EWALUACJA X EDYCJI PROGRAMU PROJEKTOR WOLONTARIAT STUDENCKI RAPORT PODSUMOWUJĄCY

EWALUACJA X EDYCJI PROGRAMU PROJEKTOR WOLONTARIAT STUDENCKI RAPORT PODSUMOWUJĄCY Lublin 2015

SPIS TREŚCI WSTĘP... 3 PERSPEKTYWA WOLONTARIUSZY... 4 PESPEKTYWA UCZNIÓW... 13 PERSPEKTYWA SZKOLNYCH OPIEKUNÓW PROJEKTÓW... 15 PERSPEKTYWA NEUTRALNA (Z ZEWNĄTRZ)... 19 WNIOSKI... 22 2

WSTĘP Raport podsumowujący ewaluację jubileuszowej X edycji programu PROJEKTOR wolontariat studencki, powstał na podstawie pięciu raportów cząstkowych zawierających analizę: 394 ankiet skierowanych do studentów (wolontariuszy) po realizacji projektu oraz 66 ankiet skierowanych do studentów (wolontariuszy), którzy przestali realizować projekty; 10 notatek z debriefów ze studentami (wolontariuszami); 10 notatek z warsztatów przeprowadzonych z dziećmi biorącymi udział w projektach; 33 arkuszy monitoringów realizowanych projektów; 33 arkuszy wywiadów telefonicznych ze Szkolnymi Opiekunami Projektów. Szczegółowe informacje dotyczące stosowanych metod badawczych znajdują się w raportach cząstkowych. Zatem powstały na ich podstawie raport łączy w sobie najważniejsze informacje pochodzące z czterech niezależnych źródeł, tzn. od: wolontariuszy realizujących projekty, uczniów biorących udział w projektach, niezależnych obserwatorów monitorujących zajęcia realizowane w ramach projektów oraz Szkolnych Opiekunów Projektów. Dzięki temu udało się stworzyć całościowy obraz programu PROJEKTOR wolontariat studencki uwzględniający punkt widzenia: uczniów, wolontariuszy, opiekunów oraz niezależnych obserwatorów. Raport zawierający zarówno informacje o charakterze ilościowym jak i jakościowym został podzielony na 4 główne części ze względu na źródło pozyskanych informacji. Pierwsza z nich dotyczy perspektywy wolontariuszy. Zawiera informacje pozyskane dzięki ankietom autoewaluacyjnym, tzw. 3 dni po oraz rok po, a także dzięki debriefom z wolontariuszami. Druga część zawiera informacje pozyskane dzięki warsztatom z uczniami. Trzecia część zawiera informacje pozyskane dzięki wywiadom ze Szkolnymi Opiekunami Projektów. Z kolei ostatnia, czwarta część zawiera informacje pozyskane dzięki monitoringom projektów. Można ją więc określić jako perspektywę neutralną, którą zawdzięczamy zewnętrznym obserwatorom. 3

PERSPEKTYWA WOLONTARIUSZY Wolontariusze mają wiele różnych oczekiwań względem projektów. Na poniższym rysunku przedstawiono 5 zdecydowanie najczęstszych oczekiwań (na które wskazały co najmniej 3 spośród 5 badanych osób). Z kolei na powyższym rysunku przedstawiono 5 zdecydowanie najczęstszych spełnionych oczekiwań (na które wskazały co najmniej 3 spośród 5 badanych osób). Są to zatem dokładnie te same oczekiwania co w przypadku oczekiwań przed projektem, ale w nieco innej kolejności. 4

Interesujący jest fakt, że aż 64,1% badanych zadeklarowało, że wszystkie ich oczekiwania spełniły się. Co ciekawe wszystkie oczekiwania spełniały się znacznie częściej w przypadku mężczyzn (83%), niż kobiet (58,1%). Badani oceniali w skali 1-10 na ile projekt spełnił ich oczekiwania. Jak widać na powyżej grafice aż 36,9% badanych oceniło ten aspekt na 10, 25,2% na 9, 22,1% na 8, a 9,1% na 7. Jedynie 7,7% respondentów oceniło ten aspekt na mniej niż 7 w skali 1-10. Przeciętna ocena wyniosła 8,65 co należy uznać za bardzo dobry wynik. 5

Badani oceniali stopień trudności realizacji projektu w skali 1-10. Im wyższa ocena, tym trudniejszy projekt. Jak się okazało najwięcej badanych oceniło ten aspekt na 5 (23,1%). Średnia ocena to natomiast 4,68 czyli nieco poniżej średniej teoretycznej wartości skali. Można więc uznać, że generalnie badani uważają, że realizacja projektów nie jest ani trudna, ani łatwa. Na poniższej grafice przedstawiono 4 najczęstsze trudności jakie wolontariusze mieli podczas realizacji projektów. Wolontariusze realizując projekty przede wszystkim rozwinęli umiejętność pracy z dziećmi oraz zdobyli nowe doświadczenia w tej kwestii. Aż 2 na 3 badanych wskazało natomiast na naukę dostosowywania planu do sytuacji, a ponad połowa na naukę cierpliwości oraz naukę prowadzenia rozmów z dziećmi/ kontaktu z dziećmi. Niemniej należy podkreślić, że również na takie kwestie jak: większa kreatywność, większa pewność siebie/odwaga większa otwartość, nauka umiejętności liderskich/organizacyjnych, czerpanie radości z drobnych rzeczy oraz nauka pracy w grupie/ współpracy wskazało co najmniej 2 na 5 badanych wolontariuszy. Co ciekawe na niemal wszystkie umiejętności nabyte dzięki realizowanemu projektowi częściej wskazywały kobiety, niż mężczyźni. 6

Podczas 9 na 10 projektów nauczyciel/ Szkolny Opiekun Projektu był obecny podczas zajęć. Z kolei podczas niemal co trzecich zajęć Szkolny Opiekun Projektu był obecny przez cały czas. Jedynie 17,5% badanych zadeklarowało, że w PROJEKTORZE warto wprowadzić jakieś zmiany. Pozostałe 82,5% uważa, że nie warto niczego zmieniać. Na kolejnej stronie przedstawiono postulaty wolontariuszy, które pojawiły się co najmniej dwukrotnie. Im wyższe miejsce na liście i im większa czcionka, tym częściej pojawiała się dana propozycja. Na uwagę zasługuje fakt, że jest to pierwsza monitorowana edycja podczas, której zdecydowanie najczęstszym postulatem jest zwiększenie budżetu na poszczególne projekty. Warto również podkreślić, że częste są postulaty dotyczące szkół, tzn. zwiększenie kontroli szkół i opiekunów projektów, aby wywiązywali się z obietnic, wsparcie w kontaktach ze szkołami oraz dokładniejsze informacje na temat szkół w bazie, np. możliwości dojazdu. Rozwiązaniem wszystkich tych kwestii może być umożliwienie wolontariuszom oceniania szkół i stworzenie na tej podstawie rankingu szkół ze wszelkimi niezbędnymi informacjami na ich temat. 7

Spośród 66 osób, które wypełniły ankiety rok po blisko połowa (47%) zamierza realizować w przyszłości projekty. Odpowiedź trudno powiedzieć/ nie wiem wybrało 40,9% badanych, a zaledwie 12,1% deklaruje, że na pewno nie będą już realizować projektów. Najwięcej respondentów przestało realizować projekty ze względu na skupienie się na studiach (48,5%) oraz podjęcie pracy (43,9%). Co trzeci badany nie realizował projektów, ponieważ ukończył studia. Pozostałe powody wskazywane były znacznie rzadziej. Warto podkreślić, że jedynie 6,1% przestało realizować projekty ze względu na niezadowolenie ze współpracy z RKP lub FRW, a tylko jedna osoba ze względu na brak satysfakcji z wolontariatu. Płeć bardzo silnie różnicuje badanych pod względem powodów nierealizowania projektów. Co ciekawe znacznie więcej mężczyzn, niż kobiet przesłało realizować projekty ze względu na: skupienie się na studiach, brak czasu z innego, niż wymienione w kafeterii powody oraz problemy osobiste. Z kolei znacznie więcej kobiet, niż mężczyzn przesłało realizować projekty z powodu podjęcia prac oraz ukończenia studiów, a także z powodu zmiany miejsca zamieszkania. Warto zauważyć, że po przeprowadzce do innej części Polski wolontariusze często nie mają pewności, czy w ich nowym miejscu zamieszkania PROJEKTOR również funkcjonuje. Wszyscy badani wolontariusze, którzy przestali realizować projekty zdecydowanie lub raczej odczuwali satysfakcję podczas ich realizacji. Aż 81,8% zdecydowanie odczuwało satysfakcje, a 18,2% raczej ją odczuwało. 8

Jak widać na powyższej grafice im więcej zrealizowanych projektów, tym większy odsetek wolontariuszy zdecydowanie odczuwał satysfakcję z realizowania projektów. Niemal wszystkie badane osoby, które przestały realizować projekty polecają PROJEKTORA swoim znajomym. 9

Dwa zdecydowanie najczęstsze argumenty używane przy polecaniu PROJEKTORA znajomym, to: możliwość zdobycia doświadczenia oraz możliwość zrobienia czegoś dobrego, pomocy innym. Ciekawy jest fakt, że płeć różnicuje badanych pod względem argumentów używanych przy polecaniu PROJEKTORA znajomym. Na wszystkie argumenty z wyjątkiem wartościowego spędzenia wolnego czasu wskazywały częściej kobiety, niż mężczyźni. Szczególnie silna różnica na korzyść kobiet zachodzi w przypadku takich motywów jak: możliwość zdobycia doświadczenia, możliwość zrobienia czegoś dobrego, pomocy innym, możliwość realizowania własnych pomysłów, dobra atmosfera/ zabawa, możliwość podróżowania, zwiedzania, możliwość realizacji o rozwoju swoich pasji oraz oderwanie od codzienności. Z roku na rok pojawia się coraz więcej głosów świadczących o tym, że wolontariusze trafiali do PROJEKTORA dzięki elektronicznym kanałom promocji/ informacji. Wolontariusze dzielą się na tych, którzy działają bez planu i wyraźnego przygotowania, oraz tych którzy poświęcają przed projektem czas na rozmowy przygotowawcze i zapoznanie z dostępnymi materiałami, planując całość. Podobnie jak w przypadku źródeł informacji, źródła inspiracji można podzielić na internetowe oraz tradycyjne. Również w tym przypadku należy wrócić uwagę, na coraz większe znaczenie Internetu. 10

Wolontariusze czują się spełnieni po realizacji projektu. Warto jednak zauważyć, że o pełnym spełnieniu mówią jedynie ci wolontariusze, którzy dłużej pracują w PROJEKTORZE. Z kolei wolontariusze, którzy zrealizowali 1-2 projekty starają się unikać określenia spełnienie. Wolontariusze mają pozytywne odczucia po powrocie do domu ze zrealizowanych projektów. Często mają poczucie spełnienia i satysfakcji. Efekty projektów, na które wskazują wolontariusze można podzielić na dwie grupy. Dotyczą one wolontariuszy lub dzieci. 11

Wolontariusze ogólnie rzecz biorąc wysoko oceniają poszczególne aspekty funkcjonowania PROJEKTORA, czyli: sposób rekrutacji do programu, sposób finansowania projektów, kwestie organizacyjne i formalne, stronę www i bazę internetową, kontakt z zespołem FRW oraz kontakt i wsparcie ze strony RKP. 12

PESPEKTYWA UCZNIÓW Dzieci wyjątkowo pozytywnie wspominają projekty, w których brały udział. Bardzo rzadko pojawiały się głosy, że nieliczne elementy projektu były nudne. Jednocześnie uczniowie wymienili wiele istotnych informacji, które pozyskali dzięki udziałowi w projektach. Siłą rzeczy wiedza ta jest ściśle związana z tematami projektów, w których brały udział. Zdecydowanie najczęściej wymieniana przez uczniów cecha wolontariuszy, to uśmiech. Poniżej przedstawiono informacje (w kolejności od najczęściej, do najrzadziej pamiętanych), które uczniowie posiadali i pamiętali na temat wolontariuszy. Jak widać zazwyczaj dzieci pamiętają jak studenci mieli na imię i co studiowali, a nieco rzadziej również skąd przyjechali. Osoby prowadzące warsztaty są zgodne co do tego, że wolontariusze imponowali uczniom. Uważają również, że projekt wpłynął na marzenia, plany, motywację i zachowanie uczniów. Dzieci wymieniają (znają) wiele typowych dla swojego wieku pasji i zainteresowań. Część z nich była wyraźnie związana z tematyką projektów, w których brali udział. Analizując wypowiedzi uczniów można wskazać na 4 główne źródła ich pasji i zainteresowań. Nie podczas każdego warsztatu dzieci pamiętały jakie pasje i zainteresowania mieli studenci. Jednak jeżeli już dzieci pamiętały pasje i zainteresowania studentów, to zawsze uważały, że są one ciekawe i interesujące. Niekiedy pojawiały się głosy, że pasją studentów jest wolontariat. Podczas większości warsztatów dzieci prawidłowo definiowały terminy wolontariat i wolontariusz. Jednakże pojawiały się również definicje mniej lub bardziej odległe od poprawnej. Niekiedy wolontariat był mylnie utożsamiany wyłącznie z filantropią lub też ze studiowaniem. 13

Ogólnie rzez biorąc większość dzieci wie, że studenci, którzy prowadzili z nimi zajęcia byli wolontariuszami. Z cała pewnością nie można jednak powiedzieć, że wiedzieli o tym wszyscy. Osoby prowadzące warsztaty nie są jednomyślne w kwestii tego, czy zajęcia PROJEKTORA wpłynęły w jakiś sposób na stosunek dzieci do wolontariatu oraz czy wpłynęły na znajomość pojęcia, ocenę wolontariatu, chęć bycia wolontariuszem, faktyczne działanie. Poniżej przedstawiono przykłady dwóch odrębnych stanowisk. Uczniowie uczestniczą w różnego rodzaju kołach np. matematycznych, czy sportowych, które organizowane są przez ich szkoły. Zajęcia te jednak różnią się od tych prowadzonych przez studentów PROJEKTORA. Zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę w głównej mierze mają na celu uzupełnienie braków jakie posiadają uczniowie w zakresie danych przedmiotów. Zajęcia PROJEKTORA są prowadzone w głównej mierze w formie zabawy, tak aby zaciekawić uczniów daną tematyką. Analizując opinie osób prowadzących warsztaty dochodzi się do konsensusu zgodnie z którym im starsze dzieci, tym większa szansa, że zajęcia PROJEKTORA odegrają znaczącą rolę w ich dalszej ścieżce edukacyjnej. Podczas zdecydowanej większości warsztatów uczniowie wiedzieli o tym, że osoby prowadzące ich zajęcia są studentami. Wiedzieli również jakie kierunki osoby te studiują. Dzieci zazwyczaj wiedzą również kim jest student i co robi na studiach. Rzadsza natomiast jest wiedza dotycząca nazw uczelni. Niekiedy dzieci mylą kierunki studiów wolontariuszy utożsamiając tematykę prowadzonych przez nich zajęć z kierunkami ich studiów. 14

PERSPEKTYWA SZKOLNYCH OPIEKUNÓW PROJEKTÓW Na poniższej grafice przedstawiono zajęcia obecne w szkołach oraz brakujące. W obu przypadkach zajęcia ułożono w kolejności od najczęściej do najrzadziej (ale nie rzadziej, niż 2-krotnie) wymienianych przez nauczycieli. Ogólną oceną oferty zajęć pozalekcyjnych w szkołach przedstawiono na powyższej grafice. Dosyć często nauczyciele zwracają uwagę, że w ich szkołach dostępne są standardowe zajęcia pozalekcyjne, dotyczące przedmiotów szkolnych takich jak język polski, czy matematyka. Brakuje natomiast zajęć 15

bardziej oryginalnych, twórczych. Warto podkreślić, że nawet szkoły, w których oferta zajęć pozalekcyjnych jest szeroka są otwarte na współpracę z PROJEKTOREM. Nauczyciele są zgodni co do tego, że chcieliby gościć w swoich szkołach wolontariuszy PROJEKTORA jak najczęściej. Na uwagę zasługuje fakt, że o ile podczas poprzednich edycji nauczyciele uważali, że na zajęciach zyskują wyłącznie uczniowie i ewentualnie studenci, o tyle obecnie pojawią się opinie, że zyskują również szkoły jako instytucje. Nauczyciele zapytani wprost o to, czy ich zdaniem szkoła zyskuje na atrakcyjności dzięki PROJEKTOROWI w zdecydowanej większości odpowiadają, że tak. Tylko nieliczni nauczyciele zapytanie o tę kwestię wprost ponownie wskazują na to, że najbardziej zyskują dzieci, a szkoła jako taka nie lub w niewielkim stopniu. 16

Istotny jest fakt, że nauczyciele nie ustalają w swoich szkołach zapotrzebowania na zajęcia organizowane w ramach PROJEKTORA. Zgadzają się i akceptują z chęcią wszystko to, co zaproponują im studenci, dlatego tak istotna jest odpowiednia oferta z jaką wychodzi w stosunku do szkół PROJEKTOR. Zazwyczaj nie ma również specjalnych metod rekrutacji, czy selekcji dzieci. Do projektów dzieci rekrutowane są dwojako: albo klasami, albo na zasadzie zapisów chętnych osób. Nie ulega wątpliwości, że z punktu widzenia wolontariuszy optymalna jest sytuacja, w której w zajęciach uczestniczy określona, spodziewana grupa wiekowa. Wszyscy nauczyciele biorący udział w wywiadach telefonicznych są bardzo zadowoleni ze współpracy z PROJEKTOREM i pozytywnie oceniają PROJEKTOR jako taki. Wszyscy deklarują również, że ich oczekiwania względem współpracy się spełniły. Ciekawy jest fakt, że nauczyciele coraz częściej (w porównaniu z poprzednimi edycjami) deklarują, że do udziału w Programie PROJEKTOR zachęcili ich koledzy i koleżanki (nauczyciele) z innych szkół. Świadczy to o rosnącej popularności i znajomości marki PROJEKTOR w środowisku nauczycieli. Również sami nauczyciele deklarują, że w szkołach PROJEKTOR jest znaną marką. Wszyscy nauczyciele, którzy wzięli udział w badaniu uważają, że PROJEKTOR jest bardzo dobrze znany wśród nauczycieli w ich szkole. Należy jednak pamiętać, że są to deklaracje trudne do faktycznej weryfikacji i do deklarowanego poziomu wiedzy należy podchodzić pewnym dystansem. Zdaniem nauczycieli PROJEKTOR jest również dobrze znany wśród uczniów. Wszyscy nauczyciele biorący udział w badaniu zgodnie deklarują, że wolontariusze nie mieli żadnych trudności z organizacją zajęć od strony formalnej. Wysoko oceniają kontakt studentów ze szkołą, współpracę i załatwianie wszystkich formalności. Nauczyciele są również zgodni co do tego, że dzieci bardzo dobrze przyjęły zajęcia, były nimi zaciekawione, wręcz zachwycone. Kontakt dzieci ze studentami również był bardzo dobry. Niemal wszyscy nauczyciele bardzo wysoko oceniają zajęcia realizowane w ramach programu PROJEKTOR, które mieli okazję obserwować. Jednocześnie nie zgłaszają żadnych uwag do sposobu ich prowadzenia. Również sposób prowadzenia zajęć bardzo podobał się nauczycielom. Brak jest w tej kwestii jakichkolwiek uwag. Co więcej pojawiają się głosy (choć niezbyt często), że również sami nauczyciele poznali nowe dla siebie techniki prowadzenia zajęć. 17

Poniżej przedstawiono najczęstsze cechy jakimi nauczyciele opisują wolontariuszy od najczęściej, do najrzadziej wymienianych. 18

PERSPEKTYWA NEUTRALNA (Z ZEWNĄTRZ) Podczas niemal wszystkich zajęć wolontariusze dawali uczniom zadania do wykonania, natomiast podczas zdecydowanej większości zajęć uczniowie przynamniej przez część czasu pracowali w grupach. Charakter niektórych zajęć powodował, że uczniowie nie zawsze musieli pracować w grupach jednak, nawet wówczas pojawiały się pewne elementy współpracy. Wolontariusze w różnorodny sposób dbali o atmosferę podczas zajęć. Osoby monitorujące zajęcia oceniły atmosferę jako bardzo dobrą lub celującą. Atmosfera z jednej strony była wesoła, luźna i koleżeńska, a z drugiej strony - jak to określono naukowa. Ocena prowadzenia zajęć jest wysoka. Pozytywnie oceniono: panowanie nad grupą, zrozumiałe mówienie, porządek zajęć, mówienie z pasją oraz zachęcanie uczniów do aktywności. Zajęcia podobały się uczniom, podczas nich byli aktywni, współpracowali ze sobą, polubili studentów. Poniżej przedstawiono sposoby w jakie wolontariusze dbali o atmosferę (wymienione przynajmniej 2- krotnie) w kolejności od najczęstszych do najrzadszych. 19

Warto zauważyć, że w porównaniu z ubiegłymi latami znacznie rzadszy (choć nadal najczęstszy) jest partnerski stosunek wolontariuszy do uczniów. Znacznie częstszy (choć nadal najrzadszy z wyraźnie wyodrębnionych), niż poprzednio jest natomiast stosunek nauczycielski. Należy jednak podkreślić, że nie jest to typowy stosunek nauczycielski ze wszystkimi cechami, które się z nim kojarzą. Jak widać na poniższej grafice podczas zdecydowanej większości (83,9%) monitorowanych projektów przynajmniej jeden z wolontariuszy powiedział o tym, że jest studentem. Podczas połowy zajęć przynajmniej jeden z wolontariuszy powiedział z jakiej miejscowości pochodzi. Jednak jedynie podczas co trzecich zajęć wolontariusze poinformowali uczniów z jak dużych miejscowości pochodzą. Większość wolontariuszy pochodzi z niewielkich miejscowości wsi lub małych miast. 20

Podczas zdecydowanej większości zajęć (84,4%) przynajmniej jeden ze studentów wspomniał o tym, że jest wolontariuszem. Wolontariusze nie zawsze mówili o swoich pasjach i zainteresowaniach. Jeżeli już to robili, to zazwyczaj były to pasje związane z tematyką projektu. Zdecydowanie rzadziej mówiono o pasjach i zainteresowaniach niezwiązanych z tematem projektu. Reasumując wolontariusze rzadko pokazywali/ mówili uczniom coś pasjonującego/ ciekawego i jednocześnie niezwiązanego z tematyką projektu. Wolontariusze zarówno na dzieciach jak i na osobach monitorujących projekty zrobili bardzo pozytywne wrażenie. Podczas większości monitorowanych zajęć (64%) uczniowie byli pod wrażeniem studentów. Osoby monitorujące projekty nie były w stanie tego określić w przypadku 30% zajęć, a zaledwie podczas 6% ich zdaniem studenci nie imponowali dzieciom. 21

WNIOSKI PERSPEKTYWA WOLONTARIUSZY: 5 zdecydowanie najczęstszych oczekiwań wolontariuszy względem projektów, to: przekazanie uczniom wiedzy, umiejętności, nauczenie ich czegoś, zdobycie/ rozwój doświadczenia w pracy z dziećmi, radości/ entuzjazm uczniów, sprawdzenie siebie, dobra zabawa. 5 zdecydowanie najczęstszych spełnionych oczekiwań wolontariuszy względem projektów, to zdobycie lub rozwój doświadczenia w pracy z dziećmi, przekazanie uczniom wiedzy, umiejętności, nauczenia ich czegoś, sprawdzenie siebie, dobra zabawa, radość/ entuzjazm uczniów. Są to zatem dokładnie te same oczekiwania co w przypadku oczekiwań przed projektem, ale w nieco innej kolejności. Aż 64,1% badanych zadeklarowało, że wszystkie ich oczekiwania spełniły się. Co ciekawe wszystkie oczekiwania spełniały się znacznie częściej w przypadku mężczyzn (83%), niż kobiet (58,1%). 4 najczęstsze trudności jakie wolontariusze mieli podczas realizacji projektów, to: organizacja czasu/ zmieszczenie się w czasie, zapanowanie nad dziećmi, dojazdy, zróżnicowanie wiekowe dzieci/ nieodpowiednia liczebność grupy. Wolontariusze realizując projekty przede wszystkim rozwinęli umiejętność pracy z dziećmi oraz zdobyli nowe doświadczenia w tej kwestii. Aż 2 na 3 badanych wskazało natomiast na naukę dostosowywania planu do sytuacji, a ponad połowa na naukę cierpliwości oraz naukę prowadzenia rozmów z dziećmi/ kontaktu z dziećmi. Podczas 9 na 10 projektów nauczyciel/ Szkolny Opiekun Projektu był obecny podczas zajęć. Z kolei podczas niemal co trzecich zajęć Szkolny Opiekun Projektu był obecny przez cały czas. Jedynie 17,5% badanych zadeklarowało, że w PROJEKTORZE warto wprowadzić jakieś zmiany. Pozostałe 82,5% uważa, że nie warto niczego zmieniać. Niemal wszyscy (97%) ankietowani absolwenci Programu, polecają PROJEKTORA swoim znajomym. Dwa zdecydowanie najczęstsze argumenty używane przy polecaniu PROJEKTORA znajomym, to możliwość zdobycia doświadczenia oraz możliwość zrobienia czegoś dobrego, pomocy innym. Z roku na rok pojawia się coraz więcej głosów świadczących o tym, że wolontariusze trafiali do PROJEKTORA dzięki elektronicznym kanałom promocji/ informacji. Wolontariusze dzielą na tych którzy działają bez planu i wyraźnego przygotowania, oraz tych którzy poświęcają przed projektem czas na rozmowy przygotowawcze i zapoznanie z dostępnymi materiałami, planując całość. Wolontariusze czują się spełnieni po realizacji projektu. Warto jednak zauważyć, ze o pełnym spełnieniu mówią jedynie ci wolontariusze, którzy dłużej pracują w PROJEKTORZE. Z kolei wolontariusze który zrealizowali 1-2 projekty starają się unikać określenia spełnienie. Wolontariusze mają pozytywne odczucia po powrocie do domu ze zrealizowanych projektów. Często mają poczucie spełnienia i satysfakcji. Wolontariusze ogólnie rzecz biorąc wysoko oceniają poszczególne aspekty funkcjonowania PROJEKTORA, czyli: sposób rekrutacji do programu, sposób finansowania projektów, kwestie organizacyjne i formalne, stronę www i bazę internetową, kontakt z zespołem FRW oraz kontakt i wsparcie ze strony RKP. 22

PERSPEKTYWA UCZNIÓW: Dzieci wyjątkowo pozytywnie wspominają projekty, w których brały udział, potrafią wymienić wiele istotnych informacji, które pozyskały dzięki udziałowi w projektach. Siłą rzeczy wiedza ta jest ściśle związana z tematami projektów, w których brały udział. Zazwyczaj dzieci pamiętają jak studenci mieli na imię i co studiowali, a nieco rzadziej również skąd przyjechali. Osoby prowadzące warsztaty są zgodne co do tego, że wolontariusze imponowali uczniom. Uważają również, że projekt wpłynął na marzenia, plany, motywację i zachowanie uczniów. Niezbyt często dzieci pamiętały jakie pasje i zainteresowania mieli studenci. Jednak jeżeli już dzieci pamiętały pasje i zainteresowania studentów, to zawsze uważały, że są one ciekawe i interesujące. Niekiedy pojawiały się głosy, że pasją studentów jest wolontariat. Podczas większości warsztatów dzieci prawidłowo definiowały terminy wolontariat i wolontariusz. Jednakże pojawiały się również definicje mniej lub bardziej odległe od poprawnej. Niekiedy wolontariat był mylnie utożsamiany wyłącznie z filantropią lub też ze studiowaniem. Ogólnie rzez biorąc większość dzieci wie, że studenci, którzy prowadzili z nimi zajęcia byli wolontariuszami. Z cała pewnością nie można jednak powiedzieć, że wiedzieli o tym wszyscy. Osoby prowadzące warsztaty nie są jednomyślne w kwestii tego, czy zajęcia PROJEKTORA wpłynęły w jakiś sposób na stosunek dzieci do wolontariatu oraz czy wpłynęły na znajomość pojęcia, ocenę wolontariatu, chęć bycia wolontariuszem, faktyczne działanie. PERSPEKTYWA SZKOLNYCH OPIEKUNÓW PROJEKTÓW: Dosyć często nauczyciele zwracają uwagę, że w ich szkołach dostępne są standardowe zajęcia pozalekcyjne, dotyczące przedmiotów szkolnych takich jak język polski, czy matematyka. Brakuje natomiast zajęć bardziej oryginalnych, twórczych. Warto podkreślić, że nawet szkoły w których oferta zajęć pozalekcyjnych jest szeroka są otwarte na współpracę z PROJEKTOREM. Nauczyciele są zgodni co do tego, że chcieliby gościć w swoich szkołach wolontariuszy PROJEKTORA jak najczęściej. Na uwagę zasługuje fakt, że o ile podczas poprzednich edycji nauczyciele uważali, że na zajęciach zyskują wyłącznie uczniowie i ewentualnie studenci, o tyle obecnie pojawią się opinie, że zyskują również szkoły jako instytucje. Nauczyciele nie ustalają w swoich szkołach zapotrzebowania na zajęcia organizowane w ramach PROJEKTORA. Zgadzają się i akceptują z chęcią wszystko to, co zaproponują im studenci, dlatego tak istotna jest odpowiednia oferta z jaką wychodzi w stosunku do szkół PROJEKTOR. Zazwyczaj nie ma również specjalnych metod rekrutacji, czy selekcji dzieci. Do projektów dzieci rekrutowane są dwojako: albo klasami, albo na zasadzie zapisów chętnych osób. Wszyscy nauczyciele biorący udział w wywiadach telefonicznych są bardzo zadowoleni ze współpracy z PROJEKTOREM i pozytywnie oceniają PROJEKTOR jako taki. Wszyscy deklarują również, że ich oczekiwania względem współpracy się spełniły. Ciekawy jest fakt, że nauczyciele coraz częściej (w porównaniu z poprzednimi edycjami) deklarują, że do udziału w Programie PROJEKTOR zachęcili ich koledzy i koleżanki (nauczyciele) z innych szkół. Świadczy to o rosnącej popularności i znajomości marki PROJEKTOR w środowisku nauczycieli. 23

Również sami nauczyciele deklarują, że w szkołach PROJEKTOR jest znaną marką. Wszyscy nauczyciele, którzy wzięli udział w badaniu uważają, że PROJEKTOR jest bardzo dobrze znany wśród nauczycieli w ich szkole. Wszyscy nauczyciele biorący udział w badaniu zgodnie deklarują, że wolontariusze nie mieli żadnych trudności z organizacją zajęć od strony formalnej. Wysoko oceniają kontakt studentów ze szkołą, współpracę i załatwianie wszystkich formalności. Nauczyciele są również zgodni co do tego, że dzieci bardzo dobrze przyjęły zajęcia, były nimi zaciekawione, wręcz zachwycone. Kontakt dzieci ze studentami również był bardzo dobry. Niemal wszyscy nauczyciele bardzo wysoko oceniają zajęcia realizowane w ramach programu PROJEKTOR, które mieli okazję obserwować. Jednocześnie nie zgłaszają żadnych uwag do sposobu ich prowadzenia. Również sposób prowadzenia zajęć bardzo podobał się nauczycielom. Brak jest w tej kwestii jakichkolwiek uwag. Co więcej pojawiają się głosy (choć niezbyt często), że również sami nauczyciele poznali nowe dla siebie techniki prowadzenia zajęć. PERSPEKTYWA NEUTRALNA (Z ZEWNĄTRZ): Podczas niemal wszystkich zajęć wolontariusze dawali uczniom zadania do wykonania, natomiast podczas zdecydowanej większości zajęć uczniowie przynamniej przez część czasu pracowali w grupach. Wolontariusze w różnorodny sposób dbali o atmosferę podczas zajęć. Osoby monitorujące zajęcia oceniły atmosferę jako bardzo dobrą lub celującą. Atmosfera z jednej strony była wesoła, luźna i koleżeńska, a z drugiej strony- jak to określono naukowa. Ocena prowadzenia zajęć jest wysoka. Pozytywnie oceniono: panowanie nad grupą, zrozumiałe mówienie, porządek zajęć, mówienie z pasją oraz zachęcanie uczniów od aktywności. W porównaniu z ubiegłymi latami znacznie rzadszy (choć nadal najczęstszy) jest partnerski stosunek wolontariuszy do uczniów. Znacznie częstszy (choć nadal najrzadszy z wyraźnie wyodrębnionych), niż poprzednio jest natomiast stosunek nauczycielski. Należy jednak podkreślić, że nie jest to typowy stosunek nauczycielski ze wszystkimi cechami, które się z nim kojarzą. Podczas zdecydowanej większości (83,9%) monitorowanych projektów przynajmniej jeden z wolontariuszy powiedział o tym, że jest studentem. Podczas połowy zajęć przynajmniej jeden z wolontariuszy powiedział z jakiej miejscowości pochodzi. Jednak jedynie podczas co trzecich zajęć wolontariusze poinformowali uczniów z jak dużych miejscowości pochodzą. Większość wolontariuszy pochodzi z niewielkich miejscowości wsi lub małych miast. Podczas zdecydowanej większości zajęć (84,4%) przynajmniej jeden ze studentów wspomniał o tym, że jest wolontariuszem. Wolontariusze nie zawsze mówili o swoich pasjach i zainteresowaniach. Jeżeli już to robili, to zazwyczaj były to pasje związane z tematyką projektu. Zdecydowanie rzadziej mówiono o pasjach i zainteresowaniach niezwiązanych z tematem projektu. Reasumując wolontariusze rzadko pokazywali/ mówili uczniów coś pasjonującego/ ciekawego i jednocześnie niezwiązanego z tematyką projektu. Wolontariusze zarówno na dzieciach jak i na osobach monitorujących projekty zrobili bardzo pozytywne wrażenie. Podczas większości monitorowanych zajęć (64%) uczniowie byli pod wrażeniem studentów. Osoby monitorujące projekty nie były w stanie tego określić w przypadku 30% zajęć, a zaledwie podczas 6% ich zdaniem studenci nie imponowali dzieciom. 24