SOJA Doświadczenia z soją prowadzono w Głubczycach (odmianowe w latach 2012-2013 i zaprawowe w 2013 roku) oraz w Bąkowie i Łosiowie (odmianowe w 2013 roku) na jednym poziomie agrotechniki. W Głubczycach badano 12 odmian (2 polskie z KR, 6 z katalogu UE, 2 amerykańskie i 2 ukraińskie), a w Bąkowie i Łosiowie od 4-8 odmian. W doświadczeniach tych stosowano nitraginę Hi Stick Soybean, zawierającą bakterie Bradyrhizobium japonicum firmy Saatbau, wykonaną technologią FIX FERTIG. Warunki agrotechniczne prowadzenia doświadczeń, pochodzenie odmian oraz warunki pogodowe w okresie wegetacji soi przedstawiono w tabelach 129-132, a wyniki plonowania i ważniejszych właściwości rolniczych w tabelach 133-136. W okresie wegetacji soi warunki pogodowe były dobre, a suma temperatur efektywnych, mierzona w Głubczycach i Łosiowie bardzo sprzyjająca. Przymrozki przygruntowe, które występowały w 2012 roku w Głubczycach nie miały ujemnego wpływu na rośliny (tabela 131 i 132). W Głubczycach, przy średnim plonie nasion 30,7 dt/ha w 2012 i 36,3 dt/ha w 2013 roku zróżnicowanie odmian było bardzo duże. Najwyżej plonowała odmiana Lissabon. ES Senator, Aligator i Merlin plonowały na wysokim poziomie, a odmiany polskie Aldana i Augusta słabiej. Odmiana Klaxon w 2012 r plonowała dobrze, a w tym samym roku odmiany amerykańskie, zbierane w październiku bardzo słabo. Z badanych odmian w 2013 roku średnio plonowały Mavka i Amandine, słabiej Annushka. Wilgotność nasion przy zbiorze wynosiła od 8,0 (Merlin we wrześniu) do 30,1 (ES Senator we wrześniu) i 34,0% (Royal Pro w październiku) w 2012 roku i 10,8-11,7% (pierwsza dekada października) w 2013 roku. Ilość wysiewu wahała się od 137 (Augusta) do 202 kg/ha (Aligator) w 2012 roku i od 113 (Annushka) do 189 kg/ha (Aligator) w 2013 roku. Przy założonej gęstości siewu 80 szt/m 2 w 2012 i 70 szt/m 2 w 2013 roku uzyskano po wschodach 45-120 szt/m 2. Przy średniej wysokości roślin 93 cm w 2012 i 81 cm w 2013 roku do wyższych odmian należały ES Senator, Aligator i Augusta oraz Royal Pro i Mavka, a niższymi były Aldana, Lissabon, Merlin i Klaxon. Wyleganie roślin było średnio nieduże. Bardziej podatnymi nań odmianami były Augusta, Lissabon, Klaxon i Annushka, a Aligator, ES Senator, Merlin, Aldana oraz Hipro, Royal Pro, Mavka i Amandine nie wylegały wogóle. Wysokość osadzenia najniższego strąka na roślinie wynosiła średnio 11 cm w 2012 i tylko 8 cm w 2013 roku. Wyżej osadzały strąki Aligator, Lissabon oraz Royal Pro, a niżej ES Senator, Aldana, Augusta oraz Klaxon, Hipro i Annushka. Przy średniej liczbie strąków na jednej roślinie 32 szt wyraźnie więcej wiązały odmiany Lissabon, Merlin, Aligator i Annuska, a najmniej ES Senator, Aldana, Augusta i Klaxon. Średnia masa 1000 nasion wynosiła 175,3g w 2012 i 173,9g w 2013 roku.
Wyższą odznaczały się odmiany Aligator, ES Senator oraz Royal Pro, Hipro i Mavka, a najniższą Augusta oraz Klaxon, Annushka i Amandine (tabela 133). W 2013 roku średni plon 4 odmian (badanych w Głubczycach, Bąkowie i Łosiowie) wyniósł 25,3 dt/ha (od 80% - Augusta do 110% wzorca Mavka), a dla 8 odmian (badanych w Głubczycach i Bąkowie) 26,1 dt/ha (od 82% - Aldana do 116% wzorca Lissabon). Średnia wilgotność nasion przy zbiorze wynosiła 15,1% (od 11,7 Amandine do 17,4% - Mavka). Przy średniej ilości wysiewu 137 kg/ha odmiany różniły się znacznie. Najmniej wysiewano 113 kg/ha (Annushka) a najwięcej 182 kg/ha (Aligator). Liczba roślin po wschodach wynosiła średnio 67 szt/m 2 (od 57 Annushka do 74 szt/m 2 - Aligator), przy wysiewanej 70 szt/m 2. Przy średniej wysokości roślin 87 cm wyższymi były odmiany Mavka, ES Senator i Annushka, a niższymi Lissabon, Aldana, Merlin, Augusta i Aligator. Wyleganie przed zbiorem było małe, a do bardziej podatnych należały odmiany Augusta i Annushka. Wysokość osadzenia najniższego strąka wynosiła średnio 9 cm, a odmiany tą cechą różniły się nieznacznie. Nieco wyżej wiązał je Aligator. Przy średniej liczbie strąków na jednej roślinie 31 szt, więcej miały ich odmiany Augusta, Annushka i Lissabon, a mniej ES Senator, Aligator i Aldana. Masa 1000 nasion wynosiła średnio 161,0 g. Wyższą cechowały się odmiany Aligator, ES Senator i Lissabon, a niższą Augusta i Annushka (tabela 134). Zarówno plon nasion soi, jak i zróżnicowanie odmian w 3 punktach doświadczalnych województwa opolskiego było znaczne. Wysoki plon nasion uzyskano w Głubczycach 36,3 dt/ha, gdzie najwyżej plonowały odmiany Lissabon, ES Senator, Aligator i Merlin, średni w Łosiowie 23,9 dt/ha, gdzie wyróżniały się Mavka i Annushka, a słaby w Bąkowie 15,8 dt/ha, gdzie lepiej plonowały Aligator, Lissabon i Merlin. Przy średniej zawartości 88,3% suchej masy w nasionach, odmiany nie różniły się nią w większym stopniu. Nieco wyższą miała Augusta. Większe zróżnicowanie odmian notowano w zawartości białka. Przy średniej 32,2% w s.m. najwyższą odznaczała się Amandine (tylko Głubczyce), Merlin i Augusta, a najniższą Mavka i Annushka. Średnia zawartość tłuszczu wynosiła 24,6%. Więcej miały go odmiany Merlin, Mavka i Annushka, a mniej Augusta i Lissabon (tabela 135). W doświadczeniu zaprawowym na odmianie Aldana w Głubczycach w 2013 roku porównywano nitraginę Soybean firmy Saatbau Linz i Bio Food Wałcz z lat 2012 i 2013. Przy wysiewie 7 maja 159 kg/ha (70 szt/m 2 ) po rzepaku ozimym uzyskano zróżnicowane ważniejsze właściwości rolnicze i plon nasion soi. Liczba roślin była wyraźnie wyższa, a ich wysokość mniejsza na nitraginie Soybean. W wysokości osadzenia najniższego strąka nie notowano różnic, a liczba strąków na jednej roślinie była najwyższa na nitraginie Bio Food 2012r. Średnia liczba brodawek bakteryjnych była bardzo mała, natomiast liczba roślin z brodawkami wyraźnie wyższa na nitraginie Soybean 10,1%. Na nitraginie Bio Food wynosiła ona tylko 2,6-2,8%. W efekcie, przy zbliżonej wilgotności i masie 1000 nasion przy
zbiorze uzyskano zróżnicowany plon nasion soi. Na nitraginie Soybean wyniósł on 30,9 dt/ha, a na nitraginie Bio Food od 23,2 dt/ha (z 2013r) do 26,2 dt/ha (z 2012r). W wyniku analizy roślin soi odmiany Lissabon, wysiewanej na 3 polach produkcyjnych w SDOO Głubczyce w 2013 roku w ilości 149 kg/ha, po 3 różnych przedplonach i w 2 terminach siewu stwierdzono wyraźne zróżnicowanie obsady roślin, która była zależna od przedplonu i terminu siewu. Niższą notowano po rzepaku ozimym w późniejszym terminie siewu, a wysoką po soi i pszenicy ozimej przy siewie pod koniec kwietnia. W stanowisku po soi uzyskano średnio 18 szt brodawek bakteryjnych na 1 roślinie, po pszenicy ozimej w tym samym terminie siewu 4, a po rzepaku ozimym, w późniejszym terminie siewu tylko 2. Również liczba roślin z brodawkami była najwyższa po soi i wyniosła 92,6%. Po pszenicy ozimej wynosiła ona 77,0%, a po rzepaku ozimym tylko 39,3% tabela 136.
Tab. 129. Soja. Warunki agrotechniczne doświadczeń. Lata zbioru 2012, 2013 Miejscowość Głubczyce Łosiów Bąków Powiat 2012 2013 2013 2013 Kompleks rolniczej przydatności gleby 1 1 2 3 Klasa bonitacyjna gleby II IIIa IIIb IIIb ph gleby w KCl 6,6 6,7 6,9 6,7 Przedplon pszenica ozima rzepak ozimy rośliny strączkowe burak cukrowy Data siewu (dzień, m-c, rok) 27.04 7.05 30.04 8.05 Obsada roślin (szt./m 2 ) 80 70 70 70 Data zbioru (dzień, m-c, rok) 10.09 22.10 Hipro, Royal Pro 7.10 15.10 5.10 Nawożenie mineralne N (kg/ha) 40 30 50 60 P 2 O 5 (kg/ha) 100 105 0 60 K 2 O (kg/ha) 150 160 0 90 Mikronawozy Zaprawa nasienna (kg/ha. l/ha) (nazwa) MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + Basfoliar 36E -5 Oxafun T 75 + Nitragina Hi Stick Soybean MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + Basfoliar 6-12-6-8 MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + ADOB Zn 1 + Basfoliar 12-4-6+S 8 Środki ochrony roślin Oxafun T 75 + Nitragina Hi Stick Soybean MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + Basfoliar 12-4-6+S -5 MgSO 4-10 + Basfoliar 12-4-6+S 8 Vitavax 2000 FS + Nitragina Hi Stick Soybean MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + ADOB Zn -1 + Basfoliar 6-12-6-8 MgSO 4-10 + ADOB B -1,5 + ADOB Zn -1 + Basfoliar 6-12-6-8 Dithane Neo Tec 75 WG + Nitragina Hi Stick Soybean Herbicydy (l/ha) Afalon dyspersyjny 450 SC-2,0 Afalon dyspersyjny 450 SC-2,0 Afalon dyspersyjny 450 SC-2,0 Linurex 500 SC -1,8
Tab. 130. Soja. Pochodzenie odmian Rok wpisania do Adres jednostki zachowującej odmianę, Kod kraju Lp. Odmiana Krajowego Rejestru a w przypadku odmiany zagranicznej - pochodzenia Odmian w Polsce - pełnomocnika w Polsce 1 Klaxon FR Caussade Semences (Caussade Nasiona Polska, Strzelin) 2 Aligator FR Euralis Semences (Euralis Saaten sp. z o.o., Poznań) 3 ES Senator FR Euralis Semences (Euralis Saaten sp. z o.o., Poznań) 4 Lissabon AT Saatbau Linz (Centrala Nasienna sp. z o.o. Środa Śląska) 5 Merlin AT Saatbau Linz (Centrala Nasienna sp. z o.o. Środa Śląska) 6 Aldana 1992 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR 7 Augusta 2002 PL Uniwersytet Przyrodniczy Poznań 8 Hipro USA GP Feeds USA 9 Royal Pro USA - 10 Mavka 2013 UA Agro Youmis PL Sp. z o.o. Poznań 11 Amandine AT Saatbau Linz (Centrala Nasienna sp. z o.o. Środa Śląska) 12 Annushka UA Agro Youmis PL Sp. z o.o. Poznań Tab. 131. Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi w 2013r Miesiąc Średnia temperatura o C Opady mm Głubczyce Łosiów Głubczyce Łosiów maj 12,9 14,2 134,1 107,4 czerwiec 16,3 17,6 143,1 148,9 lipiec 19,7 20,7 15,7 30,1 sierpień 20,8 19,8 28,2 37,1 wrzesień 12,0 12,8 94,0 96,2 średnia (suma) 16,3 17,0 415,1 332,9 Suma temperatur 1.05-30.09 Głubczyce 2505 o C Łosiów 2608 o C
Tab. 132. Warunki pogodowe w okresie wegetacji soi. Głubczyce - lata 2012-2013 Temperatura powietrza o C Opad Miesiąc Średnia dobowa minimalna maksymalna minimalna przy gruncie mm dni 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 maj 14,8 12,9 8,9 8,6 21,3 16,7-4,3 2,0 29,3 134,1 10 17 czerwiec 17,4 16,3 12,1 12,0 22,7 21,0-0,4 5,7 55,3 143,1 18 16 lipiec 19,9 19,7 14,8 12,9 26,0 26,2 4,7 3,4 97,5 15,7 15 6 sierpień 19,0 20,8 13,4 13,3 25,5 28,5 5,5 3,5 66,6 28,2 12 4 wrzesień 14,2 12,0 9,2 7,4 20,1 17,6-0,9-0,3 49,5 94,0 11 19 Średnia (suma) 17,1 16,3 11,7 10,8 23,1 22,0 0,9 2,9 298,2 415,1 66 62 Suma temperatur 1.05 30.09 2559 o C (w 2012r 2613 o C, w 2013r 2505 o C) Przymrozki przygruntowe (w 2012r 8 19.05-1,4 4,3 o C, 6.06 0,4 o C, w 2013r brak)
Tab. 133. Soja. Plon nasion przy 15% wilgotności (% wzorca) i ważniejsze właściwości rolnicze. Głubczyce. Lata zbioru 2012-2013. L p. Odmiana Plon nasion dt/ha Wilgotność nasion % Ilość wysiewu kg/ha Liczba roślin szt/m 2 Wysokość roślin cm Wyleganie przed zbiorem sk. 9 0 Wysokość osadzenia najniższego strąka cm Liczba strąków na 1 roślinie szt 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 MTN g Wzorzec 30,7 36,3 15,7 11,3 166 138 96 66 93 81 8,2 8,6 11 8 32 32 175,3 173,9 1. Klaxon 110-9,5-160 - 86-84 - 7,5-10 - 28-154,1-2. Aligator 122 110 15,2 11,2 202 189 91 80 95 82 9,0 9,0 13 10 40 27 181,5 200,6 3. ES Senator 126 114 30,1 11,5 151 137 96 66 109 85 9,0 9,0 10 8 20 28 187,4 185,3 4. Lissabon 131 117 11,2 11,7 193 149 81 66 84 73 8,5 8,0 13 8 40 41 173,4 180,6 5. Merlin 122 109 8,0 11,1 168 115 102 72 86 76 9,0 9,0 12 8 44 32 147,2 164,4 6. Aldana 94 83 8,7 11,5 147 159 119 79 82 74 9,0 9,0 11 8 26 24 174,5 183,6 7. Augusta 87 84 9,3 11,1 137 131 120 64 98 77 4,0 7,8 10 9 18 35 137,8 141,0 8. Hipro 69-15,5-147 - 87-93 - 9,0-10 - 36-194,9-9. Royal Pro 40-34,0-187 - 86-107 - 9,0-13 - - - 226,7-10 Mavka - 101-11,2-132 - 61-98 - 9,0-9 - 32-188,5 11 Amandine - 97-11,7-117 - 62-88 - 9,0-8 - 31-161,3 12 Annushka - 84-10,8-113 - 45-79 - 8,0-7 - 40-159,4 Wzorzec- średnia dla wszystkich badanych odmian
Tab. 134. Soja. Plon nasion przy 15% wilgotności (% wzorca) i ważniejsze właściwości rolnicze. Województwo opolskie. Rok zbioru 2013. Lp. Odmiana Plon nasion dt/ha GBŁ GB Wilgotność nasion % Ilość wysiewu kg/ha Liczba roślin szt/m 2 Wysokość roślin cm Wyleganie przed zbiorem sk. 9 0 Wysokość osadzenia najniższego strąka cm Liczba strąków na 1 roślinie szt Wzorzec 25,3 26,1 15,1 137 67 87 8,4 9 31 161,0 MTN g 1. Aldana 86 82 16,9 143 72 82 8,6 9 27 156,8 2. Augusta 80 87 17,3 125 66 84 7,1 9 37 120,1 3. Mavka 110 100 17,4 132 65 100 8,4 9 31 171,3 4. Aligator - 113 14,1 182 74 85 8,9 10 25 194,0 5. ES Senator - 108 15,2 139 67 91 8,8 9 24 188,6 6. Lissabon - 116 13,7 157 67 78 8,2 8 34 172,8 7. Merlin - 113 13,0 121 70 83 8,7 9 32 150,6 8. Amandine - - 11,7 117 62 88 9,0 8 31 161,3 9. Annushka 93 84 16,2 113 57 91 8,0 9 36 133,7 Liczba doświadczeń 3 2 3 3 3 3 3 3 3 3 Wzorzec- średnia dla wszystkich badanych odmian G Głubczyce, B Bąków, Ł Łosiów
Tab. 135. Soja. Plon nasion w miejscowościach przy 15 % wilgotności (% wzorca). Rok zbioru 2013 Głubczyce Bąków Łosiów Średnia Sucha masa Zawartość Zawartość Lp. Odmiana G, B, Ł G, B (%) białka tłuszczu (% s.m.) (%) Wzorzec dt /ha 36,3 15,8 23,9 25,3 26,1 88,3 32,2 24,6 1 Aldana 69,9 83 81 94 86 82 101 98 100 2 Augusta 85 89 65 80 87 102 101 91 3 Mavka 101 98 130 110 100 100 94 105 4 Aligator 110 116 - - 113 100 99 99 5 ES Senator 114 102 - - 108 99 100 101 6 Lissabon 117 116 - - 116 101 98 94 7 Merlin 109 115 - - 113 100 103 107 8 Amandine 97 - - - - 99 113 99 9 Annushka 84 83 111 93 84 99 95 103 Wzorzec- średnia dla wszystkich badanych odmian G Głubczyce, B Bąków, Ł Łosiów
Tab. 136. Soja doświadczenie zaprawowe odmiana Aldana. Plon nasion przy 15% wilgotności i ważniejsze właściwości rolnicze. Rok zbioru 2013 ODMIANA Kombinacja Ilość wysiewu kg/ha Liczba roślin szt/m 2 Wysokość roślin cm Wysokość osadzenia najniższego strąka cm Liczba strąków na 1 roślinie szt Średnia liczba brodawek na roślinie szt Liczba roślin z brodawkami % Plon nasion dt/ha przy 15 % wilg. Wilgotność nasion % MTN przy 15 % wilg. Kombinacja 1 (Soybean) 79 74 8 24 2 10,1 30,9 11,5 183,6 ALDANA Kombinacja 2 (Bio Food 2012) 159 54 81 8 40 1 2,6 26,2 10,3 185,3 Kombinacja 3 (Bio Food 2013) 50 85 8 28 2 2,8 23,2 10,4 190,4 Pole nr 1 (Soybean) 94 - - - 18 92,6 - - - LISSABON Pole nr 6 (Soybean) 149 95 - - - 4 77,0 - - - Pole nr 9 (Soybean) 56 - - - 2 39,3 - - - Pole Nr 1 - przedplon soja, termin siewu 30.04 Pole Nr 6 - przedplon pszenica ozima, termin siewu 30.04 Pole Nr 9 - przedplon rzepak ozimy, termin siewu 7.05