i administracji publicznej ( ) Z dniem 1 stycznia 1999 roku 180 szkół medycznych (zespołów szkół medycznych, liceów medycznych i medycznych studiów zawodowych szkół policealnych i pomaturalnych prowadzonych dotychczas przez MZiOS zostało przekazanych do samorządów województw na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 października 1998 roku w sprawie określenia wykazu szkół i placówek o znaczeniu regionalnym, których prowadzenie należy do samorządu województwa (Dz. U. Nr 147, poz. 964). Kształcenie w tych szkołach prowadzone było w 18 zawodach, z których największą grupę stanowiły pielęgniarki i położne. 3

4 Szkolnictwo medyczne kształcenia zawodowego pielęgniarek i położnych prowadzone przez MZiOS stan na roku Liczba uczniów ogółem Liczba absolwentów ogółem Kierunki kształcenia 1996/ /1998 Wzrost/ spadek 1996/ /1998 Wzrost/ spadek Pielęgniarki Położne

5 Liczba absolwentów szkół pielęgniarskich i szkół położnych w Polsce w latach Liczba absolwentów Rok szkolny Pielęgniarki Położne Razem 1990/ / / / / / / / /

6 HISTORIA W 1999 roku kształcenie pielęgniarek i położnych prowadzone było w 129, a położnych w 53 szkołach pomaturalnych w całym kraju. Zmniejszenie liczby szkół medycznych, a co za tym idzie liczby uczniów i absolwentów była wynikiem zmieniającego się kształcenia w zawodach medycznych. Od 1993 roku, w związku z przystąpieniem Polski do UE, rozpoczęła się transformacja kształcenia w zawodach pielęgniarki i położnej w celu dostosowania polskich regulacji prawnych do dyrektyw Rady Wspólnot Europejskich. Rząd RP podjął decyzję o kształceniu w zawodach pielęgniarki i położnej w systemie szkół wyższych. 6

7 Zmniejszenie atrakcyjności zawodów pielęgniarki i położnej przyczyny: Sytuacja na rynku pracy (43% bezrobotnych osób ze średnim wykształceniem pielęgniarskim, 6,% - położnych stan na koniec I półrocza 2001). Większe wymagania stawiane przed kandydatami (świadectwo dojrzałości od roku 1997). Wydłużony okres kształcenia. Niskie uposażenie tych grup zawodowych. 7

8 Wspólna Deklaracja Europejskich Ministrów Edukacji w dniu 19 czerwca 1999 roku Deklaracja Bolońska Utworzenie europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego jako kluczowego kierunku służącego promowaniu mobilności obywateli, możliwości zatrudniania oraz ogólnego rozwoju kontynentu. Cele: Przyjęcie systemu czytelnych i porównywalnych stopni, także poprzez wdrożenie Suplementu do Dyplomu, w celu promowania możliwości zatrudnienia obywateli Europy. Przyjęcie systemu opartego na dwóch cyklach: niższym trzyletnim tytuł licencjat i wyższym dwuletnim tytuł magister. Ustalenie systemu punktów kredytowych ECTS - jako środek promowania mobilności studentów. 8

9 Kształcenie pielęgniarek w systemie szkolnictwa wyższego Od roku 1999 pierwsze uczelnie wyższe rozpoczęły kształcenie pielęgniarek w systemie studiów zawodowych na poziomie licencjata. Akademie Medyczne prowadziły kształcenie w systemie jednolitych studiów magisterskich. 9

10 HISTORIA STUDIA PIELĘGNIARSKIE - 4 LATA, 3600 GODZIN TYTUŁ: MAGISTER PIELĘGNIARSTWA + STUDIA MAGISTERSKIE JEDNOLITE - 5 LAT, 6100 GODZIN TYTUŁ: MAGISTER PIELEGNIARSTWA, MAGISTER POŁOŻNICTWA STUDIUM MEDYCZNE, POMATURALNE - 2,5 ROKU TYTUŁ: POŁOŻNA DYPLOMOWANA STUDIUM MEDYCZNE, POMATURALNE - 2,5 LUB 3 LATA TYTUŁ: PIELĘGNIARKA DYPLOMOWANA + STUDIA MAGISTERSKIE UZUPEŁNIAJĄCE - 2 LATA, 1500 GODZIN TYTUŁ: MAGISTER PIELĘGNIARSTWA, MAGISTER POŁOŻNICTWA LICEUM MEDYCZNE, SZKOŁA ŚRDNIA - 5 LAT TYTUŁ: PIELĘGNIARKA DYPLOMOWANA STUDIA WYŻSZE ZAWODOWE - 3 LATA, 4600 GODZIN TYTUŁ: LICENCJAT PIELEGNIARSTWA, LICENCJAT POŁOŻNICTWA AKCESJA POLSKI DO UE 10

11 OBECNIE Aktualny system kształcenia pielęgniarek i położnych od października 2007r. studia pierwszego stopnia - studia licencjackie przygotowujące do pracy w zawodzie pielęgniarki/położnej- kończące się uzyskaniem tytułu licencjata (trwające 6 semestrów), studia drugiego stopnia - studia magisterskie umożliwiające uzyskanie specjalistycznej wiedzy w zakresie kształcenia pielęgniarek i położnych, przygotowujące do pracy twórczej w tych zawodach kończące się uzyskaniem tytułu magistra (trwające 4 semestry), studia zawodowe - tzw. pomostowe (uzupełniające) - przeznaczone dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w tych zawodach, kończące się s uzyskaniem tytułu licencjata, - czas kształcenia uzależniony jest od rodzaju ukończonej szkoły oraz roku rozpoczęcia nauki i wynosi od 2 do 5 semestrów, - forma studiów studia niestacjonarne, z zachowaniem standardów kształcenia, określonych dla kierunków pielęgniarstwo i położnictwo. 11

12 Liczba uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo Ogólna liczba uczelni 54 (w tym 11 akademii/uniwersytetów medycznych): liczba uczelni kształcących na kierunku pielęgniarstwo 54, liczba uczelni kształcących na kierunku położnictwo 13, liczba uczelni prowadzących studia pomostowe

13 Wymagania dotyczące kształcenia w zawodach pielęgniarki i położnej wynikające z Dyrektywy 2005/36/WE Parlamentu i Rady Europy z dnia 7 września 2005 roku w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych Kształcenie obejmuje co najmniej 3 lata lub godzin kształcenia teoretycznego i klinicznego, przy czym kształcenie teoretyczne obejmuje o co najmniej trzecią część, a kształcenie kliniczne co najmniej połowę minimalnego okresu kształcenia. Państwa Członkowskie gwarantują, że instytucje prowadzące kształcenie pielęgniarek odpowiadają za skoordynowanie elementów kształcenia teoretycznego i klinicznego w trakcie całego programu studiów. Kształcenie prowadzone jest przez wykładowców pielęgniarstwa lub inne kompetentne osoby. 13

14 Zapewnienie jakości kształcenia na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo Akredytacja Ministra Zdrowia szkoły pielęgniarskie i szkoły położnych są zobowiązane do uzyskania akredytacji Ministra Zdrowia, potwierdzającej spełnianie standardów dów kształcenia, uczelnie rozpoczynające kształcenie na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo składają wniosek o przeprowadzenie akredytacji trzy miesiące przed rozpoczęciem rekrutacji a uczelnia, która występuje z wnioskiem kolejnym nie później niż na 3 miesiące przed upływem okresu, na jaki uzyskała akredytację, akredytacja Ministra Zdrowia może być przyznawana na okres od 3 do 5 lat. 14

15 Krajowa Rada Akredytacyjna Szkolnictwa Medycznego Ustawowy organ powoływany przez Ministra Zdrowia, przeprowadzający ocenę spełniania standardów kształcenia na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo. 15

16 Zakres postępowania oceniającego jakość kształcenia pielęgniarek i położnych: sposób realizacji programu kształcenia (plany studiów, liczba godzin zajęć teoretycznych, praktycznych i praktyk zawodowych, przedmioty kształcenia ogólnego, podstawowego i kierunkowego, cele i metody kształcenia, dokumentacja oceny postępów i postawy studenta, wykaz umiejętności studenta, działalność komisji dydaktycznej, przebieg egzaminu dyplomowego teoretycznego i praktycznego), kadra prowadząca kształcenie (forma zatrudnienia, tytuł/stopień naukowy, minimum kadrowe, stosunek sunek nauczycieli do liczby studentów, prawo wykonywania zawodu, praktyka zgodna z nauczanym przedmiotem, uczestnictwo w formach doskonalenia nia zawodowego, w zjazdach i konferencjach, rozwój zawodowy i naukowy nauczycieli, publikacje, działalność w organizacjach zawodowych i stowarzyszeniach naukowych), 16

17 Zakres postępowania oceniającego jakość kształcenia pielęgniarek i położnych c.d.: baza dydaktyczna uczelni (struktura organizacyjna obsługi procesu dydaktycznego: miejsca nauki, sale wykładowe z wyposażeniem, sale ćwiczeń z wyposażeniem, pracownie specjalistyczne z wyposażeniem odpowiednie do liczby studentów, zasoby biblioteki i czytelni, Internet, miejsca realizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych, dostęp do sali gimnastycznej, basenu, zaplecza socjalnego i sanitarno-higienicznego), wewnętrzny system oceny jakości kształcenia (funkcjonowanie komisji ds. oceny jakości kształcenia, kryteria i narzędzia oceniania dotyczące warunków realizacji kształcenia, programu, kadry, udostępniania studentom regulaminu i programu studiów, działalność studenckich kół naukowych, współpraca z ośrodkami zagranicznymi w obszarze naukowym i dydaktycznym wymiana studentów). 17

18 Liczba kształconych pielęgniarek i położnych Minister Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego ustala corocznie limity przyjęć na studia, na kierunkach medycznych, w uczelniach medycznych i uczelniach prowadzących działalność dydaktyczną w dziedzinie nauk medycznych na dany rok akademicki (ustawa prawo o szkolnictwie wyższym). 18

19 Limity na kierunki pielęgniarstwo i położnictwo w latach / , w tym: pielęgniarstwo 2 996, położnictwo 629; 2004/2005* 6 021, w tym: pielęgniarstwo 5 210, położnictwo 811; 2005/ , w tym: pielęgniarstwo 3 811, położnictwo 1 125; 2006/ , w tym: pielęgniarstwo , położnictwo 2 750; 2007/ w tym: pielęgniarstwo , położnictwo (* od roku 2004/2005 w limitach znajdują się tzw. studia pomostowe) 19

20 Limity przyjęć na kierunki pielęgniarstwo i położnictwo ustalone przez Ministra Zdrowia w latach Kierunek 2003/ / / / /08 Razem Piel - I stopień Piel II stopień Piel - mgr Poł - I stopień Poł - II stopień Poł - mgr Studia zawodowe tzw. pomostowe Piel i Poł Piel Poł Razem

21 Liczba absolwentów kierunków pielęgniarstwo i położnictwo Kierunek Pielęgniarstwo Położnictwo W podanej liczbie absolwentów znajdują się osoby, które już wykonywały zawód pielęgniarki lub położnej i tylko uzupełniały wykształcenie na tzw. studiach pomostowych do poziomu licencjata, lub kontynuowały naukę na studiach uzupełniających magisterskich prowadzonych w formie niestacjonarnej. 21

22 Absolwenci pielęgniarstwa i położnictwa z roku akademickiego 2006/ ogólna liczba absolwentów kierunków pielęgniarstwo i położnictwo, w tym: liczba absolwentów studiów pomostowych, liczba absolwentów studiów II stopnia i magisterskich - niestacjonarnych, 385 liczba absolwentów studiów II stopnia i magisterskich stacjonarnych liczba absolwentów studiów I stopnia Można więc powiedzieć, iż w omawianym roku w systemie opieki zdrowotnej mogło podjąć pracę w zawodach pielęgniarki lub położnej osób. Z porównania tej liczby z liczbą pielęgniarek i położnych, które w roku 2007 nabyły prawo przejścia na emeryturę osób wynika, iż w dniu dzisiejszym nie ma jeszcze miejsca zjawisko tzw. luki pokoleniowej. 22

23 Liczba pielęgniarek i położnych czynnych zawodowo stan na r., stan na dzień r. Przyczyny zmniejszenia się liczby personelu pielęgniarskiego Migracja W okresie od 1 maja 2004 roku do 31 grudnia 2007 roku wydano ogółem zaświadczeń co stanowi 3,7% osób posiadających prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej. Struktura demograficzna Starzenie się społeczeństwa polskiego, duża grupa pielęgniarek i położnych w średnim wieku i w wieku przedemerytalnym, niż demograficzny tzw. luka pokoleniowa 23

24 Korzyści kształcenia pielęgniarek i położnych na poziomie wyższym zawodowym Podniesienie rangi i pozycji społecznej tych zawodów. Możliwość automatycznego uznawania kwalifikacji zawodowych absolwentów w państwach członkowskich UE i perspektywa znalezienia zatrudnienia zagranicą. Możliwość dalszego kształcenia na studiach drugiego stopnia i dalszy rozwój naukowy (rozpoczęcie przewodów doktorskich i habilitacyjnych), a co za tym idzie zwiększenie liczby samodzielnych pracowników mogących stanowić minimum kadrowe w uczelniach prowadzących kształcenie na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo. 24

25 Powrót do poprzedniego kształcenia pielęgniarek i położnych w systemie szkolnictwa średniego co należy zrobić Konieczne zmiany legislacyjne: - Zmiana dyrektywy UE (wpisanie absolwentów tego typu szkół do Dyrektywy); - Zmiana ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej. Analiza liczby osób zainteresowanych podjęciem takiego kształcenia. Szkoły publiczne finansowane z budżetu czy szkoły niepubliczne finansowane ze środków własnych ucznia, tworzone na podstawie przepisów ustawy o systemie oświaty. Szkoły pomaturalne czy szkoły policealne. Należy jednak pamiętać, że biegu szkolnej rzeki ku maturze tak łatwo odwrócić się nie da. Preferencje pracodawców - zatrudnienie kolegiatki kolegiatki czy licencjatki licencjatki (wypieranie osób ze średnim wykształceniem przez te z wyższym, czy odwrotnie, ze względu na niższe wynagrodzenie). 25

26 Wady Wykształcenie zawodowe na poziomie średnim, brak możliwości awansu. Brak możliwości kontynuacji nauki na studiach drugiego stopnia przy realizacji takiej samej liczby godzin kształcenia wg tych samych standardów. Ograniczenie pozyskiwania przyszłej kadry naukowej/akademickiej do kształcenia w tych zawodach. 26

27 Co proponujemy: Określenie potrzeb kadrowych w systemie ochrony zdrowia i opracowanie długofalowej strategii kształcenia w zawodach pielęgniarki i położnej Tworzenie w oparciu o układ lokalno-regionalny na bazie dydaktycznej dawnych medycznych szkół pomaturalnych filii wyższych szkół zawodowych w oparciu o przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Podstawą takich działań mogą być porozumienia zawarte z marszałkami województw oraz uchwały sejmików wojewódzkich. Rezygnacja z limitów przyjęć na kierunki pielęgniarstwo i położnictwo. Zwiększenie kadry prowadzącej kształcenie w zawodach pielęgniarki i położnej (pielęgniarki i położne ze stopniem naukowym doktora i doktora habilitowanego). 27

28 Wymagania wynikające z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym Minimum kadrowe dla studiów I stopnia: 3 nauczycieli akademickich z tytułem profesora lub stopieniem doktora habilitowanego oraz 4 nauczycieli ze stopniem doktora, reprezentujących specjalności z zakresu nauk medycznych i posiadających udokumentowany dorobek praktyczny. Stosunek liczby nauczycieli akademickich stanowiących minimum kadrowe do liczby studentów nie może być mniejszy niż 1:60. Program kształcenia zgodny z Dyrektywą UE. 28

29 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 29

30 KONTAKT Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia ul. Miodowa Warszawa Polska tel.: fax: tel.kom.:.: b.cholewka@mz.gov.pl 30