III EDYCJA KONFERENCJI SZKOŁA PARTNERSKA Wpływ rodziców na sukcesy edukacyjne dzieci dr Brigitte Haider Europejskie Stowarzyszenie Rodziców SUPER KLIMAT Dobra atmosfera w szkole kluczem do sukcesu (szczegółowe informacje na: www.anschub.de) Celem dobrej szkoły powinna być współodpowiedzialność i aktywne zaangażowanie uczniów, rodziców i nauczycieli. Aby te elementy osiągnąć, konieczny jest wzajemny szacunek, docenianie kompetencji pozostałych partnerów i komunikowanie się z nimi jak równy z równymi. Należy razem wypracować wspólne cele, wdrożyć je i ocenić ich realizację. Każda ze stron wnosi do procesu tworzenia dobrej szkoły swoje postawy, wartości, doświadczenia i oczekiwania. Muszą być one zaakceptowane przez pozostałych jako wartościowe zasoby, które pomogą stworzyć, podnieść i utrzymać doskonałą jakość w edukacji. Kluczowym zagadnieniem w tym procesie jest kultura skutecznej komunikacji. Charakteryzuje się ona wzajemną akceptacją i otwartością. Sygnalizuje szacunek i docenianie drugiej strony. Zakłada szczerość i empatię. Wszyscy uczestnicy mają równy status i traktowani są poważnie. Tworzona jest sytuacja, w której wszyscy dobrze się czują, atmosfera sprzyjająca dyskusji i wymianie opinii. Decyzje podejmowane są w sposób przejrzysty, dla wszystkich zrozumiały. Nikt nie odczuwa stresu ani strachu. Uwzględniane są potrzeby i oczekiwania wszystkich stron, a wszystkie rozwiązania wypracowuje się wspólnie. Rodzice i nauczyciele muszą być zachęceni do porzucenia tradycyjnych, często sztywnych ról, do zbliżenia się do siebie, oraz ograniczenia nieporozumień i wzajemnych obaw.
To oni są odpowiedzialni za zachowanie swojego dziecka, a nie ja. Są zatrudnieni przez państwo, ale bez przerwy narzekają na obciążenie pracą. Laicy, którzy zawsze wiedzą lepiej, co powinienem zrobić. Potrzebują nas tylko, żeby zorganizować kawę, ciasteczka i zebrać pieniądze. Na zebraniach rodziców zawsze są jacyś źli rodzice, albo nie ci, co trzeba. Nie mają pojęcia o prawdziwym życiu. Widzą tylko swoje dziecko. Nie szanuje mojej córki i jej potrzeb. Spędzają za mało czasu ze swoim dzieckiem. Wybrała ten zawód tylko ze względu na długie wakacje. Chcą tylko podważyć moje kompetencje pedagogiczne. Nigdy go nie ma, gdy chcę porozmawiać z nim o moim dziecku. Nigdy nie przychodzi, gdy zapraszam go, by porozmawiać o jego dziecku. Nie chcą być oceniani, choć codziennie oceniają nasze dzieci. W jaki sposób można ograniczyć te uprzedzenia? Zacznij myśleć pozytywnie! Nauczyciele chcą być dobrymi nauczycielami. Rodzice chcą być dobrymi rodzicami. Uczniowie chcą być dobrymi uczniami.
Najważniejsze pytanie to jak pomóc każdej ze stron w jej wysiłkach? Czego pozostali partnerzy powinni się nauczyć i co robić? Nie obwiniaj innych! Nie narzekaj na nich! Nie stawiaj na centralnym miejscu swoich własnych problemów! Spróbuj doprowadzić do sytuacji, w której obie strony wygrywają! Przestrzegaj zasad komunikacji! Słuchaj, nie przerywaj, ustal limit czasu dla mówców, daj każdemu szansę wypowiedzieć się, zatrudnij moderatora, jeśli to konieczne. Niech każdy zrozumie, jaką korzyść może odnieść! Stwórz miejsce sprzyjające skutecznej komunikacji, np. kawiarenkę rodziców, kawiarenkę internetową, itp. Rozwijaj wizje! Zaangażuj partnerów spoza szkoły! Wprowadź kulturę udzielania informacji zwrotnej! Nie oczekuj zbyt wiele w krótkim czasie! Stosuj politykę małych kroków. Zadbaj o kontynuowanie i podtrzymywanie dobrych tradycji! Skuteczna komunikacja to nie jednorazowe wydarzenie, lecz część kultury szkoły i programu szkoły. Dobra atmosfera i kultura komunikacji mogą pomóc w znaczącym poprawieniu relacji między szkołą a domem: Wzrasta zadowolenie uczniów, rodziców i nauczycieli ze szkoły. Podnosi się współczynnik dobrego samopoczucia w szkole. Następuje znacząca poprawa komunikacji. Uczniowie, rodzice i nauczyciele stają się ekspertami w komunikowaniu się z innymi. Zmniejsza się stres w kontaktach rodzice nauczyciele. Rośnie wzajemny szacunek, empatia i zaufanie. Rozwija się wzajemne zrozumienie i docenianie partnerów. Wzrasta identyfikacja ze szkołą. Wzrasta zainteresowanie rodziców nauką szkolną ich dzieci, przez co chętniej szukają oni sposobów pomocy dzieciom w procesie uczenia się. Korzyści dla rodziców: Czują się w szkole jak mile widziani goście. Nie są atakowani nieoczekiwanymi (złymi) wiadomościami. Lepiej rozumieją, co dzieje się w szkole. Nie polegają wyłącznie na informacjach przynoszonych przez dzieci.
Potrafią bardziej identyfikować się ze szkołą. Mają więcej możliwości kontaktu i współpracy ze szkołą. Korzyści dla nauczycieli: Mniej negatywnych kontaktów z rodzicami (narzekania, niezadowolenie, zachowania agresywne). Łatwiej jest zachęcić rodziców do współpracy. Możliwość zdobycia wielu cennych informacji (nawet nauczyciele nie wiedzą wszystkiego). Jeśli to konieczne, możliwość skorygowania relacji dzieci z tego, co dzieje się w szkole. Przyzwyczajanie się do pewnego rodzaju struktur informacyjnych, które mogą pomóc w ocenianiu uczniów. Rodzice nie mogą narzekać, że nie zostali dobrze poinformowani. Korzyści dla rodziców i nauczycieli: Nie trzeba tracić energii na rozwiązywanie nieporozumień. Można natychmiast rozpocząć proces konstruktywnej, pozytywnej komunikacji. Wzrasta docenianie szkoły. Procesy doradzania i podejmowania decyzji są przejrzyste i dla wszystkich stron zrozumiałe. Zacieśnia się więź ze szkołą. W duchu współodpowiedzialności za edukację dzieci, dzielenie obowiązków pomiędzy dom i szkołę staje się coraz bardziej zrozumiałe dla wszystkich zaangażowanych stron. Proces intensywnej komunikacji przekłada się na sukces szkoły. Próbuje się znaleźć równowagę interesów wszystkich stron. Wszyscy partnerzy są nieustannie dobrze poinformowani i czują, że mają wsparcie pozostałych. Nikt nie jest obwiniany, indoktrynowany, ani manipulowany przez innych. Otwiera to możliwości dalszej współpracy i zaangażowania. Gdy wszyscy mają dobry dostęp do informacji i są zaangażowani w realizację wspólnego celu, tworzy się atmosfera bezpieczeństwa, zaufania i wzajemnego polegania na sobie. Przekłada się to na swobodne interakcje między rodzicami i nauczycielami w interesie uczniów.
Przykłady współpracy szkoła dom z Austrii, ale nie gwarancja sukcesu: Przedstawiciele rodziców z niemal każdej klasy jako osoby kontaktowe. Rady Rodziców w większości szkół nie tylko jako wsparcie finansowe, ale też partnerzy do pracy nad programami szkoły, rocznymi planami działań, zagadnieniami pedagogicznymi, itp. Współpraca nad wewnętrznymi regulacjami szkoły: podział na klasy, programy nauczania, itp. Rozwijanie, wdrażanie i nadzorowanie umów na temat zachowania. Inicjacja systemu wczesnego ostrzegania. Reorganizacja dni otwartych (konsultacje z udziałem uczniów; przedstawiciele rodziców i uczniów też oferują konsultacje; obowiązkowe zaproszenia nie tylko dla rodziców uczniów słabych, ale też wzorowych). Udział przedstawicieli uczniów i rodziców w zebraniach nauczycieli oraz szkoleniach dla nauczycieli. Restrukturyzacja komisji dyscyplinarnych. ANEKS LISTA KONTROLNA PYTAŃ WSPOMAGAJĄCYCH REFLEKSJĘ NAUCZYCIELA NAD JEJ/JEGO KONTAKTEM Z RODZICAMI Jak rodzice oceniają moją pracę z ich dzieckiem? Jakie doświadczenia wynieśli rodzice ze swoich szkół? Jak oceniają moją współpracę z rodzicami? Jak oceniają moją relację z dzieckiem? (Co dziecko im mówi?) Jak rodzicom podoba się moje nauczanie? (Relacjonowane im przez dzieci). Jak mogę najprościej dotrzeć do rodziców? Czego rodzice oczekują ode mnie? Jak wygląda sytuacja u dzieci w domu: o Jak dzieci się zachowują? o Jaka jest struktura rodziny? o Czy są jakieś zmiany? o Czy są jakieś stresogenne czynniki? o Jak i czego dziecko uczy się w domu? o Czy rodzina potrzebuje wsparcia?
Jak rodzice mogą mi pomóc? o Jako eksperci od różnych tematów? o Jako zewnętrzni doradcy? o Z dodatkowymi zajęciami? o Z umowami wspierającymi współodpowiedzialność i dzielenie się zadaniami przez uczniów, rodziców i nauczycieli? Jak uczniowie mogą mi pomóc? Jak dyrektor może mi pomóc? ANEKS B LISTA KONTROLNA PYTAŃ WSPOMAGAJĄCYCH REFLEKSJĘ DYREKTORA Jak uczniowie oceniają moją pracę? Jak rodzice oceniają moją pracę? Jak nauczyciele oceniają moją pracę? Jak oceniają moją współpracę z rodzicami? Jak oceniają moją współpracę z uczniami? Jak oceniają moją współpracę z nauczycielami? Jak rodzicom podoba się moje zarządzanie szkołą? Jak nauczycielom podoba się moje zarządzanie szkołą? Czego rodzice ode mnie oczekują? Czego uczniowie ode mnie oczekują? Czego nauczyciele ode mnie oczekują? Jak rodzice mogą mnie wspierać? Jak uczniowie mogą mnie wspierać? Jak nauczyciele mogą mnie wspierać? Czy potrzebuję zewnętrznego doradcy? ANEKS C LISTA KONTROLNA PYTAŃ WSPOMAGAJĄCYCH REFLEKSJĘ RODZICÓW Jak nauczyciele oceniają wsparcie, jakie daję mojemu dziecku? Jak oceniają moją współpracę ze szkołą? Jak oceniają moje relacje z dzieckiem? Czego dyrektor szkoły ode mnie oczekuje? Czego moje dziecko ode mnie oczekuje?
Jak wygląda sytuacja w domu: o Czy dziecko dobrze czuje się w domu? o Czy są jakieś czynniki, które stresują dziecko? o Jak i czego dziecko uczy się w domu? o Czy nasza rodzina potrzebuje dodatkowego wsparcia? Jak mogę pomóc szkole? o Jako ekspert od określonych tematów? o Jako zewnętrzny doradca? o Przy dodatkowych zajęciach (pozalekcyjnych)? o Z umowami wspierającymi współodpowiedzialność i dzielenie się zadaniami przez uczniów, rodziców i nauczycieli? ANEKS D LISTA KONTROLNA PYTAŃ WSPOMAGAJĄCYCH REFLEKSJĘ UCZNIÓW Jak nauczyciele oceniają moją pracę? Jak moi rodzice oceniają moją pracę? Jak dyrektor ocenia moją pracę? Jak oceniają moją współpracę ze szkołą? Jak oceniają moje relacje z nauczycielami? Jak oceniają moje relacje z kolegami i koleżankami? Czego nauczyciele ode mnie oczekują? Czego moja rodzina ode mnie oczekuje? Czego dyrektor ode mnie oczekuje? Czego moi koledzy/koleżanki ode mnie oczekują? Jak mogą wspierać szkołę? o Jako ekspert od określonych tematów w klasie? o Pomagając innym w nauce? o Z umowami wspierającymi współodpowiedzialność i dzielenie się zadaniami przez uczniów, rodziców i nauczycieli? Jak szkoła może mnie wspierać?
Dr Brigitte Haider ukończyła studia zakresu ekonomii i zarządzania na Uniwersytecie Wiedeńskim. Jest członkiem stowarzyszeń rodzicielskich na poziomie lokalnym, narodowym oraz europejskim. W latach 2004 2009 sprawowała funkcję wice-przewodniczącego Europejskiego Stowarzyszenia Rodziców, a obecnie jest doradcą Zarządu EPA. Jest też członkiem rady przy Wiedeńskim Biurze Edukacji oraz Austriackim Ministerstwie Edukacji. Doświadczenie: przekształcenie EPA z organizacji opartej na realizacji projektów w organizację networkingową, organizacja konferencji EPA, reprezentowanie EPA w Komisji Europejskiej i innych organizacjach, praca nad uczeniem się przez całe życie (LLL) w organizacjach europejskich (OBESSU, EUNEC, ERNAPE, SHE, ETUCE, ISSA) Kluczowe działania: promocja zdrowia dzieci i rodziców (prezentacje na konferencjach austriackich oraz międzynarodowych, występowanie w imieniu rodziców) trener i członek komitetów sterujących zajmujących się wspieraniem i szkoleniem samorządów uczniowskich w Wiedniu