Jolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski



Podobne dokumenty
Leczenie zaburzeń depresyjnych u pacjentów z rozpoznaniem

Jerzy Landowski. Wstęp

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

Jolanta Rajewska, Elżbieta Żelechowska-Ruda, Janusz Rybakowski

w leczeniu zespolów depresyjnych fluoksetyną (doniesienie wstępne)

LECZENIE BIOLOGICZNE CHORÓB

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta

Annex I. Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia

Skojarzone leczenie depresji lekami przeciwdepresyjnymi i pindololem - otwarte badanie skuteczności 14 dniowej terapii

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Depressive-to-manic phase inversion in the course oj antidepressive treatment oj patients witll bipolar affective disorder IWONA KOSZEWSKA

Risperidon w leczeniu epizodu manii oraz profilaktyce nawrotu.

Metoksyfluran (Penthrox) Lek. Justyna Kasznia

FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB

Analiza retrospektywna skuteczności terapii elektrowstrząsami w depresji lekoopornej

* Rejestr epidemiologiczny: przeprowadzenie i opracowanie wyników sponsorowane przez firmę Sanofi- Aventis-Polska. Nr badania: DPKIN_L_01684

PRACE POGLĄDOWE REVIEWS

II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK

Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.

Obraz i leczenie kolejnych epizodów depresji (wyniki polskiego badania wieloośrodkowego) *

Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych

Porównanie jakości życia u chorych z zespołami depresyjnymi i białaczkami

Sertralina W leczeniu depresji Wyniki badań wieloośrodkowych w Polsce

Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Porównanie skuteczności leków adiuwantowych. w neuropatycznym bólu nowotworowym1

Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

ŚLĄSKIE CENTRUM ZDROWIA PUBLICZNEGO Ośrodek Analiz i Statystyki Medycznej Dział Chorobowości Hospitalizowanej APETYT NA ŻYCIE

Powikłania w trakcie farmakoterapii propranololem naczyniaków wczesnodziecięcych

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

OCENA SATYSFAKCJI ŻYCIOWEJ I SAMOPOCZUCIA PSYCHICZNEGO PACJENTÓW PRZED OPERACJĄ TĘTNIAKA AORTY

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 571 SECTIO D 2005

Anna Durka. Opiekun pracy: Dr n. med. Waldemar Machała

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Dagmara Samselska. Przewodnicząca Unii Stowarzyszeń Chorych na Łuszczycę. Warszawa 20 kwietnia 2016

Leki przeciwdepresyjne

LECZENIE CHOROBY LEŚNIOWSKIEGO - CROHNA (chlc) (ICD-10 K 50)

Autor: Dr Agnieszka Piróg-Balcerzak Samodzielna Pracownia Farmakoterapii Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Depresja w schizofrenii

Ocena kliniczna moklobemidu (preparat Aurorix) w terapii depresji

Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji. Treatment recommendations for the use of II generation antipsychotics

oznaczanie leków przeciwdepresyjnych w materiale biologicznym pobranym od osób, których zgon był skutkiem samobójstwa przez powieszenie*

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Alprazolam (Xanax) w leczeniu zaburzeń lękowych - Doświadczenia Kliniki Psychiatrycznej we Wrocławiu

FARMAKOTERAPIA STWARDNIENIA ROZSIANEGO TERAŹNIEJSZOŚĆ I PRZYSZŁOŚĆ

Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.

Testy wysiłkowe w wadach serca


Lek. Olgierd Woźniak. Streszczenie rozprawy doktorskiej

Inessa Rudnik-Szałaj, Beata Galińska, Andrzej Łukaszewicz. Wielomiesięczne stosowanie risperidonu w schizofreniach

Recenzja rozprawy doktorskiej

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Azilect fakty Czym jest Azilect? Jak działa Azilect? Kto może skorzystać na leczeniu Azilectem?

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Efekty leczenia Duoksetyną w warunkach Poradni Zdrowia Psychicznego

układu krążenia Paweł Piwowarczyk

Polskie Forum Psychologiczne, 2013, tom 18, numer 4, s

Analiza danych ilościowych i jakościowych

Fluorochinolony i ryzyko wydłużenia odstępu QT. <X>: gemifloksacyna i moksyfloksacyna [+ sparfloksacyna, grepaflkosacyna, gatyfloksacyna]

Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń

Zaburzenia afektywne. Justyna Andrzejczak Kognitywistyka

Możliwości leczenia zaburzeń depresyjnych i lękowych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI

Odrębność pregabaliny w farmakoterapii wybranych zaburzeń psychicznych

Zaburzenia psychotyczne u dzieci i młodzieży Rola farmakoterapii BARBARA REMBERK

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Arypiprazol Glenmark przeznaczone do publicznej wiadomości

Rejestr codziennej praktyki lekarskiej w zakresie leczenia choroby wieńcowej

Monitorowanie niepożądanych działań leków

Spis treści. 1. Przyczyny nadciśnienia tętniczego Bogdan Wyrzykowski... 13

Aneks II. Niniejsza Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz ulotka dla pacjenta stanowią wynik procedury arbitrażowej.

DIAGNOSTYKA NIEINWAZYJNA I INWAZYJNA WRODZONYCH I NABYTYCH WAD SERCA U DZIECI

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach Charakterystyki Produktu Leczniczego i ulotki dla pacjenta

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL, 5 mg, tabletki. Vinpocetinum

Aneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.

Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 207 SECTIO D 2003

Mgr inż. Aneta Binkowska

Cytyzyna ostatnie ważne osiągnięcie nauki polskiej

Za l e c e n i a w s p r aw i e s t o s o wa n i a l e k ó w

Aneks I. Wnioski naukowe oraz podstawy zmian warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu.

Lek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą

CIBA-GEIGY Sintrom 4

VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości

SYLABUS. Nazwa przedmiotu/modułu. Farmakologia Kliniczna. Wydział Lekarski I. Nazwa kierunku studiów. Lekarski. Język przedmiotu

Zalecenia w sprawie stosowania leków przeciwpsychotycznych II generacji

NCBR: POIG /12

FARMAKOTERAPIA W GERIATRII

Badanie efektywności wibroakustycznej metody leczenia w kompleksowej terapii chorych na przerost gruczołu krokowego

STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM

ULOTKA DLA PACJENTA: INFORMACJA DLA UŻYTKOWNIKA. VICEBROL FORTE; 10 mg, tabletki Vinpocetinum

Ocena ogólna: Raport całkowity z okresu od do

I nforma cje ogólne. - zaliczenie

Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną

Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży

w leczeniu zaburzeń depresyjnych - otwarte ogólnopolskie badanie wieloośrodkowe Ocena skuteczności i tolerancji tianeptyny

TROMBOELASTOMETRIA W OIT

Transkrypt:

FARMAKOTERAPIA W PSYCIDATRII I NEUROLOOll, 98, 2, 82-87 Jolanta Rajewska, Janusz Rybakowski, Andrzej Rajewski WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPlNY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA U CHORYCH NA DEPRESJĘ W STARSZYM WIEKU Katedra Psychiatrii AM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Streszczenie Celem pracy jest porównawcza ocena wpływu trzech leków przeciwdepresyjnych o różnym mechanizmie działania na układ krążenia osób starszych z depresją. Badania objęły 90 pacjentów (58 kobiet i 32 mężczyzn) w wieku 60-78 lat z umiarkowaną i dużą depresją w przebiegu choroby jedno- i dwubiegunowej (wg kryterium DSM-IV). Kliniczny efekt przeciwdepresyjny badanych leków był podobny, natomiast różniły się one wpływem na układ krążenia. U pacjentów leczonych imipraminą wystąpiły istotne statystycznie zmiany ekg, ciśnienia krwi oraz patologiczne reakcje ortostatyczne. Podobne zmiany, lecz o mniejszym nasileniu, obserwowano w trakcie kuracji doksepiną. W czasie leczenia mianseryną nie obserwowano żadnych istotnych statystycznie zmian ekg i ciśnienia krwi, jak również patologicznych reakcji ortostatycznych. Nasze badania potwierdzają, że mianseryna przy podobnej skuteczności klinicznej, jak imipramina i doksepina, jest dobrze tolerowana przez osoby w starszym wieku i pozbawiona krążeniowych objawów ubocznych. Summary The aim of this work is a comparative assessment of the effect upon circulatory system of three antidepressant drugs with different mechanism of action. The study included 90 patients aged 60-78 (58 female,32 male) with moderate to severe major depression in the course of unipolar or bipolar affective illness according to DSM-IV cńteria. Clinical effects of all antidepressant drugs studied was similar but they differed in their action on cardiovascular system. Duńng treatment with imipramine, significant changes of ECG, blood pressure, heart rate and tendency to pathologic orthostatic reactions were found. Similar changes although less intense were observed duńng doxepin therapy. During treatment with mianseńn no statistically significant changes of blood pressure, ECG and orthostatic reaction were noted. Our results confirm that mianserin is well tolerated in elderly patients with depression and its clinical efficacy is comparable with imipramine and doxepin without side effects upon circulatory system. Wstęp Leczenie osób starszych z umiarkowaną i ciężką depresją stanowi duży problem w praktyce lekarskiej ze względu na objawy uboczne, szczególnie ze strony

WPŁ YW IMIPRAMINY, DOKSEPINY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA 83 układu krążenia, występujące przy podawaniu tradycyjnych leków przeciwdepresyjnych, uniemożliwiające stosowanie wyższych dawek tych leków. Badania wykonane na dużych grupach pacjentów leczonych trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi wykazują u nich istotne zmiany ekg, takie jak: przyspieszenie czynności serca, spłaszczenie załamków T, wydłużenie czasu przewodzenia przedsionkowo-komorowego i zaburzenia przewodzenia śródkomorowego (3, 4, 7, 8, 9). Obserwowane zmiany nie są charakterystyczne dla poszczególnych leków przeciwdepresyjnych, a nasilają się przy zwiększeniu dawki leku. Zaburzenia te obserwowano zarówno u osób starszych, pacjentów ze współistniejącą chorobą serca, jak i u osób młodych i somatycznie zdrowych. Najczęstsze zmiany obserwowano w trakcie leczenia imipraminą i amitryptyliną (1,4, 8). Prowadzone w ostatnich latach badania porównawcze tradycyjnych leków przeciwdepresyjnych z lekami nowymi, takimi jak np. mianseryna, wykazują, że nowe leki przeciwdepresyjne są równie klinicznie skuteczne w depresjach o średnim i ciężkim nasileniu, a pozbawione negatywnego działania na układ krążenia (5,6, 7, 8, 9). Celem naszej pracy było porównanie efektów leczenia trzech leków przeciwdepresyjnych u osób starszych chorych na depresję: imipraminy - standardowego leku przeciwdepresyjnego, doksepiny, innego leku trój pierścieniowego, często używanej w leczeniu osób starszych oraz mianseryny - leku o innym mechanizmie działania farmakologicznego niż wymienione leki trójpierścieniowe. Materiał i metoda Badaniem objęto 90 pacjentów (32 mężczyzn i 58 kobiet) w wieku 60-78 lat z rozpoznaniem umiarkowanej lub ciężkiej depresji w przebiegu choroby afektywnej jedno- lub dwubiegunowej (wg DSM-IV). 60 pacjentów otrzymywało trój pierścieniowe leki przeciwdepresyjne: 30 (10 mężczyzn, 20 kobiet) otrzymywało imipraminę w dawce 125-200 mg dziennie i 30 (II mężczyzn i 19 kobiet) doksepinę 100-175 mg dziennie. 30 pacjentów (11 mężczyzn, 19 kobiet) było leczonych czteropierścieniowym lekiem przeciwdepresyjnym - mianseryną (Lerivon firmy Organon) w dawce 60-120 mg dziennie. W ocenie stanu psychicznego, obok badania klinicznego, użyto skali depresji' Hamiltona (17 pkt.). U wszystkich pacjentów przed leczeniem wykonano badanie fizykalne, testy laboratoryjne, badanie ekg i.reakcję ortostatyczną (dzień O). Nie stwierdzono poważniejszych chorób, szczególnie układu krążenia. W czasie leczenia oceniano stan krążenia, badanie ekg, ciśnienie krwi i reakcję ortostatyczną w 7, 14 i 28 dniu terapii. W ocenie ekg uwzględniono szczególnie: czas trwania przewodzenia przedsionkowo-komorowego (P Q) i czas skurczu elektrycznego serca korelowany z częstością rytmu (QTc), jak również wysokość amplitudy załamka T w odprowadzeniu II i V5.

84 JOLANTA RAJEWSKA, JANUSZ RYBAKOWSKI, ANDRZEJ RAJEWSKI Wyniki Trzy grupy pacjentów leczonych poszczególnymi lekami przeciwdepresyjnymi charakteryzowały się podobnym nasileniem objawów depresji ocenianych za pomocą skali Hamiltona. Wyniki przedstawia tabela l.. Tabela I. Nasilenie objawów depresji w skali Hamiltona (wartości średnie) Grupa Dni leczenia O 7 14 28 K Imipramina (n = 30) 34,0 30,6 20,2 12,0 6,0 Doksepina (n = 30) 28,0 25,0 19,4 11,2 6,4 Mianseryna (n = 30) 33,0 30,2 19,0 12,2 5,8 chi 2 - nieistotne różnice nasilenia depresji w poszczególnych grupach lekowych Przeprowadzono analizę zapisu ekg w poszczególnych dniach leczenia. Liczbę pacjentów ze zmianami ekg przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Liczba pacjentów ze zmianami ekg w trakcie kuracji imipraminą, doksepiną i mianseryną Grupa Dzień leczenia O 7 14 28 Imipramina (n = 30) 2 (7%) 16 (53%) 20 (67%) 11 (37%) Doksepina (n = 30) 3 (10%) 12 (40%) 16 (53%) 10 (33%) Mianseryna (n = 30) 4 (13%) 4 (13%) 3 (10%) 2 (6%) Jak wynika z tabeli liczba pacjentów ze zmianami ekg, szczególnie po 7 i 14 dniu leczenia imipraminą i doksepiną zdecydowanie wzrastała. Nie obserwowano natomiast występowania nowych zmian ekg u pacjentów leczonych mianseryną Zmiany w zakresie poszczególnych odcinków zapisu ekg prezentuje tabela 3. W porównaniu z zapisami wykonanymi przed i po zakończeniu leczenia obserwowano istotne statystycznie zmiany zapisu ekg polegające na wydłużeniu odcinków PQ oraz QTc i zmianach załamka T u chorych leczonych imipraminą i doksepiną. Zmiany te występowaly szczególnie wyraźnie po 7 i 14 dniu leczenia. W trakcie leczenia mianseryną nie obserwowano żadnych istotnych odchyleń w zapisie ekg.

WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPINY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA 85 Tabela 3. Zmiany ekg w czasie kuracji imipraminą, doksepiną i mianseryną (wartości średnie) PQ (sek) QTc (sek) Załamek TlI (mm) Załamek T vs (mm) Dzień O Imipramina 0,168 Doksepina 0,165 Mianseryna 0,156 0,391 2,03 4,73 0,380 2,23 4,02 0,368 1,93 4,82 Dzień 7 Imipramina 0,175* Doksepina 0,170 Mianseryna 0,156 0,406* 1,76* 4,36* 0,410* 1,96* 3,60** 0,368 1,93 4,82 Dzień 14 Imipramina 0,187** Doksepina 0,175* Mianseryna 0,157 0,434** 1,57** 4,02** 0,410* 1,78** 3,40** 0,368 1,94 4,83 Dzień 28 Imipramina 0,178* Doksepina 0,168 Mianseryna 0,158 0,413* 1,82* 4,42* 0,400 1,96* 3,80* 0,367 1,97 4,84 Różnice w stosunku do dnia O * P < 0,05 (Test Friedmana) ** p < 0,01 (Test Friedmana) Badano także zmiany częstości tętna, ciśnienia krwi oraz wykonano próbę ortostatyczną w kolejnych dniach badań. Wyniki badań przedstawia tabela 4. Obserwowano przyspieszenie częstości tętna u większości chorych leczonych imipraminą 21 (70%), ponad połowy leczonych doksepiną 16 (53%) i tylko u 2 (7%) osób leczonych mianseryną w 7 dniu leczenia. Zmiany ciśnienia krwi, zarówno podwyższenie, jak i obniżenie w stosunku do normy wiekowej, obserwowano u 19 (63%) pacjentów leczonych imipraminą, u 18 (60%) leczonych doksepiną oraz u 3 (10%) chorych leczonych mianseryną. W przypadku leczenia mianseryną tylko u 1 chorego obserwowano patologiczną reakcję ortostatyczną. Wyraźnie częstsza była liczba pacjentów z patologiczną reakcją ortostatyczną leczonych imipraminą 17 (57%) i doksepiną 11 (37%).

86 JOLANTA RAJEWSKA, JANUSZ RYBAKOWSKI, ANDRZEJ RAJEWSKI Tabela 4. Liczba pacjentów ze zmianami częstości tętna, ciśnienia krwi oraz patologicznymi reakcjami ortostatycznymi w trakcie kuracji imipraminą, doksepiną i mianseryną Lek Przyspieszenie częstości tętna > 90 ulmin Zmiany ciśnienia krwi Patologicma reakcja ortostatycma O 7 14 28 O 7 14 28 O 7 14 28 Imipramina (n = 30) 4 21 18 II O 19 16 8 2 17 13 6 Doksepina (n = 30) 3 16 13 8 O 18 15 7 3 II 8 4 Mianseryna (n = 30) O 2 2 1 O 3 2 l O l l O 0,7, 14,28 - dni kuracji W 14 dniu leczenia obserwowano zmiany częstości tętna, ciśnienia krwi oraz patologiczne reakcje ortostatyczne o nasileniu podobnym jak w 7 dniu. Natomiast w 28 dniu badania objawy te ulegały normalizacji. Omówienie Uzyskane wyniki pozwalają stwierdzić, że badane leki charakteryzowały się podobną skutecznością działania przeciwdepresyjnego w zespołach depresyjnych występujących po 60 roku życia, przy czym doksepinę stosowano u pacjentów o nieco mniejszym wyjściowym nasileniu depresji. Analiza działania badanych leków na układ krążenia osób powyżej 60 roku życia wykazała, że zarówno imipramina, jak i doksepina powodują, szczególnie w 7 i 14 dniu leczenia, szereg niekorzystnych zmian, tak w zakresie częstości tętna i ciśnienia krwi, jak i w zapisie krzywej elektrokardiograficznej. Zmiany te świadczą zarówno o cholino litycznym działaniu powyższych leków, a także o ich bezpośrednim kardiotoksycznym wpływie na mięsień sercowy. Badania nasze potwierdzają doniesienia innych autorów, którzy wykazali istnienie podobnych zmian po stosowaniu trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (1, 2, 4, 5, 9). W przypadku grupy pacjentów leczonych mianseryną nie obserwowano istotnych zmian w zakresie częstości tętna, ciśnienia krwi i wyników próby ortostatycznej. Potwierdza to doniesienia o braku istotnego działania cholino litycznego tego leku, także u osób starszych (3, 6, 7, 8). Brak zmian w zakresie krzywej ekg po zastosowaniu mianseryny, nawet w początkowej fazie jej działania, wskazuje również na to, że jest ona lekiem pozbawionym ryzyka działania kardiotoksycznego i może być bezpiecznie stosowana u osób w podeszłym wieku. Wnioski l. Kliniczny efekt przeciwdepresyjny imipraminy, doksepiny i mianseryny był podobny, lecz miały one różny wpływ na układ krążenia.

WPŁYW IMIPRAMINY, DOKSEPINY I MIANSERYNY NA UKŁAD KRĄŻENIA 87 2. W czasie leczenia imipraminą obserwowano istotne zmiany ciśnienia krwi, czynności serca i patologiczne reakcje ortostatyczne. Podobne zmiany powodowała doksepina. 3. Istotne statystycznie zmiany ekg (wydłużenia czasu przewodzenia przedsionkowo-komorowego i skurczu elektrycznego serca oraz spłaszczenie załamków T) występowały w trakcie kuracji imipraminą. Podobne zmiany, lecz o mniejszym nasileniu powodowała doksepina. 4. W czasie leczenia mianseryną nie obserwowano istotnych zmian ekg i ciśnienia krwi, jak również patologicznych reakcji ortostatycznych. Mianseryna była dobrze tolerowana przez pacjentów z depresją w wieku starszym. Piśmiennictwo l. Burgess C.D., Turner P., Wadsworth J.: Cardiovascular responses to mianserin hydrochloride: a comparison wit h tricyclic antidepressant drugs. Br. J. Clin. Pharmaco!. 1978, 5S: 21S-25S 2. Eklund K., Dunbar G.C., Pinder R.M., Steffensen K.: Mianserin and imipramine in the treatment of elderly patients. Acta Psychiatr. Scand. 1985, 72 Supp!. 320: 54-59 3. Khan M.C., Bennie E.H., Stulemeyer S.M., Ravens M.A.: Mianserin and doxepin in the treatment of outpatient depression with anxiety. Br. J. Pharmaco!. 1983, 15 Suppl 2: 213S- 218S 4. Mielke D.: Adverse reactions of thymoleptics w: Depression red. D.M. Gallant, G.M. Simpson, Spectrum Pub!. Inc. N. York 1976,273-290 5. Montgomery S.A., Roy D., Wynn-Sillson S., Robinson C., Montgomery D.B.: Plasma levels and clinical response with imipramine in a study comparing efficacy with mianserin and nomifensine. Br. J. Clin. Pharmacol. 1983, 15 Suppl. 2: 205S-211 S 6. Molier M., Thayssen P., Kragh-Sorensen P.: Mianserin: cardiovascular effects in elderly patients. Psychopharmacology 1983,80, 174-177 7. Pużyóski S.: Depresja i zaburzenia afektywne, PZWL, Warszawa, 1996 8. Rajewska J.: Badania układu krążenia u chorych na depresję w czasie leczenia lekami przeciwdepresyjnymi. Psychiatro Pol., 1985, 19,4,271-284 9. Review of the cardiovascular effects of heterocyciic antidepressants. J. of Clin. Psychiatry. 1993,54, 16-22.